Search

Fundamental rights protection in the European space rests on the sharing of Powers between the level of state sovereignty and the supranational level of sovereignty established by the European Convention on Human Rights. These two levels of sovereignty are not separated from each other by watertight partitions. On the contrary, there is a complementary relationship between the two levels. The governing thing in this relation is subsidiarity as a jurisprudential principle produced by the European Court of Human Rights. The principle of subsidiarity means that the protection of fundamental rights falls “primarily” to the state parties, while the Court has a “regulatory” judicial function. However, with Protocol No. 15, entered into force on 1 August 2021, the principle has been added to the text of the Convention by the states parties, and these same states have sought to preserve their sovereignty and the original characteristics of their domestic law. At this point, the essential concern of the study is to put the meaning of Protocol No. 15 on the idea of unity in the European space and the mutual development line of the Convention law and to ask several questions for the future., Avrupa mekânında temel haklar koruması, devlet egemenliği düzeyi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi tarafından inşa edilen ulus-üstü egemenlik düzeyi arasındaki yetkilerin paylaşımı üzerine oturur. Bu iki egemenlik düzeyi bir birinden su geçirmez bölmelerle ayrılmış değildir. Tam tersi iki düzey arasında bir tamamlayıcılık ilişkisi vardır. Bu ilişkiyi yöneten ise İnsan Hakları Avrupa Mahkemesinin ürettiği içtihadi bir ilke olarak ikincilliktir. İkincillik ilkesi, temel haklar korumasının “birincil” olarak taraf devletlere düştüğü, Mahkemenin ise “düzenleyici” bir yargısal fonksiyona sahip olduğu anlamına gelir. Ne var ki 1 Ağustos 2021 tarihinde yürürlüğe giren 15 No’lu Protokol ile bu ilke şimdi taraf devletler tarafından Sözleşme metnine eklenmiş ve aynı devletler, egemenlikleri ve iç hukuklarının özgün niteliklerini koruma arayışına girmiştir. Bu noktada çalışmanın temel kaygısı, 15 No’lu Protokolün anlamını, Avrupa mekânında birlik fikri ile Sözleşme hukukunun karşılıklı gelişim çizgisi üzerine oturtup geleceğe yönelik bir takım sorular sorabilmektir.

Takdir marjı doktrininin, ilk olarak olağanüstü hal kapsamında yükümlülüklerin askıya alınmasına ilişkin İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin 15. maddesinin uygulamasında ortaya çıktığı; ancak zamanla Sözleşme'de korunan hak ve özgürlüklerin geneline sirayet ettiği görülmektedir. Sözleşme organları tarafından ilk uygulandığı andan itibaren; tanımı, mahiyeti ve kapsamı üzerine çok yönlü tartışmalar yaşanan takdir marjı doktrini, diğer yorum araçlarıyla birlikte uygulanmaktadır.Bu çalışma kapsamında İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'nin kullandığı yorum araçları arasında, taraf devletlerin yükümlülükleri ve egemenlik yetkileri arasındaki hassas gerilimi çözmek adına önem arz eden takdir marjı doktrini, Mahkeme içtihatları ışığında incelenmiştir. Takdir marjı doktrini teorik boyutlarıyla irdelenerek, doktrinin kriterleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede ortak sınırlama ve güvence rejimi öngörülen Sözleşme'nin 8-11. maddeleri ile Sözleşme'de düzenlenen diğer hak ve özgürlüklerde takdir marjı doktrini kriterlerinin yeknesak bir biçimde uygulanma olanağı tartışma konusu yapılmıştır. Margin of appreciation doctrine developed by the European Court of Human Rights was firstly introduced in the context of Article 15 of the European Convention on Human Rights, derogation in time of emergency. However, it was seen that the doctrine became widespread on other the Convention's provisions. The margin of appreciation doctrine which has sophisticated debates on its definition, nature and scope from the moment it was firstly used by Contracting bodies is being implemented with other judicial interpretation tools. In the scope of this study, the margin of appreciation doctrine which has importance to solve delicate tension between obligations and power of sovereignty of contracting states amongst other judicial interpretation tools used by the Court is being examined in the light of case laws of the Court. Thus, there is a question of debate on my study whether criterions of the doctrine have possibilities of uniform practice both provisions that have common restriction and guarantee and the other provisions in the context of the Convention. 394

