Search

Yapılan çalışmada depolama sistemlerinde kullanılan otomatik depolama vincinin titreşiminin kontrol edilmesi ve bu sayede ürün alma bırakma zamanının azaltılması için sisteme girilen sinyalin ileri besleme kontrolü ile uygulanması incelenmiştir. Kontrol edilmesi amaçlanan otomatik depolama vinci için yapının indirgenmiş bir modeli belirlenmiş ve buna uygun bir matematik model ortaya koyulmuştur. Kontrol edilecek sistem tek eksende çalışmakta ve bu ekseni tek bir motor kontrol etmektedir. Sistemin aldığı komuta göre takip edeceği trapezoid biçimdeki yörünge planlaması tasarlanan bir algoritma ile belirlenmiştir. Algoritmaya girilen konum, hız, ivme ve jerk değerleriyle ve algoritmadan jerk türevi çıktısı alınmıştır. Sisteme giren jerk türevi komutu, asenkron motora tork komutu olarak girilmiş ve diğer hatalar PID geri-beslemeli kontrol ile azaltılmıştır. Sistemin Simulink ortamında modeli hazırlanmış, örnek bir 10 metrelik komut ile sistem simülasyonu yapılmıştır. In this paper we study the feed-forward control of vibrations in the ASRS stacker crane, hence reducing the pick & place time of the payload that it is carrying. The stacker crane structure in our study has been simplified and an expedient mathematical model has been presented. In accordance with the reference command signal, a trapezoidal trajectory to follow is constructed by an algorithm. With the position, velocity, acceleration and jerk inputs to the algorithm, the derivative of the jerk is taken as an output. The jerk derivative command translates as a torque command to the asynchronous motor and errors are reduced by PID feed-back control. The model of the system is constructed in the Simulink environment, and the system was simulated with a sample 10-meter displacement command.

Eğitimsel Veri Madenciliğinin alt dalı olan akademik performans tahminiyle ilgili çalışmaların son yıllarda attığı görüldü. Gerçek ortamlarda eğitimsel veri kümeleri çoğunlukla sınıf dengesizliğine ve çok sınıflı hedef değişkene sahip olduğu ancak bu veri kümesi ile yapılan çalışmaların literatürde az olduğu görüldü. Bu bağlamda, bu çalışmada, 23.05.2022-286783 etik no kararı ile Marmara Üniversitesi (MÜ) Teknoloji Fakültesi (TF) öğrencilerine ait veri seti kullanılarak, çok sınıflı dengesiz eğitimsel veri kümesiyle, riskli öğrencileri tespit etmek için öğrenci mezuniyet durum tahmini yapıldı. Veri ön işleme ve özellik seçimi (FS) aşamalarıyla 1394 örneklem ve 11 özellik elde edildi. 2016 yılına ait 153 öğrenci sağlamlık kontrolü için kullanıldı. 7 farklı FS ile elde edilen 11, 7 ve 5 özellik içeren 3 farklı veri kümesi oluşturuldu. 9 farklı örnekleme yöntemi ve 16 farklı makine öğrenmesi algoritması kullanılarak birbirinden farklı 750 model oluşturuldu. Modellere sağlamlık kontrolü yapıldı. Başarı ölçütü olarak F1 Score ve Repeated Stratified 5*5 fold-CV kullanıldı. Hiper parametre ayarları GridSearchCV ile yapıldı. Sonuç olarak RandomOverSampler + RandomForest F1 Score 0.9935 değeriyle en başarılı algoritma olmasına rağmen, en başarılı ve en tutarlı modeller 7 özellikli, None+ET, None+MLP, None+Bagging_DT ve None+RF modelleri oldu. Bu modellerle karar destek sistemi web uygulaması geliştirilerek MÜ TF öğretim üyelerine sunuldu Studies on academic performance prediction, a sub-branch of Educational Data Mining, have increased in recent years. Educational datasets in real environments often have class imbalanced and multi-class target variables. However, studies with these datasets are very few. In this context, in this study, with the ethical no decision of 23.05.2022-286783, using the data set of Marmara University (MU) Faculty of Technology (TF) students, a student graduation status estimation was made with the multiclass imbalanced educational dataset to identify the students at risk. 1394 samples and 11 features were obtained through data preprocessing and feature selection (FS) stages. 153 students belonging to 2016 were used for robustness control. 3 different datasets containing 11, 7 and 5 features obtained with 7 different FS were created. Using 9 different sampling methods and 16 different machine learning algorithms, 750 different models were created. Models were checked for robustness. F1 Score and Repeated Stratified 5*5 fold-CV were used as success criteria. Hyperparameter settings were made with GridSearchCV. As a result, although ROS+RF was the most successful algorithm with an F1 Score of 0.9935, the most successful and most consistent models were the 7-featured None+ET, None+MLP, None+Bagging_DT and None+RF models. With these models, the decision support system web application was developed and presented to MU TF faculty members.

Enerji; yaşamımızda en çok duyduğumuz ve kullandığımız kavramlardan biri olmakla beraber, günümüzde sosyal, ekonomik, teknolojik ve çevresel yönleriyle ele alınan ve değerlendirilen çok geniş bir kapsama sahiptir. Kavram olarak günlük yaşamda farklı kullanımları ve birçok disiplinde farklı tanımlamaları vardır. Günlük yaşamda kullandığımız enerji kavramı, kullanıma göre farklı büyüklüklerin oluşmasına neden olur. Bu büyüklükleri bilmek ve yaşamımızın içerisinde bilinçli olarak kullanmak, hem topluma hem de bireylere ekonomik ve çevresel faydalar sağlayacağı bir gerçektir. Bu kapsamda toplumun tüm eğitim seviyelerinde okul öncesinden başlayarak, yaşam boyu öğrenme süreci ile enerji okuryazarlığı kavramı ele alınmalı ve geliştirilmelidir. Böylece bireylerin günlük kullanımlarında farklı bakış açıları ve gelişim süreci elde edebilir.Enerji teknolojileri; enerjinin üretiminden tüketimine kadar birçok alt sistem ve bileşeni kapsamaktadır. Çok büyük etki alanına sahip olan enerjinin üretim-tüketim sürecinde sürdürebilir yaşamı desteklemek, ekonomik ve teknolojik olmak gibi birçok ölçüt öne çıkmaktadır. Bu kapsamda enerji teknolojilerinin yenilenmesi, genel olarak mevcut teknolojileri iyileştirmek veya yenilerini oluşturmak olarak ifade edilmektedir. Uzun vadeli olarak enerji teknolojileri üzerine yapılan araştırmalarda ve istihdamda uluslararası literatürdeki çalışmaların kapsamında en önemli üç başlık; enerji verimliliği, enerji depolanması ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak ifade edilmektedir. Bu temel alanlar öğrencilerimizin yönlendirilmesi açısından önemlidir.Sunulan bu çalışmayla öğretmenler, enerji teknolojileri başlığı altında öncelikle öğrencilerin enerji kavramından başlayarak, enerji okuryazarlığı ve sürdürülebilir yaşamı destekleme süreçlerini kavramaları hedeflemelidir. Bu çerçevede çalışmada ilk olarak enerji kavramının tanımı, büyüklük olarak anlamı, dönüşümü, enerji verimliliği konuları yer almaktadır. Sonraki aşamada ise, enerji teknolojilerinin üretim süreçleri ele alınmaktadır. Böylece geleneksel ve yenilenebilir enerji kaynakları üzerine enerji teknolojileri ifade edilmektedir. Özellikle çalışmada rüzgâr ve güneş bazlı yenilenebilir enerji üretim teknolojileri detaylı olarak sunulmaktadır. Son olarak, günümüzde enerji teknolojilerinin en önemli parçası haline gelen enerji depolama sistemleri üzerine bir bölüm çalışma içinde bulunmaktadır. Bu çalışma, öğretmenlere \"Dene ve Yap\" öğrenme süreci içerisinde öğrencilerin konuları ele alması yaklaşımıyla oluşturulmuştur. Özellikle deney sürecinde öğrencinin karşılaşacağı sorunlara vereceği çözümler, değişkenlerin belirlemesi ve nasıl değişeceği gibi fikirler, yaparak ve yaşayarak öğrenme sürecini oluşturması bu çalışmanın istenen aşamalarıdır. Enerji teknolojileri başlığı altında verilen bu çalışma diğer Deneyap başlıklarından farklı olarak, konunun içeriği ve farklılığı nedeniyle öğrencilerin en yüksek düzeyde anlama ve kavrama sağlamak hedefi ile 5E öğretim yöntemi kullanılarak tasarlanmıştır. Bu çalışmanın 5E öğrenme döngüsü modeli ile öğrencilerin araştırma sorgulamaya teşvik etmesi hedeflenmektedir.Böylece \"Enerji Teknolojileri\" başlığı altında mühendisliğin temel konularına odaklanılarak, enerji kavramı üzerine açıklama ve tanımlamalar yapılması sağlanacaktır. Analitik bir çerçevede enerji kavramını açık bir şekilde öğretmek, disiplinler arası sorunlar hakkında düşünmesini sağlamak iyi donanımlı yeni nesil bilim insanları ve mühendisler yetiştirmeye yardımcı olacaktır.

