Search

Bu araştırmada yeni kurumsalcılık yaklaşımı doğrultusunda sanayi atık sularının arıtılması için yeni bir yönetim modelinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada rasyonel tercih kurumsalcılık anlayışına göre çalışmanın alt amaçları; TEDDD A.Ş.’nin çevre kirliliğini çözümleme yollarını incelemek, TEDDD A.Ş. faaliyetlerine ilişkin en uygun ve etkili yönetim modelini bulmak ve Ergene Eylem Planı sonrasında benzer projeler için TEDDD A.Ş.’nin görevini sürdürmesi konusundaki önerileri belirlemektir. Çalışmanın amacı doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden mülakat tekniğine başvurularak sanayicilerin, sivil toplum kuruluşların ve bürokratların TEDDD A.Ş. faaliyetleri hakkındaki görüşleri alınmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 5 sanayici, 5 STK üyesi ve 7 bürokrat olmak üzere toplam 17 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcılar maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Veri toplama aracı araştırmacı tarafından geliştirilmiş ve mülakat soruları uzman görüşleri alınarak hazırlanmıştır. Mülakatlarda sanayicilere sekiz adet açık uçlu, STK üyeleri ve bürokratlara yedişer adet açık uçlu soru yöneltilmiştir. Görüşme formları katılımcılara mail aracılığıyla yazılı bir şekilde ulaştırılmış ve aynı şekilde geri alınmıştır. Elde edilen yazılı kayıtların incelenmesi ile her katılımcının verdiği yanıtlar temalara ayrılarak yorumlanmıştır. Tematik analiz bulgularına göre; altyapı eksikliği ve arıtma tesislerinde yetersizlikler nedeniyle projenin gecikmesi, rasyonel tercih yaklaşımına uygun olarak sanayicilerin kârlılıklarını sağladıktan sonra motivasyonlarının azalması ile açıklanmıştır. Dolayısıyla TEDDD A.Ş. faaliyetlerinin çevresel sorunların çözümünde yetersiz kalması, negatif dışsallıklar oluşturan kamusal mallarda devlet müdahalesini daha önemli hale getirmektedir. Katılımcıların birçoğu, sanayi sularının yönetiminde kamu merkezli yaklaşımın daha etkili olacağını belirtmişlerdir. The purpose of this study is to propose a novel management model for the industrial wastewater treatment through the new institutionalism approach. According to rational choice institutionalism approach, objectives of this study involve examination of environmental pollution solutions of TEDDD A.Ş., determination of the most appropriate and effective management model for company’s activities and suggestions for sustaining its task for similar projects after the Ergene Action Plan. Interview technique, one of the qualitative research methods, was used to collect data from industrialists, members of non-governmental organizations (NGO) and bureaucrats about activities of TEDDD A.Ş. The study group of the research consists of 17 participants, involving 5 industrialists, 5 NGO members and 7 bureaucrats. Participants were selected by maximum diversity sampling method. The data collection tool was developed by the researcher and the interview questions were prepared with contributions of expert opinions. In the interviews, eight open-ended questions were asked to industrialists, and seven open-ended questions each to NGO members and bureaucrats. Interview forms were sent to the participants in written form by e-mail and were taken back in the same way. Answers given by each participant were divided into themes and interpreted by examining the interview forms. According to the thematic analysis findings, it was explained that the project was delayed due to the lack of infrastructure and inadequacies in the treatment facilities, and the motivation of the industrialists have decreased after they ensured their profitability in accordance with the rational choice approach. Therefore, insufficiency of TEDDD A.Ş. activities in solving environmental problems make public interventions more significant for public goods with negative externalities. In addition, the majority of the participants argued that industrial water management should be carried out with a state (public)-based organization.

