Search

Ülkemizde turunçgil meyvelerinin hasat sonrası depolanması ve pazarlanması sırasında meyve çürüklük etmenlerinden dolayı önemli kayıplar ortaya çıkmaktadır. Turunçgillerde derim sonrası meyvelerde çürümelere neden olmak suretiyle kalite ve verim kayıplarına neden olan fungal hastalık etmenlerden biri de ekşi çürüklük hastalığı etmeni Geotrichum citri-aurantii'dir. Günümüzde ekşi çürüklük hastalığı başta olmak üzere hasat sonu görülen hastalıklara karşı imazalil, thiabendazole, pyrimethanil veya fludioxonil gibi fungisitler kullanılmakla birlikte, hastalık çıkışı etkili bir şekilde kontrol edilememektedir. Bu yüzden turunçgillerde derim sonrası ekşi çürüklük hastalığının kontrolü için ticari fungusitlere alternatif, çevre dostu etkili mücadele yaklaşımlarına gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışmada, turunçgilde derim sonrası ekşi çürüklük hastalığı etmeni G.citri-aurantii'ye karşı farklı antagonist Bacillus spp.'ye ait izolatların ve bor ürünlerinin antifungal etkileri in vitro ve yarı in vivo koşullarında araştırılmıştır. In vitro çalışmalarında G. citri-aurantii'ye karşı 19 farklı Bacillus spp.'ye ait izolatın antagonistik etkinlikleri araştırılmıştır. In vitro etkinlik çalışmaları sonuçlarına göre misel gelişimini engelleyen en etkili antagonist bakteri izolatlar % 66.95 ve % 66.10 engelleme oranı ile Bacillus cereus (G1B:3:6) ve B. pumilus (G4B:0:4) olmuştur. Antagonist bakteri izolatlardan Bacillus subtilis (K3B:4:8:1), B. subtilis (G3B:3:5), Bacillus amyloliquefaciens (K5B:0:5:1), Bacillus pumilus (G4B:0:4) ve Bacillus thuringiensis (G2B:0:4) borik asit+boraks (0.5-1.0 g/L) karışımında herhangi bir etkilenme olmaksızın gelişmişlerdir. G. citri-aurantii'nin misel gelişimini yüksek oranda engelleyen aynı zamanda borik asit+boraks karışımında canlılığını koruyabilen antagonist bakteri izolatların tekli ve borik asit+boraks ile karışımlarının hastalık çıkışının engellenmesi üzerine olan koruyucu ve tedavi edici etkinlikleri yarı in vivo koşullarda araştırılmıştır. Uygulamaların koruyucu etkinliği, tedavi edici etkinliğine kıyasla daha yüksek düzeyde gerçekleşmiştir. Bacillus subtilis G3B:3:5, Bacillus pumilus G4B:0:4, Bacillus subtilis K3B:4:8:1, Bacillus amyloliquefaciens K5B:0:5:1 teksel veya borik asit+boraks karışımı (0.5g+1.0 g/L) ile birlikte koruyucu uygulaması in vivo hastalık çıkışını % 81.93- 89.69 düzeyinde engellemiştir. Uygulamaların tedavi edici etkinliği hastalık çıkışının engellenmesi üzerinde % 40.37-54.92 düzeylerinde görülmüştür.Söz konusu çalışma, bilindiği kadarı ile, ekşi çürüklük hastalığı ile mücadelede antagonist bakterilerin etkinliğinin araştırıldığı ilk çalışma niteliğindedir. Elde edilen sonuçlar, antagonist Bacillus spp.'ye ait izolatların bor bileşikleri ile karışımlarının, mandarin meyvelerinde ekşi çürüklüğün mücadelesinde etkili bir şekilde uygulama olanağına sahip olduğunu göstermiştir. In Turkey, during marketing and storage of citrus fruits, significant loses were caused by citrus post-harvest rot diseases. Fungal post-harvest sour rot disease agent Geotrichum citri-aurantii is one of the most important fungal fruit rot disease agent which causes significant effect on quality and quantities during the storage of the citrus fruits. Although fungicides such as imazalil, thiabendazole, pyrimethanil and fludioxonil may be used against diseases caused by sour rot disease agent and others, these chemicals cannot control occurrence of these disease efficiently. Therefore, there is a need for effective alternative approach to commercial citrus sour rot control of postharvest diseases.In this study, antagonist bacterial isolates of Bacillus spp and different boron derivatives were investigated for their possible antifungal activity against post-harvest citrus sour rot disease agent in vitro and semi in vivo conditions. Antagonistic potentials of nineteen different antagonist bacterial isolates of Bacillus spp. were assessed against G. citri-aurantii in vitro studies. Among the bacterial isolates, Bacillus cereus (G1B:3:6) and B. pumilus (G4B:0:4) were determined as the most effective isolates, causing 66.95% and 66.10% inhibition on mycelial growth of the fungus. Bacillus subtilis (K3B:4:8:1), B. subtilis (G3B:3:5), Bacillus amyloliquefaciens (K5B:0:5:1), Bacillus pumilus (G4B:0:4) and Bacillus thuringiensis (G2B:0:4) were found to be ineffective boric acid+borax mixture (boric acid+borax: 0.5+1.0 g/L). Antagonist bacterial isolates, which were grown in boric acid+borax mixture displaying the high antagonistic activities on inhibition of mycelial growth of G. citri-aurantii, were used to determine protective or curative effects on disease occurrence in semi in vivo conditions as alone or combination. Protective effect of the treatments were higher than those recorded for curative effect. Bacillus subtilis G3B:3:5, Bacillus pumilus G4B:0:4, Bacillus subtilis K3B:4:8:1 and Bacillus amyloliquefaciens K5B:0:5:1 alone or in combination with boron suppressed disease incidence by 81.93- 89.69%. Curative effect of these treatments on disease incidence ranged from 40.4% to 54.9%.To the best of our knowledge, this is the first report on the use of antagonist bacteria as a biological control of sour rot pathojen. The results showed that the isolates of the antagonist Bacillus spp alone and in combination with boron compounds with could be effectively applied to the mandarin fruits to control of sour rot disease. 68

Çalışma, diploid poliembriyonik turunçgillerden melezleme yoluyla yeni anaç genotiplerin elde edilmesi amacıyla, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'nde 2015-2019 yıllarında yürütülmüştür. Bu amaçla, Yerli Turunç (YT) ve Yerli Mandarin (YM) çeşitleri Troyer Sitranjı (TS) ile; King Mandarini (KM) ise Carrizo Sitranjı (CS) ile melezlenmiştir. Embriyolar tozlamadan 110, 120 ve 130 gün sonra alınarak MT (1.5 mg/l GA3, 50 g/l sukroz, 25 mg/l adenine sülfat, 500 mg/l malt ekstrakt) besi ortamında çimlendirilmiştir. Çimlenme oranları (YT x TS; % 95.15, YM x TS; % 96.25, KM x CS; % 95.23) tozlamadan sonraki 120. günde en yüksek bulunmuştur. Çimlenen embriyolar MS besi ortamında alt kültüre alındıktan sonra tüm kombinasyonlar için en yüksek üç yapraklılık oranı (YT x TS; % 17.40, YM x TS; % 11.11, KM x CS; % 6.17) 110. gün embriyolarından alınmıştır. Çöğürlerde hayatta kalma oranları; alt kültür (% 72.13 - % 90.28), şaşırtma (% 57.14 - % 85.87) ve seraya aktarma (% 40.17 - % 64.71) sonrasında belirlenmiş ve 335 birey elde edilmiştir. Bütün kombinasyonlarda en yüksek hayatta kalma oranı 110. günde gerçekleşmiştir.Seradaki melezlerde 1 yıl boyunca yapılan bitki boyu ve gövde çapı ölçümlerinde gelişmenin genel olarak doğrusal olduğu belirlenmiştir. Morfolojik olarak farklı ve üç yapraklı bireyler hariç, genel yaprak özelliklerinin ana ebeveyne benzer olduğu gözlemlenmiştir. Flow sitometri ile yapılan ploidi analizinde, 198 bireyin çekirdek DNA içerikleri 0.78 pg/2C ile 0.93 pg/2C arasında bulunmuş ve diploid oldukları belirlenmiştir. YM x TS (120. gün) melezlerinden bir genotipin ise 1.16 pg/2C çekirdek DNA içeriği ile triploid olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Citrus, Poncirus, Anaç, Embriyo kurtarma, Poliploidi This study was conducted to obtain new rootstock genotypes through hybridization at the Western Mediterranean Agricultural Research Institute between 2015 and 2019. For this purpose, Common Sour Orange (Citrus aurantium L.) (CSO) and Common Mandarin (Citrus reticulata Blanco) (CM) were crossed with Troyer Citrange (Citrus sinensis L. × Poncirus trifoliata L.) (TC) while King Mandarin (Citrus nobilis L.) (KM) was crossed with Carrizo Citrange (Citrus sinensis L. × Poncirus trifoliata L.) (CC). Embryos obtained as a result of hybridization were taken 110, 120 and 130 days after pollination (DAP) and were germinated on MT (1.5 mg/l GA3, 50 g/l sucrose, 25 mg/l adenine sulfate, 500 mg/l malt extract) culture media. Embryo germination rate was found that higher on the 120th DAP within hybridization combinations (CSO x TC; 95.15%, CM x TC; 96.25%, KM x CC; 95.23%). Therefore, it was concluded that this embryo development stage was suitable for embryo culture studies. Germinated embryos were subcultured on MS culture media and then good results were found that 110th DAP within hybridization combinations (CSO x TC; 17.40%, CM x TC; 11.11%, KM x CC; 6.17%) for trifoliate rate. Survival rates of obtained hybrid plants were determined for different stages (between 72.13% and 90.28% for subcultured, between 57.14% and 85.87% for transplanted to mixture and between 40.17% and 64.71% for transferred to greenhouse). The highest survival rates of obtained 335 genotypes from hybridization combinations was found on the 110th DAP within all combinations. In this study, plant length and stem diameter at plants obtained hybrid plants were measured during one year after transferred to greenhouse and consequently, it was determined that genotypes generally showed linear development. It was defined leaf properties similar to the mother parent in most plants except as morphological differently and trifoliates genotypes.A result of ploidy analysis by flow cytometry, genotypes were found diploid except one from 199 hybrids. The nuclear DNA content of diploid genotypes was found between 0.78 pg/2C and 0.93 pg/2C. The nuclear DNA content of genotype derived from CM x TC combination on 120th DAP was determined to be 1.16 pg/2C and this genotype was determinated as triploid.Key Words: Citrus, Poncirus, Rootstock, Embryo rescue, Polyploidy 155

TEZ10432 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2017. Kaynakça (s. 53-61) var. xi, 63 s. : res. (bzs. rnk.), tablo ; 29 cm. Bu tez çalışmasında, Yerli Mandarin ve Antalya Yerli Yuvarlak Limon çeşitlerinin özelliklerinin iyileştirilmesi amacıyla farklı ışın dozları uygulanarak mutasyon ıslahı ile elde edilen populasyondan seçilen bireylerde ve bazı limon ve mandarin çeşit ve melezlerinde genetik farklılıkların belirlenmesi amacıyla SSCP analizleri gerçekleştirilmiştir. SSCP analizlerinde kullanılan primerler Turunçgil gen bankasında bulunan diziler kullanılarak geliştirilmiştir. SSCP analizleri için 22 çift primer tasarlanmıştır. SSCP analizleri ABI 3130x genetic analyzer cihazında gerçekleştirilmiştir. Elde edilen pik profillerinin cluster analizi PAST bilgisayar paket programında analiz edilmiştir. PCR reaksiyonları sonucunda 9 SSCP primerinin amplifikasyonu sağlanmıştır. Ortalama bant sayısı, 5.55 bant/primer bulunurken, polimorfik bant sayısı 4.55 bant/primer olarak hesaplanmıştır. PIC değeri 0.79 olarak tespit edilmiştir. Limon genotipleri arasında yüksek polimorfizm gözlenirken, mandarin genotipleri arasında polimorfizm düşük çıkmıştır. In this study, SSCP analysis were performed to determination of genetic differences of individuals and some mandarin and lemon varieties and hybrids selected from populations obtained with mutation breeding applying different ray doses to improve the properties of Yerli Mandarin and Antalya Yerli Yuvarlak Lemon varieties. The primers used to SSCP analysis were developed using sequences in Citrus Gene Bank. 22 pairs primers were designed for SSCP analysis. SSCP analysis were performed on ABI 3130x genetic analyser. Cluster analysis of obtained peak profiles were analyzed by using PAST computer package programme. As a result of PCR reactions, 9 SSCP primers successfully amplified in PCR reactions. While average bant number was founded as 5.55 bant/primer, polymorphic bant number was calculated as 4.55 bant/primer. PIC value was detected 0.79. While high genetic polymorphism was observed in lemon genotypes, mandarin genotypes showed low polymorphism. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: FYL2015-3537.

Çalışmamızın amacı portakal, mandalina, king mandalina, kırmızı elma, soğan kabukları ve toz kekik özütlerindeki pigmentlerin, soğan ve yanak epiteli hücrelerinin farklı bölgelerinde, floresan ya da görünür boyamalar için kullanılma potansiyellerini belirlemektir. Toz kekik ile Soğan, Mandalina, King Mandalina, Portakal, Kırmızı Elma kabukları yıkanıp, parçalandıktan sonra her birinden 20 g, 100 mL su içersinde kaynatılıp, soğutuldu ve süzüldü. Özütlerin tek başlarına bulunduğu veya çeşitli metal tuzları (Şap, FeSO4, CuSO4) ile ayrı ayrı ikili kombinasyonlarının bulunduğu çözeltiler hazırlandı. Soğan kökü, soğan zarı parçalarından ve lamda hazırlanan yanak epiteli preparatlarından her bir çözeltiye konuldu. Hazırlanan materyaller etüvde 50˚C ve 80˚C sıcaklıklarda, ayrıca oda sıcaklığında, 1 saat süreyle bekletilerek boyama işlemi yapıldı. Soğan kökü, zar parçası ve yanak epitel preparatı boya çözeltisinden çıkartılarak saf su ile yıkandı. Kökün uç kısmındaki koyu boyalı bölgeden bistüri yardımıyla 0,25 cm'lik bir parça kesilerek bir lam üzerine alındı. Diğer lam üzerine de zar parçası konularak üzerlerine lameller kapatıldı. Boyalı yanak epiteli, soğan kökü ve zarı hücrelerini içeren preparatlar önce ışık mikroskobunda sonra floresan mikroskopta değerlendirildi. Portakal, elma, mandalina ve king mandalina kabuklarının özütleri ile yapılan denemelerden bazılarında boyanma elde edildi. Soğan kabuğu özütü ile görünür bölgede parlak turuncu, kekik özütü ile de 440-590 nm de floresan boyanma, çekirdekte koyu yeşil boyanma gözlendi. Sonuç olarak, uyguladığımız metodla soğan kabuğu özütü ile yapılan tüm denemelerde olumlu sonuç elde edildiğinden ve kekik tozu özütü ile de hem floresan hemde görünür bölgede pozitif boyanmalar olduğundan, her iki bitkinin de biyolojik preparat boyamada kullanılabilirlik potansiyeli olduğu tesbit edildi. Our aim was carrying out fluorescent or visible staining in different parts of onion and buccal epithelial cells in different colors using pigments in extracts of orange, tangerine, king tangerine, red apple, onion peels and powdered thyme. Washed and shredded peels and powdered thyme prepared separately as 20 g in 100 mL of distilled water. Each mixture was boiled and filtered and, then cooled to room temperature. Dye baths prepared for each extract separately, including 25 mL of extract alone and 25 mL of extract- metal salt (Alum or FeSO4 or CuSO4) combination. Pieces of onion root and skin and buccal ephitelial cell slides were placed into each dye bath. Then the separate baths were incubated at room temperature, in oven at 50° C and 80° C, for 1 hour. The onion root pieces, skins and slides were taken out of dye bath and rinsed in distilled water. The dark stained tips of the root pieces were cut and placed onto a clean slide. After closing the cover glass, the preparations were made by squash technic. Onion skins put directly onto the other slide and closed with cover glass. All slides were evaluated under light and fluorescence microscopes. While stainings performed with the essences of orange, apple, king tangerine and tangerine peels extracts did not give exactly effective results, bright orange color staining were obtained using onion peel extract. Staining efforts with thyme extract has given rise in a pale fluorescence at 440-590 nm. As conclusion, by the technic applied in our experiment, only onion skin and powdered thyme extracts showed potential for usage as visible and fluorescent dyes for cell or tissue staining. 137