Enerji; yaşamımızda en çok duyduğumuz ve kullandığımız kavramlardan biri olmakla beraber, günümüzde sosyal, ekonomik, teknolojik ve çevresel yönleriyle ele alınan ve değerlendirilen çok geniş bir kapsama sahiptir. Kavram olarak günlük yaşamda farklı kullanımları ve birçok disiplinde farklı tanımlamaları vardır. Günlük yaşamda kullandığımız enerji kavramı, kullanıma göre farklı büyüklüklerin oluşmasına neden olur. Bu büyüklükleri bilmek ve yaşamımızın içerisinde bilinçli olarak kullanmak, hem topluma hem de bireylere ekonomik ve çevresel faydalar sağlayacağı bir gerçektir. Bu kapsamda toplumun tüm eğitim seviyelerinde okul öncesinden başlayarak, yaşam boyu öğrenme süreci ile enerji okuryazarlığı kavramı ele alınmalı ve geliştirilmelidir. Böylece bireylerin günlük kullanımlarında farklı bakış açıları ve gelişim süreci elde edebilir.Enerji teknolojileri; enerjinin üretiminden tüketimine kadar birçok alt sistem ve bileşeni kapsamaktadır. Çok büyük etki alanına sahip olan enerjinin üretim-tüketim sürecinde sürdürebilir yaşamı desteklemek, ekonomik ve teknolojik olmak gibi birçok ölçüt öne çıkmaktadır. Bu kapsamda enerji teknolojilerinin yenilenmesi, genel olarak mevcut teknolojileri iyileştirmek veya yenilerini oluşturmak olarak ifade edilmektedir. Uzun vadeli olarak enerji teknolojileri üzerine yapılan araştırmalarda ve istihdamda uluslararası literatürdeki çalışmaların kapsamında en önemli üç başlık; enerji verimliliği, enerji depolanması ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak ifade edilmektedir. Bu temel alanlar öğrencilerimizin yönlendirilmesi açısından önemlidir.Sunulan bu çalışmayla öğretmenler, enerji teknolojileri başlığı altında öncelikle öğrencilerin enerji kavramından başlayarak, enerji okuryazarlığı ve sürdürülebilir yaşamı destekleme süreçlerini kavramaları hedeflemelidir. Bu çerçevede çalışmada ilk olarak enerji kavramının tanımı, büyüklük olarak anlamı, dönüşümü, enerji verimliliği konuları yer almaktadır. Sonraki aşamada ise, enerji teknolojilerinin üretim süreçleri ele alınmaktadır. Böylece geleneksel ve yenilenebilir enerji kaynakları üzerine enerji teknolojileri ifade edilmektedir. Özellikle çalışmada rüzgâr ve güneş bazlı yenilenebilir enerji üretim teknolojileri detaylı olarak sunulmaktadır. Son olarak, günümüzde enerji teknolojilerinin en önemli parçası haline gelen enerji depolama sistemleri üzerine bir bölüm çalışma içinde bulunmaktadır. Bu çalışma, öğretmenlere \"Dene ve Yap\" öğrenme süreci içerisinde öğrencilerin konuları ele alması yaklaşımıyla oluşturulmuştur. Özellikle deney sürecinde öğrencinin karşılaşacağı sorunlara vereceği çözümler, değişkenlerin belirlemesi ve nasıl değişeceği gibi fikirler, yaparak ve yaşayarak öğrenme sürecini oluşturması bu çalışmanın istenen aşamalarıdır. Enerji teknolojileri başlığı altında verilen bu çalışma diğer Deneyap başlıklarından farklı olarak, konunun içeriği ve farklılığı nedeniyle öğrencilerin en yüksek düzeyde anlama ve kavrama sağlamak hedefi ile 5E öğretim yöntemi kullanılarak tasarlanmıştır. Bu çalışmanın 5E öğrenme döngüsü modeli ile öğrencilerin araştırma sorgulamaya teşvik etmesi hedeflenmektedir.Böylece \"Enerji Teknolojileri\" başlığı altında mühendisliğin temel konularına odaklanılarak, enerji kavramı üzerine açıklama ve tanımlamalar yapılması sağlanacaktır. Analitik bir çerçevede enerji kavramını açık bir şekilde öğretmek, disiplinler arası sorunlar hakkında düşünmesini sağlamak iyi donanımlı yeni nesil bilim insanları ve mühendisler yetiştirmeye yardımcı olacaktır.

Kumaşların tasarımına giren teknoloji fark yaratır ve mayo kumaşı buna sadece bir örnektir. Büyük mayo markaları, ürünleri için hangi kumaşların en uygun olduğuna karar vermek için çok zaman harcamakta ve çalışmaktadır. Çoğu zaman, elde etmeye çalışılan amaca bağlı olarak çeşitli liflerden oluşan farklı kumaşlardan değişik stillerde mayolar üretilmiştir. Suda sorunsuz bir şekilde yüzmek istendiğinde, mayonun kumaşı ve bileşimi fark yaratacaktır. Her tekstil malzemesi, kişiye ve uzmanlık düzeyine bağlı olarak suyun içindeyken farklı hissettirecek ve uyum sağlayacaktır. Ek olarak, farklı kumaşların farklı yaşam döngüleri vardır. Bir mayo vücuda daha iyi uyumlu iken, diğeri daha uzun ömürlüdür. Yüzme aktivitesinde en iyi mayoyu bulmak, spordaki veya yarıştaki başarınız için önemlidir. Değişik malzeme karışımları kullanılarak yüzme mayolarının her birine değişik özellikler katmak amaçlanır. Bu çalışmada mayoların içerdiği tekstil malzemeleri ve özellikleri bakımından sürdürülemez mayolar, sürdürülebilir mayo çalışmaları ve günümüz-geleceğin mayoları olmak üzere üç ayrı başlık altında örneklerle incelenmiştir.

Türk hazır giyim sektöründe üretim çok büyük oranda fason olarak gerçekleşmektedir. Bu durum sektörde faaliyet gösteren işletmelerin arzu ettikleri karlılık oranına ulaşmalarına engel olmaktadır. Bu nedenle fason şeklinde üretim gerçekleştiren Türk hazır giyim işletmelerinin kendi markalarını oluşturmaları ve markalı ürün üretimine geçmeleri gerekmektedir. Çünkü marka, günümüz küresel dünyasında işletmelerin farklı olmalarını ve rekabet üstünlüğü gibi önemli avantajlar elde etmelerini sağlayan stratejik bir araçtır. Bu çalışmada, Türk hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin marka oluşturmak için gerçekleştirmeleri gereken faaliyetlerin belirlenerek bir model oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nitel araştırma yöntemi kapsamında görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırma yöntemi kapsamında 3 aşamalı bir süreç benimsenmiştir. Birinci aşamada, açık uçlu bir soru formu oluşturularak, fason üretimde bulunan hazır giyim işletmelerinin markalaşmak için gerçekleştirmeleri gereken faaliyetler 19 uzmana sorulmuştur. İkinci aşamada uzmanlardan elde edilen veriler içerik analizine tabi tutularak, fason üretiminde bulunan hazır giyim işletmelerinin kendi markalarını oluşturmak için izlemeleri gereken adımlar istatistiki bir şekilde belirlenerek bir yol haritası ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Üçüncü aşamada ise hazır giyim işletmelerinin fason üretimden markalı ürün üretimine geçebilmelerine yönelik bir model geliştirilmiştir. Bu model 8 adımdan (markalaşma kararı vermek, rakipleri analiz etmek, marka tescili yapmak, koleksiyon oluşturmak, tutundurma faaliyetlerinde bulunmak, müşterileri anlama çalışmalarında bulunmak, çalışanları sürekli eğitmek, müşteri sadakatini artırmak) oluşmaktadır. The production in the Turk ready-made garment sector is mostly outsourced. This situation prevents the enterprises operating in the sector from reaching the desired profitability rate. For this reason, Turk ready-made garment enterprises that perform contract manufacturing should create their own brands and start producing branded products. In this study, it is aimed to create a model by determining the activities that the enterprises operating in the Turk ready-made garment sector should perform in order to create a brand. For this purpose, the interview technique was used within the scope of qualitative research method in the research. A three-stage process was adopted within the scope of the research method. In the first stage, an open-ended question form was created and 19 experts were asked about the activities that the ready-made garment enterprises in contract manufacturing should carry out in order to become a brand. In the second stage, the data obtained from the experts were subjected to content analysis, and a road map was tried to be revealed by determining the steps that the ready-made garment enterprises in contract manufacturing should follow in order to create their own brands. In the third stage, a model has been developed for ready-made garment enterprises to switch from contract manufacturing to branded product production. This model consists of 8 steps (making a branding decision, analyzing competitors, registering a brand, creating a collection, engaging in promotional activities, understanding the customers, training employees continuously, increasing customer loyalty).

İnsanoğlunun birincil ihtiyaçlarının en önemlilerinden birisi hiç şüphesiz giysi ihtiyacı olup, bu ihtiyaç tekstil ürünleriyle karşılanmaktadır.Tekstil ürünlerinin üretimi ilk zamanlar elde, daha sonra el tezgâhlarında, birinci endüstri devrimiyle birlikte fabrikalarda üretilmeyebaşlanmıştır. Fabrikalarda insan ve makinelerin birlikte üretim yapmaya başlamalarıyla birlikte ise iş sağlığı ve güvenliği problemleriortaya çıkmaya başlamıştır. Fabrikalarda çalışan kişi sayısının artmasıyla birlikte iş sağlığı problemleri toplumları ilgilendiren boyuta ulaşmıştır.Devletler hem toplumu korumak hem de üretimi devam ettirmek için iş sağlığı yasaları yürürlüğe sokmuştur. Tekstil üretimindeiş sağlığı ve güvenliği konusunda en fazla karşılaşılan tehlikelerin başında; yangın, gürültü, toz, tehlikeli kimyasallar ve hareketli aksamlargelmektedir. Bu çalışmada ilgili tehlikeler tanımlanmakta, bu tehlikelerin kaynakları ve bu tehlikelere karşı alınabilecek önlemler hakkındabilgi verilmektedir.