Takdir marjı doktrini, insan haklarının uluslararası düzeyde korunmasında denetim mekanizması olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla oluşturulmuştur. Takdir marjı doktrini ile taraf devletler, kendi egemenlik alanları içerisinde mahkemeden daha doğru bir değerlendirme yapacak konumda kabul edilmiş ve bu nedenle temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahaleler için mahkeme tarafından taraf devletlere bir alan bırakılmıştır. Mahkeme, ifade özgürlüğü kapsamında takdir marjı doktrini değerlendirirken, ifade özgürlüğünün demokratik toplumlardaki yeri ve önemi gereği, müdahalenin demokratik toplumda gerekli olup olmadığını dikkatle incelemektedir. Bu kapsamda, Türkiye'de ifade özgürlüğünün durumunun anlaşılması için, ulusal makamların mahkeme tarafından kendilerine tanınan takdir marjını nasıl yorumladığının örnek kararlar ışığında açıklanması önem arz etmektedir., The margin of appreciation doctrine was established by the case law of the European Court of Human Rights, which is the control mechanism for the international protection of human rights. With the margin of appreciation doctrine, the States parties were considered to be in a position to make a more accurate assessment of the courts within their sovereignty area, and thus a space was left to the parties by the court for interventions on fundamental rights and freedoms. While the Court assesses the margin of appreciation doctrine in the context of freedom of expression, it carefully examines whether the freedom of expression is required in democratic societies and the need for intervention in a democratic society. In this context, to understand the situation of freedom of expression in Turkey, example of how to interpret the margin of appreciation afforded to them by the court decisions of the national authorities is important in light of the disclosure.

Bu tez, ilk kez Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında kullanılmış olan ve günümüzde de Mahkemenin yargılamasında sıklıkla başvurulan takdir marjı doktrinini açıklamayı amaçlamaktadır. Bu doktrin uluslararası insan hakları hukukunda, ulusal makamların ahlaki ve kültürel özelliklerin değerlendirilmesinde ilke olarak, uluslararası yargıçlardan daha iyi bir konumda olduğu anlayışına dayanmaktadır. Çünkü taraf devletlerin iç hukukunda bu konulara ilişkin bir Avrupa mutabakatına ulaşmak mümkün değildir. Ayrıca takdir marjı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ikincil bir koruma sistemi öngörmesi ile de yakından ilişkilidir. Bu bağlamda, ikincillik ilkesi ve takdir marjı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 15 Nolu Ek Protokolü ile Sözleşme'nin başlangıç metnine eklenecektir. Bu kapsamda mevcut çalışma özellikle takdir marjının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargılamasındaki kökeni, anlamı, işlev ve gerekçeleri ile Sözleşme'de yer alan hakların sınırlanmasında nasıl bir rol oynadığı konusuna odaklanmaktadır. The purpose of this thesis is to explain the doctrine of the margin of appreciation, which was used for the first time in the judgments of the European Court of Human Rights and which has frequently been referred today in the trial of the Court. In international human rights law, this doctrine is based on the understanding that national authorities are in principle in a better position than international judges on the assessment of moral and cultural characteristics. Because, it is not possible to reach a uniform European consensus on these issues in the domestic law of the various Contracting States.In addition, the margin of appreciation is closely related to the presumption of a subsidiarity protection system of the European Convention on Human Rights. In this regard, it is also argued that the margin of appreciation is the means of providing the principle of subsidiarity. In this context, the principle of subsidiarity and the margin of appreciation shall be added to the preamble to the above-mentioned Convention by Protocol No.15 amending the Convention. In this regard, the research particularly focuses on the origin, meaning, functions, justifications and the role of the margin of appreciation in the judgment of the European Court of Human Rights. 380

Günümüzde çevre hakkı ulusal-üstü hukukta büyük bir önem taşı- maktadır. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde ve ek protokollerde çevre hakkına ve çevresel usuli haklara ilişkin hüküm bulunmamaktadır. Ancak İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, geliştirdiği içtihadi yorumla, çevre hakkını ve çevresel usuli hakları dolaylı olarak güvence altına al- maktadır. Bu makaledeki amaç da İnsan Hakları Avrupa Mahkemesinin bu konuda verdiği çeşitli kararları inceleyerek, Mahkemenin oluşturduğu koruma ilkelerini ortaya koymak ve çevre korumacılığındaki eksiklikleri belirlemektir. Today, right to environment is very important in the supra-national law. There is no provision in the European Convention on Human Rights, and in additional protocols related on right to environment and environmental procedural rights.Despite this, European Court of Human Rights guaranties right to environment and environmental procedural rights in indirect way with developing jurisprudential interpretation. The purposes of this article are to reveal the principles of protection created by the European Court and to determine deficiencies in the environmental protection by examining the various decisions in this subject.