Bu araştırmada kaolin kilin farklı doz ve zamanlardaki uygulamalarının Okitsuwase mandarinlerinde bazı fizyolojik, morfolojik özelliklerine, meyve verim ve kalitesine ve sıcaklık stresi üzerine etkileri incelenmiştir. Kaolin kil uygulaması (Surround WP) ağaçlara küçük meyve dökümünden itibaren (Mayıs sonu) %2.5'luk ve/veya % 5 dozlarında farklı dönemlerde (1-7 kez) yapılmıştır. Uygulama yapılmayan bitkiler kontrol olarak değerlendirilmiştir. Denemede, yaprak sıcaklığı (ºC), yaprak klorofil içeriği, yaprak oransal su içeriği (%), meyve sıcaklığı (ºC), güneş yanıklığı olan meyve oranı (%), meyve kalite özellikleri (meyve eni (mm) ve boyu (mm), usare miktarı (%), SÇKM (%), titre edilebilir asitlik (%)),ağaç başına meyve verimi (kg/ağaç), gibi ölçüm, tartım ve analizler yapılmıştır.Dörtyol/Hatay koşullarında, Okitsuwase mandarinlerinde kaolin kil uygulamasının yaprak sıcaklığını azalttığı, yaprak oransal su içeriğini, yaprak klorofil içeriğini arttırdığı meyvelerde yüzey sıcaklığını ve güneş yanıklığı oranını azalttığı saptanmıştır. Meyve kalitesini (Meyve ağırlığı, SÇKM ve SÇKM/ Asit oranı) , ağaç başına meyve veriminin de arttığı belirlenmiştir. En uygun doz ve zaman olarak 8. (Haziran ortası %5'lik tek doz, hasattan bir hafta öncesine kadar ilk uygulamayı takip eden 15 gün ara ile %2,5'luk doz) ve 10.(Haziran ortası %5'lik tek doz, 10 gün sonra %5'lik doz hasattan bir hafta öncesine kadar takip eden 15 gün ara ile %2,5'luk doz) uygulamalar önerilebilmektedir.Anahtar Kelimeler: Turunçgil, mandarin, kaolin, kalite, güneş yanıklığı This study explores the role of the application of kaolin clay, at various doses and times, on certain physiological, morphological characteristics, fruit yield and quality, and heat stress on Okitsuwase mandarins. Kaolin clay application (Surround WP) was made on plants, beginning from small fruit drop (the end of May) in concentrations of 2,5% and/or 5% in different periods (1 to 7 times). Plants excluded from the application were used as control. During the experiment, measurements and analyses such as leaf temperature (ºC), leaf chlorophyll content, leaf water potential (%), fruit temperature (ºC), ratio of fruits with sunburn (%), fruit quality characteristics (fruit width (mm) and height (mm), juice (%), TSS (%), titrable acidity (%), fruit yield per tree (kg/tree) were conducted.It was determined that, in Dortyol/Hatay conditions, kaolin clay application decreased leaf temperature and increased leaf water potential and leaf chlorophyll content on leaves, and decreased surface temperature and sunburn ratio on fruits of Okitsuwase mandarins. It was also determined that fruit quality (fruit weight, TSS and TSS/Acid ratio) and fruit yield per tree were also increased 8 (5% single dose in Mid-June, 2.5% dose in 15-day intervals following initial application until one week before harvest) and 10 (5% single dose in Mid-June, 5% dose in 10 days, 2.5% dose in 15-day intervals until one week before harvest) applications can be recommended as the most appropriate dose and time. Keywords: Citrus, mandarin, kaolin, quality, sunburn 75

Bu çalışmada, turunçgillerde derim sonrası ekşi çürüklük hastalığı etmeni Geotrichum citri-aurantii'ye karşı isothiocyanate (ITC) bileşiklerinin antifungal etkileri araştırılmıştır. Çalışma in vitro ve yarı in vivo şeklinde iki aşamalı olarak yürütülmüştür. In vitro çalışmalarında, G. citri-aurantii'nin misel gelişimi ve arthrokonidi çimlenmesi üzerine farklı ITC bileşiklerinin (methyl, allyl, butyl, ethyl, benzyl ve 2-phenylethyl ITC) buhar fazında etkileri incelenmiştir. G. citri-aurantii'nin misel gelişimini benzyl, methyl, allyl ve ethyl ITC sırasıyla 0,06, 0,08, 0,10 ve 0,10 µl/L konsantrasyonlarında %100 oranında engellemiştir. ITC bileşiklerinden methyl, allyl, ethyl ve benzyl ITC'ın misel gelişimini tamamen durduran konsantrasyonlarında fungistatik etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. G. citri-aurantii'nin arthrokonidi çimlenmesini benzyl, methyl, allyl ve ethyl ITC sırasıyla 0,05, 0,07, 0,07 ve 0,07 µl/L konsantrasyonlarında %100 oranında engellemiştir. Fungus hiflerinde yapılan mikroskobik incelemelerde ITC bileşiklerinin tamamen engellemeyi sağlayan konsantrasyonlarında fungus miselleri üzerinde oldukça şiddetli morfolojik bozulmalara neden olduğu gözlenmiştir. Sağlıklı hif kalınlığı yaklaşık 7,5-10 µm çapında iken, ITC uygulamasına maruz kalmış hiflerde hif kalınlığının ortalama 5-7 µm çapında olduğu belirlenmiştir. Yarı in vivo koşullarda G. citri-aurantii'nin neden olduğu ekşi çürüklüğün ortalama lezyon alanını ethyl, methyl ve allyl ITC bileşikleri sırasıyla 8,0, 12,0 ve 12,0 µl/L konsantrasyonlarında %100 oranında engellemiştir. In this study, antifungal effects of isothiocyanate (ITC) compounds were investigated against postharvest citrus sour rot disease agent Geotrichum citri-aurantii. The study was conducted as two stages in vitro and semi-commercial conditions. In vitro studies, the vapor phases of different ITC compounds (methyl, allyl, butyl, ethyl, benzyl and 2-phenylethyl ITC) were examined their effects on arthroconidia germination and mycelial growth of G. citri-aurantii. Mycelial growth of G. citri-aurantii was inhibited in 100% level by benzyl, methyl, allyl and ethyl ITC at concentrations of 0,06, 0,08, 0,10 and 0,10 µl/L, respectively. ITC compounds, methyl, allyl, ethyl and benzyl ITC at the concentrations where complete mycelial growth was observed were determined to have fungistatic effect. Arthroconidia germination of G. citri-aurantii was inhibited in 100% level by benzyl, methyl, allyl and ethyl ITC at concentrations of 0,05, 0,07, 0,07 and 0,07 µl/L, respectively. Light microscopic observations revealed that the ITC compounds at the completely inhibiting concentrations caused considerable morphological degenerations on the fungal hyphae. While the thickness of healthy hyphae were approximately 7,5-10 µm diameter, the thickness of hyphae in hyphae exposed to ITC application were determined being average 5-7 µm diameter. In semi-commercial conditions, average lesion area of sour rot caused G. citri-arantii was inhibited in 100% level by ethyl, methyl and allyl ITC compounds at concentrations of 8,0, 12,0 and 12,0 µl/L, respectively. 67

Muğla ilinin Ortaca ilçesinde, 2014 yılında 4 ay boyunca gerçekleştirilen bu çalışmada Planococcus citri Risso'nin 5 farklı nar bahçesindeki (Geren, Eskiköy, Geren, Arıtma, Fevziye) lokasyonlarda yüzde bulaşıklık oranları, zararlının populasyon yoğunluğu, parazitoit kompleksi ve parazitoitlerin zararlıyı parazitleme oranları belirlenmiştir. % bulaşıklık oranları tüm bahçelerde genel olarak %2-28 olarak kaydedilmiştir. Populasyon yoğunluğu 2., 3. ve 4. bahçelerde Temmuz ayında, 1. ve 5. bahçelerde ise Eylül ayında yüksek seviyeye ulaşmıştır. Turunçgil unlubitinin populasyon yoğunluğunun, tüm bahçelerde Eylül ayının ortasından itibaren hızla düşmeye başladığı görülmüştür.2014 yılı Temmuz-Ekim ayları boyunca, bahçelerde zararlıyı parazitleyen parazitoitlerin parazitoit kompleksini genel olarak Encyrtidae (Hymenoptera) familyasına ait 4 farklı tür oluşturmuştur. Bu türler: Leptomastix dactylopii Howard, Coccidoxenoides perminutus Girault, Anagyrus kamali Moursi, Comperiella bifasciata Howard olarak belirlenmiştir. Söz konusu parazitoitlerden en yüksek yüzde parazitleme oranı %33,33 ile Leptomastix dactylopii türünde saptanmıştır. In this study, % infestation rates, population density and parasitoid complex of Planococcus citri Risso (Hem.: Pseudococcidae) and parasitism rate of the parasitoids were determined in 5 different pomegranate orchards (Geren, Eskiköy, Geren, Arıtma, Fevziye) in Ortaca country (Muğla Province) during 4 months in the year 2014. General % infestation rates was recorded as %2-28 for all orchards. Population density was reached high level in second, thirth and fourth orchards in July, but it was reached high level of density in September for first and fifth orchards. It is recognised that citrus mealybug population density is decreased after September in all orchards. As a result of this study 4 species belongs to Encyrtidae (Hymenoptera) was determined as parasitoids of citrus mealybug. Determined species are: Leptomastix dactylopii Howard, Coccidoxenoides perminutus Girault, Anagyrus kamali Moursi, Comperiella bifasciata Howard. Highest parasitism rate was determined in the Leptomastix dactylopii with the rate of %33.33. 80

Coccidae türlerinin teşhisinde sadece ergin dişi karakterlerin kullanılması, bazı sorunlara sebep olmaktadır. Bu çalışmada Ankara ilinde bulunan Euleaniinae (Hemiptera: Coccidae) altfamilyasına bağlı türlerden Eulecanium cerasorum (Cockerell), E.ciliatum (Douglas), E. tiliae (Linnaeus), Palaeolecanium bituberculatum (Signoret), Physokermes piceae (Schrank), Rhodococcus perornatus (Cockerell ve Parrott) ve Sphaerolecanium prunastri (Fonscolombe)'nin nimf dönemleri incelenerek, morfolojik tanımları ve çizimleri yapılmıştır. Çalışma sonuçlarından yararlanılarak birinci, ikinci dönem (dişi, varsa erkek) teşhis anahtarları oluşturulmuştur. Bu türler dışında Coccidae familyasının tip türü olan Coccus hesperidum L.'un gelişme dönemleri de inceleyerek morfolojik karakterleri belirlenmiştir. Böylece, bu türlerin tanımlanmasında ergin dişi dışında nimf dönemlerinden de faydalanılabileceği ortaya konulmuştur. The use of adult female for the determination of Coccidae species creates several problems. In this paper, different nymph stages belonging to the subfamily of Eulecaniinae (Hemiptera: Coccidae), namely Eulecanium cerasorum (Cockerell) , E. ciliatum (Douglas), E. tiliae (Linnaeus), Paleolecanium bituberculatum (Signoret), Physokermes piceae (Schrank), Rhodoccus perornatus (Cockerell & Parrott) and Sphaerolecanium prunastri (Fonscolombe) from Ankara districts have been examined. Nymph morphological characters of these species were described and illustrated. Keys for determination were made for first stages and second stage of female and male. Furthermore, the nymph stages morphology of the Coccidae family type species Coccus hesperidium L. was described. The results show that nymph stages not only accurately describe adult female, but also that they are useful for the determination of soft scale species. 147

Bu çalışmada, Antalya yöresinde yetişen dört farklı turunçgil (Citrusdecumana) çeşidinin (Valencia portakalı, İnterdonate limonu, Red blush altıntopu veSatsuma mandarini) birçok fiziksel özelliği belirlenmiştir. Bu belirlenen özellikler ürünişleme, hasat, taşıma, sınıflandırma ve paketleme ekipmanlarının tasarlanmasındagereklidir. Bu dört turunçgil meyvesinde sırasıyla uzunluk, çap, geometrik ortalamaçap, küresellik, yüzey alanı, ürün ağırlığı, meyve hacmi, özgül ağırlığı, yığın hacimağırlığı, boşluk oranı ve x-y düzlemindeki izdüşüm alanı belirlenmiştir., In this research, several physical properties of four citrus fruits (Citrusdecumana) variety (Valencia orange, Interdonate Lemon, Red blush grapefruit,Satsuma mandarin) grown in the Antalya region were determined. These propertiesare necessary for the design of equipments for harvesting, processing,transportation, sorting, separating and packing. In this citrus fruits, the average fruitlength, diameter, the geometric mean diameter, sphericity index, surface area, fruitmass, volume of fruit, fruit density, bulk density, porosity and projection area in xand y axis and their standard deviation were determined respectively.

Antalya ilinde 2011-2013 yıllarında yürütülen bu çalışmada, turunçgillerde zararlı yaprakbiti türleri ve doğal düşmanlarının saptanması amaçlanmıştır. Yapılan çalışmalarda Aphis craccivora Koch, 1854; A. fabae Scopoli, 1763; A. gossypii Glover, 1877; A. spiraecola Patch, 1914; Brachycaudus cardui Linnaeus, 1758; Rhopalosiphum maidis Fitch, 1856; Toxoptera aurantii Boyer de Fonscolombe, 1841; Myzus persicae Sulzer, 1776; türleri olmak üzere sekiz tür saptanmıştır. Ayrıca yaprakbitleri ile ilgili olarak bölgede 5 yararlı tür saptanmıştır. Yaprakbitlerinden A. craccivora en yaygın tür olarak saptanırken, B. cardui ise en az rastlanan tür olmuştur. Doğal düşmanlardan ise Coccinella septempunctata tüm örnekleme bölgelerinde saptanmıştır. This study was carried out in 2011-2013 in Antalya province. The aim of this study was to determine aphid species and natural enemies of aphids in citrus. Aphis craccivora Koch, 1854; A. fabae Scopoli, 1763; A. gossypii Glover, 1877; A. spiraecola Patch, 1914, Brachycaudus cardui Linnaeus, 1758; Rhopalosiphum maidis Fitch, 1856; Toxoptera aurantii Boyer de A Fonscolomb, 1841; Myzus persicae Sulzer, 1776; species were identified as aphid species. In beside these, five natural enemies of aphids were found. While A. craccivora was the most abundant, B.cardui was found less abundant aphid species on citrus. Coccinella septempunctata was found to be the most common natural enemies at aphids. 83

Bu çalışmada; Pezothrips kellyanus (Bagnall)'un 22 ve 27 oC sıcaklık koşullarında ergin öncesi dönemlerinin toplam süreleri sırasıyla, 20.4 ve 11.0 gün, dişi bireylerin ergin ömürleri ise sırasıyla 28.4 ve 21.5 gün olarak hesaplanmıştır. Ergin dişiler ömürleri boyunca 22 oC'de 22.1, 27 oC'de ise 19.5 adet yumurta bırakmışlar ve bu değerler arasında istatistiki olarak bir farklılık bulunmamıştır. Tüm örnekleme yöreleri ve bitki grupları birlikte değerlendirildiğinde çiçek örneklerinde 12 thrips türü bulunurken, tuzak örneklerinde ise 12 tür ve 7 cinse ait bireyler tespit edilmiştir. Tüm örnekleme yöreleri ve turunçgil türleri dikkate alındığında, çiçeklerde en fazla rastlanan tür Frankliniella occidentalis (Pergande) (toplam 452 adet) olurken, tuzaklarda ise en çok Thrips major Uzel bireyleri (toplam 1860 adet) yakalanmıştır. P. kellyanus, en fazla Arsuz'daki limon bahçesinde yakalanırken, Yenice'de F. occidentalis, Kozan'da ise T. major en fazla sayıda yakalanan türler olmuşlardır. Thrips avcısı Orius (Hem.:Anthocoridae) ve Aeolothrips (Thys.: Aeolothripidae) türleri çoğunlukla tuzaklarda görülmüş olup, çok düşük sayılarda ve bazen kaydedilmişlerdir. Thripslerin meyvelerde neden olduğu lekelenmeler en çok Arsuz'daki limon bahçesinde (2009, 2010 ve 2011 yıllarında sırasıyla %6.9, 4.1 ve 2.8) görülmüş, bunu mandarin bahçesi (%1 den az) takip etmiştir. Çalışmada 5 familyadan toplam 5 bitki türü üzerinde P. kellyanus ergin bireyleri saptanmıştır. In this study, developmental biology of Pezothrips kellyanus (Bagnall) on 22 and 27 oC was determined as 20.4 and 11.0 days, respectively. Adult longevity of females were also determined as 28.4 and 21.5 days, respectively. Total number of laying eggs were 22.1 on 22 oC and 19.5 on 27 oC, and there is no differences between means. In all locality and plant groups, 12 thrips species in flovers, and 12 species and specimens belong to 7 genus on sticky traps were found. The most common species were Frankliniella occidentalis (Pergande) (total of 452 adults) in flowers and Thrips major (total of 1860 adults) on sticky traps. Maximum P. kellyanus population was determined in lemon orchards in Arsuz. F. occidentalis in Yenice and T. major in Kozan were found as the most common species. On sticky traps, Hymenopteran species were the most common group, and no parasitoids of P. kellyanus was found. Fruit scars due to thrips were in maximum proportion in lemon orchard in Arsuz (6.9, 4.1 and 2.8 % respectively, in 2009, 2010 and 2011) and mandarin orchard fallowed this. P. kellyanus adults were found on 5 plant species belong to 5 family. 122