Günümüz işletmelerinin en önemli sorunlarından birisi ürünlerinin satışıdır. Ancak işletmelerin ürünlerinin satışını gerçekleştirebilmeleri için ekonomik imkan, zaman ve nitelikli personel ihtiyaçları bulunmaktadır. Fakat internet işletmelere satış faaliyetlerini daha ekonomik ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilme imkanı sağlamaktadır. Bu çalışmada, perde işletmelerinin; internet siteleri, sosyal medya platformları ve e-pazaryerlerinde satış gerçekleştirebilmeleri için ilgili mecralara hangi bilgileri girmeleri gerektiği araştırılmaktadır. Araştırma kapsamında ilgi mecralarda perde satışı gerçekleştiren işletmelerin internet verileri incelenmiştir. Kendi internet sitesinden perde satış gerçekleştiren işletmelerin web siteleri incelendiğinde; ortalama perde başına 4 adet fotoğrafa yer verdikleri, perdeleri genellikle ürün tipine göre sınıflandırdıkları ayrıca perdelere ait; genişlik ve yükseklik, kumaş İçeriği, temizleme (yıkama, kuru temizleme vb.), yıkama sıcaklığı, renk değişimi, ödeme şekli ve indirim durumu, teslimat, iade koşulları, iptal ve değişim bilgilerinin yer aldığı tespit edilmiştir. İşletmelerin sosyal medya (Instagram) sayfaları incelendiğinde ise; perde başına fotoğraf sayısının 3 adet olduğu ancak diğer bilgiler konusunda ortaklaşmanın yeterince gelişmediği görülmüştür. İşletmelerin e-pazaryerleri incelendiğinde ise; ortalama 4 adet fotoğrafa yer verildiği, perdelerin genellikle fiyat aralığına göre sınıflandırıldığı, ayrıca perdelere ait; renk, kumaş (PES, nylon, pamuk vb.), temizleme (yıkama, kuru temizleme vb.), genişlik ve yükseklik, stok, ödeme şekli, indirim durumu, teslimat şekli (kargo, kapıda teslim, kendin al vb.), planlanan teslim tarihi hakkında bilgiler verildiği tespit edilmiştir. One of the most important problems of today\"s businesses is the sale of their products. However, businesses need economic opportunity, time and qualified personnel in order to sell their products. However, the internet provides businesses with the opportunity to perform their sales activities more economically and quickly. In this study, curtain companies; It is investigated which information they need to enter in the relevant channels in order to make sales on websites, social media platforms and e-marketplaces. Within the scope of the research, the internet data of the companies that sell curtains in the relevant channels were examined. When the websites of the businesses that sell curtains on their own website are examined; There are an average of 4 photographs per curtain, curtains are generally classified according to product type, and also belong to curtains; width and height, fabric content, cleaning (washing, dry cleaning, etc.), washing temperature, color change, payment method and discount status, delivery, return conditions, cancellation and change information. When the social media (Instagram) pages of businesses are examined; It was concluded that the number of photographs per screen was 3, but the businesses could not agree on other information. When the e-marketplaces of the enterprises are examined; an average of 4 photographs are included, curtains are generally classified according to price range, and also belong to curtains; color, fabric (PES, nylon, cotton, etc.), cleaning (washing, dry cleaning, etc.), width and height, stock, payment method, discount status, delivery method (shipping, delivery at the door, pick up yourself, etc.), planned It was determined that information about the delivery date was given.

\"Yapay Zeka uygulamaları işletmelerin dijital dönüşümleri açısından önemli biraraştırma alanı olmakla beraber ilgili alan yazında kendine pek fazla yer bulamamış,ana tartışmaların dışında kalmıştır. Ancak giderek artan çeşitlilikte uygulamalarınişletmeler tarafından kullanılması, uygulamaların giderek daha da yaygınlaşması vegüvenilirlik düzeylerinin yükselmesi ile daha çok ele alınması gerektiği görülmüştür.Bu bağlamda turizm ve seyahat bürolarının pek çok ihtiyacına cevap veren YZ uygulamalarını sınıflandırmak ve sektör bazlı değerlendirmeler yapabilmeyi hedefleyenyazımızda Raisch ve Krakowski’ye (2021)* atıfla iki yönetim uygulaması paradigmasınıele aldık. Bu iki paradigma üç farklı stratejik anlayış doğurmaktadır. Bunlar, sadeceogmantasyon odaklı YZ uygulamalarına yatırım yapmak, sadece otomasyon odaklıYZ uygulamalarına yatırım yapmak ve Her ikisine de göreceli ağırlık verecek bir yatırım stratejisi izlemek olarak sayılabilir.\"*Raisch, S., Krakowski, S. 2021. \"Artificial intelligence and management: The automation–augmentation paradox\". Academy of Management Review, 46(1), 192-210.

Veri hacmindeki artışla birlikte verinin çeşitlenmesi, özellikle gerçek zamanlı veri akışındaki hız ile birlikte verilerin doğruluğundaki belirsizlik etkenleri hayatımıza giren büyük veri kavramını doğurmuştur. Son yıllarda günlük hayatımızdaki uygulamalara girecek kadar gelişim gösteren yapay zekâ başlığı altında yer alan yöntemlerin gelişmesi, büyük veri ile birlikte kullanılarak özellikle sağlık alanında klasik çözümlere göre maliyet azaltma, zaman kazandırma, insansı hataları indirgeme gibi yararları sunabilmenin sinyallerini vermektedir. Peki yapay zekâ ile geliştirilen sistemlerin klinik çalışmalarda yer bulması ne kadar kolay olacaktır? Bu çalışma ile sorunun cevabı irdelenmekte ve elde edilen çarpıcı sonuçlar paylaşılmaktadır. The diversity of data due to the increase in its volume, the speed of real-time data flow, and the uncertainty concerning the accuracy of data gave way to the introduction of the concept of big data to the world. The development of methods under the topic of artificial intelligence, which has reached a certain point in recent years where it can be useful in our daily lives, signals its capability of offering benefits when used with big data-cost reduction, time saving, and reduction of human-like errors particularly in the field of health, compared to classical methods. So, how easy will it be for systems developed with artificial intelligence to find a place in clinical studies? In this study, the answer to this question is examined and striking results that have been obtained are shared.

Geçiş metali N4-makrosiklik komplekslerin, moleküler oksijeninin katalitik indirgenmesi için oldukça aktif olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Bu ailedeki çeşitli elektrokatalizörler arasında, ftalosiyanin (Pc) kompleksleri, özellikle yüksek reversibillikteki ve zengin elektron transfer yeteneklerine sahip redoks-aktif metal merkezlere sahip olanları, yüksek aktiviteleri ve düşük maliyetleri ile umut vaat eden adaylardır. 18-Π elektron sistemleri, reaktif oksijenin yapıya difüzlenebilmesi için gerekli gözenekliliği destekleyen ve yukarıda belirtilen sistemlerin katodu için yüksek iletkenlik sağlayan karbon malzemelerle mükemmel uyumluluk gösterir. Bu nedenle, Pc-karbon ikili kompozitleri gelecek vaat eden katot malzemeleri olarak kabul edilir. Bu projede, mononükleer formlarına göre daha yüksek katalitik aktivite göstermesi beklenen ikili metal merkezleri nedeniyle dört adet 1,1`-Tiyobis(naftalin 2-oksi) köprülü top tipi metaloftalosiyanin kompleksi seçilmiştir. Elektrokimyasal ve spektroelektrokimyasal özellikleri, döngüsel voltametri (CV) ve kare dalga voltametrisi (SWV) gibi elektrokimyasal tekniklerle belirlenmiştir. Bu aşamadan sonra elektrot modifikasyonu için karbon malzemelerle hazırlanan ikili kompozitler ve bunların ORR\"ye yönelik katalitik aktiviteleri hidrodinamik elektroanalitik yöntemlerle incelenmiştir. Transition metal N4-macrocycle complexes have long been known to be highly active for the catalytic reduction of molecular oxygen. Among various electrocatalyst in this family, phthalocyanine (Pc) complexes, especially ones that having redox-active metal centers with highly reversible and rich electron transfer abilities are the promising candidates with their high activity and low-cost. Their 18-Π electronic systems show great compatibility with carbon materials which supports essential porosity for reactive oxygen to diffuse and ensures high conductivity for the cathode of above-mentioned systems. Thus Pc-carbon binary composites regarded as promising cathode materials. In this project, four 1,1`-Tiyobis(naphthalen-2-oxy) bridged ball-type metallophthalocyanine complexes were selected due to their dual metal centers that expected to show higher catalytic activities than mononuclear counterparts. Their electrochemical and spectroelectrochemical properties identified via electrochemical techniques such as cyclic voltammetry (CV) and square wave voltammetry (SWV). After this stage binary composites prepared with carbon materials for electrode modification and their catalytic activities towards ORR were investigated with hydrodynamic electroanalytical methods.

Gemilerin çoğunda elektrik enerjisi ihtiyacı dizel jeneratör grupları ile karşılanmaktadır. Gemilerin türüne bağlı olarak gemilerde farklı sayılarda ve kapasitelerde jeneratör grupları bulunabilir. Gemilerde elektrik enerjisi ihtiyacının birden fazla jeneratör ile karşılanması durumunda diğer jeneratörün senkronize bir şekilde devreye alınması gerekmektedir. Bu süreç hem otomatik hem de manuel olarak yürütülebilmektedir. Bu çalışmada, bir gemide iki jeneratörün senkronizasyon süreci Matlab&Simulink programında bir benzetim çalışması yapılarak incelenmiştir. Sonrasında, senkronizasyon sürecinde jeneratör baralarındaki elektriksel parametrelerin değişimleri yorumlanmıştır. Bu çalışma ile özellikle gemi personelinin senkronizasyon süreci hakkında teorik bilgi edinmesi ve literatüre gemi elektriği alanında katkı sunulması amaçlanmıştır. The electrical energy needs of ships are generally met by diesel generator sets. Depending on the type of ships, there may be different numbers and capacities of generator sets on the ships. If the electrical energy needs of ships are met by more than one generator, the other generator should be activated in a synchronized manner. This process can be carried out both automatically and manually. In this study, the synchronization process of two generators on a ship was performed by making a simulation study in Matlab&Simulink. Then, the changes in the electrical parameters in the generator busbars during the synchronization process were interpreted. With this study, it is aimed to obtain theoretical knowledge about the synchronization process of ship personnel and to contribute to the literature in the field of ship electricity.

