Search

Kitle üzerinden çalışma yapmak maliyet, iş gücü ve zaman kaybına yol açtığından dolayı kitleyi en iyi şekilde temsil edecek bir örneklem üzerinden araştırmaların yürütülmesi gerekmektedir. Bu nedenle araştırma planına göre en iyi örneklemi veren örnekleme yönteminin de doğru belirlenmesi önemli bir adımdır. Esas amaç, belirlenen örneklem üzerinden yansız, tutarlı ve etkin tahminler yapabilmektir.İlgilenilen değişken Y ile ilgili tahminler yaparken, Y ile yüksek ilişkili olan bir X yardımcı değişkenin bilgisini de çalışmaya katmak, tahmin hatalarını önemli ölçüde düşürebilmektedir. Ancak bazen yardımcı değişken X'in kitle bilgisine ulaşılamayabilir. Böyle durumlarda iki safhalı örnekleme (ya da çift örnekleme) yöntemi kullanılması gereken en iyi örnekleme yöntemlerinden birisidir. Bu yöntemde birinci safhada X yardımcı değişkenine ait kitle bilgisi ön örneklemi kullanarak en iyi şekilde tahmin edilir. İkinci safhada ise tahmin edilen X yardımcı değişkene ait bilgiler yardımıyla alt örneklem ile en etkin Y tahmini elde edilmeye çalışılır.Bu çalışmada, Y'nin kitle ortalamasını tahmin etmek için iki safhalı örneklemede çeşitli oransal, çarpımsal, regresyon ve üstel tahmin ediciler incelenmiştir. Çalışılan tahmin ediciler için Yan, Hata Kareler Ortalamaları hesaplanmış ve etkinlikleri teorik olarak ve bir uygulama verisi üzerinden araştırılmıştır. Because studying over the population gives rise to the cost, labour force and time loses, researches must be made on a sample that represents the population best. Therefore, the determination of the sampling method that gives the best sample is an important step. The principal aim is to be obtained unbiased, consistent and efficient estimations.While making estimations related to the target variable Y, adding the information of the auxiliary variable X that has high correlation with the Y to the study could significantly reduce the estimation errors. However, sometimes the population information of the auxiliary variable X could not be accessed. In this condition, the two phase sampling (or double sampling) method is one of the best methods that could be used. At the preliminary phase in the method, the population information related to the auxiliary variable X is estimated by using the primary sample. At the secondary phase, the most effective estimation of Y is tried to be obtained by using the subsample via the information of the estimated auxiliary variable X.In this study, various ratio, product, regression and exponentional estimators were investigated in order to estimate the population mean of Y in two phase sampling. The Bias and the Mean Square Error (MSE) values were computed for the studied estimators and their efficiency were investigated theoretically and over an application data. 152

ANKET ARAŞTIRMALARINDA YANITLAMAMA VE ÇİFT ÖRNEKLEME YÖNTEMİ (Yüksek Lisans Tezi) Aylin ALKAYA GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Mayıs 2003 ÖZET Anket araştırmalarında yanıtlamamadan dolayı oluşan kayıp verinin iki temel tür ayırımı yapılmıştır. Birinci türü, birim yanıtlamamadır; örneği oluşturan bazı birimlere ilişkin hiçbir veri yoktur. İkinci türü ise, soru yanıtlamamadır; örneği oluşturan birim veya birimlere ilişkin bir veya birden fazla soru veya değişken verisi yoktur. Bu çalışmada, birim yanıtlamama ve kaynakları, nedenleri, nelere yol açtığı incelenmeye çalışılmıştır. Yanıtlamama tahminlerin kalitesini ve güvenilirliğini azaltmaktadır. Yalnızca yanıtlayanlara dayalı yapılan parametre tahminleri, yanıtlamayanların yanıtlayanlardan farklı olması nedeniyle, yanlı olur. Araştırmalarda yanıtlamayan birimlerin varlığı, örnek çapının küçülmesine ve araştırma maliyetinin artmasına da neden olur. Bu nedenle, yanıtlamamanın ortaya çıkmaması için çalışmalar yürütülmeli ve varlığında tahminler üzerindeki etkilerinin minimum yapılması için düzeltmeler yapılmalıdır. Bu çalışmada, yanıtlamama yanlılığının giderilmesi ve yanıt oranının arttırılması için önerilen yöntemlerden biri olan çift örnekleme yöntemi pek çok araştırmaya ışık tutacak şekilde ele alınmıştır. Tezde, yanıtlamama için çift örnekleme yönteminde; yanıtlayanlar ve yanıtlamayanlar iki ayrı tabakaya sınıflandırılmış ve yanıtlamayanlar tabakasından bir tesadüfi altörnek seçilmiştir. Seçilen altörnekten, ilk örnektekine kıyasla, yanıtlamayan birimlerinden yanıt almak için yoğun çabanın harcandığı bir veri toplamayönteminin yanında, daha farklı yöntem veya yöntemler kullanılarak yanıt alınmaya çalışılır. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : yanıtlamama, birim yanıtlamama, çift örnekleme Sayfa Adedi : 165 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. A. Alptekin ESİN m NONRESPONSE IN SURVEY RESEARCH AND DOUBLE SAMPLING TECHNIQUE (M.Sc. Thesis) Aylin ALKAYA GAZI UNIVERSITY INSTUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY May 2003 ABSTRACT In survey researches a distinction between two major types of missing data in surveys due to nonresponse had been made. First type is, unit nonresponse; for some sample units no entire data is available. The second type is, item nonresponse; sample unit or units have missing data for one or more questions or variables. In this study, unit nonresponse and its sources, reasons, what it caused was tried to be investigated. Nonresponse reduce the quality and reliability of the estimates. The parameter estimates that only depend on respondents will be biased because of the difference between nonrespondents and respondents. In researches the existence of nonrespondents, cause a decrease in sample size and an increase in research costs. For this reason, to prevent nonresponse occurance efforts must be carried out and in its presence, to minimize its effects on estimations, corrections must be done. In this study, the double sampling method, which is one of the suggested methods for removing nonresponse bias and increasing response ratio, was evaluated to guide for many researches. In thesis, in double sampling method for nonresponse, the response and nonresponse units were classified into different clusters and one random subsample was taken from nonresponse cluster. From the taken subsample, compared to first sample, besides a data collection methodIV that more efforts are spend to get answers from nonresponse units, some different methods are used to set answers. different methods are used to get answers. Science Code : Key Words : nonresponse, unit nonresponse, double sampling Page Number: 165 Adviser : Professor Dr. A. Alptekin ESİN 180