Çalışmada Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi kapsamında belirlenen 37517 ha alana sahip Erzurum Olur Mikrohavzası'nda erozyonla meydana gelen toprak kaybı iki yıllık (2017 ve 2018) bir süre dahilinde üç farklı yöntem ve entegre bir yaklaşımla belirlenerek karşılaştırılmıştır. Uygulanan yöntemler; GeoWEPP erozyon tahmin modeli ile erozyon alanlarının ve miktarının tahmin edilmesi, sediment istasyonu ile havza mansabında sediment veriminin belirlenmesi ve son olarak `erozyon çubuk yöntemi` ile kanal (1.sınıf ve 2.sınıf dereler) ve oyuntularda kenar (şev) erozyonun ölçümüdür.Çalışmanın birinci (2017) ve ikinci (2018) yıllarında ölçülen kanal ve oyuntu erozyonu şev toprak kayıpları sırasıyla 24472, 159746 ton/yıl'dır. 2018 yılının özellikle son altı aylık döneminde gerçekleşen yağış miktarlarındaki ve sayısındaki artış bu yıl için ölçülen erozyon miktarını da önemli düzeyde yükseltmiştir. 1. sınıf ve 2. sınıf derelere oranla toplam kayıpların yaklaşık %90'ı oyuntu derelerinden gerçekleşmiştir. GeoWEPP modeli ile tahmin edilen kanal ve oyuntu erozyonu miktarları her iki yıl içinde (2017: 58 ton/yıl; 2018: 19989 ton/yıl) ölçülen değerlerden çok daha düşük çıkmıştır. Modelin havza geneli için belirlemiş olduğu toplam sediment verimi 2017 ve 2018 yılları için sırasıyla 87.6, 89124 ton/yıl'dır (0.002, 2.80 ton/ha/yıl). Sediment istasyon verilerine göre belirlenen askıda katı madde (AKM) miktarları 2017 yılı için 36312 ton/yıl (0.97 ton/ha/yıl), 2018 yılı için 26108 ton/yıl (0.70 ton/ha/yıl)'dır. Bu sonuçlara göre özellikle kurak dönemler için tahmin edilen sonuçların gözlenenden daha düşük olduğu kanısına varılmıştır. 2018 yılı için ölçülen AKM miktarlarının havzada yapılan ıslah faaliyetleri neticesinde azaldığı tespit edilen önemli sonuçlardan biridir. Diğer taraftan özellikle AKM miktarının tespitinde yatak yükünün ölçülememesi toplam sediment bütçesinin oluşturulmasını zorlaştırmıştır. The objectives of the study were to determine and compare soil erosion losses from Olur sub-watershed (37517 ha) within Çoruh River Basin using three different measurement approaches including GeoWEPP erosion prediction model, sediment station for the assessment of suspended load, and erosion pin method for assessment of gully and stream bank (1st, and 2nd order) erosion within two year study period.The gully and streambank soil loss measured during the first (2017) and second year (2018) of the study period were 24472 and 159746 tons/yr, respectively. Significant soil loss was measured during the second year of the study period due to increase in the rainfall amount and its event number. Gully erosion accounted almost 90% of the total soil loss compared to 1st and 2nd order streams. The streambank and gully erosion loss (2017: 58 ton/yr; 2018: 19989 ton/yr) predicted by the GeoWEPP model were much lower than the measured ones. The total sediment yield predicted by the model was 87.6 ton/yr (0.002 ton/ha/yr) and 89124 ton/yr (2.80 ton/ha/yr) for the year 2017 and 2018, respectively. The suspended loads measured at the sediment station were 36312 ton/yr (0.97 ton/ha/yr), 26108 ton/yr (0.70 ton/ha/yr) for the year 2017 and 2018, respectively. According to results; the bank erosion values were underestimated by the model and this was pronounced even more during the dry period. Additionally, the measured suspended load for the second year of the study was lower than the first year, probably due to rehabilitation efforts undertaken across the watershed. Beside all these results, the shortcoming in the measurement of the bed load was the biggest obstacle to estimate the sediment budget for the whole watershed. 203

Tüm dünyada doğal kaynaklar hızla tükenmektedir. Doğal kaynakların korunması ve geliştirilmesi adına çeşitli yönetim modelleri geliştirilmektedir. Bu bağlamda doğal kaynaklar arasında son derece önemli olan su kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi için havza temelli yönetim anlayışı ortaya çıkmıştır. Türkiye'de bulunan 26 adet su havzasının korunması ve geliştirilmesi için havza yönetimi uygulamaları başlamıştır. Bu uygulamalardan birisi Türkiye'nin en büyük gölünün yer aldığı Van Gölü Havzası'nda hâlâ devam etmektedir.Bu çalışma Van Gölü Havzası'nda havza temelli yönetim anlayışının uygulanmasını engelleyen yönetsel sorunların olup olmadığını sorgulamaktadır. Araştırmada veri toplamak için özgün bir ölçek geliştirilmiş ve Van Gölü Havzası'ndan sorumlu olan bütün kamu kurumlarının ve hükümet dışı örgütlerin (STK, dernek, vakıf, meslek odaları vd.) üst düzey yöneticilerine ve konu ile ilgili uzman ve teknik personeline anket uygulanmıştır. Bu anket araştırması ile Van Gölü Havzası'ndaki yönetsel sorunlar tespit edilerek, bu sorunlara yönelik muhtemel çözüm önerileri geliştirilmektedir. Temel çözüm olarak Van Gölü Havzası Yönetişim Modeli önerilmektedir. Van Gölü Havzası özelinde oluşturulan bu model değiştirilerek veya geliştirilerek diğer havzalar