Bu çalışmada EMG sinyalleri üzerinde öznitelikler hesaplanmıştır. Bu öznitelikler ile el hareketlerini sınıflandırmak için derin öğrenme algoritmaları kullanılmıştır. Bir zaman serisi olarak toplanan EMG sinyalleri üzerinde zaman alanında hesaplanan öznitelik vektörleri belirli boyutlarda simetrik matrisler olarak kaydedilmiştir. Yeniden oluşturulan ve resim dosyası formatında kaydedilen veri seti ile Evrişimsel Sinir Ağı eğitilmiştir. Bu eğitim sonucunda tüm veriler ile %93, test verileri ile %79 başarı ile hareket sınıflandırması gerçekleştirilmiştir. In this study, the statistical features are calculated with EMG signals. Deep learning algorithms are used to classify hand gestures with these features. the feature vectors calculated in the time domain using the EMG signals recorded as a time series are stored as symmetric matrices with specific sizes. The data set that is rebuilt and saved as image file format is used to train the convolutional neural network. Thereafter the training, motion classification is carried out with a success rate of 93% for all data and 79% for test data

Sanayinin gelişmesi, nüfusun artması ve şehirleşme gereksinimi, daha çok enerjinin ve kimyasal maddenin tüketimini doğurmuştur. Buna bağlı olarak akaryakıt istasyonlarının sayısı 1990’lı yıllara göre artan bir ivme göstermiştir. Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK) 2022 verilerine göre Türkiye genelinde yaklaşık on üç bin lisanslı aktif akaryakıt istasyonu olduğu ve bu istasyonların faaliyetleri gereği yeraltı akaryakıt tanklarında sürekli olarak binlerce litre akaryakıt ürünleri barındırdıkları bilinmektedir. Akaryakıt istasyonlarının birçoğunun mücavir alan sınırları içerisinde olması, mevcut yeraltı akaryakıt tanklarının yaşlarının 10, hatta 20 yıl üzerinde olması, yeraltı ve yerüstü kaynaklarına yakın mesafede kurulmuş olmaları, gaz detektörü olmayan bodrum katlarının olması, yakıt istasyonlarında olası parlama, patlama, sızıntı gibi nedenlerle toprak ve yeraltı suyu kirliliği başta olmak üzere, çevre ve halk sağlığı açısından birçok potansiyel riski de beraberinde oluşturmaktadır.Bu çalışmanın amacı, 8.6.2010’da yayımlanan ve 237 adet sektörü ve de binlerce tesisi kapsayan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik (TKKNKKSDY)’in, faaliyetleri sebebiyle binlerce litre petrol ve türevi kimyasal barındıran akaryakıt istasyonlarının özelinde incelenmesi ve buralarda olası toprak ve yeraltı suyu kirliliğinde çevre ve halk sağlığı açısından TKKNKKSDY aşamalarının ortaya konmasıdır. Bu şekilde yaşanan zorlukların azalacağına ve olası kafa karışıklıklarının giderileceğine inanılmaktadır. The development of industry, the increase in population and the need for urbanization have led to the consumption of more energy and chemicals. Therefore, the number of fuel stations showed an increasing momentum compared to the 1990s. According to 2022 data of the Energy Market Supervision Board (EMSB), it is known that there are approximately thirteen thousand licensed active fuel stations throughout Türkiye and that these stations constantly contain thousands of liters of fuel products in underground fuel tanks due to their activities. Fuel stations pose many potential risks in terms of environment and public health, particularly groundwater pollution because most of them are within the borders of the adjacent area, the age of the existing underground fuel tanks is over 10 or even 20 years, they are established near underground and aboveground sources, there are basements without gas detectors, and due to possible flashes, explosions, leaks, etc. The aim of this study is to examine the Regulation on Control of Soil Pollution and Point Source Contaminated Fields (RCSPPSCF), which came into force after being published in the Official Gazette No. 27605 on 8 June 2010, covers 237 sectors and thousands of facilities, specifically for fuel stations that contain thousands of liters of petroleum and derivative chemicals due to their activities and is to reveal the stages of RCSPPSCF in terms of environment and public health in possible soil and groundwater pollution in these areas. It is believed that the difficulties experienced will be reduced and possible confusions will be eliminated.

Bu çalışma, Türkiye insanı ayak antropometrik özelliklerini tespit etmek ve Türk Ayak Numaralandırma Sistemini oluşturmak için 3B görüntüleme teknikleri ile yürütülen öncü bir araştırmanın, 42 numara erkek ayak veri analizinin sonuçlarını sunmaktadır. 15-77 yaş aralığında erkek ayağının sağ ve sol 11 boyutta (toplam 22 adet) antropometrik verileri, %95 güven aralığında %5 doğruluk için gerekli 240 örneklem büyüklüğünde incelenmiştir. Ayak topuk genişliği ve çevresi, ayak konturpiye çevresi ve ayak kısa topuk çevresi değişkenleri etkisiyle sağ ve sol ayakta bu boyutlarda farklılık olduğu görülmüştür. 11 boyuttaki orta değer verileri, uluslararası veri tabanları ve Mondopoint numaralandırma sistemi ile karşılaştırıldığında, özellikle genişlik boyutlarında standartların üzerindedir. Bulgular, Türkiye’de yaşayan insanlara özel numaralandırma siteminin gerekliğini hem toplum sağlığı hem de ekonomik açıdan önemini bir kez daha vurgular niteliktedir., Current study presents 42 size men’s foot measures data analysis, the preliminary findings of a comprehensive pioneering research to establish Turkish Foot Anthropometric database and Turkish System of Foot Sizing. 11 right and left foot measures (22 in total) of 240 male feet, age ranging from 15 to 77 years were used in a sample size for 5 % accuracy at 95 % confidence interval. It has been observed that there are significant differences between the right and left feet for the measures of ball width, foot girth, instep girth and short heel girth variables. When the median value data in 11 dimensions is compared to international foot measure databases and Mondopoint foot sizing system, especially the width dimensions are higher than the standards. Findings once again emphasizes the necessity of standardizing anthropometric data and sizing system specific to Turkish people, both in terms of public health and economics.

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) hızla gelişmesiyle birlikte, çok miktarda kişisel veri oluşmakta, kullanılmakta ve depolanmaktadır. Depolanmakta olan kişisel veriler, son kullanıcıların teknik ve hukuki yönlerden korunmalarını gerektirmektedir. Blokzincir teknolojisi kişisel verilerin gizliliğini korumak ve kontrolünü sağlamak için son yıllarda önemli gelişmeler kaydeden yenilikçi teknoloji olarak görülmektedir. Merkezi olmayan ve Eşler Arası (Peer-to-PeerP2P)2 bir dağıtık dijital defter olan blokzincir teknolojisi, dijital varlıkların tüm işlemlerini depolayabilen, merkezi olmayan, doğrulanabilir ve değiştirilemez bir defter hizmeti sunar. Bir ağdaki katılımcılarla onlara tam olarak güvenmeye gerek kalmadan veri paylaşma konusunda yeni bir yaklaşım sunmaktadır. Yakın zamanda tanıtılan Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), kişisel verilerin nasıl ele alınacağı konusunda büyük değişiklikler getirmektedir. GDPR ve KVKK, kişisel verilerin kullanmasıyla veri denetleyicileri ve işlemciler için yeni koruma zorunlulukları getirmiştir. GDPR ve KVKK, veri koruma mevzuatı kapsamında birliğinin sağlanması için kişisel olarak tanımlanan verilere (PII) daha kolay erişim, silme, düzeltme ve taşıma hakkı verilmesi gibi yeni uygulamalar getirmektedir. GDPR ve KVKK kapsamında, merkezi yapıların hâkim olduğu bir toplumda kişisel veri işleme faaliyetlerinin çoğunlukla merkezi yapılar tarafından gerçekleştirilmesi ve uyulması gereken bir takım usul ve esasları vardır. Ancak blokzincir platformunda ortaya koyulan araştırmalarda kişisel olarak tanımlanan verilerin saklanmasında; merkezi tüzel veya gerçek kişilerin veri saklama, işleme ve silme, gibi uygulamaları gerçekleştirmesi yönünde hazırlanan KVKK ve GDPR hükümlerinin uygulanmasında bazı uyumsuzluklar bulunmaktadır. Bu çalışmada, blokzincirin temel özellikleri detaylandırılmış, kişisel verilerinin kullanımı için blokzincir teknolojisi destekli çözümler açıklanmış ve konuya dair sorunlar ile zorlukları tartışılmıştır. Literatür incelendiğinde; kişisel verilerin günümüzde blokzincir ağında saklanmamasına yönelik tavsiyeler verildiği görülmüştür. Kişisel verilerin KVKK ve GDPR kapsamındaki birincil haklarının, blokzincir teknolojisinin karakteristik yapısına uygun olmadığı, akademik ve uygulamalı araştırmalarda gösterilmiştir. Blokzincir teknolojisindeki gelişme ve güncellemelerin, teknolojinin kendisi ile çelişeceği ve blokzincirin karakteristik özelliğini yok edeceği akademik çevrelerce düşünülmekte ve bundan dolayı temel yapıyı etkilemeyecek (özel anahtarın silinmesi, zincir dışı depolama, karma değeri silinmesi vb.) küçük çaplı değişikliklerin yapılması önerilmektedir. A large amount of personal data is created, used and stored by the rapid development of Information and Communication Technologies (ICT). The personal data being stored requires the end users to be protected from technical and legal aspects. Blockchain technology is seen as an innovative technology that has made significant progress in recent years to protect the privacy and control of personal data. As a decentralized Peer-to-Peer (P2P)3 distributed digital ledger, Blockchain technology provides a decentralized, verifiable and immutable ledger service that can store all transactions of digital assets. It offers a new approach to sharing data with participants in a network without having to fully trust them. The recently introduced General Data Protection Regulation (GDPR) and Personal Data Protection Law (KVKK) bring major changes in how personal data is handled. GDPR and KVKK have brought new protection obligations for data controllers and processors with the use of personal data. In order to ensure unity within the scope of GDPR and KVKK data protection legislation, it brings new applications such as easier access to Personally Identifiable Information (PII), giving the right to delete and rectify and transport. In a society dominated by centralized structures within the scope of GDPR and KVKK, personal data processing activities are mostly carried out by central structures and there are a number of procedures and principles that must be followed. However, there are some inconsistencies in the implementation of the KVKK and GDPR provisions, which are prepared for the central legal or natural persons to carry out applications such as data storage, processing and deletion in the storage of personally-identified data in the researches revealed on the blockchain platform. In this study, the basic features of the blockchain are elaborated, blockchain technology supported solutions for the use of personal data are explained, and the problems and difficulties related to the subject are discussed. When the literature is examined, it has been seen that recommendations are given for not storing personal data in the blockchain network today. It has been shown in academic and applied research that the primary rights of personal data within the scope of KVKK and GDPR are not suitable for the characteristic structure of blockchain technology. Also, it is thought by academic circles that developments and updates in blockchain technology will contradict the technology itself and annihilate the characteristic feature of the blockchain, and therefore it is recommended to make minor changes that not affect the main structure (deleting the private key, off-chain storage, deleting the hash value, etc.).