Bu tez çalışmasında, dört farklı turunçgil anacının (Carrizo sitranjı, Tuzcu 31-31 turuncu, Gou Tou turuncu, Tuzcu Kıbrıs Kleopatra mandarini) in vitro? da çimlendirilen tohumlarından gelişen kök eksplantları kullanılarak kökten bitki rejenerasyonunun optimizasyonu hedeflenmiştir.Çalışmada kullanılan turunçgil genotiplerine ait kök eksplantları BA ve NAA?nın 21 farklı konsantrasyonunu içeren besi ortamında kültüre alınmışlardır. Çalışma sonucunda kök eksplantlarından en yüksek kallus oluşum oranı sırasıyla 0.5 mg/L BA içeren MS ortamında Carrizo sitranjında (% 90.73), Tuzcu 31-31 turuncunda (% 83.33) ve Tuzcu Kıbrıs Kleopatra mandarininde (% 62.87) sağlanmıştır. Gou Tou turuncunda ise kallus oluşum oranı % 58.33 olarak belirlenmiştir. Rejenerasyon oluşturma kapasitesine sahip kallus (kaliteli kallus) oranlarına bakıldığında en yüksek başarı Carrizo sitranjında (% 88.09), daha sonra Tuzcu 31-31 genotipinde (% 25.95) sağlanmıştır. En düşük oran ise Gou Tou turuncunda (% 2.75) bulunmuştur. Tuzcu Kıbrıs Kleopatra mandarininde sonuç alınamamıştır. Sürgün oluşum oranlarına bakıldığında Carrizo sitranjı en başarılı genotip olarak belirlenmiştir (% 60.95). Carrizo sitranjında 0.5 mg/L BA, 1 mg/L BA+0.5 mg/L NAA ve 2 mg/L BA içeren MS ortamlarında %100 başarı elde edilmiştir. Gou Tou turuncunda sürgün başarı oranı % 0.23 olarak belirlenmiştir. In this thesis, root explants; Citrus sinensis L Osb. xPoncirus trifoliata L Raf. (cv `Carrizo Citrange?); Citrus aurantium L. (cv `Tuzcu 31-31?); Citrus aurantium L. (cv `Gou Tou?); Citrus reshni Hort. Ex. Tan.(cv `Tuzcu Cyprus Cleopatra Mandarin?) obtained from germinated seeds of four different citrus rootstock were used to optimize plant regeneration from root explants. Root explants belonging to citrus genotypes used in the present study were cultured in media supplemented with 21 different concentration of BA and NAA. From the results of study, the highest value of callus was determined from MS medium supplemented with 0.5 mg/L BA. in Carrizo Citrange 90.73%, in Tuzcu 31-31 Sour Orange 88.33%, in Tuzcu Cyprus Cleopatra Mandarin 62.87%, in Gou Tou Sour Orange 58.33%. The highest quality callus rates were observed and the highest success was obtained in Carrizo Citrange with 88.09%, and then in Tuzcu 31-31 with 25.95%. The lowest rate was determined in Gou Tou Sour Orange with 2.75%. No any observed in Tuzcu Cyprus Cleopatra Mandarin. In view of shoot formation rates, Carrizo Citrange identified as the most successful genotype (60.95%). In Carrizo Citrange, MS media supplemented with 0.5 mg/L BA, 1 mg/L BA+0.5 mg/L NAA ve 2 mg/L BA showed 100% success based on the shoot formation. In Gou Tou Sour Orange, shoot success rate was determined as 0.23%. 80

TEZ9034 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2011. Kaynakça (s. 89-99) var. xiii, 101 s. : res. ; 29 cm. In this study, physiological responses of Navelina orange budded on eight different citrus rootstocks were investigated to iron stress under high pH conditions. The experiment was evaluated in a climate-controlled plant growth chamber under 26oC- 20oC day-night temperature, 16 hours of photoperiodism and 60% humidity. Navelina oranges grafted on Tuzcu 31-31 sour orange, Gou Tou sour orange, Volkameriana, Antalya Cleopatra mandarin, Carrizo citrange, Troyer citrange, C-35 citrange and Poncirus trifoliate were grown for two months and irrigated with a modified nutrient solution. At the end of this period, 10 ?M FeEDTA+3 mM NaHCO3 and 2g/l CaCO3 (pH=7.8) were added to the nutrient solution to mimic an iron chlorosis environment and control plants were irrigated with a nutrient solution containing 100 ?M FeEDTA (pH=6) for five months. At the end of the experiment, plant height, leaf number, plant fresh weight, iron chlorosis color scale and leaf total and active Fe concentrations parameters were determined. Chlorophyll concentration was estimated using a portable SPAD-502 meter and chlorophyll fluorescence was measured with a portable fluorometer. Also leaf gas exchange parameters (photosynthetic rate, stomal conductivity, leaf transpiration rate, leaf water use efficiency) were measured using a LCA-4 photosynthesis measurement instrument. With iron stress, plant height, leaf number, plant fresh weight, total and active Fe, leaf gas exchange parameters, chlorophyll fluorescence yield and SPAD values of Navelina seedlings were reduced relative to control plants and tolerance to iron deficiency differed among the rootstocks. As a result, Navelina seedlings budded on Tuzcu 31-31 and Gou Tou sour oranges were found very tolerant; the ones budded on Volkameriana and Antalya Celopatra were mid-tolerant; seedlings budded on Carrizo citrange less tolerant; seedlings budded on Troyer citrange as susceptible and Navelina budded on C-35 citrange and Poncirus trifoliate as very susceptible. Bu çalışmada 8 farklı turunçgil anacı üzerine aşılı Navelina göbekli portakalının yüksek pH'lı koşullarda demir stresine karşı gösterdiği fizyolojik tepkiler belirlenmiştir. Deneme iklim kontrollü büyüme odasında 26oC-20oC gündüz-gece sıcaklığı, 16 saat gün uzunluğu ve %60 nem koşulları sağlanarak yürütülmüştür. İklim odasında Tuzcu 31-31 turuncu, Gou Tou turuncu, Volkameriana, Antalya Kleopatra mandarini, Carrizo sitranjı, Troyer sitranjı, C-35 sitranjı ve Yerli üç yapraklı anaçları üzerine aşılı 1 yaşlı Navelina portakalları modifiye edilmiş besin çözeltisiyle 2 ay büyütülmüştür. Daha sonra demir stresi yaratmak için (-)Fe bitkilerine 10 ?M FeEDTA+3 mM NaHCO3 ve 2g/l CaCO3 (pH=7.8); kontrol bitkilerine ise besin solüsyonlarına 100 ?M FeEDTA (pH=6) eklenerek 5 ay süreyle uygulanmıştır. Deneme sonunda bitki boyu, yaprak sayısı, bitki taze ağırlığı, demir klorozu skalası, yaprak toplam ve aktif demir konsantrasyonları belirlenmiştir. Yaprak klorofil konsantrasyonu SPAD-502 metre; yaprak gaz değişim parametreleri (fotosentez hızı, stomal iletkenlik, yaprak terleme oranı ve yaprak su kullanım etkinliği) LCA-4 fotosentez ölçüm seti ile ve klorofil ışıma etkinliği ise Fluorpen fluorometresi ile saptanmıştır. Navelina portakalı fidanlarında incelenen bitki boyu, yaprak sayısı, bitki taze ağırlığı, toplam ve aktif demir, fotosentetik parametreler, klorofil ışıma verimi ve SPAD parametrelerinin demir stresi bitkilerinde kontrol grubuna göre azalma gösterdiği belirlenmiş ve kullanılan anaçların tolerans düzeyleri birbirinden farklılık göstermiştir. Elde edilen bulgular sonucunda, Fe stresi bakımından Tuzcu 31-31 ve Gou Tou turunçları üzerine aşılı olan Navelina fidanları çok tolerant; Volkameriana ve Antalya Kleopatra mandarini üzerindekiler orta tolerant; Carrizo sitranjına aşılılar az tolerant; Troyer sitranjına aşılılar duyarlı; C-35 sitranjı ve Yerli üç yapraklı anaçları üzerindekiler ise çok duyarlı olarak saptanmıştır. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: ZF2010YL30.

Akdeniz meyvesineği (AMS) [Ceratitis capitata Wiedemann. (Diptera: Tephritidae)] dünya üzerinde çok geniş bir alana yayılmış, önemli meyve zararlılarından birisidir. Zararını doğrudan meyvede ve meyvelerin olum döneminde yapması nedeniyle ticari değeri düşürmekte ve meyve dökümüne sebep olmaktadır. Akdeniz meyvesineği önemli bir dış karantina zararlısı olup, gümrük kapılarında bu zararlı ile bulaşık bir tek vuruklu meyvenin bulunması tarımsal ürün ihracatının durmasına neden olmaktadır.Bu proje ile ülkemizde ve dünyada meyve sineklerine karşı kullanılan bazı aktif maddeler seçilerek, yerli üretim cezbedici ile bu güne kadar uygulanan yöntemin dışında hazır yem (bait) formülasyonlar hazırlanmıştır. Böylelikle hem yeni formülasyonlar geliştirilmiş hem de tank karışımı olarak yapılan uygulamaların zorlukları bir şekilde bertaraf edilmiştir.Bu araştırma ile meyve sineklerine karşı pestisit olarak kullanılan bazı aktif maddelerin hidrolize protein içerikli besin cezbedicisi ile uyumlu bir yem formülasyon haline getirilmiş, formülasyon üzerinde yapılan fiziksel ve kimyasal analizler ile kalite kontrol kriterlerine tabi tutulmuşlardır. Bu çalışmalarda uygun sonuçlar alınan dört formülasyon ile AMS üzerindeki etkinlik çalışmaları Y tüpü olfactometre ile yapılmıştır. Laboratuvarda çalışmaları sonucunda; iki formülasyon dişi bireyleri %87-93, dişi-erkek bireylerin bir arada bulunduğu popülasyonları ise %82-95 oranlarında cezbetmiştir. Bu iki formülasyonun biyolojik etkinlik denemeleri ise AMS'nin oldukça yoğun olduğu ve çok döl verdiği Akdeniz bölgesinde Washington portakal bahçesinde yapılmıştır. Arazi denemesi sonucunda AMS ile mücadelede bu formülasyonlardan%90 üzerinde başarı elde edilmiştir.Çalışma sonucunda hem ekonomik hem de uygulama kolaylığı sağlayan iki adet bait formülasyon ile laboratuvar ve arazi çalışmalarında başarılı sonuçlar alınmıştır. Mediterranean fruitfly [Ceratitis capitata Wiedemann (Diptera: Tephritidae)] (Medfly) is known to be the most important fruit pest worldwide and it is widely spread in the world. Its damage is directly on the fruit and at the maturity period of it, the commercial value of the fruit is decreased due to fruit falling. Mediterranean fruitfly is an important quarantine pest and at the customs, in the case of even one infected fruit by Mediterranean fruitfly can stop the agricultural export.With this project, some active ingredients used against fruit flies in the world and in our country were chosen and prepared ready-bait formulations except the method which are used up to now, by the native attractant. As a result, both new formulations were improved and difficulties of application as a tank mixture were removed.With this study, some active ingredients used as a pesticide against Fruit flies, were prepared as a new bait formulation with the attractant containing hydrolyzed protein. On these formulations, physical and chemical tests were carried out according to quality control criteria. Activity tests on MFF of these 4 formulations taken suitable results were done by Y tubes olfactometer. At the end of laboratory studies were observed that two formulations attracted 87-93 % for females, 82- 95 % for populations being male and female together. Biological activity tests of these two formulations on MFF were carried out in Washington citrus areas in which fruit fly is very dense and gives more generations in that Mediterranean region.At the end of this study, with the two bait formulations which are economic and provide ease of application, successful results were taken both in the laboratory and field treatments. 87

Bu çalışma ile Adana ilinde turunçgillerin pazarlanması ve sorunları incelenmiştir. Türkiye turunçgil üretiminin yaklaşık %70'lik kısmını gerçekleştiren Adana, Mersin ve Hatay illeri içinde Adana %29'luk üretim miktarı ile birinci sırada yer almaktadır. Adana gerek üretimi, gerekse paketleme evlerinin kapasitesi ile turunçgil pazarlamasında önemli bir yere sahiptir.İlimizde yapılan araştırmalarda ürünün, üreticiler tarafından, kilo ve götürü usul ile olmak üzere iki şekilde pazarlandığı görülmüştür. Büyük ölçekli araziye sahip olan üreticiler genelde kilo ile satışı tercih ederken, küçük arazi sahibi üreticiler götürü usul ile satış yapmaktadırlar. Her iki şekil pazarlamada da alıcı hasadı kendisi yapmakta, mal teslimatı bahçede olmakta ve ödeme şekli genelde vadeli gerçekleşmektedir. İlimizde yetiştirilen ürünler kalitesi nedeniyle büyük bir oranda ihracat yoluyla değerlendirilmektedir. Ürünün pazarlama masraflarının tamamı alıcı tarafından karşılanmaktadır. İlimizde turunçgil üretimine büyük rağbet olmasına karşın paketleme evleri ve soğuk hava depolarının yeterince kurulmaması üreticilerin alıcılar karşısında zayıf kalmasına fiyat belirlemede tamamen alıcının karar vermesine neden olmaktadır. Bunu giderebilmek için üretici birlikleri kurulmalı ve kurulan bu kooperatifler yurt genelinde büyük bir çatı altında birleştirilerek üreticinin korunması sağlanması, devlet üreticiyi üretim aşamasından itibaren teşvikler ile desteklemelidir. With this study, in the province of Adana, the marketing and marketing problems of citrus are investigated. Approximately 70% of citrus production of Turkey is made in Adana, Mersin and Hatay and in these provinces Adana comes the first in production of citrus with nearly 29% production volume. With the production and the capacity of packaging houses of citrus, Adana has an important place in citrus marketing.The researches made in our province show that producers sell their product in two different ways, they sell their product either by weight or by ?lump sum? method. While the producers who have large amounts usually prefer to sell their product by weight, the small producers prefer the ?lump sum? method. In both methods consumers make he harvest by themselves, delivery of goods happens at the gardens and payments are usually made in terms.As our province?s products are high qualified, they are preferred to be exported to other countries. The whole marketing expenses are paid by the consumers.Despite great demand for citrus production in our province, because of not having enough packaging houses and cold storages, producers become weak against consumers and consumers set the price instead of producers. To come over this problem, there must be producer unions and these unions (comparatives) must get together around the country and they must try to protect producers. Government should support the producers with incentives from the production stage. 119

TENMAK D.N.. 9945 Bu projede, Türkiye’de narenciye sektörünün karşılaştığı en önemli sorunlardan birisi olan Akdeniz meyve sineği (Ceratitis capitata) ile mücadelede Yafa çeşidi portakal (Citrus sinensis (L) Osb.), Star ruby çeşidi greyfurt (Citrus paradisi Macf.) Satsuma çeşidi mandarin (Citrus reticulata BlancoJ’in karantina uygulaması için ihtiyaç duyulan ışınlama dozları araştırılmıştır. Işınlanmamış ve ışınlanmış (0.5, 1.0 ve 1.5 kGy) meyvelerin kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik özelliklerine ilişkin olarak ağırlık kaybı, suda çözünen kuru madde, pH, titrasyon asitliği, alkolde çözünmeyen pektin, renk, indirgen şeker, toplam karoten, flavonoid, c vitamini miktarları ile duyusal özellikler, toplam aerob mezofil bakteri ve toplam maya ve küf sayısı belirlenmiştir. Sonuçlar, narenciye grubu meyvelerde (portakal, greyfurt ve mandarin) etkili karantina uygulaması İçin Akdeniz meyve sineğine karşı 0.1 kGy’lik gama radyasyonu ışınlama dozunun yeterli olduğunu, bu meyvelerde düşük doz ( ≤ 1.0 kGy) uygulamasının mandarin hariç meyve kalitesi üzerine olumsuz etkisinin bulunmadığını ve meyvelerde bulunan mikrobiyel yükü önemli ölçüde etkilediğini göstermiştir. Ayrıca bu çalışmada, ışınlanmış narenciye grubu meyvelerin DNA kornet analiz yöntemi ile tespit edilebileceği gözlemlenmiştir. Mediterraneam fruit fly (Ceratitis capitata) is a major problem in citrus production sector in Turkey. In order to overcome this problem, required irradiation doses were investigated for the quarantine treatment for 'Yafa' orange (Citrus sinensis (L) Osb.), 'Star ruby’ grapefruit (Citrus paradisi Macf.); 'Satsuma' tangerin (Citrus reticulata Blanco) in this project. Chemical, physical and microbiological properties of unirradiated and irradiated (0.5, 1.0 and 1.5 kGy) fruits were determined in terms of weight loss, water soluble dry matter, pH, titratable acidity, alcohol insoluble pectin, apparent color of fruits, reducing sugar, total carotenoid, flavonoid, vitamin C contents, sensory properties of fruits, total aerob mesophilic bacteria and total yeast and mould counts of fruits. Results showed that, 0.1 kGy gamma irradiation dose is sufficient for effective quarantine treatment against the Mediterraneam fruit fly in citrus fruits, low dose irradiation ( ≤ 1.0 kGy) applications had no detrimental effects on citrus fruits’ quality except tangerins, microbial load of fruits were seriously affected by irradiation at 1.0 kGy. In addition, under this work we noticed that, irradiated citrus fruits could be detected by using DNA comet analysis method.