için de uygulanabilir. Natural resources are rapidly depleting all over the world. Various management models have been developed for the conservation and development of natural resources. In this context, the watershed-based management approach has emerged for reservation and development of water resources that are extremely important among natural resources. For the protection and development of 26 water basins in Turkey, watershed management practices have begun. One of these practices still continue in the Van Lake Basin, which includes Turkey's the biggest lake. This study questions whether there are administrative problems with the application of the watershed-based management approach. In order to collect data in this research, a unique scale was developed and a questionnaire method was applied to the senior managers of all public and non-governmental organizations responsible for the Van Lake Basin (NGOs, associations, foundations, occupation chambers etc.) and to relevant expert and technical personnel. Managerial problems in the Van Lake Basin are determined by this questionnaire survey and possible solution proposals were presented according to survey results. As the basic solution Van Lake Watershed Governance Model is proposed. This model, specially designed for the Van Lake Basin, can be applied to different basins by altered or developed. 257

Havzalar sadece hidrolojik bir sistem değildir. Bitki örtüsü, topografya, toprak, jeoloji, klimatik ve sosyo-kültürel özelliklerin farklı açılardan birbirleriyle ilişki içerisinde olduğu sistemlerdir. Havza yönetim süreci, ekolojinin temel ilkeleri dikkate alan, sosyo-kültürel ve doğal sistemleri kapsayan ve ayrıca havzadaki ekolojik risk unsurlarını dikkate alan bir yönetim yaklaşımını gerektirmektedir. Havza yönetimi sürecinde ekolojik riskin değerlendirilmesi çevre yönetim kararlarını geliştirmek için ihtiyaç duyulan bilimsel bilgiyi toplamak, organize etmek ve sunmak için gereken bir süreçtir. Bu motivasyon noktasından hareketle araştırmada havza planlama ve yönetiminde ekolojik riskin değerlendirilmesi sürecine odaklanılmıştır. Bu kapsamda çalışmanın amacı Bakırçay Havzası ölçeğinde, doğal ve beşeri risk unsurlarının karakterizasyonunu gerçekleştirerek, havza yönetimi sürecinde ihtiyaç duyulan veri-bilgi dönüşüm sürecine yönelik model oluşturulmasıdır.Literatür taraması ve saha çalışmaları sonucunda nüfus değişimi, meteorolojik kuraklık, arazi kullanımı/örtüsü değişimi, yangın ve toprak kaybı, Bakırçay Havzası'nda ekolojik risk oluşturma potansiyeline sahip unsurlar olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın araştırma sahası Bakırçay Havzasıdır. Araştırmada kullanılan mekânsal ölçek 30x30 metre olarak belirlenmiştir. Ayrıca 1985-2013 yılları arası araştırmanın zamansal ölçeği olarak belirlenmiştir. Farklı kurum ve kuruluşlardan ve veri üretim teknikleriyle elde edilen birincil veriler ve çeşitli analiz ve tekniklerle üretilen ikincil veriler, araştırmanın veri kaynaklarıdır. Araştırmada ekolojik risk; coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknikleri kullanılarak, çok kriterli analiz, analitik hiyerarşi süreci ve karakter analizi yaklaşımları ile tespit edilmiştir. Kullanılan tüm tekniklerin sonuçları göstermektedir ki Bakırçay Havzası'nda ekolojik unsurlara olan en yüksek baskı Soma ve Bergama kentleri çevresindeki alanlarda meydana gelmektedir. Söz konusu alanlarda madencilik faaliyetleri ve nüfus, doğrudan veya dolaylı olarak ekosistem üzerinde baskı oluşturduğu tespit edilmiştir. Yüksek riske bu sahip alanların niteliksel ve niceliksel karakterizasyonu ile karar vericilerin kullanımına yönelik veri-bilgi modeli oluşturulmuştur. Sonuç olarak uygulanan model çıktılarının sorgulanabilir, geliştirilebilir ve paydaş ihtiyacına yönelik şekillendirilebilir yapısıyla havza yönetim sürecinde daha doğru ve hızlı kararlar alınmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Havza Yönetimi, Ekolojik Risk, Karakter Analizi, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Uzaktan Algılama, Bakırçay Havzası. Watershed is not just a hydrological system. Watershed is a system in which vegetation, topography, soil, geology, climatic and socio-cultural characteristics are related to each other at different aspects. The watershed management process requires a management approach that takes into account the basic principles of ecology, socio-cultural and natural systems, and also considers ecological risk elements in the watershed area. Ecological risk assessment in watershed management is a necessary process to collect, organize and present the scientific knowledge needed to develop environmental management decisions. From this motivational point of view, this research focuses on the process of ecological risk assessment in watershed planning and management. In this context, the aim of this study is to establish a model for the data-information transformation process needed in watershed