Search

Para vakfı çalışmaları genellikle vakıf, dönem, bölge ya da avarız-esnaf sandıkları gibi belirli bir sosyal zümre kapsamında ele alınmakta ve kendi sınırları içinde değer- lendirilmektedir. Bu çalışmada, sınırlamanın kapsamı oldukça genişletilerek seçilmiş bir mahkeme çatısı altında sayılan başlıkların tümü ele alınmıştır. Çalışma, incelenmiş para vakfı vakfiye sayısını çoğaltarak âtılmış gibi duran vakıf sisteminin aslında hare- ketli olduğunu ispat etme arayışının bir parçasıdır. Dahası, sistematik bir araştırmanın üçüncü etabı olduğu için karşılaştırma zeminini de genişletmiştir. Bu kapsamda Yeniköy Mahkemesi’nde, 1591-1883 arasında kayıtlı 59 para vakfı vakfiyesi değerlendirilmiştir. Ardından Davutpaşa ve Evkaf Muhasebeciliği Mahke- meleri bulguları da eklenerek 1491-1911 yılları arasında 371 vakfiyeden elde edilen sonuçlar toplu ele alınmıştır. Neticede, para vakfı sayısı, vakfedilen meblağlar ve işle- yişin Osmanlı’nın askeri, mali, sosyo-ekonomik politikalarından bağımsız olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, vakıf hizmetlerinin vâkıfların dönemsel politikalara uygun tavır almaları sayesinde sürdürülebilir kılındığı tespit edilmiştir. Cash waqfs studies are usually considered in the context of a particular social community such as foundation, period, region or avariz-artisan funds and evaluated within their own limits. This study addresses all the types of waqfs listed under the umbrella of the Court, greatly expanding the scope of these limitations. Accordingly, by increasing the number of analyzed cash waqfs endowments, this study is part of the quest to prove that the waqf system, although seemingly discarded, was in fact active. Furthermore, the study has a broad basis of comparison too, as it is the third stage of a systematic research project. Within this context, 59 cash waqfs’ endowments recorded at Yeniköy Court between the years 1591-1883 have been evaluated. Beyond this, the results obtained from 371 endowments between 1491-1911, with Davutpaşa and Evkaf Accounting Courts findings also being added, have been collectively discussed. All in all, it is understood that the number of cash waqfs, the endowed amounts, and their functioning were not independent of the Ottoman military, financial, or socio-economic policies. As well, it is demonstrated that the waqf services were kept sustainable thanks to the adoption of the appropriate attitude by the foundations towards policies of that time period. WOS:000667932100005

Osmanlı günlük hayatının vazgeçilmez unsuru olan vakıfların sosyokültürelve sosyo-ekonomik alanlarda yapmış oldukları hizmetlerinyıllar içinde çeşitlendiği bilinmektedir. Konu hakkındaki detaylarıvakıfların kuruluş senetleri olan vakfiyelerde bulmak mümkündür.Hayırseverler vakfiyeler sayesinde duygu ve düşüncelerinisomutlaştırırken aynı zamanda yaşadıkları dönemi yansıtan bilgilerigünümüze kadar ulaştırmışlardır. Bu kapsamda Osmanlı kent tarihiçalışmalarında vakfiyeler üzerinden ilerlemek birincil kaynaklardandetaylı sonuçlara ulaşabilmenin şartlarından biri olarak görülmüştür.Vakıf kaynaklı yapılan çalışmalar genellikle gayrimenkul vakıflarüzerinden örneklenmiş menkul vakıflardan yeterince istifadeedilmemiştir. Sınırlı sayıdaki menkul vakıf araştırmalarında ise paravakıfları ön plana çıkmıştır. Söz konusu araştırmalarda para vakıflarıkredi unsuru olarak ele alındığından sadece sayısal verileri ekonomikalanlarda değerlendirilmiştir. Vakfiyeler bütün halinde incelendiğindeise para vakıflarının bilinenin ötesinde en az gayrimekul vakıflarkadar sosyo-kültürel bilgiler içerdiği görülmektedir. Çalışmanınamacı, para vakıflarını sıkıştıkları dar çerçevenin dışına taşıyarakvakıf eserlerin/hayratların sürdürülebilirliğine katkılarını araştırmaktır.Seçilen örnekler sayesinde birden fazla para vakfının katkı sağladığıhayratların yıllar içerisinde geçirdiği değişimler takip edilmiştir., It is known that the services, which are provided on socio-economicfields by foundations have diversified over years. Foundations constitutean indispensable part of Ottoman daily life. Details on the subject can befound in endowments, which represent the articles of association of suchfoundations. Whereas they concretized emotions and opinions thanks tobenefactor endowments. They also conveyed information, which reflecttheir periods of activity, until today. In this scope, advancing Ottomanurban historiography through analyzing endowments can be consideredas a source of knowledge to reach detailed and comprehensive resultsobtained from primary sources.While the studies on foundations have generally been illustrated throughreal estate foundations, moveable property foundations were not analyzedsufficiently. On the other hand, cash waqfs came to the forefront duringresearches on moveable property foundations that were conducted inlimited numbers. As cash waqfs were handled as credit factors in suchresearches, only their numerical data was evaluated in the economic field.When endowments are examined as a whole, it seen that beyond whatis known, cash waqfs include as much socio-cultural information as realestate foundations. The purpose of the study is to carry the cash waqfsaway from the narrow frame they are trapped in and search into theircontributions to the sustainability of charities. The selected examples allowtracking the changes that charities, which were contributed by several cashwaqfs, underwent through years.