TEZ7820 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2010. Kaynakça (s. 59-62) var. vii, 80 s. : res. (bzs. rnk.) ; 29 cm. In this study, it was aimed to determine the consumption of citrus fruits increasing from past to present; the increase in the production to fulfill this demand, and the usage ratio of insecticides intended for increasing the production. Compling the data from the previous studies, a questionnaire study was carried out with 54 growers engaged in citrus fruits production in Adana province. The previous studies reported an increase in the consumption, which led to an increase in the production in both Adana and Turkey, in all types of citrus fruits being produced other than bitter orange. Despite the fact that there was not any clear increase in insecticide production, the increase in the import trade showed that these pesticides might have an effective role in the production of citrus fruits increasing from past to present. The questionnaire study revealed the growers to use nowadays the licensed products (i.e.Admiral, Canplan Envidor, Mitlus, Movento, Jackpot), or unlicensed products (i.e.Dursban 4, Mavrik), and besides, one or several of oil, copper and sulphur products in the production of orange, tangerine, lemon and grapefruit, mainly in the months of May, June and July, particularly against Aonidiella aurantii, Panonychus citri, Planococcus citri, Ceroplastes floridensis, Ceratitis capitata, Phyllocoptruta oleivora and Lichenes. The growers were observed to use different doses of insecticides for a single plant still under any unique brand. Most of the growers preferred to purchase the pesticides from the dealers by considering their explanations and the advertisements. The instructions regarding use of pesticides were not read by the growers and they applied the pesticides without any preventive measures. Storage, elimination and discharge processes of pesticides could not be described correctly by the growers. The results of the study were discussed in terms of negative impacts on human and the environment, concluding with possible suggestions. Bu çalışmada, geçmişten günümüze artan turunçgil tüketimi ve bu talebi karşılamak için üretimdeki artış ile üretimi arttırmada insektisitlerin kullanım payının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunun için önceki çalışmalara ait veriler derlenmiş ve Adana ilinde turunçgil yetiştiriciliği yapan 54 üreticiyle anket çalışması yapılmıştır. Önceki çalışmalardan elde edilen verilere göre Türkiye'de ve Adana'da turunç dışında yetiştirilen tüm turunçgil çeşitlerinde tüketim ve buna bağlı olarak üretim artışı olmuştur. Her ne kadar insektisit üretiminde belirgin bir artış olmasa da ithalattaki artış geçmişten günümüze artan turunçgil üretiminde bu ilaçların etkin bir role sahip olabileceklerini göstermiştir. Yapılan anket çalışmasından elde edilen sonuçlara göre günümüzde üreticiler turunçgil üretiminde ruhsatlı Admiral, Envidor, Canplan, Mitlus, Movento, Jackpot, ruhsatsız Dursban 4, Mavrik, bunların dışında yağ, bakır ve kükürtten bir veya birkaçını portakal, mandalina, limon ve altıntop üretiminde çoğunlukla mayıs, haziran ve temmuz aylarında özellikle kabuklu bit (Aonidiella aurantii), kırmızı örümcek (Panonychus citri), unlu bit (Planococcus citri), yıldız koşnil (Ceroplastes floridensis), Akdeniz meyve sineği (Ceratitis capitata), pas böcüsü (Phyllocoptruta oleivora) ve likene (Lichenes) karşı kullanmaktadır. Üreticiler arasında aynı ürün üzerinde kullanılan aynı markalı insektisitlerin kullanım miktarlarının değişiklik gösterdiği görülmüştür. Üreticilerin büyük çoğunluğunun tarım ilaçlarını zirai ilaç bayilerinden, reklama ve zirai ilaç bayilerinin anlattıklarına göre aldıkları, bir kısmının bu ilaçların kullanımı ile ilgili talimatları okumadığı ve tarımsal ilaç kullanırken herhangi bir önlem almadığı, fazla ilaçları depolama, ilaç kutularını imha etme ve fazla ilacı boşaltma gibi konularda genel bilgi eksiklikleri olduğu belirlenmiştir. Çalışmada, elde edilen sonuçların insan ve çevre açısından oluşturabileceği olumsuzluklar ve çözüm önerileri tartışılmıştır. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: ZF2009YL44.

TEZ7192 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2009. Kaynakça (s.94-97) var. x, 98 s. : res. ; 29 cm. Türkiye'de 2007 yılı yaş meyve ve sebze ihracatından elde edilen toplam gelir içinde turunçgiller % 35'lik bir paya sahip olmuştur. Hatay Bölgesi ülkemizin en önemli turunçgil üretim merkezlerinden birisidir. Son yıllarda bölgedeki üretim alanlarının artmasına paralel olarak turunçgil paketleme tesislerinin sayısı da artmış ve 38'e ulaşmıştır. Bu tesisler yarattıkları istihdam ve katma değer ile bölge ekonomisine çok büyük katkılar sağlamaktadır. Bu çalışmada, Hatay'da bulunan turunçgil paketleme tesislerinin teknik, işletmecilik ve pazarlama özellikleri tespit edilerek, karşılaşılan sorunlara çözüm yolları araştırılmıştır. Tesislerde kullanılan götürücülerin hızları 0,2-0,5 m/s arasındadır. Sarartma odası sıcaklık değerleri 19-27 oC ve oransal nem miktarları ise % 87-% 96 arasında değişmektedir. Tesislerin ortalama birim enerji tüketimleri 2,29 kW-h/t , toplam ürün kaybı ise % 12,75 olarak bulunmuştur. 1 saatte paketlenen ürün miktarı mandarin için 172,6, portakal için 295,4 ve altıntop için 349,3 ürün-kg/h olmuştur. The citrus fruits have a considerable part of 35 % in the total income of the exportation of fresh fruits and vegetables of Turkey in 2007. Hatay district is one of the most important citrus fruits production centers. In the last a few years the number of the packinghouses have increased in accordance with the increase of the production areas in the district and reached a number of 38. These enterprises have important contributions on the economy of the district with their inducement on the employment and the added value. In this research the solutions on the problems of the packinghouses at Hatay district are investigated by examining the technical, managament and marketing properties of the packinghouses. The speed of the conveyors used at the enterprises is between 0.2-0.5 m/s. The temperature values of the degreening rooms are between 19 and 27 °C and relative humidity changes between 87 and 96 %. The energy consumption of the enterprises is found as 2.29 kW-h/t and the total loss is found as an avarage of 12.75 %. The amount of packed fruit is 172.6 kg/h for mandarin, 295.4 kg/h for oranges and 349.3 kg/h for grapefruits. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No

Turunçgillerde ekşi çürüklüğe neden olan Geotrichum citri-aurantii Türkiye'de Satsuma mandarin ve limonlarda ekonomik zararlara neden olmaktadır. Paketleme evlerinde Guazatine kullanımının kısıtlanmasından dolayı etmenin kontrolünde yeni yaklaşımlara gereksinim duyulmaktadır. Çalışmamızda, Ege ve Akdeniz Bölgesi'nde bulunan çeşitli paketleme evlerinden 32 G. citri-aurantii izolatı elde edilmiş ve fungisitlere karşı testlenmişlerdir. Eski hasat sonrası fungisitlerden imazalil, thiabendazole (TBZ), prochloraz ve guazatine ile yeni nesil fungisitlerden pyrimethanil, azoxystrobin ve fludioxonil in vitro ve in vivo koşullarda farklı dozlarda etmene karşı denemeye alınmıştır. Ayrıca, in vitro koşullarda patojen izolatların fungisitlere olan duyarlılıkları da testlenmiştir. İzolatların tümü yüksek dozlarına rağmen imazalil, prochloraz ve TBZ'ye dayanıklı bulunmuştur. Guazatine'e ise % 28'i duyarlı, % 72'si dayanıklı bulunmuştur. Hem in vitro hem de in vivo koşullarda azoxystrobin etkisiz görülmüştür. In vitro koşullarda fludioxonil etkisiz bulunurken, in vivo koşullarda yüksek dozunda çok az bir etkililik gözlenmiştir. Patojen gelişimi ve çürüklük kontrolünde tek etkili fungisit olarak guazatine görülmüştür. Satsuma mandarinlerde gerçekleştirilen alternatif uygulamalarda, sodyum bikarbonat (% 2) ve guazatine (900 µg/ml) kombinasyonunun hastalık gelişim kontrolünde en etkili uygulama olduğu gözlenmiştir. Geotrichum citri-auranti, sour rot of citrus, causes economically crop losses on Satsuma mandarin and lemon in Turkey. Due to the restriction of guazatine in packinghouses, new approaches require for the control of this pathogen. In this project, thirty two isolates of G. citri-auranti were collected from packinghouses in Ege and Mediterranean Region and tested against fungicides. We examined the classic postharvest fungicides; guazatine, thiabendazole (TBZ), prochloraz and imazalil against G. citri-aurantii and new generation postharvest fungicides such as pyrimethanil, fludioxonil and azoxystrobin at different doses in vitro and in vivo. We also studied sensitivity of pathogen isolates against fungicides in vitro. All of the isolates were found resistant to imazalil and TBZ even at high doses of fungicides. It was found that 28% of isolates were sensitive to guazatine and 72% resistant. Either in vitro or in vivo tests the azoxystrobin did not effect growth of pathogen and decay development. In vitro tests showed that fludioxonil was found ineffective, but in vivo tests, it was observed that there was little inhibitory effect on pathogen growth. The only guazatine was effective on pathogen?s growth and decay development., The kombination of sodium bicarbonate (2%) and guazatine (900 ?g/ml) and their combination were the most effective treatments on disease development in vivo test carried out on Satsuma mandarin. 88

Bu çalışma ile, Bölgemizde yaygın olan Phytophthora citrophthora kahverengi çürüklüğü, Penicillium digitatum ve P.italicum yeşil ve mavi çürüklükler, Lasiodiplodia theobromae sap ucu çürüklüğü, Alternaria citri siyah çürüklük ve Geotricum candidum ekşi çürüklüğüne karşı bahçe, hasat ve hasat sonrası dönemlerde portakal ürününü korumak hedeflenmiştir. Bu amaçla, pestisit piyasasından çekilmesi söz konusu ?benomyl? yerine ?thiophanate-methyl? ve depolama aşamasında çoğu ülkede kullanılmayan ?biphenyl?e alternatif olarak, özellikle organik tarımda ve California'da hasat sonrası turunçgil hastalıklarına karşı kullanılan ?sodyum karbonat?a yer verilmiştir. Ayrıca paketleme evi aşamasında etkin olduğu bilinen bazı fungisitler de kullanılmıştır.Denemeler Adana İli Yüreğir İlçesi Zağarlı Köyünde Çayçiftliğe ait Washington Navel portakal bahçesi ve paketleme evi ile Adana İli Yüreğir İlçesi Havutlu Beldesi'nde Star Gıda Paketleme Evi ve anlaşmalı olduğu Washington Navel portakal bahçesinde yapılmıştır.Araştırma sonucunda en iyi sonuç, hasat öncesi bahçe döneminde Fosetyl-Al + Thiophanate-methyl uygulamalarından sonra paketleme evinde çeşitli fungisit ve kimyasallar uygulanarak 21 gün soğuk hava deposunda 7±1o C sıcaklıkta ve müteakiben 7 gün çevre sıcaklığında depolanmış portakallardan elde edilmiş olup, depolama sonunda bozulma meydana gelmemiştir. The aim of this study was to protect sweet oranges against Phytophthora citrophthora, Penicillium digatatum, P.italicum, Lasiodiplodia theobromea, Alternaria citri and Geotricum candidum in orchard, during harvesting and in postharvest stage. For this aim, instead of benomyl, which will be banned in the pesticide market, thiophanate-methyl has been chosen for orchard application. As for harvest and postharvest stage instead of biphenyl which is forbidden to use in many countries sodium carbonate which is commonly used in California for the control of the postharvest diseases of organic citrus, has been selected. Some other fungicides which are known effective in packing house stage also were used.Trials have been conducted in Zagarlı village at çayçiftlik farms (Yuregir/ADANA) and its Packinghouse, and also in Star Gıda Pakinghouse and its collaborated Washington Navel Sweet Orange farm in Havutlu village (Yuregir/ADANA).Results showed that the best protection form postharvest diseases has been gained from; fostyl-Al +thiophonate-methyl application in field stage before harvesting and than treating some other fungicides at packinghouse storage with conservation the fruit for 21 days at 7±1o C at storage house and than 7 days at ambient temperature. After this application there is no any record about rooting on treated sweet orange fruits. 82

Bu çalışmada 2007 yılı Eylül ayından başlayarak 2008 yılı Şubat ayı da dahil olmak üzere 6 aylık sürede Bursa ilinde Pazar ve marketlerden alınan 36 adet limon örneğinde organik klorlu, organik fosforlu, sentetik piretriot ve diğer gruplara dahil 100 adet insektisitin kalıntısı incelenmiştir. Örneklerin ekstraksiyon işlemi Quechers çoklu kalıntı analiz yöntemi ile yapılmış ve gaz kromatografisinde ECD, NPD, FPD dedektörler ile analiz edilmişlerdir. Tespit edilen pestisit kalıntıları gaz kromatografisi kütle spektrometresi ile doğrulanmıştır.Analize alınan 30 örnekte (% 83) çeşitli pestisit kalıntıları tespit edilmiş, 6 örnekte ise incelenen pestisitlerin kalıntısına rastlanmamıştır. İncelemeye alınan örneklerden 8 adedinde (%22) maksimum kalıntı limitlerini aşan miktarlarda pestisit kalıntılarına rastlanmıştır.Yapılan analizlerde 8 farklı insektisitin kalıntısı tespit edilmiştir. Bunlar chlorpyrifos-ethyl, buprofezin, carbofuran, methidathion, bromopropylate, parathion-methyl, cypermethrin ve dicofol olmuştur. Bu pestisitlerden buprofezin, bromopropylate ve dicofol dışındakiler ülkemizde turunçgillerde tavsiye edilen pestisitler arasında bulunmamaktadır.İncelemeye alınan örneklerin 25 tanesinde chlorpyrifos-ethyl kalıntısı tespit edilmiş, bunlardan 5' inde tespit edilen kalıntılar maksimum kalıntı limitinin % 4 ile % 32 arasında değişen oranlarda üzerinde olmuştur. Bununla birlikte 3 örnekte turunçgillerde herhangi bir kalıntı limiti bulunmayan parathion-methyl kalıntısı tespit edilmiştir. Ayrıca 1 örnekte maksimum kalıntı limiti üzerinde buprofezin kalıntısı tespit edilmiştir. Örneklerde tespit edilen diğer pestisitlerin kalıntıları maksimum limitlerin altında olmuştur.Anahtar kelimeler: Pestisit kalıntı izleme, limon, turunçgiller, gaz kromatografisi In this study, 36 lemon samples bought from market places and stores in Bursa were investigated to determine 100 active substances of insecticide which are belong to the groups of organochlorine, organophosphorus, synthetic pyrethroid and other pesticides during the period of six months from September 2007 to February 2008 including. The samples were extracted by Quechers multi residue method and analyzed by gas chromatograps with ECD, NPD and FPD. In addition, Pesticide residues detected were confirmed by Gas Chormatography Mass Spectrometry.In 30 samples (83%), various Pesticide residues were detected, while residues investigated were not found in the other 6 samples. Pesticide residues were detected at the levels exceeding maximum residue limits (MRL) in 8 samples (22%).8 different insecticide residues were found in analyses performed. These were chlorpyirifos-ethyl, buprofezin, carbofuran, methidathion, bromopropylate, parathion-methyl, cypermethrin and dicofol. The pesticides except buprofezin, bromopropylate and dicofol are not included in the suggested pesticides for citrus fruits in our country.In 25 samples investigated, residues of chlorpyrifos-ethyl were detected, five of which had residues exceeding the MRL values in proportions which were from 4 % to 32 %. Also, 3 samples had residues at parathion-methyl which no established MRL for citrus fruits.The residue of buprofezin was detected above the MRL in one sample. The other pesticide residues detected in the samples were below the MRLs.Key words: Pesticide residue monitoring, lemon, citrus fruits, gas chromatography 52