management by characterization of natural and human risk elements in Bakırçay Basin scale. As a result of literature survey and field studies, population change, meteorological drought, land cover and land-use change, fire potential and erosion have been evaluated as having potential to create ecological risk in the Bakırçay Basin. Spatial scale is determined as 30x30 meters and temporal scale is determined as 1985-2013 of this study. The primary data has been obtained from different governmental institutions and organizations and also with data digitization techniques. The secondary data has been produced as a result of various analyzes by using geographic information systems and remote sensing techniques. The evaluation of ecological risk has been determined by multi-criteria analysis, analytic hierarchy process and character analysis approaches.The results of those approaches show that the highest pressure on the ecological elements in the basin is around the cities of Soma and Bergama. Mining activities and populations have direct or indirect effect on the ecosystem in these areas. Qualitative and quantitative characterization of high-risk areas and a data-information model for decision makers were designed.As a result, the applied model outputs can be questioned, developed and shaped towards the needs of the stakeholders. It is thought that it will contribute to the making of more accurate and quick decisions in watershed management process.Keywords: Watershed Management, Ecological Risk, Character Analysis,Geographic Information Systems, Remote Sensing, Bakırçay Basin. 279

Su, insanoğlunun ve ekosistemin en temel kaynaklarından biridir. Su kaynakları diğer doğal kaynaklar ile birlikte havza alanlarını oluşturmaktadır. Havzanın temel bileşeni su kaynaklarıdır. Nehirler ve akış yönleri boyunca uzanan havzalar öncelikli olarak korunması gereken alanlardır. Koruma çalışmalarına nehirlerden başlanmalıdır. Varlığı ile havzayı oluşturan nehirler, kirlilik tehdidi ile karşı karşıyadır. Çalışmanın amacı, kirlilik tehdidi ile karşı karşıya olan Büyük Menderes Havzası'nda bütünleşik havza yönetiminin etkinliğine dair bir araştırma yapmaktır. Bu bağlamda sorunlara dair yönetim ve politikalar incelenmektedir. Bütünleşik havza yönetimi modeli ile Havza'da etkililiğin sağlanacağı varsayımına dayanarak, ilgili paydaşlardan sorun ve çözüm önerileri alınmaya çalışılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde; su kirliliği ve kirliliği önleme politikaları üzerinde durulmaktadır. Türkiye'de uygulanmakta olan politikalar, bölümün bir diğer başlığını oluşturmaktadır. İkinci bölümde, havza, yönetim ve bütünleşik havza yönetimi kavramları ele alınmaktadır. AB ve Türkiye'de bütünleşik havza yönetimi uygulamaları ile birlikte farklı ülkelerdeki bütünleşik havza yönetimi örneklerine yer verilmektedir. Üçüncü bölümde, Büyük Menderes Havzası'nın tanıtımı yapılmaktadır. Havza'daki su kaynakları, kirlilik sorunu, kirliliği önleme politikaları incelenmektedir. Havza'da bütünleşik havza yönetiminin yansımaları üzerinde durulmaktadır. Dördüncü bölüm, alan araştırması bölümüdür. Dördüncü bölümde, Havza İllerinde yer alan kamu yöneticisi paydaşlarla yapılan yarı-yapılandırılmış mülakat çalışmasına yer verilmektedir. Çalışma alanı olarak Havza'yı en çok kirleten ve Havza'da alan olarak en büyük paya sahip dört il seçilmiştir. Bu iller, Afyonkarahisar, Uşak, Denizli ve Aydın'dır.Anahtar Kelimeler: Havza, Yönetim, AB Su Çerçeve Direktifi, Bütünleşik Havza Yönetimi, Büyük Menderes Havzası Water is one of the main sources of mankind and ecosystem. Water resources describes the basin, along with other natural resources. Water resources are the main components of basin. Rivers and basins along the flow direction are areas that should be protected as priority. Protection practices should be started from the rivers. Rivers that make up the basin with presence, is faced with the threat of pollutionThe aim of this study is, making a research on the effectiveness of integrated basin management in the Great Menderes Basin, faced with the threat of pollution.In this context, the management and politics of the problems are examined.. An attempt to take information about problems and proposed solutions from relevant stakeholders, based on the assumption that effectiveness in the basin will be provided with integrated basin management model.In the first part of the study; It focuses on water pollution and pollution prevention policies. Policies that are being implemented in Turkey constitutes an the other title of the first part. Basin management and integrated basin management concepts are addressed in the second part. Integrated basin management practices in EU and Turkey are given together with examples of integrated basin management in different countries. In the third section, Great Menderes Basin defined particularly. Water resources of Basin, the pollution problem, pollution prevention policies are examined. It focuses on the implications of integrated basin management in the basin. The field research section formed to the fourth section. Semi-structured interviews are included held with stakeholders who are public administrators in the province located on basin in the fourth section. Four provinces have been selected field as that most polluting and have the largest share of the field in the basin. These provinces are, Afyonkarahisar, Uşak, Denizli and Aydın.Key Words: Basin, Administration, EU Water Framework Directive, Integrated Basin Management, Great Menderes Basin 230