Elektrik enerjisi, günümüz enerji çeşitleri içerisinde en temiz ve hemen hemen her alanda kullanılan bir enerji çeşididir. Bu nedenle, bu enerji üretim aşamasından tüketicilere ulaştırılıncaya kadar her aşamada güvenilir ve korunabilir olmalıdır. Günümüzde gelişen bilgi iletişim teknolojileri ile beraber tüm elektrik tesislerinde bulunan ekipmanlar birbirleri ile iletişim kurabilen bir dönüşüm içerisine girmektedir. Özellikle, akıllı şebekelere dönüşüm ve dağıtık üretim sistemlerinin bu şebekeye entegrasyonuyla enerjinin izlenebilir ve kontrol edilebilirliğini gerektirmektedir. Bu gereksinimlerin web tabanlı olması, siber güvenlik ile ilgili önemli problemleri ortaya çıkarmıştır. Bu problemleri tespit etmek, çözmek ve engelleyerek elektrik şebekesini korumak için iletişim altyapısının optimal bir şekilde güvenilir ve etkin oluşturulması gerekmektedir. Bu çalışmada, elektrik enerjisinin üretim aşamasından tüketicilere ulaştırılmasına kadarki tüm süreçte: iletişim altyapısındaki siber güvenlik gereklilikleri, ağ zafiyetleri, güvenli iletişim mimarileri ve protokolleri ile siber saldırıların önlenmesi konuları ele alınmıştır. Ayrıca elektrik şebekesi içinde karşılaşılacak siber güvenlik açıklıkları incelenmiş, bu problemlere çözüm ve öneriler sunulmuştur. Electrical energy is the cleanest energy type among today's energy types and is used in almost every field. Therefore, this energy must be reliable and maintainable at every stage, from the generation stage to the delivery to the consumers. Today, together with the developing information and communication technologies, the equipments in all electrical facilities enter into a transformation that can communicate with each other. In particular, the transformation into smart grids and the integration of distributed generation systems into this grid require traceability and controllability of energy. The fact that these requirements are web-based has revealed important problems related to cyber security. In order to detect, solve and prevent these problems and protect the electricity grid, the communication infrastructure needs to be created in an optimal way, reliable and efficient. In this study, the entire process from the production stage to the delivery of electrical energy to consumers: cyber security requirements in communication infrastructure, network vulnerabilities, secure communication architectures and protocols, and prevention of cyber attacks are discussed. In addition, cyber security vulnerabilities to be encountered in the electrical network were examined, solutions and suggestions were presented to these problems.

Bu deneysel araştırmada; polipropilen (PP) üzüm sapı ve çeltik karışımlarının özelliklerinin atık cam elyaf ilavesi ile geliştirilmesi üzerine çalışılmıştır. Atık olan üzüm sapı ve çeltiğin yeniden kullanılabilir bir malzeme olma potansiyeli diğer merak edilen bir konuyu oluşturmuştur. Polipropilen üzüm sapı ve çeltik çift vidalı ekstrüderde homojen bir karışım sağlamak için karıştırılmıştır. PP içerisine %20 oranında üzüm sapı çeltik katılmıştır. Atık cam elyaf ise %10-15 ve 20 oranlarında katılmıştır. Daha sonra enjeksiyon makinesinde test numuneleri basılmıştır. Kalıplanan numunelere; ergime akış indeksi, nem emme, ısıl çarpılma sıcaklığı, vicat yumuşama sıcaklığı, aşınma oranı, statik ve dinamik sürtünme katsayısı ve taramalı elektron mikroskobisi (SEM) testleri yapılmıştır. Testlerin sonuçları incelenerek üzüm sapı-çeltik ve atık cam elyaf miktarının PP üzerindeki etkileri belirlenmiştir. Yapılan testlerin sonuçlarına göre, matris içerisinde üzüm sapı-çeltik karışımı ve atık cam elyaf oranlarının artmasıyla; ergime akış indeksi, nem emme ve sürtünme katsayısı değerlerinin düştüğü buna karşılık ısıl çarpılma sıcaklığı, vicat yumuşama sıcaklığı ve aşınma oranı değerlerinin arttığı tespit edilmiştir. In this experimental research; It has been studied to improve the properties of polypropylene (PP) grape stem and rice husk mixtures by adding waste glass fiber. The potential of waste grape stem and rice husk to be a reusable material has created another curious subject. Grape stalk-rice husk was added to the PP at the rate of 20%. Glass fiber was added at 10-15% and 20% rates. Then, test samples were molded on the injection machine. Molded samples; melt flow index, moisture absorption, thermal distortion temperature, vicat softening temperature, wear rate, static and dynamic friction coefficient and scanning electron microscopy (SEM) tests were carried out. By examining the results of the tests, the effects of grape stalk-rice husk and glass fiber amount on PP were determined. According to the results of the tests, with the increase of grape stalk-rice husk mixture and glass fiber ratios in the matrix; It was determined that the melt flow index, moisture absorption and friction coefficient values decreased, while the thermal distortion temperature, vicat softening temperature and wear rate values increased.

Bu çalışmada; toz haline getirilmiş zeytin çekirdeği tozları polipropilen (PP) polimeri içerisine ağırlıkça %5-10-15 ve 20 oranında katılarak çift vidalı ekstrüzyon makinesinde karıştırılmış ve dört farklı kompozit malzeme üretilmiştir. Polipropilen ve zeytin çekirdeği tozları arasındaki uyumluluğu artırmak için kompozite %5 oranında maleik anhidrit aşılanmış polipropilen (MA-g-PP) eklenmiştir. Daha sonra granül halindeki kompozit malzemeler enjeksiyon kalıplama yöntemi ile kalıplanarak standart test numuneleri basılmıştır. Kompozitin mekanik özellikleri hakkında bilgi edinmek için elastiklik modülü, akma mukavemeti, çekme mukavemeti, % uzama, sertlik, Izod darbe mukavemeti ve yoğunluk deneyleri yapılmıştır. Ayrıca zeytin çekirdeği tozlarının matris içerisinde dağılımlarını görmek için darbe testleri sonucundan elde edilen kırık yüzeylerden taramalı elektron mikroskobisi (SEM) ile fotoğrafları çekilmiştir. Yapılan testlerin sonuçlarına göre, matris içerisinde zeytin çekirdeği toz (ZÇT) oranının artmasıyla; elastiklik modülü, sertlik ve yoğunluk değerlerinin yükseldiği buna karşılık akma mukavemeti, çekme mukavemeti, % uzama ve darbe mukavemeti değerlerinin düştüğü tespit edilmiştir. In this study, powdered olive pits were added to polypropylene at a rate of 5-10-15 and 20% byweight, and four different polymer composite materials with olive pits were produced by twin screw extruder. 5% maleic anhydride grafted polypropylene (MA-gPP) was added to the composite to increase the compatibility of polypropylene and olive pits. Later, the granular composite material was molded by injection molding method and standard test samples were molded. In order to learn about the mechanical properties of the composite, elasticity modulus,yield strength, tensile strength, % elongation, hardness, Izod impact strength and density tests were performed. In addition, in order to see the distribution of olive pit powders in the matrix, photographs of the broken surface were taken with scanning electron microscopy. According to the results of the tests, with the increase of olive pits powder ratios in the matrix; It was determined that the elasticity modulus, hardness and density values increased while the yield strength, tensile strength, elongation, and impact strength values decreased.

Bu çalışmada; düşük yoğunluklu polietilen (LDPE) içerisine farklı oranlarda polistiren (PS), stiren etilen bütadien stiren termoplastik blok kopolimeri (SBS) ve montmorillonite nanokil katarak bir polimer kompoziti üretilmiştir. Tüm malzemeler çift vidalı ekstrüzyon makinesinde karıştırılarak altı farklı polimer kompoziti üretilmiştir. Daha sonra elde edilen bu polimer kompozitlerinden enjeksiyon kalıplama yöntemi ile kalıplama yapılarak standart test numuneleri basılmıştır. Elde edilen polimer kompozit malzemelerin çeşitli fiziksel ve aşınma özellikleri hakkında bilgi edinmek için; Vicat yumuşama sıcaklığı, nem emme oranı, erime akış indeksi (MFI), ısıl çarpılma sıcaklığı (HDT), sürtünme katsayısı, yoğunluk ve aşınma testleri yapılmıştır. Ayrıca darbe testi numunelerinin kırık yüzeylerinden taramalı elektron mikroskobisi (SEM) ile mikroyapı fotoğrafları çekilmiştir. Yapılan testler sonucunda düşük yoğunluklu polietilen içerisine katılan; PS, SBS ve nano kil oranlarının değişimi ile polimer kompozitinin fiziksel ve aşınma değerlerinde önemli değişimlerin olduğu tespit edilmiştir. In this study; a polymer composite was produced by adding different proportions of polystyrene (PS), styrene ethylene butadiene styrene thermoplastic block copolymer (SBS) and montmorillonite nanoclay into low density polyethylene (LDPE). Six different polymer composites were produced by mixing all materials in a twin screw extruder. Later, standard test samples were molded from the obtained polymer composites by injection molding method. To learn about the various physical and wear properties of polymer composite materials obtained; Vicat softening temperature, moisture content, melt flow index (MFI), thermal deflection temperature (HDT), friction coefficient, density and wear tests were performed. In addition, in order to see the distribution of montmorillonite in the polymer matrix, microstructure photographs were taken with scanning electron microscopy (SEM) by using fracture surfaces of impact test samples. According to the results obtained from the tests carried out, which are included in low density polyethylene matrix; It has been determined that there are significant changes in the physical and abrasion values of the polymer composite with the change of PS, SBS and nano clay ratios.