Bu araştırmada Türkiye turunçgil ihracatının yapısı AvrupaBirliği (AB) perspektifinden değerlendirilirken iki yaklaşımbenimsenmiştir. Bunlardan birincisi, Türkiye ve AB turunçgil ihracatyapısının makro verilerle değerlendirilmesidir. İkincisi ise özellikleturunçgil ihracatında ortaya çıkan sorunların İzmir ilindeki ihracatçıfirmaların tamamıyla yapılan anket görüşmelerinden elde edilensonuçlara göre belirlenmesidir.AB üyeliği için uyum zorunluluğu olan Ortak Tarım Politikası(OTP), Meyve Sebze Ortak Piyasa Düzeni, Türkiye turunçgil sektörününuyumu açısından incelenmiş ve uyumda ortaya çıkabilecek sorunlaraçalışmada yer verilmiştir. AB sürecinde, Türkiye turunçgil ihracatınıngeleceğine ilişkin tahmin ve değerlendirmeler, AB dışı alternatif pazarlarVIiçin de yapılmıştır. Türkiye'nin turunçgil üretim ve ihracatpotansiyelinden yararlanmanın, iyi organize edilmiş, yüksek kaliteli ürünve pazarda süreklilik ilkelerine odaklı bir ihracat yapısına bağlı olduğusonucuna varılmıştır. Araştırmada, ayrıca, etkin bir ihracat yapısıoluşumunu engelleyen sorunlar belirlenmiş ve belirlenen sorunlara ilişkinçözüm önerileri de sunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Türkiye, Turunçgil İhracatı, Avrupa Birliği, AB. In this research, two approaches have been taken in order toexamine the structure of Turkey?s citrus fruit export from the viewpointof the EU. The one is the evaluation of Turkey?s and the EU?s citrus fruitexport structure via the macro data, and the other is the definition ofproblems occurring in Turkey?s citrus fruit export, via the survey with allcitrus fruit exporters in İzmir.The EU Common Agricultural Policy (CAP) and the Fruit andVegetables Common Market Organisation (CMO), Turkey must adaptfor the accession, have been analysed from the viewpoint of Turkey?scitrus fruit sector?s adaptation, and the problems that might take place inthe progress have been discussed in the study. Having regard to the futureof Turkey?s citrus export concerning the EU progress, the projections andevaluations have also been made for the alternative citrus markets exceptthe EU countries. It has been concluded that having benefits fromVIIITurkey?s citrus production and export potential is depended on such anexport structure that well-organised, based on high quality product andmarket stability principles. Furthermore, in the research, the problemsthat impede an effective citrus export structure have been defined andsolutions inclined towards those problems have been given.Key Words: Turkey, Citrus Fruit Export, European Union, EU 301

Bu çalışmanın amacı modifiye atmosferde ambalajlanan ve Hatay (Dörtyol)'daüretilen ihracat potansiyeli yüksek altıntop ve portakal segmentlerinin soğuktadepolanarak kalite özelliklerinin (fizyolojik, fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik, duyusal)ve raf ömürlerinin belirlenmesidir.Altıntop (Ruby Red) ve Portakal (Valencia), 200 ppm klorinli (NaOCl) sudayıkandıktan sonra kurutulmuş, elde soyulmuş ve segmentlerine ayrılmıştır. Zarargörmemiş segmentler seçilerek pasif (hava kompozisyonu), düşük O2 (% 20 O2+ % 10CO2 + % 70 N2) ve yüksek O2 (Altıntop: 70 O2 + % 20 CO2 + % 10 N2, Portakal: 80 O2+ % 10 CO2 + % 10 N2) atmosferlerinde polipropilen (PP) tabakta PP bazlı üst filmkullanılarak ambalajlanmış ve 4°C'de depolanmıştır. Portakal segmentleri iki farklı PPtabakta (tek katlı ve çok katlı) aynı üst film ile ambalajlanmıştır. Altıntop için 15 gün,portakal için ise 25 günlük süre boyunca fizyolojik, duyusal, fiziksel, kimyasal vemikrobiyolojik özellikler belirlenmiştir.Araştırma sonuçları altıntop ve portakal segmentlerinin pasif ve her iki aktif MAPuygulamasında mikrobiyolojik bir gelişme olmadan depolanabileceğini göstermiştir.Depolama boyunca altıntop segmentlerinin kimyasal özelliklerinde (pH, asitlik, briks veşeker içeriği) önemli bir değişim görülmezken (p>0.05), portakalda asitlik, briksazalmış (p? 0.05), pH ve şeker içeriği değişmemiştir (p>0.05). Her iki üründe de(altıntop ve portakal) sertlik (kesme kuvveti) tüm MAP uygulamalarında artmıştır(p?0.05). Renk değerleri (L,a,b) altıntop için değişmezken, portakalda depolamasürecinin uzamasına bağlı olarak azalmıştır (p?0.05). Duyusal kalite özellikleri (genelgörünüş, koku, tekstür, asitlik, tat, ürün kabulü) altıntop segmentlerinde pasif ve düşükoksijen uygulamasında 15 gün boyunca kabul edilebilir bulunurken, yüksek oksijenuygulamasında bu süre 10 gün ile sınırlı kalmıştır. Portakal segmentlerinde ise genelolarak duyusal nitelikler ve ürün kabulü 10. günden sonra kabul edilebilirbulunmamıştır.Kalite özellikleri, tüketici beğenisi ve ürün güvenliği dikkate alındığında altıntopsegmentlerinin pasif ve düşük oksijen uygulamalarında 4°C'de 15 gün, portakalsegmentlerinin ise tüm uygulamalarda 10 günlük bir raf ömrüne sahip olduğu tespitedilmiştir.Anahtar Kelimeler: Modifiye atmosferde paketleme, tüketime hazır, turunçgil,altıntop, portakal, raf ömrü The aim of this study is to investigate the quality properties (physiological,physical, chemical, microbiological, sensorial) and the shelf life of minimally processed(segmented) and modified atmosphere packaged grapefruits and oranges grown inHatay (Dörtyol).Grapefruits cu. Ruby Red and oranges cu. Valencia were washed in 200 ppmchlorine (NaOCl) solution, dried, peeled and segmented manually. Undamagedsegments were packed under passive (air) and active MAP with low (% 20 O2+ % 10CO2 + % 70 N2) and high (grapefruit: 70 O2 + % 20 CO2 + % 10 N2, orange: 80 O2+ % 10 CO2 + % 10 N2) oxygen concentrations in PP trays sealed with laminated PPfilm and stored at 4°C. For orange segments two different (mono and multilayer) PPtrays were used. The physiological, sensorial, physical, chemical and microbialproperties of segments were monitored during 15 days for grapefruit and 25 days fororange segments.The results showed that grapefruits and orange segments could be stored underpassive and both active MAP applications without significant microbial growth. Duringthe storage, there were no significant changes observed in chemical attributes (pH,acidity, brix, sugar content) of grapefruits in all applications (p>0.05), but in orangesegments there were significant changes in acidity and brix values (p?0.05) except pHand sugar content. The firmness values (cutting force) were increased at passive andactive MAP applications during storage for both grapefruit and orange segments(p?0.05). There were no significant change in color values (L, a, b) of grapefruitsegments during storage for all applications (p>0.05); however, there was a significantchange in color of orange segments related to prolonged storage (p?0.05) The sensoryattributes (appearance, smell, taste, texture, acidity and product acceptability) ofgrapefruit segments were found acceptable at 15 day for low oxygen and passive MAPapplications, however, it was limited to 10 days for high oxygen application. In general,orange segments were not acceptable in terms of sensory attributes and productacceptability after 10 days.Taking into count safety, quality attributes and consumer acceptance, the shelf lifewas 15 days at low oxygen and passive MAP, 10 days at high oxygen MAP applicationfor grapefruit segments and 10 days at all MAP applications for orange segments.Key Words: Modified atmosphere packaging, ready to eat, citrus, grapefruit, orange,shelf life 112

Bazı turunçgil meyveleri, trabzonhurması, zeytin, kakao ve şarap gibi çeşitli gıdalarda doğal acılık ve burukluk tüketici beğenisini olumsuz yönde etkileyerek önemli ekonomik problemlere neden olmaktadır. Bunlardan; turuçgil sularının acılık etmenleri limonin ve naringin, zeytinin acılık etmeni oleuropein iken flavon-3-ol ve polimerleri olan proantosiyaninler molekül ağırlıklarına bağlı olarak trabzonhurması, kakao ve şarap gibi bazı gıdalarda acılık ve burukluktan sorumlu olan esas bileşiklerdir. Acılık gidermede en yaygın olarak kullanılan yöntemler turuçgillerde enzim ve mikroorganizmalar, reçineler, süperkritik CO₂ ekstraksiyonu ve ultrafiltrasyon; trabzonhurmasında CO₂ ve etil alkol; kakaoda fermantasyon; zeytinde alkali hidrolizasyonu ve şarapta kieselsol-jelatin verildikten sonra aktif kömür uygulaması olarak sıralanabilir. Bu derlemede, doğal acılık veya burukluk etmenleri içeren çeşitli gıdalarda bu sorunlardan söz edilmiş ve bunların giderilmesi için uygulanan yöntemlere değinilmiştir., Natural bittemess and astringency is a major problem in several foods such as some citrus juice, persimmon, olive, cocoa, wine and cause quality loss and decreases economical value of product. Bitterness causes mainly from limonin and naringine in citrus juices; oleuropein in olives; flavon-3-ol’s and it’s polymers-proanthocyanidins in persimmon, cocoa and wine. The most effective debittering and astringency removal techniques involve enzyme and microbial treatments, supercritical CO₂ and ultrafiltration in citrus juices; CO₂ and ethyl alcohol in persimmon; fermentation in cocoa; alkaline treatment in olives and kieselsol-gelatine followed by activated carbon clarification in wines. This article discusses some of the treatments for solving bitterness and astringency problems in various foods.

oz DOKTORA TEZİ DEGISIK ANAÇLAR UZERTNE AŞILI WASHINGTON NAVEL PORTAKALINDA VERİMLBLDK İLE KARBONHİDRAT DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER BİLGE YILDIRIM ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman: Prof. Dr. Önder TUZCU Yıl: 2003, Sayfa 416 Jüri : Prof. Dr. Önder TUZCU Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Prof Dr. Mustafa KAPLANKIRAN Prof. Dr. Ahsen Işık ÖZGÜVEN Prof. Dr. Bahri ÇEVİK Bu çalışmada, Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünde 'Turunçgiller Anaç Parseli' içerisinde yer alan verimlilik ve büyüme kuvveti bakımından farklı özelliklere sahip Yerli Turunç {Citrus aurantium L. var. 'Yerli'), Volkameriana (Citrus volkameriana Tan. ve Pasg.), Kleopatra Mandarini (Citrus reshni Tan.), Beneke Üç Yapraklı (Poncirus trifoliata Raf. var. 'Beneke') ve Carrizo Sitranjı` (Poncirus trifoliata Raf. x Citrus sinensis Osb. var. 'Carrizo') anaçları üzerine aşılı Washington Navel portakalında karbonhidrat metabolizması üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Böylece anaç - kalem arasındaki etkileşmenin karbonhidratların üretimi, kullanımı ve depolanma sürecine ve meyve verim ve kalitesi üzerine etkileri çevre koşullarıyla ilişkili olarak araştırılmıştır.Araştırma sonucunda karbonhidrat ve azot düzeyleri bakımından anaçlar arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Nişasta ile çözünebilir şekerler arasında ters bir ilişki belirlenmiştir. Çözünebilir şekerler ilkbaharda düşük ; kışın ise yüksek bulunmuştur. Nişasta miktarı özellikle kış döneminde Volkamerianada artmıştır. En düşük azot düzeyleri ilkbahar döneminde belirlenmiştir. Azot düzeyleri genç yapraklarda daha yüksek saptanmıştır. Anaçların meyve verim ve kalitesi üzerine önemli etkileri olmuştur. Volkameriana, Carrizo Sitranjı ve Beneke Üç Yapraklı anaçları en yüksek meyve verimini vermişlerdir. Volkameriana yüksek verimli anaç olmasına rağmen meyve kalitesine olumsuz etkide bulunmuştur. Meyve miktarı ve kalitesi bakımından yöneyler arasında önemli farklılıklar belirlenmiştir. Güney yöneyinde meyve tutumu daha yüksek bulunmuştur. Anahtar Kelime: Anaç, Washington Navel Portakalı, Karbonhidrat düzeyleri, Verimlilik, Azot II ABSTRACT Ph. D THESIS RELATIONSHIP BETWEEN PRODUCTIVITY AND CARBOHYDRATE LEVELS ON WASHINGTON NAVEL WHICH GRAFTED ON DIFFERENT ROOTSTOCKS BILGE YILDIRIM DEPARTMENT OF HORTICULTURE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof Dr. Önder TUZCU Year: 2003, Sayfa 416 Jury : Prof Dr. Önder TUZCU Prof. Dr. Turgut YEŞİLOGLU Prof. Dr. Mustafa KAPLANKIRAN Prof. Dr. Ahsen Işık ÖZGÜVEN Prof. Dr. Bahri ÇEVİK In this study, `Washington Navel` orange trees which were budded on Local sour orange (Citrus aurantium L. var `Yerli`), Volkameriana (Citrus volkameriana Tan. and Basq.), Cleopatra mandarin (Citrus reshni Tan.), Benecke trifoliate orange (Poncirus trifoliala Raf. var. Benecke) and Carrizo citrange (Poncirus trifoliata Raf. x Citrus sinensis Osb. var. `Carrizo`) rootstocks which have different productivity and growing characteristics planted in the University of Çukurova, Faculty of Agriculture will be used as the materials. Carbohydrate metabolisms of those materials was investigated. Thus, the effects of the interaction between scion and rootstocks on production of carbohydrates, utilization and storage and also on fruit yield and quality will be investigated in relation with environment conditions. In this study, the carbohydrates and nutrition of rootstocks were found important differences. Negative relation was determined between seasonal changes HIof starch and soluble sugars. The lowest level of soluble sugar were obtained in spring period and the highest level were found in winter. In winter period, starch levels increased especially Volcamariana. The lowest nitrogen level were found in spring. Highest level of nitrogen were found young leaves. Rootstocks had been to have significative effects on yield and quality. The highest fruit yield was found from Washigton Navel orange on Volkameriana, Carrizo Sitranji and Benecke trifoliate. The effect of Volcameriana rootstock on fruit yield was positive but it affected the fruit quality negatively. Fruit yields and quality indicated that significantly differences were found between of trees side and the highest fruit set obtained from south side. Keywords: Rootstock, Washington Navel Orange, Carbohydrate levels, Productivity, Nitrogen IV 416

oz YÜKSEK LİSANS TEZİ TÜRKİYE'DE SELEKTE EDİLEN BAZI WASHINGTON NAVEL PORTAKAL TİPLERİNİN VERİM VE MEYVE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ AYDIN UZUN ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Yıl: 2003, Sayfa: 131 Jüri : Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Prof. Dr. Önder TUZCU Prof. Dr. Mustafa KAPLANKIRAN Bu çalışmada, 1979-1983 yılları arasında Türkiye turunçgil bölgelerinden selekte edilen 40 adet Washington Navel portakal tipinde seleksiyonun ikinci aşaması olarak Adana ekolojik koşullarında verim, meyve özellikleri ve bitkisel özellikler 2000, 2001 ve 2002 yıllan boyunca incelenmiştir. Bu özelliklerle ilgili olarak 23 pomolojik, 3 bitkisel özellik analiz ve ölçümlerle değerlendirilmiş ve her özellik için olumlu sonuçlar veren tipler ortaya konulmuştur. Ayrıca, tartılı derecelendirme metodu uygulanarak bütün özellikler bakımından en olumlu sonuçları veren tipler saptanmıştır. Çalışma sonucunda ağaç başına ortalama verimi en yüksek tipler 3 7- A, 25- A ve 42-A olarak belirlenmiştir. Ağaç başına ortalama verim ile seçilen diğer özellikler tartılı derecelendirme metodu ile birlikte değerlendirildiğinde 37-A, 28- A, 86- A tipleri en olumlu sonuçlan vermişlerdir. Taç birim hacmine düşen verim ve seçilen diğer özellikler bakımından tartılı derecelendirme metodu ile yapılan değerlendirmede ise en olumlu sonuçlan veren tipler 28- A, 3 8- A, 18-M tipleri olmuştur. Anahtar kelimeler : Turunçgil, Portakal, Washington Navel, Seleksiyon ıslahı, Klonal seleksiyon ABSTRACT MSc THESIS THE DETERMINATION OF THE YIELD AND FRUIT CHARACTERS OF SOME WASHINGTON NAVEL ORANGE TYPES SELECTED IN TURKEY AYDIN UZUN DEPARTMENT OF HORTICULTURE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof. Dr. Turgut YEŞİLO?LU Year: 2003, Pages : 131 Jury : Prof. Dr. Turgut YEŞİLO?LU Prof. Dr. Önder TUZCU Prof. Dr. Mustafa KAPLANKIRAN In this study, the yield and fruit characters of forty Washington Navel types selected in citrus growing regions of Turkey during 1979-1983 years were examined in Adana ecological conditions during 2000-2002 years as the second stage of the the citrus selection project. Twenty three pomologic and three vegetatif characters were evaluated with analyses and measurements so, the types which has the best results for each one of the characters were determined. Besides, the clones that were shown superior performance were found by using weighed averaged method. As a result, 37-A, 25-A and 42- A types were determined with the highest yield per tree. The best types were found 37-A, 28-A and 86-A, in yield per tree and other selected characters by using weighed averaged method. On the other hand, 28- A, 3 8- A and 18-M were determined the best types in terms of yield per tree canopy volume with the same method. Key Words : Citrus, Orange, Washington Navel, Selection breeding, Clonal selection II 131

