ÖZET Bursa İli Yıldırım ve Osmangazi İlçelerindeki Bazı İlkokullarda Yapılmış Olan BCG Aşısının Sağlamış Olduğu Antikor Cevabın PPD İle Kontrol Edilmesi. Bursa Sağlık Müdürlüğünce 1992-1993 öğretim yılı Kasım-Haziran aylarını içeren dönemde Yıldırım ve Osmangazi ilçelerindeki ilkokul ve ilköğretim okullarından 42'sinde 1. ve 5. Sınıf öğrencilerine PPD testi ve takiben BCG aşısı uygulanmıştır. Bu öğrencilere 1 yıl sonra (1994 yılı), tüberküloza karşı bağışıklama yöntemi olan BCG aşısının sağlamış olduğu antikor cevabının PPD testi ile kontrol edilmesini amaçlayan prospektif kohort çalışması yapılmıştır. Tüberküloz basili, bilindiği gibi, enfekte kişiden sağlıklı kişiye damlacık enfeksiyonu şeklinde geçer ve pulmoner tüberküloz bu konuda sorumluluğu yüklenir. Tüberküloz bir genç ve erişkin hastalığı olmakla birlikte, morbidite ve mortalitesi 5 yaşın altındaki çocuklarda daha yüksektir. Hijyen koşullarının kötü olduğu, nüfusun 20-25 yılda 2 katına ulaştığı, ekonomik kaynakların ve sosyal koşulların halkın çoğunluğu için iyileşmediği gelişmekte olan ülkelerde başta çocuklar olmak üzere, hala en önemli sağlık sorunlarından biri olarak önemini korumaktadır. Aşılanmış ve aşılanmamış gruplarda yapılan kontrollü ve prospektif araştırmalarda; BCG aşısının tüberküloz insidansını, mortalite ve morbiditesini azalttığı saptanmıştır. Tüberküloz enfeksiyonu sonucu oluşan geç ve hücresel tipteki bağışıklığı, aşırı duyarlılığı belirlemek için kullanılan tüberkülin deri testi, kişinin tüberküloz basili ile enfekte olduğunu gösteren çok önemli bir yöntemdir. Bütün kısıtlılıklara rağmen, tüberkülin sonuçlan, tüberkülozun özellikle çok veya orta derecede yaygın olduğu ülkelerde değerli bir ölçüttür. Ülkemiz gibi BCG aşısının ve ırapellerinin rutin olduğu ülkelerde, aşılı çocuklarda PPD yorumlanırken, aşı skar sayısının dikkate alınması ve olası enfeksiyon yorumunun ona göre yapılması uygun olacaktır. BCG aşılamalarının ülkemizde istenilen oranlarda olmadığı ve enaz 2 aşısı olması gereken 5. Sınıf öğrencilerinin ancak yansının 2 aşılı olduğu da anımsanırsa, aşısız çocuklarda düşük olan PPD yanıtlarının BCG aşılaması ve yinelenen aşılamaları ile anlamlı derece arttığı yönündeki bulgumuz dikkati çekmektedir. Aşıları zamanında yapılmış bir nesil yetiştirme çalışmalarının başarılı olacağı ve tüberküloz savaşının hekimlerden çok hükümetlerin görevi olması gerektiği inancındayım. ANAHTAR KELİMELER: BCG, PPD, Tüberkülin, Skar, Bağışıklama. SUMMARY TO CONTROL THE ANTIBODY RESPONSE WITH PPD AFTER APPLICATION OF BCG VACCINE AMONG THE STUDENTS OF SOME PRIMARY SCHOOLS IN YILDIRIM AND OSMANGAZI COUNTIES OF BURSA PROVINCE. In the 42 primary schools in counties Yıldırım and Osmangazi, the first and fifth grade students were screened by first PPD skin testing and then BCG vaccination, by the Health Directorate of Province Bursa, between November 1992 and June 1993. One year later, in 1994 these students were screened by PPD skin testing again. Thus a prospective cohort study was done, in order to control antibody response caused by BCG vaccine, with PPD skin testing. As you know, tuberculosis bacillus spread from an infected person to healthy by droplet infection, so pulmonary tuberculosis is responsible source of infected air droplets. Although tuberculosis is a teenage and adult disease, mortality and morbidity is higher in five year old children and younger ones. In the countries where hygiene conditions are poor, population doubles with in 20 - 25 year, economic sources and social conditions do not get better for the majority of population, tuberculosis is still important, being one of the main health problems especially for children. The controlled and the prospective studies done between vaccinated and unvaccinated groups, showed us that BCG vaccine decreases the tuberculosis incidence, mortality and morbidity. Tuberculin skin testing which is used for determining late-cellular immunity and hypersensitivity reaction cause by tuberculosis infection, is a very important method showing us when the person is infected with the tuberculosis bacillus.In spite of limitations, the result of tuberculin are a valuable criterion especially in countries where tuberculosis is extensive in much or middle degree. In countries where BCG vaccination and its rappels are routine like our country, while commenting on the results of PPD in vaccinated children, the number of vaccination-scars, must be taken into consideration. And to make comment on possible infection according to the number of vaccination scars, will be appropriate. If it is remembered that BCG vaccinations are not at desired ratio, and only half of the fifth grade students, who should be vaccinated at least twice, have been vaccinated twice, our finding showing that, the low PPD answers for children not vaccinated have been increasing signifcantly with the BCG and repeated vaccination is remarkable. I believe that to grow up a generation, who are vaccinated on time, will be successful and governments should be interested in the effort against tuberculosis more than doctors. Key Words; BCG, PPD, Tuberculin, Scar, Immunisation 67