Bu çalışmanın ana amacı, Türkiye'de iklim değişikliği uyum faaliyetleri çerçevesinde, iklim değişikliğine karşı hazırlıklı olunması için çalışma süresince incelenen ülkelerin deneyimleri ile Avrupa Birliği Komisyonu'nun da çalışmaları göz önünde bulundurularak Türkiye için havza bazında eylem planı örneği ortaya koymaktır.Bu amaç kapsamında, öncelikle Avrupa Komisyonu'nun iklim değişikliğine karşı hazırlıklı olunması ve bu kavram ile yaşamanın kolaylaştırılması amacıyla yayınlamış olduğu belgeler ve resmi internet portalı incelenerek gerekli görülen bölümler ingilizce aslından çevrilmiş olup, detaylı olarak incelenmiş, değerlendirilmiş ve neden havza bazında etkin bir eylem planına ihtiyaç duyulduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, dünya genelinde ağırlıklı olarak Avrupa Birliği üyesi ülkeler olmak üzere gelişmiş ve gelişmemiş ülkelerin eylem planları da incelenmiştir. Çalışmanın havza bazında incelenme bölümüne destekleyici unsur olması amacıyla havza bazında yapılan eylem planı örneği de değerlendirilmiştir.Günümüzde artık iklim değişikliğinin değişikliğinin önlenemeyecek boyutlara ulaştığı kaçınılmaz bir gerçektir. Şu anda tüm sera gazı salınımları durdurulsa dahi atmosferdeki mevcut gazların yerküreyi gelecek 50 yıl da ısıtmaya devam edeceği bilinmektedir. Bu sebepten ötürü değişen iklime uyum sağlayabilmek ve oluşacak etkileri en aza indirmek bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu çalışma kapsamında ele alınan 7 ülke (Almanya, Fransa, İspanya, Danimarka, İtalya, Amerika, Kenya) ve bir sınıraşan havzadan (Aşağı Tuna Havzası) her birinin iklim değişikliği uyum faaliyetleri eylem planı kapsamında kat ettiği yol incelendiğinde, özellikle tercih ettikleri yenilenebilir enerji, temiz üretim, iklime dirençli sistemler, enerji tasarrufu, geri kazanım, geri dönüşüm gibi doğaya dost teknoloji ve ürünler aracılığıyla etkin bir eylem planı ve stratejisi hedefine yönelik önemli aşamalar kaydettikleri tespit edilmiştir. Eylem planlarında temel olarak sektörler benzerlik gösterse de, herbir ülkenin kendi bölgesine özgü doğa sorunlarına uygun olarak sektörel analizlerini şekillendirdiği de görülmektedir.Türkiye için önerilen sekörel analiz ise sağlık su kaynakları, biyoçeşitlilik, tarım ve ormancılık, altyapı (bina, ulaşım ve enerji), kentsel planlama (kentsel ve havza planlama), sanayi ve enerji, turizm, araştırma ve geliştirme, bilgilendirme, eğitim ve öğretim, finansman ve sigorta, denizel ekosistem ve balıkçılık, kıyı alanları olarak sıralanmıştır. Oluşturulan sektörel analiz ve adaptasyon seçenekleri sıralanırken, havza özelinde değerlendirme yapılıp, benzer ekosistemlere sahip olması açısından karasal ve kıyısal havzalar olarak ele alınmıştır. Belirlenen adaptasyon seçeneklerinin etkilenebilirlik analizleri doğrultusunda önceliklendirilmelerinin yapılmasının gerekliliğine ve iklim değişikliğine uyum sağlamanın hiç önlem almamaktan daha karlı bir yönelim olduğunu belirtmek amacıyla fayda-maliyet analizinin önemine de vurgu yapılmıştır.Bu bağlamda çalışmanın sonucunda ulusal düzeyde Orman ve Su İşleri Bakanlığı'ndan Havza Yönetimi Merkez Kurulu ve Havza Yönetim Heyetleri'nden oluşan kurul ile koordineli bir çalışma yürütülerek, havza bazında iklim değişikliğine karşı uyum eylem planı oluşturulup, planın kısa, orta ve uzun vadeli olarak uygulanması önerilmektedir. Bu süreç uygulanırken unutulmamalıdır ki, uygulama başladıktan sonra yaşanarak ve geribildirimler alınarak gerektiğinde bazı değişiklik ve düzenlemelere tıpkı incelenmiş olan diğer ülkelerde görüldüğü gibi gidilmelidir. The main objective of this study is to set out a climate change adaptation action plan for Turkey in watershed scale, within the climate change adaptation framework, by means of considering the activities of EU Commission, EU countries and some other countries' action plans.To fulfill this aim, initially European Commission's working documents and official web portal were investigated in order to become prepared for climate change and to live with this concept. Necessary documentation and web portal were translated from English and thoroughly studied to reveal why there is a need at watershed scale fon an effective climate change action plan. Also throughout the world, some developed (generally EU member countries) and developing countries' climate change action plans and strategies