oz DOKTORA TEZİ TURUNÇGİLLERDE ZAMKLANMA HASTALIĞI (Phytophthora citrophthora (SMİTH VE SMİTH) LEONİAN)'NA KARŞI ALTERNATİF MÜCADELE YÖNTEMLERİNİN ARAŞTIRILMASI Ercan CANIHOŞ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİTKİ KORUMA ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. Ahmet ÇINAR Yıl : 2003, Sayfa: 105 Jüri : Prof. Dr. Ahmet ÇINAR Prof. Dr. Nüket ÖNELGE Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ Prof. Dr. Özden ÇINAR Yrd. Doç. Dr. İsmail ÇİMEN Bu çalışmada, turunçgillerde zamklanma hastalığı {Phytophthora citrophthora (Smith ve Smith) Leonian)'na karşı alternatif mücadele yöntemleri olarak fosforöz asit, salisilik asit, Glomus clarium mikorizal fungus ve turunçgil Exocortis Viroidi (CEVd) uygulamalarının etkinliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Fosforöz asit ve salisilik asitin, etmenin miselyal gelişimi ve inokulum kaynağı olan sporangium üretme gücünü engellemede oldukça etkili bulunmuşlardır. Bu yönleriyle fungisidal madde olarak değerlendirilebilirler. Etmenin gövde ve kök enfeksiyonlarında fosforöz asit önemli etkiler sağlarken, salisilik asit yeterli etkiyi göstermemiştir. G. clarium' un kök enfeksiyonlarını engellemedeki başarısı çok tatminkar olmamakla birlikte, önemli bir alternatif olarak değerlendirilmesi gerekir. CEVd zayıf ırkı, gövde enfeksiyonlarında önemli bir etki sağlamıştır ve tüplü fidan yetiştiriciliğinde kullanımı önemsenmelidir. Anahtar Kelimeler : Phytophthora citrophthora, Turunçgil, Dayanıklılığın teşviki, Mikoriza, Fosforöz asit ABSTRACT PhD THESIS INVESTIGATION OF ALTERNATIVE CONTROL MEASURES AGAINST Phytophthora citrophthora (Smith and Smith) Leonian CAUSE OF GUMMOSIS AND BROWN ROT DISEASE ON CITRUS Ercan CANIHOŞ DEPARTMENT OF PLANT PROTECTION INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCffiNCE UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof. Dr. Ahmet ÇINAR Year : 2003, Pages: 105 Jury : Prof. Dr. Ahmet ÇINAR Prof. Dr. Nüket ÖNELGE Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ Prof. Dr. Özden ÇINAR Asst. Prof. Dr. Ismail ÇİMEN The main goals of this study were determine of the effectiveness of phosphorous acid, salicylic acid, Glomus clarium mycorrhizal fungus, and Citrus Exocortis Viroid weak race against Phytophthora citrophthora (Smith and Smith) Leonian cause of citrus gummosis. Phosphorous acid and salicylic acid were found effective to inhibit mycelia growth and sporangia produce of the pathogen, and they can be used as fungicidal chemicals according to their in vitro effects.Salicylic acid was not showed good enough effect on stem and root infections of the pathogen while it was obtained high effect levels on phosphorous acid testing. Although G. clarium was not found very successful to inhibit lesion growth on stem and roots of the seedlings, it has to take into consideration as an important alternative control measure against the pathogen. CEVd weak race was found effective with quite high level to inhibit stem lesions, and its use has to be consider important in citrus nurseries. Key Words : Phytophthora citrophthora, Citrus, Induced resistance, Mycorrhiza, Phosphorous acid 11 rrm 86

oz YÜKSEK LİSANS TEZİ TURUNÇGIL ALTERNARIA KAHVERENGİ LEKE HASTALIĞI ETMENİ Alternaria alt er nata f.Sp. d/r/'NİN MİNNEOLA TANGELO İZOLATLARININ BAZI FUNGİSİTLERE DUYARLILIĞININ ARAŞTIRILMASI HATİCE KOÇ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİTKİ KORUMA ANABİLİM DALI Danışman: Prof. Dr. Ali ERKILIÇ Yü: 2003, Sayfa: 57 Jüri : Prof. Dr. Ali ERKILIÇ : Prof. Dr. N.Kemal KOÇ : Yard. Doç. Dr. Şener KURT Bu çalışmada 6 farklı fungisit grubundan 16 fungisitin Alternaria alternata f.sp. citri'rân in vitro'da miseliyal gelişmesi, spor çimlenmesi, çimlenmiş sporların hifsel gelişmesi ve Minneola tangelo fidanları üzerinde hastalık oluşturması üzerine etkileri araştırılmıştır. Patojenin miseliyal gelişmesi üzerine sistemik fungisitlerden sırasıyla iprodione, difenoconazole, difenoconazole+propiconazole, koruyucu fungisitlerden ise fluazânam lppm konsantrasyondan itibaren yüksek düzeyde etki göstermişlerdir. Spor çimlenmesine en yüksek etkili fungisit folpet olmuştur. Maneb, metiram ve propineb+cymoxanil ise yüksek konsantrasyonlarda %50-80 oranında spor çimlenmesini engellemişlerdir. Patojen sporlarının çimlenmesinden sonraki hifsel gelişmesine, lOppm konsantrasyondan sonra, hemen hemen tüm füngisİtler etkili olmuştur; ancak en yüksek etki, triadimenol ve triadimefon dışındaki triazole grubu sistemik fungisitlerden elde edilmiştir. Minneola Tangelo fidanlarında infeksiyon oluşumunu maneb, metiram, cyproconazole, difenoconazole, difenoconazole+propiconazole %91. 6-99.8 arasında engellemişlerdir. Bakır hidroksitler hastalık gelişmesine, etkili madde oranı ve formulasyona göre %44.4-96.3 arasında etkili olmuşlardır. Sonuçlar hastalıkla mücadelede, farklı zamanlarda farklı rungisitlerin kullanımı gereğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Alternaria alternata tsp.citri, Minneola Tangelo, Fungisit ABSTRACT MSc. THESIS DETERMINATION OF SENSITIVITY AGAINST SOME FUNGICIDES OF MINNEOLA TANGELO ISOLATES OF Alternaria alternata f.sp. citri, A CAUSAL AGENT OF CITRUS BROWN SPOT DISEASES HATİCE KOÇ DEPARTMENT OF PLANT PROTECTION INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof. Dr. Ali ERKILIÇ Year: 2003, Page: 57 Jury : Prof. Dr. Ali ERKILIÇ : Prof. Dr. N. Kemal KOÇ : Assist. Prof. Dr. Şener KURT In this study, the effects of 16 fungicides belonging to 6 different fungicide groups on in vitro mycelial growth, spore germination and hyphal development of germinated spores of Alternaria alternata f.sp. citri, as well as on the pathogenicity of this fungus in Minneola tangelo shoots, were investigated. Systemic fungicides showing a strong effect on mycelial growth were (in descending order) iprodione, difenoconazole and difenoconazole+propiconazole, while the protective fungicide fluazinam was highly effective at concentrations of lppm upwards. The most significant effect on spore germination was achieved by applying folpet. maneb, metiram and propineb+cymoxanil only inhibited spore germination at high concentrations of 50 to 80%. Nearly all tested fungicides affected the post-germination hyphal development of the pathogen, starting at concentrations of lOppm; the highest effectivity was found in the systemic fungicides of the triazole group, with the exceptions of triadimenol and triadimefon. Maneb, metiram, cyproconazole, difenoconazole and difenoconazole+ propiconazole reduced the establishment of infections in Minneola tangelo shoots by 91.6 to 99.8%. The copper hydroxide preparations inhibited disease development by 44.4 to 96.3%, depending on active ingredient content and formulation. These results show the necessity to use different fungicides with different timing when trying to control the disease. Key words: Alternatia alternata f.sp. citri, Minneola tangelo, fungicide II 57

oz YÜKSEK LİSANS TEZİ TURUNÇGİL HASADININ TEKNİK VE EKONOMİK BAŞARILARININ BELİRLENMESİ ÜZERİNE ÇALIŞMALAR Oktay SÖYLER... ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARIM MAKİNELERİ ANABİLİM DALI Danışman : Prof.Dr.M.Tunç ÖZCAN Yd: 2003 Sayfa: 101 Jüri : Prof.Dr. M.Tunç ÖZCAN ProfDr. Faruk ÖZGÜVEN Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Bu çalışmada, Türkiye'de turunçgillerin hasadında kullanılan mevcut yöntemler incelenerek, teknik ve ekonomik iş başarılan ile ürün kayıplarının nedenleri ve hasatta karşılaşılan sorunlar belirlenmiştir. Turunçgillerin hasadında bugün gelişmiş bazı ülkelerde kullanılan en son teknoloji ve sistemlerin özellikleri ile bunların ülkemiz koşullarında uygulanabilirliği değerlendirilmiştir. Mevcut hasat yöntemlerini geliştirme olanakları araştırılmıştır. Bugün Türkiye'de daha çok taze tüketime yönelik turunçgil üretimi yapılmakta ve hasatta insan işgücü kullanılmaktadır. Elle yapılan hasatlarda bir işçinin ürün iş başarısı ürün cinsine bağlı olarak 0,038-0,124 materyal-t/lişçi-h arasında değişmektedir ve bir hasat ekibinin ortalama ürün kaybı %1 ile %9,18 arasındadır. Sanayiye dönük üretimin artmasıyla değişik hasat yöntemleri ve teknolojileri kullanılmaya başlayacak ve insan işgücü ihtiyacı gitgide azalacaktır. Hasatlardaki ürün iş başarıları artacak, kayıplar düşecektir. Anahtar Kelimeler: Hasat, Turunçgil, İşgücü ABSTRACT MSc STUDIES ON THE DETERMINATION OF TECHNICAL AND ECONOMICAL WORKING SUCCESSES OF CITRUS HARVESTING Oktay SÖYLER DEPARTMENT OF AGRICULTURAL MACHINERY INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Superviser : Prof.Dr.JVLTunç ÖZCAN Year: 2003 Pages: 101 Jury : ProfDr. M.Tunç ÖZCAN Prof.Dr. Faruk ÖZGÜVEN Pro£Dr. Turgut YEŞİLO?LU In this study, by examining the existing harvesting systems used in citrus industry in Turkey, together with technical and economical working successes, the causes of crop losts and the problems in harvesting are determined. The facilities and technology of the most developed systems of citrus harvesting used in some developed countries and the adaptability of them in Turkey are evaluated. The possibilities of developing the existing harvesting systems used in Turkey are researched. Nowadays in Turkey the citrus industry is directed mostly to the fresh consuming of citrus fruits and man-power is used in harvesting. At hand hervesting depending on the crop type, the success of a labor is between % 1 and % 9,18. In future with the increasing industrial production of citrus fruits different new harvesting systems and technology is going to be used and the need for labor will be gradually decreased. The working successes in products will increase and the losses will be decreased. Key Words: Harvest, Citrus, Man-power n 101

oz YÜKSEK LİSANS TEZİ KUZEY KIBRIS TURK CUMHURIYETIN'DE GUZELYURT BÖLGESİNDEKİ TURUNÇGİL BAHÇELERİNİN MİNERAL BESLENME STATÜLERİNİN TOPRAK VE YAPRAK ANALİZLERİ İLE BELİRLENMESİ Aytunç BAHSİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TOPRAK ANA BİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. M.Rifat DERİCİ Yü: 2002, Sayfa: 66 Jüri : Prof. Dr. M.Rifat DERİCİ Prof. Dr. Zülküf KAYA Prof. Dr. Kazım ABAK Bu çalışmada amaç Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetin' de yaygın olarak yetiştirilen turunçgil tür ve çeşitlerinin mineral beslenme statülerinin belirlenmesi olmuştur. Bu amaçla 1 1 bölgedeki altıntop, limon, mandarin ve portakal bahçelerinin yaprak ve toprak örnekleri alınmış ve bunlarda kimi makro ve mikro besin elementlerinin analizleri yapılmıştır. Sonuç olarak toprakların büyük kısmının fosfor ve potasyum düzeylerinin yüksek, organik madde içeriğinin yetersiz olduğu, tuz içeriklerinin sorunsuz düzeyde olduğu ve pH'larının ise nötr ile hafif alkalin arasında olduğu görülmüştür. Yaprakların potasyum, fosfor, çinko ve mangan düzeylerinin düşük seviyede buna karşılık azot, demir ve bakırın ise optimum düzeylerde olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kuzey Kıbrıs, Turunçgil, Toprak analizleri, yaprak analizleri I ABSTRACT MSc THESIS DETERMINATION OF MINERAL NUTRITION STATUS OF CITRUS ORCHARDS IN NORTHERN CYPRUS THROUGH SOIL AND LEAF ANALYSES Aytunc BAHŞİ DEPARTMENT OF SOIL SCIENCE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof.Dr.M.Rifat DERİCİ Year : 2002, Pages: 68 Jury : Prof. Dr. M. Rifat DERİCİ Prof. Dr. Zülküf KAYA Prof. Dr. Kazım ABAK This investigation was conducted to determine the mineral nutritional status of citrus orchards in Northern Cyprus through leaf and soil analyses. For this purpose leaf and soil samples from grapefruit, lemon, mandarin and orange orchards were taken and analyzed for some macro and micro elements. Eventually it was found that in the majority of the soils the levels of potassium and phosphors are high, the content of organic matter is low, the level of salt content is reasonable and the pH varies between 6,40 and 8,20. And it was also found that the levels of potassium, phosphorus, zinc and mangane on the leaves are low and those of nirogen, iron and copper are at optimum. Key Words:. North Cyprus, citrus, soil analysis, leaf analysis H 43

öz Bu çalışmada; Akdeniz Bölgesi'nde yetiştirilen turunçgil meyvelerinin (portakal, altıntop, mandarin, limon ve turunç türlerine ait mevcut çeşitler) taze ve konsantre meyve suyu ve kabuğunda, naringin (4',5,7-trihydroxyflavanone 7- rhamnoglucoside) düzeyleri ve yüksek orandaki naringinin naringinaz enzimi kullanılarak giderilmesi için optimum koşullar belirlenmiştir. İncelenen portakal çeşitlerinin meyve kabuk ve sularında naringin düzeyinin sırasıyla 0,50-15,70 mg/L ve 0,12-2,63 mg/L aralığında olduğu, çeşit ve bölgeler arasında naringin düzeyindeki farkın t-testine göre %95 oranında önemsiz olduğu tespit edilmiştir. Bu portakalların meyve suyu ve kabuk konsantrelerinde de naringinin saptanmış ve kabuk konsantresindeki naringin düzeylerinin (95-573 mg/L) içilebilirlik sınırının üstünde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca turunç kabuğunda 1399,62-1568,5 mg/L ve suyunda 124,52-325,3 mg/L; greyfurt kabuğunda 3192,70- 7024,79 mg/L ve suyunda 308,30-510,07 mg/L aralıklarında naringin olduğu saptanmıştır. Teknolojik olarak üretilen portakal kabuğu konsantresindeki yüksek düzeydeki naringin miktarının giderilmesi veya en az düzeye getirilmesi için; naringinaz enzimi ile optimum koşullarda (pH 4,0, 60°C sıcaklık ve 300 mg/L naringinaz), naringin gideriminin yaklaşık olarak % 30-40 oranında gerçekleştiği saptanmıştır. Uygulanan bu enzimatik yöntemle Akdeniz Bölgesi'nde yetişen çeşitli portakallardan elde edilen kabuk konsantrelerinde bulunan ve içilebilirliğini doğrudan etkileyen naringinin, içilebilir düzeye getirilebileceği ve diğer acılık giderme yöntemlerine göre uygulanabilirliği yüksek, ucuz ve ürünlerin doğal özelliklerini değiştirmemesi gibi büyük avantajlar sağlanabileceği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Naringin, naringinaz, acılık giderme, turunçgil meyveleri. ABSTRACT In this research, naringin (4%5,7-trihydroxyflavanone 7-rhamnoglucoside) levels of fresh and concentrate fruit shells and juices of citrus fruits (sweet oranges, grapefruits, lemons, sour oranges etc.) grown in Mediterranean Region of Turkey, were researched. And also optimum conditions for naringinase to hydrolysing of naringin from citrus fruit samples were determinated. The analysis of sweet oranges species showed that fruit shells and juices had 0,50-15,70 mg/L and 0,12-2,63 mg/l naringin ranges, respectively. Due to the t-test, there were no significant differences between mean naringin values of species and locations at 95% confidence level. These orange species cloudy and juice concentrates also had naringin and naringin levels of cloudies (95-950 mg/L) were higher than threshold level. On the other hand, sour oranges had 1399,62-1568,5 mg/L in their shells and 142,52-325,3 mg/L in juices; grapefruit shells had 3192,7024,79 mg/L and grapefruit juices had 308,30-510,07 mg/L naringin ranges. In this research, naringinase used at optimum conditions (pH 4,0, 60 °C temperature and 300 mg/L naringinase) was used for debittering of orange cloudies which had high level of naringin and their naringin levels decreased about 30-40%. Cloudies made from oranges grown in Mediterranean area, can be debittered by this enzyme method. This method is more suitable, applicaple and economic than the other debittering methods. Keywords: Naringin, naringinase, debittering, citrus fruits. 69