© 2022 IEEE.Reinforcement learning methods are mostly constructed on the very assumption that environments are stationary. However, most real world environments are non-stationary; that is, we assume they are composed of several stationary components (i.e., sub-environments or contexts). So, methods with this assumption are not capable of learning non-stationary environments. Reinforcement Learning - Context Detection (RL-CD) method enables the agent to learn the environment without prior information; detect the environment\"s context change points and create a partial model for each context. The underlying environment of this approach is single-agent and has shortcomings for multi-agent learning. In this study, we introduce a new approach called Multi-agent reinforcement learning-context detection (MARL-CD), which can both detect context change points and enable agents to learn non-stationary environments with multi-agent settings. This approach is based on RL-CD approach. MARL-CD is more efficient in terms of detecting context change created by the agents on the environment and detecting the context change of the environment itself. It enables an agent to detect the context changes not only from the change of environment dynamics but also from policy changes of agents in the environment. In the approach in this study, it has been shown by the experimental results that the agents spend 16% less energy and are more efficient than RL-CD in terms of detecting the change points more accurately. —Peki¸stirmeli ögrenme yakla¸sımları, ço ˘ gunlukla or- ˘ tamın duragan olması varsayımıyla etmenin ö ˘ grenmesini konu ˘ alır. Fakat, gerçek hayat uygulamalarında ortam duragan de- ˘ gildir. Birçok dura ˘ gan ortamın bir araya gelmesiyle olu¸san ˘ devingen ortamlardır. Ortamda birden fazla etmen bulunabilir ve bu etmenler de ortamı devingen hale getirmektedir. Peki¸stirmeli ö˘grenme-ba˘glam sezme (RL-CD) [1] yöntemi, etmenin devingen ortam hakkında önsel bir bilgisi olmadan ögrenmesini ˘ ve baglam de ˘ gi¸simlerinin belirlenmesini sa ˘ glayan yakla¸sımdır. ˘ Bu yakla¸sımın temelindeki ortamda tek etmen vardır ve çok etmenli ögrenim için eksiklikleri bulunmaktadır. Bu çalı¸smada ˘ çok etmenli devingen ortamlarda hem baglam de ˘ gi¸sim noktalarını ˘ sezebilen hem de etmenlerin ortamları ögrenebilmesine olanak ˘ saglayan ˘ çok etmenli peki¸stirmeli ö˘grenme-ba˘glam sezme (MARLCD) adında yeni bir yakla¸sım geli¸stirilmi¸stir. Bu yakla¸sım RLCD yöntemini temel alır. Çok etmenli ögrenmede, etmenlerin ˘ ortam üzerinde olu¸sturdukları devingenligi sezmesi ve ba ˘ glam ˘ degi¸sikli ˘ gini belirlemesi yönüyle daha verimlidir. Ba ˘ glamdaki ˘ degi¸siklikleri yalnızca ortam dinamiklerinin de ˘ gi¸siminin yanı sıra ˘ ortamdaki etmenlerin politika degi¸siklikleriyle de belirleyebilme- ˘ sini saglar. Bu çalı¸smadaki yakla¸sımda, etmenler enerjilerini %16 ˘ daha az harcayarak ve degi¸sim noktalarını daha do ˘ gru sezmesi ˘ açısından RL-CD’ye daha verimli oldugu, deney sonuçları ile ˘ gösterilmi¸stir

İnsanın etkileşimde bulunduğu bütün unsurları insanın özelliklerine uygun olacak şekilde tasarlamayı amaç edinen ergonomideki önemli konulardan bir tanesi de risk değerlendirmesidir. Başta boyun, sırt, bilek, kol, omuz ve bacaklar olmak üzere çeşitli vücut bölgelerinin riske maruz kalma düzeyinin belirlendiği risk değerlendirmesinde Hızlı Tüm Vücut Değerlendirmesi (REBA), Hızlı Üst Ekstremite Değerlendirmesi (RULA) ve Hızlı Maruziyet Değerlendirme (HMD) gibi çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Ancak risk seviyesi sektörlere göre değişmektedir. İnşaat sektörü en riskli sektörlerden biridir ve önemine binaen bu çalışmada ele alınmıştır. Bu çalışmanın amacı, en tehlikeli sektörlerden biri olan inşaat sektöründe ergonomik risk değerlendirme tekniklerini uygulayarak risk düzeylerini ortaya koymaktır. Ayrıca, diğer bir amaç da, ülkemizde, inşaat sektöründe, işverenler arasında Kas İskelet Hastalıklarının (KİH) önlenmesi veya ortaya çıkmasının azaltılması için erken aşamada proaktif risk değerlendirmesine sahip olmanın önemi konusunda bilgi ve farkındalık yaratmaktır. Çalışmada kullanılan metodoloji temel olarak beş adımdan oluşmaktadır. İnşaat sektörüne uygun Ergonomik Risk Değerlendirme (ERD) tekniklerinin belirlenmesi ile başlayan süreç, inşa sürecindeki sık tekrarlanan faaliyetlerin belirlenmesi, ERD tekniklerinin ilgili faaliyetler için uygulanması, karşılaştırılmalı analizlerin yapılması ve yorumlanması ile devam ederek, iyileştirme önerilerinin yapılması ile bitmektedir. Bir Türk inşaat firmasındaki riskleri ortaya çıkarmak için REBA, RULA ve HMD uygulanmıştır. İki farklı site inşaatının farklı kısımlarında yapılan incelemelerde; REBA metodu uygulandığında 7 duruşta yüksek risk, 5 duruşta orta risk; RULA metodu uygulandığında 8 duruşta çok yüksek risk, 4 duruşta orta risk; HMD metodu uygulandığında ise 2 duruşta çok yüksek risk, 7 duruşta yüksek risk, 3 duruşta ise düşük risk oluştuğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak elde edilen veriler göstermektedir ki; her ne kadar usta olarak adlandırılsalar da, çalışanlar sağlıklı ve güvenli çalışmayı bilmemektedirler Risk assessment is one of the important topics of ergonomics, which aims to design all the elements interacting with the human being by considering the properties of human beings. There are various methods, including Rapid Entire Body Assessment (REBA), Rapid Upper Limb Assessment (RULA) and Quick Exposure Check (QEC), which are used to determine the risk levels by considering mainly the body parts such as the neck, back, wrist, arms, shoulders and legs. However, the level of risk varies according to the sectors. The construction sector is one of the riskiest sectors and is discussed in this study due to its importance. The aim of this study is to reveal the risk levels by applying ergonomic risk assessment techniques in the construction sector, which is one of the most dangerous sectors. Besides, another aim is to raise knowledge and awareness about the importance of having proactive risk assessment at an early stage to prevent or reduce the occurrence of Musculoskeletal Diseases (MSD) among employers in the construction industry in our country. The methodology used in the study basically consists of five steps. The process, which starts with the determination of Ergonomic Risk Assessment (ERA) techniques suitable for the construction industry, goes on with the determination of frequently repeated activities in the construction process, the application of ERA techniques for the relevant activities, performing and interpretation of comparative analyses and finally ends with the improvement suggestions. REBA, RULA, and QEC were applied to reveal the risks in a Turkish construction company. In the examinations made in different parts of the construction of two different sites; When the REBA method is applied, 7 tasks indicate high risk, 5 tasks are at medium risk; When the RULA method is applied, very high risk is observed in 8 tasks, medium risk is observed in 4 tasks; When the QEC method is applied, it has been determined that it creates a very high risk in 2 tasks, high risk in 7 tasks, and low risk in 3 tasks. The resulting data show that; Although they are called masters, employees do not know how to work healthily and safely. Keywords: Ergonomics, Risk assessment, Construction sector, REBA, RULA, QEC

Hava araçlarının istenilen performans ve verimlilikte görevini yürütebilmesi için yer çekimi kuvvetine en az direnci göstermesi gerekmektedir, en az direnci gösterebilmesi içinde hafif olması gerekir. Bu verimliliği elde edebilmek için yoğunluk değeri düşük olan alüminyum, hava araçlarında kullanılan ana metallerden biridir. Bu çalışmada ekstrüzyon yöntemi ile imal edilmiş olan alüminyum alaşımlardan 2024-T3’e ve 7075-T6’ya kalıp ile kademe formu verilirken oluşan geri yaylanma değerleri sayısal ve deneysel yöntem ile araştırılmıştır. Başlangıçta uçak parçalarındaki kademe formu standartları incelenmiş ve genellikle tercih edilen kademe oranları belirlenmiştir. Kademe oranı, uzunluğun derinliğe oranı ile hesaplanmaktadır. Uzunluğunun derinliğe oranı 3, 5 ve 6 olan kademe formlarının çokça kullanıldığı görülmüştür. Çalışmamda havacılık standartlarına uygun, kademe oranı 3, 5 ve 6 olan ekstrüzyon uçak parçaları modellenip bu parçalara belirlenen kademe formlarını vermek için uygun kalıp tasarımları yapılmıştır. Tasarlanan kalıp imal edilerek uygun koşullarda parçalara kademe formu verilmiş ve kademe derinlik ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar sonlu elemanlar analizi ile karşılaştırılmış ve verilerin kontrolü sağlanmıştır. Sonlu elemanlar yöntemi için Pam-stamp analiz programı kullanılarak ekstrüzyon yöntemi ile imal edilmiş olan parçalar için analiz modellemesi sağlanmıştır. Sonuçlar incelendiğinde bazı geri yaylanma değerlerinin ölçü toleranslarının dışında kaldığı görülmüştür. AA7075-T6’da ki geri yaylanmanın AA2024-T3’e göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kalınlık arttıkça ve kademe oranı büyüdükçe geri yaylanmanın arttığı tespit edilmiştir. Kademe formu verilirken soğuk şekillendirme yönteminde sıcak şekillendirme yöntemine göre daha fazla geri yaylanma olduğu görülmüştür. Bu çalışma sayesinde geri yaylanma değerleri ile ilgili veriler kullanılarak ve Pam-stamp analiz programında çözümleme yaparak geri yaylanma değerleri önceden tahmin edilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda kalıbı tekrar işleme maliyeti düşürülmüş, kalıp ve uçak parçası hurda miktarları azaltılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kademelendirme, Geri yaylanma, Ekstrüzyon, AA2024-T3, AA7075-T6