were investigated and translated from English. A watershed scale action plan was also investigated and complied to be more supportive for the review section of the study.Today, it is no longer an inevitable fact that consequences of climate change are irreversible. If all greenhouse gas emissions are stopped, existing gases in the atmosphere will continue to warm the Earth for next 50 years. For this reason, adapting to the climate change and minimizing the possible effects has become a necessity. Experiences of seven countries and one transboundary catchment are addressed in this study, each of the countries and catchment made significant progress towards adaptation, especially their choice of renewable energy, cleaner production, climate-resistance systems, energy conservation, recycling, environmentally-friendly technologies such as recycling and products through an effective action plan and strategy has been determined. Altough every countries' action plan have some similarities in sectoral analysis, each country in accordance with the specific nature of the problem seems to create its own sectoral analysis.Proposed sectoral analysis for Turkey are health, water resources, biodiversity, agriculture and forestry, infrastructure (buildings, transport and energy), urban planning (urban and watershed planning), industry and energy, tourism, research and development, information, education and training finance and insurance, marine ecosystems and fisheries, and coastal areas.Marshalling the proposed sectoral analysis and adaptation options are evaluated in marine and terrestrial catchment scale in terms of having similar ecosystems. In accordance to vulnerability analysis of identified adaptation options, the importance of prioritization is expressed. Also the importance of cost and benefit analysis was specified to indicate that adapting to climate change is more a profitable orientation than having no measure against climate change.In this context, as a result of the work done, the delegation of Central Watershed Management Committee and Watershed Management Trustees that are formed under the Ministry of Forestry and Water Affairs should work in coordination to create a watershed scale action plan. The action plan that will be developed by the delegation, has to recommend the application ofadaptation activities at short, medium and long term. After starting the application, experiencesin the form of lessons learnt and feedback should be utilizied to make some changes and adjustments needed as seen in other countries examined 299

YÖK Tez No: 397156 Doğal kaynaklarımızın yıllardır süregelen aşırı ve bilinçsiz kullanımı ile bitki, toprak ve su arasındaki doğal denge bozulmuş ve bunun sonucunda da hızlandırılmış toprak erozyonu, sel ve taşkın olaylarında artış ile sedimantasyon gibi sorunlar ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu sorunlara karşı gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir ancak bu amaca ulaşmak için öncelikle bu sorunların boyutları ve nedenleri ile ilgili verilerin ortaya konulması şarttır. Toprak erozyonunun bir alandaki miktar ve şiddetini ortaya koymak için iklim, toprak özellikleri, topoğrafik koşullar, bitki örtüsü ile insan faaliyetleri olmak üzere 5 ana faktörün etki derecelerinin belirlenmesi gerekmektedir. Ancak, bu faktörlerin her birinin çok sayıda alt faktörü de olduğu göz önünde bulundurulduğunda özellikle arazi koşullarında toprak kayıplarını tahmin etmenin zamansal ve finansal açıdan büyük güçlükler içerdiği açıktır. Bu nedenle, USLE (Universal Soil Loss Equation) ile başlayan ve daha sonraları ise RUSLE (Revised Universal Soil Loss Equation), WARSEM (Washington Road Surface Erosion Model) ve WEPP (Water Erosion Prediction Project) gibi giderek artan sayıdaki modelleme yöntemleri ile devam eden süreçte bir havza üzerindeki erozyonun tahmini çalışmaları bilgisayar ve CBS teknikleri kullanılarak tahmin edilmeye ve modellenmeye başlanmıştır. Önemli ölçüde kolaylıklar getiren bu yeni tekniklerin ülkemizde kullanımı ise oldukça sınırlıdır. Bu modellemelerin sıkça kullanıldığı alanlardan birisi de büyük baraj havzalarıdır çünkü bu baraj rezervuarlarına ulaşan sediment miktarına dair verilerin kısa sürede ve hızlı bir şekilde belirlenmesi hem barajların elektrik üretimindeki işletim ömürleri hem de rezervuar havzasındaki sorunlu alanların ortaya çıkarılarak gerekli önlemlerin alınması açılarından oldukça önemlidir. Üzerinde büyük baraj projelerinin planlandığı Çoruh Nehri Havzası (ÇNH) söz konusu modelleme tekniklerinin uygulanabileceği çok sayıda örnek alan içermektedir ki bunlardan biri olan Borçka Barajı Havzası bu araştırmada çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bu çalışmanın ana amaçları; havzada oluşan toprak kaybı ve sediment verimi miktarlarının WEPP modeli ve CBS teknikleri kullanılarak kısa sürede ve az masrafla hesaplanması ve böylece Çoruh Nehri Havzası'nda bir erozyon tahmin