ÖZET BAZI TURUNÇGİL ANAÇLARININ DOKU KÜLTÜRÜ YÖNTEMİ İLE ÇOĞALTILMASI Bilge KAYA Danışman: Öğr.Gör. Dr. Hamide GÜBBÜK Yüksek Lisans Tezi, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Mayıs 2001, 62 Sayfa Bu araştırmada, ülkemiz ve bölgemiz için önem taşıyan Troyer sitranjı, Carrizo sitranjı ve Turunç anaçlarının in vitro da hızlı çoğaltılma olanakları araştırılmıştır. Çalışmada, tohumların sterilizasyonu aşamasında sodyum hipokloritin değişik konsantrasyonları (0, %5, %1 0 ve %1 5) denenmiştir. Kültürlerin her üç aşamasında da ortam olarak Murashige ve Skoog (MS) (1969) temel besi ortamı kullanılmıştır. Bu ortama kültürlerin büyüme ve gelişme aşamasında 1 mg/1 BAP (Benzil amino pürin) ve 1 mg/1 NAA (a-Naftelen asetik asit); 1 mg/1 BAP, 1 mg/1 NAA ve 1 mg/1 GA3 (Giberelik asit) ilave edilmiştir. Çoğaltma aşamasında ise BAP'm değişik konsantrasyonları (0, 1, 2 ve 3 mg/1) ve BAP'ın değişik konsantrasyonlarının (0, 1,2 ve 3 mg/1) 1 mg/1 NAA ile olan kombinasyonları denenmiştir. Çalışmada ayrıca optimum NAA konsantrasyonunun belirlenmesi için değişik NAA (0, 0.5, 1 ve 1.5 mg/1), 2 mg/1 BAP ile olan kombinasyonları denenmiştir. Çoğaltma aşamasında ayrıca epikotil, yapraklı boğum ve tepe sürgünü olmak üzere değişik eksplant tipleri denenmiş ve kullanılan hormon tipleri ve kombinasyonlarına en uygun eksplant belirlenmiştir.Araştırma sonuçlan, sodyum hipokloritin %15'lik konsantrasyonunun tohumların dezenfekslyonu açısından en iyi sonucu verdiğini göstermiştir. Kültürlerin büyüme ve gdişme jaasıada, Troyer sitranjı ve Carrizo sitranjı anaçlarında MS ortamına 1 mg/1 I NAA ve 1 mg/I GM ilavesi diğer ortamlardan daha başarılı bulunmuştur. ûinda ise î mg/1 BAP ve 1 mg/1 NAA ilavesi bağımsız gelişen sürgün sayısı bakımır : > diğer uygulamalardan daha başarılı bulunmuştur. Çoğaltma aşamasında, denemede kullanılan üç turunçgîl anacında da BAP bağımsız kullanıldığı zaman 1 mg/1 konsantrasyonu, BAP'm NAA ile birlikte kullanımı durumunda ise 2 mg/1 BAP'ın 1 mg/1 NAA ile olan kombinasyonu sürgün sayısı bakımından en iyi sonucu vermiştir. Eksplant tipleri açısından, BAP'm bağımsız ve NAA ile birlikte kullanıldığı çalışmada; Troyer sitranjı anacında epikotil, Carrizo sitranjı anacında tepe sürgünü, Turunçta ise yapraklı boğum çoğalma oranı bakımından daha başarılı bulunmuştur. Köklendirme aşamasında, Troyer ve Carrizo sitranjı anaçlarında IBA'nın 2 mg/1 konsantrasyonu kök sayısı bakımından 1 mg/1 ve 3 mg/1 konsantrasyonlarından daha başarılı bulunmuş, buna karşın bitki boyu, en uzun ve ortalama kök uzunluğu açısından ise BBA'nm 1 ve 3 mg/1 konsantrasyonları 2 mg/1 konsantrasyonundan daha iyi sonuç vermiştir. Turunç anacında ise denenen her üç köklendirme ortamında da başarılı sonuç alınamamıştır. Araştırma sonuçları, çoğaltma aşamasında Troyer sitranjı anacı için eksplant olarak epikotil, Carrizo sitranjı anacı için tepe sürgünü, Turunçta ise yapraklı boğum kullanımının en iyi sonuç verdiğini göstermiştir. Denenen ortamlarda, Troyer ve Carrizo sitranjı anaçlarında BAP'm 1 mg/1 konsantrasyonunun tek başına yada BAP'm 2 mg/1 konsantrasyonunun 1 mg/1 NAA ile kombinasyonu; Turunç anacında ise BAP'm tek basma kullanımı sürgün sayısı bakımından en iyi sonucu vermiştir. Araştırmada denemede kullanılan anaçlardan Troyer sitranjı ve Carrizo sitranjı anaçları köklenme açısından başarılı bulunurken, turunç anacından tatminkar sonuç alınamamıştır. ANAHTAR KEIİMELER:Troyer sitranjı, Carrizo sitranjı, tohum, in vitro, eksplant tipi, hormon tipi, konsantrasyon, çoğaltma, köklenme. în this research, the propagation properties of Troyer citrange, Carrizo citrange and the rootstocks of Sour orange in tissue culture, which are important for Turkey and our region, were investigated. In this research, different concentration of sodium hypochloride (0, %5, %10, %15) were tried for seed sterilization. In each of three stages of the cultures, Murashige and Skoog was used as culture media. During the growth and development stages of the cultures lmg/1 BAP and 1 mg/1 NAA; lmg/1 BAP, 1mg/l NAA and lmg/1 GA3 were added. Tn the propagation stage different concentrations of BAP (0, 1, 2 and 3 mg/1) and the combinations of these concentrations with 1 mg/1 NAA were tried. Furthermore, in order to determine the ideal NAA concentration, combinations of NAA (0, 0.5, 1 ve 1.5 mg/1) with 2 mg/1 BAP were tried. In the propagation process various explants such as epicotyl, leaf and shoot tips of plants were tried and the most suitable of hormones and the explant most suitable to these combinations were determined. Experiment results showed that the solution of 1 5% sodium hypochloride yielded the best result with regard to disinfection. The addition of 1 mg/1 BAP, lmg/1 NAA and J mg/1 GA3 to the MS media for the rootstocks of Troyer citrange and Carrizo citrange, IVthese experiments gave better results than the other experiments, in the growth and development stage of cultures. In the Sour orange rootstocks, the addition of 1 mg/1 BAP mâ 1 mg/1 NAA were found to produce better results as regards the number of free developing shoots. During the propagation stage, in the trials of each three citrus rootstocks better results were established with 1 mg/1 concentration when BAP was used only also when BAP was used with NAA according to the number of shootings 2 mg/1 BAP with 1 mg/1 NAA gave the best results. With regard to explant types, when BAP was used alone and together with NAA; the epicotyl of the Troyer citrange rootstock, the tip shoots of Carrizo citrange, the leaf propagation rate of Sour oranges were found to be more successful. During the rooting stage, according to the number of roots 2 mg/1 of IBA concentration was found to be more succesful than 1 mg/1 IBA and 3 mg/1 IBA in the Troyer citrange and Carrizo citrange rootstocks. However, as regards the plant length with average root length IBA concentrations of 1 and 3 mg/1 yielded better results compared with the conceration of 2 mg/1 with regard to Sour orange rootstocks, no succesful results were achieved with any of above stated three concentrations. In the growth and development stage of cultures, with regards to the number of free developing shoots in Troyer and Carrizo citrange rootstocks 1 mg/1 BAP, 1 mg/1 NAA and 1 mg/1 GA3 which were put into MS media gave the better results than the MS with BAP and NAA combination. Tn Sour orange, MS consisting of 1 mg/1 BAP and 1 mg/1 NAA media was found to be more successful than the other experiments as regards to the number of free devoloping shoots. The research result show that in the propagation stage for the Troyer citrange rootstock using of epicotyl, for the Carrizo citrange rootstock using of shoot tips and for the Sour orange rootstock using of leaf gave the best result. In the experiment media according to the number of shootings using of 1 mg/1 BAP concentration lonely or using of 2 mg/l BAP with 1 mg/1 NAA concentrations in Troyer citrange and Carrizo citrange rootstocks and using of BAP concentration lonely in Sour orange rootstock gave the best results. In the experiment, the rootstocks of Troyer citrange and Carrizo citrange asregards to the rooting gave the best results; however, Sour orange did not give such result. KEYWOSuDSs Troyer citrange, Carrizo citrange, sour orange, seed, in vitro,explant types, hormone types, concentration, propagation. 62

oz DOKTORA Turunçgil Kırmızıörümceği, Pcmonychus citri (McGregor) ile Avcı Akar, Typhlodromus athiasae Porath and Swirski (Acarına: Tetranychidae; Phytoseiidae) Arasındaki İlişkiler ve Günderece Modellerinin Oluşturulması İsmail KASAP ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİTKİ KORUMA ANABİLİM DALI Danışman: Prof. Dr. Erdal ŞEKEROĞLU Yıl: 2001 Sayfa: 94 Jüri: Prof. Dr. Erdal ŞEKEROĞLU Prof. Dr. M. Oktay GÜRKAN Prof. Dr. İsmail KARACA Prof. Dr. Sultan ÇOBANOĞLU Yrd. Doç. Dr. Cengiz KAZAK Bu çalışmada son yıllarda turunçgil üretim alanlarında önemli sorunlardan biri olmaya başlayan Turunçgil kırmızıörümceği, Pcmonychus citri ile avcı akar, Typhlodromus athiasae arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. P. Citri'nin laboratuvar koşullarında beş farklı sıcaklıkta (15, 20, 25, 30 ve 35 °C) biyolojileri incelenmiş ve yaşam çizelgesi oluşturulmuştur. Laboratuvar çalışmaları sonucunda; P. Citri'nin ergin öncesi toplam gelişme süresi, yukarıda bildirilen sıcaklara bağlı olarak 37.2, 16.6, 12.2, 9.8 ve 9.0 gün arasında değişmiştir. Ayrıca P. Citri'nin gelişebileceği en düşük sıcaklık değerinin 6.8 °C ve gelişmesini tamamlayabilmesi için gerekli gün-derece süresinin ise 238 gün-derece, Adana ili için yılda verebileceği döl sayısının ise 16-17 döl olduğu saptanmıştır. Arazi çalışmalarında ise Adana ili Yerdelen köyünde bir bahçe belirlenerek 1998 ve 1999 yılları üretim sezonu süresince Washington ve Valencia portakal çeşitlerine 1:10, 1:20 ve 1:40 avcı: av oranlarında avcı akar salımı yapılarak P. citrfrim populasyon gelişmesi ve avcı akar, T. athiasae ile aralarındaki ilişki takip edilmiştir. Sera çalışmalarında ise yine Washington ve Valencia portakal çeşidi fidanlarına 1:10, 1:20 ve 1:40 avcı:av oranlarında avcı akar salımı yapılarak P. Citri'nin. populasyon gelişmesi ve avcı akar ile aralarındaki ilişki takip edilmiştir. Arazi ve sera çalışmaları sonucunda avcı akar, T. athiasae'nin P. citri'yi, avcı:av oranı 1:10 ve 1:20 olduğu zaman baskı altına alabileceği ancak avcı:av oranı 1:40 olduğu zaman baskı altına almada geciktiği ve avcının uygun bir yöntemle desteklenmesi gerektiği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Panonychus citri, Typhlodromus athiasae, Turunçgil kırmızıörümceği, biyolojik mücadele, turunçgil, gün-derece. ABSTRACT PhD Interactions between the predator mite, Typhlodromus athiasae Porath and Swirski and its prey, Citrus red mite, Panonychus citri (McGregor) (Acarina: Tetranyehidae: Phytoseiidae) and development of degree-day models. Ismail KASAP DEPARTMENT OF PLANT PROTECTION INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor: Prof. Dr. Erdal ŞEKERO?LU Year: 2001 Pages: 94 Jury: Prof. Dr. Erdal ŞEKERO?LU Prof. Dr. M. Oktay GÜRKAN Prof. Dr. Ismail KARACA Prof. Dr. Sultan ÇOBANO?LU Yrd. Doç. Dr. Cengiz KAZAK The biology and life table parameters of citrus red mite, that has recently started to be problems in citrus product area, was studied in laboratory conditions. The interaction between predaceous mite, Typhlodromus athiasae and Panonychus citri were also studied both in citrus orchards and in greenhouse. The duration of immature stages, preovipositon, ovipositon, postovipostion periods, fecundity and sex ratio were determined at 5 different temperatures (15, 20, 25, 30 and 35 °C). From these data, life tables were constructed for P. citri. According to the results, total development time changed between 37.2, 16.6, 12.2, 9.8 and 9.0 days depending on the temperature. From the data development threshold temperature was calculated to 6.8 °C. The required degree-day for total development was determined 238, with a possible 16-17 generations per year in Adana. Three different ratios, 1:10, 1:20, 1:40 of predator: prey were established by releasing on trees of Valencia and Washington citrus varieties in 1998-1999 for field study, and population developments of both prey and were observed. Interactions with same ratios were also observed on seedlings of Washington and Valencia varieties in greenhouse. In field and green house study were determined predaceous mite, T. athiasae may control at predator: prey rations 1:10 and 1:20 the citrus red rnite but when predator: prey rations is 1:40 predator mite, T. athiasae may not control the citrus red mite and predaceous mite have to be supported with a suitable method. Key Words: Panonychus citri, Typhlodromus athiasae, Citrus Red Mite, biological control, Degree-day. Citrus. n 93

YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA'DA TURUNÇGIL BAHÇELERİNDE TURUNÇGİL NEMATODU (TYLENCHVLUS SEMIPENETRANS COBB)'NUN POPULASYON DALGALANMASI VE VERİME OLAN ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI HALİL TOKTAY ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİTKİ KORUMA ANA BİLİM DALI Danışman: Prof. Dr. İ. Halil ELEKÇİOĞLU Yıl: 2001, Sayfa:33 Jüri: Prof. Dr. İ. Halil ELEKÇİOĞLU Prof. Dr. Nedim UYGUN Prof Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Turunçgil nematodu (Tylenchulus semipenetrans Cobb)'nun Nisan 1998- Mart 2000 tarihlerinde populasyon dalgalanmasını incelemek amacıyla Adana ilinde iki farklı bölgede Turunçgil nematoduyla bulaşık turunç üzerine aşılı Washington Navel ve Yafa portakal çeşitlerinin (Citrus cinensis (L.) Osbeck) bulunduğu iki bahçe belirlenmiştir. Washington Navel çeşidi portakal bahçesinde aynı zamanda Turunçgil nematodunun verim üzerine etkisi araştırılmıştır. Turunçgil nematodunun populasyonu her iki bahçede yılın aralık ve ocak aylarında en düşük düzeye, temmuz ayında en yüksek düzeye ulaşmıştır. Nematisit uygulaması sonucu meyve veriminde kontrole göre 1998 yılı hasat döneminde % 0.9, 1999 yılı hasat döneminde ise % 9.2 oranında verim artışı olduğu tespit edilmiştir. Ancak bu artış istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Anahtar Kelimeler: Turunçgil, Tylenchulus semipenetrans, Populasyon dalgalanması, meyve verimi. ABSTRACT MSc. THESIS POPULATION DYNAMICS OF CITRUS NEMATODE {TYLENCHULUS SEMIPENETRANS COBB) AND ITS EFFECT ON THE NAVEL ORANGE YIELD IN ADANA HALİL TOKTAY DEPARTMENT OF PLANT PROTECTION INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor: Prof. Dr. İ. Halil ELEKÇİO?LU Yıl: 2001, Sayfa:32 Jury: Prof. Dr. İ. Halil ELEKÇİO?LU Prof. Dr. Nedim UYGUN Prof. Dr. Turgut YEŞİLO?LU Population dynamics of citrus nematode, Tylenchulus semipenetrans Cobb, was studied in two different citrus orchards infested with the nematode where Yafa and Navel orange varieties {Citrus cinensis (L.) Osbeck) grown as grafted on sour orange rootstocks in Adana, from April 1998 to March 2000. Also, the effect of citrus nematode on the yield of Navel orange variety was examined. Nematode population, in both orchards, remained at its lowest level during December and January whereas it reached its highest level in July. After nematicide applications, yield increase for both years were 0.9 % and 9.2 %, respectively; however, the values were statistically insignificant. Key Words: Citrus, Tylenchulus semipenetrans, Population dynamics, Yield. II 41