Teknolojinin gelişmesi ve internet kullanıcı sayısındaki artışla orantılı olarak siber suçlarda da artış gözlemlenmiştir. Birçok farklı siber saldırı tekniği bulunmaktadır. Bu saldırı tekniklerinden biri olan kötü amaçlı web siteleri, siber saldırılar ve dolandırıcılık olaylarında önemli rol oynamaktadır. İnternette masum görünen bir bağlantıya tıklamak veya e-posta ve mesaj yoluyla gönderilen bir web sayfasını ziyaret etmek arka planda kimlik avı kampanyalarının başlatılmasına, kötü amaçlı yazılımların, casus yazılımların, fidye yazılımların indirilmesine ve ciddi parasal kayıplar oluşmasına yol açar. Dolayısıyla bu tehditlerin etkin bir şekilde tespit edilmesi ve önlenmesi bireyler, kurumlar ve hükümetler için oldukça önemli bir konu haline gelmiştir. Kara listeye dayalı yöntemler, kötü amaçlı URL\"leri tanımlamak için kullanılan standart yöntemlerden biridir. Ancak kara listeler hiçbir zaman kapsamlı değildir ve yeni oluşturulan URL\"leri algılama yeteneğinden yoksundur. Kara listeye dayalı yöntemlerin mevcut ihtiyacı ve eksiklikleri de göz önünde bulundurularak bu çalışmada toplulukla öğrenme yöntemleri kullanılarak bir sınıflandırma yaklaşımı önerilmiştir. Çalışmada iyi huylu ve kötü huylu URL’lerden elde edilmiş 79 sözcüksel özellik içeren Kanada Siber Güvenlik Enstitüsü\"nün URL veriseti (ISCX-URL-2016) üzerinde çalışılmıştır. Verisetinde benign, spam, phishing, malware ve defacement olmak üzere beş farklı URL türü bulunmaktadır. Toplam 7781 iyi huylu ve 28.917 tane zararlı URL kaydı üzerinde zararlı, zararsız etiketleri kullanılarak ikili sınıflandırma işlemi ve beş farklı etiket bilgisi kullanılarak çoklu sınıflandırma işlemi gerçekleştirilmiştir. Makine öğrenmesi yöntemlerinden Rastgele Orman algoritması uygulanan yöntemin başarısının sınanması için 10-katlamalı çapraz doğrulama (10-fold cross validation) ile birlikte kullanılmıştır ve 10 temel bileşen kullanılarak ikili sınıflandırma problemi için ortalama %99.42, çoklu sınıflandırma problemi için ortalama %95.68 doğruluk değeri elde edilmiştir. Böylece her gün yeni web sitelerinin katıldığı bu dinamik internet ağını kötü niyetli tasarlanmış web sitelerinden korumaya yönelik yüksek başarım oranına sahip bir model önerisi sunulmuştur. In parallel with the development of technology and the increase in the number of internet users, an increase in cybercrime has been observed. There are many different cyberattack techniques. Malicious websites, one of these attack techniques, play an important role in cyberattacks and fraud events. Clicking on an innocent-looking link on the Internet or visiting a web page sent via email or text will result in phishing campaigns being launched in the background, downloading malware, spyware, ransomware, and serious monetary losses. Therefore, effective detection and prevention of these threats has become a very important issue for individuals, institutions and governments. Blacklist-based methods are one of the standard methods used to identify malicious URLs. However, blacklists are never comprehensive and lack the ability to detect newly created URLs. Considering the current needs and deficiencies of blacklist-based methods, a machine learning based classification approach was used in this study to combat malicious URLs. In the study, the URL data set of the Canadian Cyber Security Institute (ISCX-URL-2016) was studied, which contains 79 lexical features obtained from benign and malignant URLs. There are five different URL types in the dataset: benign, spam, phishing, malware and defacement. A binary classification process using harmless, malicious labels and a multi-classification process using five different labels information was performed on a total of 7781 benign, harmless and 28,917 malicious URL records. Random Forest algorithm, one of the machine learning methods, used together with 10-fold cross validation to validate the success of the applied method, and an average accuracy value of 99.42% for the binary classification problem and 95.68% for the multiple classification problem was obtained. Thus, a model proposal with a high-performance rate is presented to protect this dynamic internet network, where new websites are added every day, from maliciously designed websites.

Günümüzün gelişen dijital dünyasında çoğumuz hayatımızı kolaylaştırmak için işlerimizi bilgisayarlara aktarıyoruz. Hayatın her alanında mekanik yardımcılarımız olarak kullandığımız bu yetenekli cihazlar, ticari olarak piyasaya sürülmelerinden bu yana dünyayı önemli ölçüde değiştirdi. Makinelerin gelişen yetenekleri doğrultusunda akıllı makineler, her hareketi, her satırı insanlardan daha iyi ve daha hızlı hesaplayarak uygulayabilirken; insanlar, zekâ ve yaşam deneyimlerine dayalı olarak görevleri yerine getirebilir, kararlar verebilir ve sorunları çözebilir. Yapay zekâ, makinelerin deneyimleyerek öğrenmesi, yeni girdilere uyum sağlaması ve insan benzeri görevleri gerçekleştirmesini mümkün kılmaktadır. Bilgisayarlar çok daha hızlı öğrenebilir ve karmaşık seçenekleri en uyguna indirgeyebilmektedir. İlk bilgisayarlar ile birlikte yapay zekânın insana veya bilgisayara karşı test edilmesi için insan gibi düşünerek oynayan ve öğrenen satranç programları üretilmeye başlamıştır. Satranç, tarih boyunca insan zekasını temsil eden bir oyun olarak görülmüştür. Bu makalenin yaklaşımını satranç oyunu temelinde insan bilgisayar mücadeleleri oluşturmaktadır. İnsan oyuncular, işlem yeteneği kısıtlı bilgisayarlar döneminde makinelere karşı üstünlük sağlarken; yapay zeka ve bilgisayar donanımı geliştikçe makineler insan oyunculara karşı üstün duruma gelmiştir. İnsan ve Makine öğrenmesi rekabetinin satranç oyunu ile başlayan serüveni ve yapay zekânın ortaya çıkış süreci ile gelişmeleri bu makalede literatür taraması ile derlenecektir. In today’s evolving digital world, most of us are transferring our human work to computers to make our lives easier. These capable devices, which we use as our mechanical servants in every aspect of life, have dramatically changed the world since their commercial introduction. In line with the evolving capabilities of machines, smart machines can execute every move, every line by calculating better and faster than humans, on the other hand, Humans can perform tasks, make decisions and solve problems based on their intelligence and life experience. Artificial intelligence makes it possible for machines to learn by experience, adapt to new inputs, and perform human-like tasks. Computers can learn much faster and can optimize complex options. With the first computers, chess programs that play and learn by thinking like a human have begun to be produced in order to test artificial intelligence against humans or computers. While human players were superior to machines in the era of computers with limited processing capability; as artificial intelligence and computer hardware developed, machines became superior to human players. The adventure of human and machine learning competition that started with the game of chess and the emergence and the development of artificial intelligence will be compiled with a literature review in this article.

Litografi kelimesi, Yunancada kelimenin tam anlamıyla taşların üzerine yazmak anlamına gelir. Litografide kullanılan yarı iletkenler için taşlarımız sili kon plaka (wafer) ve oluşturulacak desenlerde ışığa duyarlı foto-dirençler ile yaz dırılmaktadır. Tümleşik devre (IC) ve karmaşık yapıları inşa etmek için transistör ve bir devrenin milyonlarca transistörünü birbirine bağlayan birçok kablo, litog rafi ile oluşturulan desen transfer adımları en az 10 kez tekrarlanır, ancak tipik olarak tam bir devre yapmak için bu tekrar sayısı 25 ile 40 kata kadar değişmek tedir. Plaka üzerine basılan her desen, önceden oluşturulmuş desenler vasıtası ile seçilen bölgelere baskılanmaktadır. Yarı iletken endüstriside temel teknolojinin üretim süreci için gerekli adımı litografi tekniği ile sağlanmaktadır. Litografi tek niği, minimum yazdırılabilir ya da işlenebilirlik özelliklerine bağlı olarak hem devre hızının, hemde entegrasyon yoğunluğunun düzenlenmesi ile mikro tekno lojide önemli bir yere sahiptir. Verim ve plaka verimi büyük ölçüde litografi sü recine bağlı olduğundan, sadece aygıt performans sorunları değil, aynı zamanda bütünleşmiş devre üretiminin ekonomisi de litografi ile ilgilidir. Diğer teknolojiler arasında fotolitografi, belirli, bir maske ile, yarı iletken plaka üzerindeki özellik leri tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu teknolojinin avantajları göz önüne alın dığında önümüzdeki birkaç nesil için yarı iletken cihaz üretim teknolojisinin de ğişmesi beklenmemektedir. Optik projeksiyon baskı sistemleri, yüksek işlem hacmi verimi ve yüksek çözünürlük gibi büyük avantajlara sahiptir. Plaka üze rinde, fotolitografi esnasında kullanılan dalga boyundan daha küçük olan mini mum özellik boyutları çözümlenebilir. Litografi araçlarının maliyetleri, çip üretim maliyetlerinin %35\" ini temsil etmektedir ve önemi hergeçengün artmaktadır. Fo tolitografi alanındaki gelişmeler, yarı iletken endüstrisinin sürekli büyümesi için en kritik faktörlerdir. Fotolitografi gibi, Teknoloji-Bilgisayar Destekli Tasarım metodolojileri, patlayıcı geliştirme maliyetlerinin üstesinden gelmek içinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Maliyet düşürmeye ek olarak, tamamen deneysel ge liştirme yaklaşımına kıyasla, hızlı geri dönüş süreleri ile bu sistemleri özellikle çekici kılmaktadır.