modellemesi uygulayarak toprak erozyonu olgusunun havza bazında irdelenmesi çalışmalarının başlatılması olarak belirlenmiştir. Yağış havzasında ana kaya, arazi kullanımı, eğim ve bakı faktörleri dikkate alınarak 15 model havza seçilmiştir. Seçilen bu model havzaların tamamından 240 adeti 0-10 cm, ve 240 adeti 10-30 cm derinlik kademesinden olmak üzere toplam 480 adet bozulmuş (poşet), 480 adet de bozulmamış (silindir) toprak örneği alınmıştır. Alınan örnekler üzerinde tekstür, hacim ağırlığı, geçirgenlik, su tutma kapasitesi, toprak reaksiyonu, organik madde içeriği gibi bazı fiziksel, hidro-fiziksel ve kimyasal analizler yapılmıştır. Çalışma sonucunda, 86576.83 ha'lık bir alana sahip olan Borçka Barajı Havzası'nda yıllık toplam sediment miktarı 360431.70 ton, yıllık ortalama sediment miktarı ise havza genelinde toplam 242.41 ton/ha/yıl olarak bulunmuştur. Birim alandan (ha bazında) ise yılda 4.16 ton sediment verimi gerçekleştiği hesaplanmıştır. Ayrıca, analizi yapılan toprak özellikleri seçilen model havzalar, ana kaya gurubu, arazi kullanımı ve toprak derinliği bakımından karşılaştırılmış ve karşılaştırmaların önemli kısmının istatistiksel anlamda farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Bu çalışma sonucunda elde edilen veriler Çoruh Nehri Havzasında planlanan diğer baraj projeleri için de benzer modellerin uygulanabilmesi açısından önemli bir örnek teşkil edecektir. For many years, excessive and inappropriate uses of natural resources have caused the fragile balance between soil, water and plant to be broken; thus, the problems including accelerated soil erosion, increase in flooding events and sedimentation have reached a serious level. Necessary precautions should be taken against these problems, but in order to reach this goal, first, quantities and reasons of these issues must be determined with sufficient data. To find out quantity and degree of soil erosion problem in an area, 5 main factors (climate, soil properties, topographic conditions, vegetation cover and human interferences) affecting soil erosion must be investigated. However, when considering many sub-factors under these main factors, it becomes very clear that determining soil erosion especially in the field is very difficult because it is both a time consuming and a costly process. Therefore, efforts on estimating and predicting soil erosion of an area have shifted towards using computers and GIS (Geographic Information System) technologies, which was first started with USLE (Universal Soil Loss Equation) and then evolved into recently developed several erosion prediction models including RUSLE (Revised Universal Soil Loss Equation), WARSEM (Washington Road Surface Erosion Model) and WEPP (Water Erosion Prediction Project). However, the number of scientific studies where such models and techniques are applied in Turkey is very limited. One of the areas where these models are often applied is the large dam reservoirs because to determine the data of annual average sediment amounts in a timely and reliable way is important for such reservoirs especially in respect to both their operating life for producing electricity and determining potential problem areas in reservoir watersheds for implementing necessary precautions. Due to the planning of several large dams on it, the Coruh River Valley consists of many example areas, including the research area of this study, the Borcka Dam Watershed, where mentioned models can be used. The main aims of this study were; to determine the amounts of soil loss and sediment yield in a timely and reliable way using WEPP model and GIS techniques and thus initiating watershed-based studies on investigating soil loss phenomenon by applying an erosion prediction modelling within the Coruh River Watershed. Within the whole watershed, a total of 15 model sub-watersheds were selected by considering the features of parent material, land use, slope and aspect. A total of 480 undisturbed (cylinder) and 480 disturbed (composite) soil samples by taking 240 samples from each soil depth of 0 - 10 cm and 10 – 30 cm were collected. On these soil samples, some physical, hydro-physical and chemical properties including texture, bulk density, permeability, water holding capacity, pH and organic matter content were analyzed. The results showed that annual total sediment amount for a 86576.83 ha Borcka Reservoir Watershed was 360431.70 tons, while the total sediment yield was found to be 242.41 ton/ha/yr. In addition, 4.16 ton/ha/yr of sediment was produced per unit area. In addition, the analyzed soil properties were compared based on chosen model sub-watersheds, parent material, land use and soil depth and it was determined that most of these comparisons showed statistically significant differences. The results gathered from this study may be an important example to be used for other large dam projects planned in the Coruh River Watershed. Bu boşluk iki aralık olacaktır.