öz YÜKSEK LİSANS TEZİ ÇUKUROVA BÖLGESİNDE TURUNÇGİL İHRACAT SEKTÖR YAPISI SEVAL MUTLU ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARIM EKONOMİSİ ANABÎLİM DALI Danışman: Prof. Dr. Oğuz YURDAKUL Yıl: 2001, Sayfa:77 Jüri: Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ Prof. Dr. Serap ÇABUK Bu çalışmada, dünyada, Türkiye'de ve Çukurova Bölgesinde turunçgil ihracatındaki ve üretimindeki gelişmeler incelenmiştir. Bunun yanısıra, AB 'de turunçgil ithalatında uygulanan kalite standartları ile politikalar, rakip ülkelerin organizasyon yapıları ve Türkiye'deki turunçgil ihracatındaki uygulamalar ana hatlarıyla gözden geçirilmiştir. Çukurova Bölgesindeki turunçgil ihracat sektör yapısını ortaya koymak amacıyla Çukurova Bölgesindeki 38 adet firmayla yüz yüze anket yapılmıştır. Anket sonuçları değerlendirilerek turunçgil ihracatını etkileyen faktörler saptanmaya çalışılmıştır. Faktör analizi sonuçlarına güre; destekleme politikasıyla ilgili özellikler turunçgil ihracatını etkileyen en önemli faktör olarak belirlenmiştir. Bunun yanısıra ihracatımızın ve dış pazarlarda rekabet gücünün artması için ürün, ambalaj kalitesi gibi özelliklerde dikkat edilmesi gereken diğer konular arasındadır. Anahtar Kelimeler: Turunçgil ihracatı, İhracat Analizi, Turunçgil Meyveleri ABSTRACT M.Sc. THESIS THE STRUCTURE OF CITRUS EXPORTING SECTOR IN ÇUKUROVA REGION OF TURKEY SEVAL MUTLU DEPARTMANT OF AGRICULTURAL ECONOMICS INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor: Prof. Dr. Oğuz YURDAKUL Year: 2001, Pages: 77 Jury: Prof. Dr. Faruk EMEKSİZ Prof. Dr. Serap ÇABUK In this research, growth of citrus export and production in Çukurova Region of Turkey were investigated with the comparison of world's production and export. Furthermore the regulations of quality standard and import policies of EU on citrus have been reviewed. The institutional organization of Turkey's competitor countries and citrus export policy and practices of Turkey have also been reviewed. Data was collected trough survey of 38 export firms in the Çukurova Region of Turkey. The result of factor analysis show that supports policy is the most important factor affected on citrus export. Furthermore in order to strength competitiveness of citrus export of Turkey in the world market, quality related to both, product and packing should be taken in to consideration. Key words: Citrus Export, Export Analysis, Citrus Fruit n 77

ÖZET 1998-1999 yıllarında 2 yıl süreyle Dörtyol TİGEM Turunçgil İşletmesine ait 828,60 dekarlık arazide yürütülen bu çalışmada mandarinlerden Satsuma, Klemantin, Fairchild, Fremont, Minneola tanjelo; portakallardan Washington Navel, Thomson Navel, Yafa, Dörtyol Yerli; altıntoplardan Marsh Seedless, Redblush çeşitlerinin meyve gelişim sürecinde fizyolojik, morfolojik ve biyokimyasal değişimleri araştırılmıştır. Dörtyol koşullarında çeşitlerin tam çiçeklenme dönemleri 18-29 Nisan arasında, çiçeklenme süreleri 20-40 gün arasında ve en kısa çiçeklenme süreleri Satsuma mandarini (20 gün), Thomson Navel portakalı (20 gün) ve Klemantin mandarininde (22 gün) belirlenmiştir. Çiçek döküm oranlarının % 32,96-82,49 arasında değiştiği, en fazla çiçek dökümlerinin Yafa (% 82,49), Thomson Navel (%69,23) ve Minneola tanjeloda (% 65,17) olduğu saptanmıştır. Küçük meyve döküm oranlarının % 28,62- 84,77 arasında değiştiği ve en yüksek küçük meyve dökümleri Minneola tanjelo (%84,77), Marsh Seedless altıntopu (%66,50) ve Fairchild (% 59,00) mandarininde bulunmuştur. Haziran dökümleri %20,26- 71,40 arasında bulunmuş ve en fazla Satsuma mandarini (% 71,40), Thomson Navel (% 60,52) ve Washington Navel (%53,75) portakalında saptanmıştır. Olgunlukta meyve bağlama oranlan %2,40- 12,55 arasında belirlenmiş olup, en yüksek oranlar Satsuma mandarini (% 12,55), Minneola tanjelo (% 7,02) ve Redblush altıntopunda (% 6,07) bulunmuştur. Hasat önü dökümler % 0,86- 14,71 arasında bulunarak, en yüksek Redblush (% 14,71), Minneola (%13,53) ve Klemantinde (% 11,86) görülmüştür. Dökümler tür ve çeşitlere göre değişmekle birlikte, Haziran sonu -Temmuz başına kadar hızlı bir şekilde meydana gelmiştir. Küçük meyve dökümlerinin iklim koşullarından (sıcaklık, nem, yağış) sıcaklıkla daha fazla ilişkili olduğu da belirlenmiştir. Dörtyol koşullarında, standartlarda belirtilen olgunluk kriterlerine; Satsuma Ekim başında, Klemantin Ekim ortasında, Fremont Kasım başında, Minneola tanjelo Aralık ortasında, Washington Navel Kasım başında, Thomson Navel Ekim ortasında, Yafa Aralık ortasında, Dörtyol Yerli Aralık sonunda, Marsh Seedless ve Redblush Ocak ortasında ulaşmışlardır. Meyve iriliği ve diğer faktörler de dikkate alındığında Satsuma, Klemantin, Fairchild, Fremont, Minneola tanjelo için sırasıyla Ekim ortası - Kasım başı, Kasım ortası - Aralık ortası, Kasım ortası -Aralık başı, Aralık sonu- Ocak başı ve Aralık ortasından itibaren; Washington Navel, Thomson Navel, Yafa ve Dörtyol Yerli portakallarında sırasıyla Kasım ortası- Aralık sonu, Ekim sonu-Kasım başı, Aralık sonu- Ocak ortası ve Ocak ortasından itibaren; Marsh Seedless ve Redblush altıntopları için ise, Ocak ortası dönemlerinin en uygun derim dönemi olduğu belirlenmiştir. 2001, 371 sayfa Anahtar Kelimeler: Turunçgil, çiçeklenme zamanı, meyve tutumu ve dökümler, optimal hasat zamanı u ABSTRACT This study was carried out between 1998 and 1999 in the citrus orchard (828.60 acre) of Dörtyol TIGEM Citrus Station. In this study, the physiological, morphological and biochemical changes in Satsuma, Clemantine, Fairchild, Fremont and Minneola tanjelo mandarins; Washington Navel, Thomson Navel, Yafa and Dörtyol Yerli oranges; Marsh Seedless and Redblush grapefruits were studied. Under Dörtyol ecological condition, the full bloom dates of the species varried between April 18 and April 29. The flowering period ranged from 20 days to 40 days. Satsuma mandarin, Thomson Navel orange and Clemantine mandarin had the shortest flowering period, 20 days, 20 days and 22 days, respectively. Flower drop rates varried from % 32.96 to 82.49. The highest flower drop rate was observed in Yafa, Thomson Navel and Minneola tanjelo, %82.49, %69.23, %65.17, respectively. The small fruit drop rates varried from % 28.62 to % 84.77. The highest small fruit drop rates were determined in Minneola tanjelo, Marsh Seddlees and Fairchild, %84.77, % 66.50 and %59.00, respectively. The June fruit drop rates varried between %20.26 and % 71.40. The highest June fruit drop rate was observed in Satsuma, Thomson Navel, Washington Navel, %71.40, %60.52 and %53.75, respectively. The rates of fruit set in maturity was between %2.40- 12.55. The highest rate was obtained from Satsuma, Minneola tanjelo and Redblush, % 12.55, % 7.02 and % 6.07, respectively. Preharvest drop rates were between % 0.86 and 14.71. Redblush, Minneola tanjelo and Clemantine showed the highest preharvest drop rates, % 14.71, % 13.53 and % 11.86, respectively. Drop rates, depending on species and cultivars, were highest between the end of June and the beginingof July. It was determined that small fruit drops was affected more by temperatures than relative humudity and rainfall. According citrus maturity index, the optimum harvest period under Dörtyol ecological condition was the begining of October for Satsuma, the mid of October for Clemantine, the begining of November for Fremont, the mid of December for Minneola tanjelo, the begining of November for Washington Navel, the mid of October for Thomson Navel, the mid of December for Yafa the end of December for Dörtyol Yerli, the mid of January for Marsh Sedlees and Redblush. When the fruit size and other factors were considered, the optimum harvest period was mid October - the begining of November for Satsuma, the mid of November - the mid of October for Clementine, the mid of November- the beginings of December for Fairchild; the end of December - the begining January for Fremont, the mid of December for Minneola tanjelo, the mid of November- the end of October for Washington Navel, the end of October - the begining of November for Thomson Navel, the end of December- the mid of January for Yafa, the mid of January for Dörtyol Yerli, the mid of January for Marsh Sedless and Redblush. 2001, 371 page KEY WORDS:Citrus, flowering period, fruit set and drops, and optimum harvest period. 371

ÖZET KUMLUCA VE FİNİKE YÖRELERİNDEKİ TURUNÇGİL BAHÇELERİNİN ÇİNKO İLE BESLENME DURUMLARININ VE ÇİNKO BESLENMESİ İLE BAZI BİTKİ BÜYÜME REGÜLETÖRLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ARASTHHLMASI Selim TOKMAK Doktora Tezi, Toprak Anabilim Dalı Mart 2001, 161 Sayfa Bu çalışmada Kumluca ve Finike yörelerindeki turunçgil bahçelerinin çinko ile beslenme duranlarının ve çinko (Zn) beslenmesi ile bazı bitki büyüme regületörleri (IAA, ABA, Sitokinin ve GA3) arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Bu amaçla, yöredeki turunçgil bahçelerinden birinci yıl 17, ikinci yıl 28 adet olmak üzere iki yıl süreyle toprak, yaprak ve sürgün örnekleri alınarak analiz edilmiştir. Araştırmanın ikinci yılında yaprak ve sürgün örneklerinde yapılan toplam ve aktif Zn analiz sonuçlan dikkate alınarak belirlenen 16 adet bahçeden alınan yaprak ve sürgün örneklerinde hormon analizleri yapılmıştır. Araştırma sonunda, birinci yıl incelenen toprak örneklerinin %52.9'unun noksanlık görülebilir, %47. Finin iyi düzeyde, ikinci yılda ise örneklerin %57. Finin noksan ve noksanlık görülebilir, %42.9'unun ise iyi düzeyde alınabilir Zn içerdikleri belirlenmiştir. İnceleme yapılan bahçelerden alman yaprakların birinci yıl % 70.6'sımn düşük, % 29.4'ünün yeterli, ikinci yıl ise % 78.6'sının düşük ve % 21.4'ünün yeterli düzeyde Zn içerdikleri belirlenmiştir. Yaprak ve sürgün örneklerinin Zn içerikleri ile hormon içerikleri arasında, hormonların kendi aralarında ve hormonlar ile diğer besin elementleri arasında önemli ilişkiler belirlenmiştir. Uç yapraklardaki aktif Zn ile ABA arasında negatif, uç yapraklardaki aktif Zn ile sürgünlerdeki ABA arasında ve uç yapraklardaki aktif Zn ile asidik lanetin arasında pozitif ilişkiler saptanmıştır. Sürgünlerdeki bazik kinetin ile normal yapraklardaki IAA arasında, sürgünlerdeki asidik kinetin ile ABA arasında, normal yapraklardaki GA3 ile sürgünlerdeki IAA arasında ve sürgünlerdeki GA3 ile IAA arasında pozitif ilişkiler saptanmıştır. Ayrıca, normal yapraklardaki Mn ile ABA ve GA3 arasında pozitif ilişkilerin olduğu saptanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Washington Navel portakalı bitki büyüme düzenleyicisi, ABA, IAA, Kinetin, GA3, aktif Zn, HPLC. JÜRİ: Prof. Dr. A. Turgut KÖSEOĞLU (Danışman) Prof. Dr. Nevin ERYÜCE Prof. Dr. Mustafa KAPLAN ABSTRACT INVESTIGATION OF ZINC NUTRITION AND RELATIONSHIPS BETWEEN ZINC NUTRITION AND SOME PLANT GROWTH REGULATORS OF CITRUS ORCHARDS IN THE KUMLUCA AND FİNİKE REGIONS Selim TOKMAK Ph.D. Thesis in Department of Soil Science Adviser: Prof. Dr. A. Turgut KÖSEO?LU March 2001, 161 pages In this research, zink (Zn) nutrition of citrus orchards and relationships between zinc nutrition and some plant regulators (IAA, ABA, Cytokinin, GA3) were investigated in the Kumluca and Finike regions. For this purposes, during two years period, soil, leaf and shoot samples were taken from 17 orchards for the first and 28 for the second year, and necessary analyses were performed. In the second year, hormone analyses of leaf and shoot samples taken from 16 orchards, which were determined by the results of total and active zinc concentration, were analyzed. The study revealed that 47 % of the soil for the first and 42.9 % for the second year had sufficient level of available zinc, whereas 52.9 % of them for the first and 57.1 % for the second year had not sufficient levels of available zinc. 70.6 % of the leaves samples taken within the first year was found to be low levels and 29.4 % to be sufficient levels in terms of available zinc content. For the second year, it was seen that 78.6 % of the leaves samples had low levels of available zinc although 21.4 % of the samples showed sufficient levels. Considerable relationships were found between zinc and hormone content, among the hormone content, and between the hormone content and plant nutrients in the leaves and shoots. Negative correlation has been observed between active zinc and ABA in the top leaves, positive correlations have been observed between active zinc in the top leaves and ABA in the shoots, and active zinc and acidic kinetin in the top leaves. On the other hand, positive correlations have also been observed between basic kinetin in the shots and IAA in the leaves, acidic kinetin and ABA in the shoots, GA3 in the leaves and IAA in the shoots, and GA3 and IAA in the shoots. At the same time same correlations have been found between Mn and ABA, and Mn and GA3 content of the leaves. KEY WORDS: Washington Navel orange, plant growth şeffclator, ABA, IAA, Kinetin, GA3, active Zn,HPLC. COMMITTEE: Prof. Dr. A. Turgut KÖSEO?LU Prof. Dr. Nevin ERYÜCE ^^ Prof. Dr. Mustafa KAPLAN 175

ÖZET GÜMÜLDÜR YÖRESİNDE SULAMADA KULLANILAN YERALTI SULARININ TUZLULUK DURUMU VE TUZLANMANIN TOPRAK VE TURUNÇGİL BİTKİSİ ÜZERİNE ETKİLERİ KUKUL, Yasemin Senem Doktora Tezi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Süer ANAÇ Temmuz 2000,U5 sayfa 1995, 1996 ve 1997 yıllarında yürütülen bu çalışmada, Gümüldür, Büyükalan - Arapyeri - Ortaköy yörelerinde yeraltı su kaynaklan ve toprak tuzluluk durumu, tuzluluğun satsuma mandarini üzerine etkileri araştırılmıştır. Araştırmanın ilk yılında, üç bölgede denizden karaya 350 m aralıklı 3-6 hat oluşturacak şekilde belirlenen toplam 51 bahçede, sulama amacı ile kullanılan kuyulardan su, sulama mevsimi sonu ve başmda açılan profillerden toprak; Kasım ayında yaprak örnekleri alınarak tuzluluk parametreleri yönünden analizlenmiştir. Sonraki iki yıl tüm bahçelerden su örnekleri, toprak-yaprak örnekleri ise seçilen bahçelerden alınmıştır. Her üç yılda elde edilen veriler, tuzlu su gMşiminin boyutları ve derecesi, tuzluluğun sulama suyu, toprak ve yaprak üzerine etkileri bakımından değerlendirilmiştir. EC, CI, I-Cl ve I-S04 indisleri, Na/Cl, Na/K ve S04 /Cl oranları yönünden yapılan değerlendirme sonuçlarına göre, satsuma yetiştiricüiğinin yoğun olarak yapıldığı Büyükalan ve Arapyeri Bölgelerinde denizden karaya 0-700 m, Ortaköy Bölgesinde ise 0-1050 m'ye kadar deniz suyu girişimi etkili olmaktadır. Sulama suyu, toprak ve yaprak tuzluluk parametreleri, girişim etkilenme bölgesinde satsuma gelişim ve verim özelliklerini olumsuz etkileyecek düzeylerde bulunmuştur. Tuzluluk zararlarının en düşük düzeyde tutulması ve deniz suyu gMşimine karşı alınacak önlemler bakımından öneriler sunulmuştur. vn ABSTRACT GROUND WATER SALINITY STATUS OF IRRIGATION WELLS AND EFFECTS OF SALINIZATION ON SODL AND CITRUS PLANT IN GUMULDUR KUKUL, Yasemin Senem Ph.D. in, Agricultural Structures and Irrigation Supervisor : Prof. Dr. Süer ANAÇ July2000,U5 pages. This study was carried out to determine the extension of groundwater and soil salinization and consequtive effects of salinization on Satsuma mandarins in Gümüldür, Büyükalan - Arapyeri - Ortaköy regions between 1995 and 1997. In the first year salinization was investigated totally in 51 orchards, which were selected on grid system basis with separation distance of 350 m and parallel to sea line. Irrigation water samples were taken 3 times, soil samples were collected at the begining and end of irrigation seasons, and leaf samples were taken in November. Samples were analysed for the salinity parameters. In the second and third year, ground water was analysed for all of the wells, whereas the soil and leaf samples were collected from selected orchards. EC, CI, I-Cl and I- S04 indices, Na/Cl, Na/K and SO4/CI ratios of groundwater have revealed mat, seawater intrusion was effective within 0-700 m. in Büyükalan and Arapyeri regions. As for Ortaköy region, seawater intrusion was detected in 0-1050 m. proximal to the sea line. In the intruded region, in addition to groundwater salinity parameters, soil and leaf salinity properties were found above the limits to affect Satsuma mandarin growth and yield adversely. The overall results were discussed to lessen the detrimental effects of salinities and the recommendations were made. 145