Osmanlıların, Balkanlarda fethettiği ilk şehir ve Avrupa’ya açılan kapısı olan Filibe, Osmanlı şehir tipinin ilk örneklerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Filibe’nin bir Osmanlı şehri olarak gelişmesinde vakıf müessesesinin payı büyük olmuştur. Vakıflar vesilesiyle inşa edilen eserler, istihdam edilen kişiler, tedris edilen talebeler, ihtiyaçları karşılanan fakirler, idame ettirilen sayısız hizmetler Filibe’nin kısa sürede çehresinin değişmesinde etkili olmuştur. Bu çalışmada Filibe’de kurulmuş vakıfların vakfiyeleri incelenerek, bunların Filibe’nin sosyal ve ekonomik hayatına olan katkıları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Plovdiv, the first city conquered by the Ottomans in Balkans and the gateway to Europe, emerges as one of the first example of the Ottoman city type. The share of waqf institution has been great at the development of Plovdiv as an Ottoman city. Thanks to the waqfs, the construction that is built, labor force that is employed, the students that are thought, the poor that are met for their needs and countless services has been effective in changing the face of Plovdiv in a short time. In this study, the contribution of waqfs to the social and economic life of Plovdiv will be revealed by examining the waqfiyahs (endowment charter) of the waqfs founded in Plovdiv.

Bu makale 12.Dünya Muhasebe Tarihçileri Kongresinde (20-24 Temmuz 2008 – İstanbul) tebliğ olarak sunulmuştur. Revize edilmiştir. The aim of this study is to examine the cash waqfs in Bursa, in the period of Ottoman Empire. On the contrary traditional waqfs, the cash waqfs were established with money to support public services in Ottoman Empire. The gifted capital of the waqf was lent to person who needed finance and after a certain period usually a year they paid back to the waqf the principal plus a certain extra amount, which was then spent for social purposes, In Ottoman society, health, education and welfare were financed by waqfs. That’s why; the cash waqfs carried implications for the economy. Information on cash waqfs of Bursa was the oldiest and the tidiest data. Because of this, especially we examined cash waqfs in Bursa and their effects on Bursa economy. As investigating the cash waqfs which supported in order to meet the needs like education, health, public works and etc. could assist on the constituting different models for new solution offers directed towards nowadays, due to cash waqfs has become serious amounts of cash capital accumulations. Bu çalışmanın amacı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Bursa para vakıflarının incelenmesidir. Geleneksel vakıfların aksine, Osmanlı döneminde, para vakıfları, kamu hizmetlerinin desteklenmesi amacıyla para ile kurulmuştur. Vakfa bağışlanan sermaye, finansman ihtiyacı olanlara borç olarak verilmiş ve daha sonra genellikle bir yıl sonunda borç verilen anapara belirli bir miktar ilave ile sosyal amaçlı olarak kullanılmak üzere geri ödenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda sağlık, eğitim ve bayındırlık hizmetleri vakıflar tarafından finanse edilmiştir. Bu nedenle, para vakıflarının ekonomiyi etkileri olmuştur. Bursa para vakıflarına ait bilgiler en eski ve düzenli olanlardandır. Bu nedenle, özellikle Bursa para vakıfları ve vakıfların Bursa ekonomisine etkileri incelenmiştir. Önemli miktarlarda nakit sermaye birikimleri oluşturmalarına bağlı olarak; eğitim, sağlık bayındırlık hizmetlerinin karşılanmasında destek olan para vakıflarının incelenmesi, günümüze yönelik, yeni çözümler için farklı modellerin oluşturulmasında yardımcı olabilecektir.