Selülozik bazlı doğal malzemeler uzun yıllardan beri plastiklerde güçlendirilme malzemesi olarak yaygın bir biçimde kullanılmaktadırlar.Bu malzemelerin kullanılma nedenleri arasında maliyetlerinin düşük olması, yüksek fiziksel ve mekanik dirençe sahip olmaları sayılabilir.Öğütülmüş fındık kabuğu plastik kompozitlerde dolgu malzemesi olarak da kullanılmaktadır. Türkiye’de fındık büyük ölçüde üretilmekteve dünyada ilk sırada yer almaktadır ancak kabukları genellikle evlerde yakılarak ısınma amaçlı kullanılmaktadır.Bu çalışmada, fındık kabuğu tozu oranının ve 100 oC’de ısıl yaşlandırma süresinin (0, 15 ve 30 gün) yüksek yoğunluklu polietilenkompozitinin mekanik özelliklerine etkileri incelenmiştir. İlk olarak fındık kabukları halkalı öğürücüde öğütülmüştür. Ağırlıkça %5, 10, 15ve 20 oranlarında fındık kabuğu tozu yüksek yoğunluklu polietilene eklenerek çift vidalı ekstrüzyon makinesinde karıştırıldı. Daha sonraelde edilen kompozitten enjeksiyon makinesinde çekme, Izod darbe, sertlik ve yoğunluk test numunelere basılarak testler gerçekleştirildi.Yapılan testler sonucunda yüksek yoğunluklu polietilene fındık kabuğu tozunun ilavesiyle elastiklik modülü, akma mukavemeti, çekmemukavemeti, % uzama değeri, yoğunluk, sertlik ve Izod darbe dayanımı değerlerinin azaldığı görüldü. Ayrıca yüksek yoğunluklu polietilen/fındık kabuğu tozu polimer kompozitlerinin mekanik özellikleri (% uzama hariç), ısıl yaşlandırma süresinin (15 ve 30 gün) artmasıylaarttığı görüldü., Cellulosic-based natural materials have been widely used as a reinforcement material in plastics for many years. Among the reasons forusing these materials are their low cost, high physical and mechanical resistance. Ground hazelnut shells are also used as filling material inplastic composites. Hazelnuts are produced on a large scale in Turkey and are in the first place in the world, but their shells are generallyburned in homes and used for heating purposes.In this study, the effects of additions of hazelnut shell powder content and thermal aging time (0, 15 and 30 days) on the mechanicalproperties of polyethylene composites were investigated. Nutshell powder, in four different concentrations (5, 10, 15 and 20 wt %) wereadded to HDPE to produce composites. The tensile, Izod impact, hardness, density tests were conducted on specimens produced by meansof injection molding method. It was observed that, increasing the hutshell powder content in HDPE, values for elasticity modulus, yieldstrength, tensile strength at break, % elongation, density, hardness and Izod impact strength decreased. On the other hand, mechanicalproperties (except % elongation) of HDPE/nutshell powder polymer composites increased as the thermal aging time increases from 0 daysto 30 days.

Katı oksit yakıt hücreleri, temiz bir enerji üretim teknoloji olması sebebiyle son yıllarda oldukça dikkat çekmektedir. Katı oksit yakıt hücreleri diğer yakıt hücreleri ile karşılaştırıldığında; yüksek verimlilikte enerji üretimi, yakıt esnekliği ve elektrik üretim kapasitesi yüksekliği avantajlarıyla tercih edilmektedir. Aspen Plus benzeşim programının sahip olduğu esneklik nedeni ile araştırmacılar tarafından yakıt hücrelerinin tasarımı ve optimizasyonu için tercih edilmektedir. Bu çalışmada, Aspen Plus benzeşim programı kullanılarak katı oksit yakıt hücresine beslenen yakıt içeriğindeki hidrojen kompozisyonunun ve yakıt hücresi sıcaklığının yakıt hücresinin verimi üzerindeki etkisi incelenmiştir.

Bu çalışmada; güney Marmara bölgesinde, tarım yapılan topraklarda bulunan ağır metaller araştırılmış, bu kapsamda bulunan ağır metal konsantrasyon değerlerinin yüksek olmasının sebepleri irdelenmiştir. Bu anlamda, bölgede fosforik asit üretimi esnasında yan ürün olarak açığa çıkan fosfojipsin depolanması ve taşınmasının oluşturabileceği çevresel etkilerin yanısıra, gübre maksadıyla kullanılmış olmasının üzerinde yoğunlaşılmıştır. Araştırma yapılan bölgeden rüzgarın taşınım yönüne bağlı olarak kirlenmenin taşınabileceği uzaklığı belirlemek amacıyla depolama sahasından gittikçe artan aralıklarla yaklaşık 15 km uzaklığa kadar 30 adet toprak numunesi alınmıştır. Alınan toprak numunelerindeki Fe, Mn, Ca, Cr, Na, Mg, Al, P, K, V, Co, Ni, Cu, Zn, As, Se, Cd, Sb, Pb elementlerinin konsantrasyonları ICP-MS cihazında analiz edilmiştir. Toprak numuneleri, birbirlerine yakınlıkları ve rüzgar taşıma yönleri dikkate alınarak 9 gruba ayrılmıştır. Rüzgar taşıma yönünün dışında kalan 4 numuneyi içeren bölge şahit olarak seçilmiştir. Analizi yapılan 19 element arasında toprak kirlenmesine neden olan Cr, Cd, Ni, Cu, Zn gibi metallerin sırasıyla 395, 152, 181, 215, 263 mg/kg gibi yüksek konsantrasyonları, şahit bölge toprağı ile karşılaştırılarak farklılığın sebepleri açıklanmaya çalışılmıştır. This study explores the amount of heavy metals in the agricultural lands around the south of Marmara Region and makes an assesment on the reasons for high level of heavy metal concentration in soil. In this sense, this study concentrates on the environmental impact of storage and transportation of phosphogypsum, which is revealed as a by-product of phosphoric acid production. Moreover, the use of phosphogypsum as a fertilizer has also taken into consideration. In order to find out the range of pollution, thirty different samples of soil were taken in sequences of varying up to 15 kms. The direction of the sequences were determined according to the wind and the intervals of the the sequences were widening from the initial to the ultimate points. The concentrations of certain elements (Fe, Mn, Ca, Cr, Na, Mg, Al, P, K, V, Co, Ni, Cu, Zn, As, Se, Cd, Sb, Pb) in soil samples were analysed with ICP-MS. The soil samples were divided into nine different groups according to the wind direction and proximity. An area that covers four samples, which fell outside the direction of the wind, were selected as a reference. Among the 19 elements that cause to pollution, some metals (Cr, Cd, Ni, Cu, Zn) with high concentration (395, 152, 181, 215, 263 mg/kg, respectively) were compared to reference area for the purpose of clarifying the differences.

Yakıt hücresi sistemlerinin doğrusal olmayan yapıları nedeniyle, yakıt hücreparametrelerinin yakıt hücre sistemleri için hesaplanması zordur. Proton geçirgen membran(PEM) yakıt hücrelerinin modellenmesi, elektrokimya, polimer bilimi, ısı aktarımı,akışkanlar dinamiği ve kütle aktarım çalışmalarını içeren disiplinler arası yaklaşımlargerektirir. Kaynaklarda, PEM yakıt hücrelerinin modellenmesi genellikle fizikokimyasalolayların iyi bilinmesine dayanan karmaşık modeller ile yapılır.Yapay sinir ağları (YSA) biyolojik sinir sistemlerinden esinlenmiş bilgiyi işleyen algıdüzenekleridir. YSA'nın doğrusal olmayan sistemleri açıklamasında yapabilecekleri,YSA'ları modelleme için güçlü bir araç yapmaktadır. Bu tezin amacı PEM yakıthücrelerinin modellenmesi üzerine kaynakları incelemek, ve yapay sinir ağlarını kullanarakPEM yakıt hücrelerinin performansını tahmin etmek için proses değişimlerini içerenparametrik olmayan deneysel bir model elde etmektir.Bu çalışmada, ilk olarak, yapay sinir ağları ve PEM yakıt hücreleri ile ilgili bilgiler verildi.Daha sonra, PEM yakıt hücresi modelleme teknikleri sunuldu ve bir yapay sinir ağı modeliönerildi. YSA'nın kullanıldığı modelin sekiz tane girişi ve bir tanede çıkışı vardır. Doğruçıkış verilerini üretebilmek için ağ geriye yayılım algoritmasının gelişmiş versiyonları olanLevenberg-Marquardt ve Quasi-Newton öğrenme algoritmaları ile eğitilmiştir. Kullanılabilirdeğerlerin yarısı YSA modelini eğitmek için kullanılırken, diğer yarısı modeli sınamak içinkullanılmıştır. Öğrenme işlemi sırasında, hata fonksiyonu öğrenme iterasyonlarının sayısıarttırılarak azaltılmıştır. Son eğitimden sonra YSA modeli girişler ile çıkışlar arasındakiilişkiyi üretebilmek için hazır hale gelmiştir. Ortalama mutlak hata %1'in altında vemaksimum hata ise %4 civarındadır.Anahtar Kelimeler: PEM yakıt hücreleri, yapay sinir ağları, modelleme, Levenberg-Marquardt öğrenme algoritması, Quasi-Newton öğrenme algoritması Fuel cell parameters are difficult to determine for fuel cell systems because of their non-linearity. The modeling of the proton exchange membrane (PEM) fuel cell requires amultidisciplinary approach including the study of electrochemistry, polymer science, heattransfer, fluid dynamics and mass transfer. In the literature, modeling of PEM fuel cells areusually done with complex models based on a good knowledge of physicochemicalphenomena.Artificial Neural Network (ANN) is an information processing paradigm that is inspired bybiological nervous systems. The ability of ANN to represent non-linear systems makes it apowerful tool for modeling. The purpose of this thesis is to review literature on PEM fuelcell modeling, and derive a non-parametric empirical model including process variations toestimate the performance of polymer electrolyte membrane fuel cells by using artificialneural networks.In this study, firstly, information about artificial neural networks and PEM fuel cells aregiven. Then, PEM fuel cell modeling techniques are presented, and an artificial fuel cellmodel proposed. The model uses a ANN which has eight input and an output. To producethe correct output data, the network was trained with improved versions of the BackPropagation algorithm, the Levenberg-Marquardt and Quasi-Newton algorithm. Half of theoperational points were used to train the ANN Model, while the other half was used for thevalidation. During the learning process, the error function was minimised with an increasingnumber of training epochs. After the final training, the ANN was ready to generaterelationship between inputs and outputs. The average values of the absolute errors is wellbelow 1 %, and the maximum error is arround 4%.Key Words: PEM fuel cells, artificial neural networks, modeling, Levenberg-Marquardtlearning algorithm, Quasi-Newton learning algorithm 78