Bu çalışmanın amacı, Akkaya Baraj Gölü'ndeki su kirliliğini baraj havzasını dikkate alarak değerlendirmektir. Bu amaçla baraja su sağlayan ana su kaynağı olan Karasu Deresi membasından barajın çıkışına kadar olan kesimden, arazi etütleriyle belirlenen, baraja kirletici verme potansiyeli olan 11 noktadan bir yıl süre ile aylık su örneklemesi yapılmıştır. Ayrıca barajı besleyen Paşa Deresi'nden de su örneklemesi yapılmıştır. pH, çözünmüş oksijen, elektriksel iletkenlik ve sıcaklık ölçümü arazide yapılmıştır. Laboratuvara getirilen örnekler kullanılarak klorür, bulanıklık, sülfat, toplam azot, amonyum, nitrit, nitrat, kimyasal oksijen ihtiyacı, biyokimyasal oksijen ihtiyacı ve bazı ağır metaller ölçülmüş ve sonuçlar ilgili yönetmeliklere göre değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, baraj içindeki su nitrat, kimyasal oksijen ihtiyacı (KOI) ve biyokimyasal oksijen ihtiyacı (BOI) parametreleri yönünden IV. kalite su, amonyum ve nitrit, yönünden III. kalite su olduğu görülmüştür. Baraj çıkış suyunun ise, nitrat yönünden V. kalite su, BOI ve askıda katı madde (AKM) yönünden III. kalite su olduğu görülmüştür. Akkaya Barajı’ndaki kirlilik probleminin ancak havza ölçeğinde yapılacak önleme çalışmaları ile çözümlenebileceği, bu noktada da kurumlar arası koordinasyonun sağlanmasının gerekliliği ve havzanın bütünleşik su yönetim planının hazırlanmasının sorunun çözümüne önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir., The aim of this study was to evaluate, the water pollution in Akkaya Dam. For this purpose Karasu water provides the main water source of the dam from the Karasu River, monthly water sampling for one year from the 11 points were conducted. There's also a creek that feeds the dam Paşa was conducted water sampling. pH, dissolved oxygen, conductivity and temperature measurements were performed. Samples were brought to the laboratory and chloride, turbidity, sulfate, total nitrogen, ammonium, nitrite, nitrate, chemical oxygen demand, biochemical oxygen demand and some metals were evaluated according to relevant regulations. In terms of COD, BOD and nitrate parameters dam water has a quality of IV. In terms of ammonium, nitrite the quality of water was found III. But the in dam pollution problems basin can be resolved with prevention work to do at this point in inter-agency coordination requirement to solve the problem of preparation of an integrated water management plan of the basin are expected to provide a significant contribution.

Doğal kaynaklarımızın yıllardır süregelen aşırı ve bilinçsiz kullanımı ile bitki, toprak ve su arasındaki doğal denge bozulmuş ve bunun sonucunda da hızlandırılmış toprak erozyonu, sel ve taşkın olaylarında artış ile sedimantasyon gibi sorunlar ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu sorunlara karşı gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir ancak bu amaca ulaşmak için öncelikle bu sorunların boyutları ve nedenleri ile ilgili verilerin ortaya konulması şarttır.Toprak erozyonunun bir alandaki miktar ve şiddetini ortaya koymak için iklim, toprak özellikleri, topoğrafik koşullar, bitki örtüsü ile insan faaliyetleri olmak üzere 5 ana faktörün etki derecelerinin belirlenmesi gerekmektedir. Ancak, bu faktörlerin her birinin çok sayıda alt faktörü de olduğu göz önünde bulundurulduğunda özellikle arazi koşullarında toprak kayıplarını tahmin etmenin zamansal ve finansal açıdan büyük güçlükler içerdiği açıktır. Bu nedenle, USLE (Universal Soil Loss Equation) ile başlayan ve daha sonraları ise RUSLE (Revised Universal Soil Loss Equation), WARSEM (Washington Road Surface Erosion Model) ve WEPP (Water Erosion Prediction Project) gibi giderek artan sayıdaki modelleme yöntemleri ile devam eden süreçte bir havza üzerindeki erozyonun tahmini çalışmaları bilgisayar ve CBS teknikleri kullanılarak tahmin edilmeye ve modellenmeye başlanmıştır. Önemli ölçüde kolaylıklar getiren bu yeni tekniklerin ülkemizde kullanımı ise oldukça sınırlıdır.Bu modellemelerin sıkça kullanıldığı alanlardan birisi de büyük baraj havzalarıdır çünkü bu baraj rezervuarlarına ulaşan sediment miktarına dair verilerin kısa sürede ve hızlı bir şekilde belirlenmesi hem barajların elektrik üretimindeki işletim ömürleri hem de rezervuar havzasındaki sorunlu alanların ortaya çıkarılarak gerekli önlemlerin alınması açılarından oldukça önemlidir. Üzerinde büyük baraj projelerinin planlandığı Çoruh Nehri Havzası (ÇNH) söz konusu modelleme tekniklerinin uygulanabileceği çok sayıda örnek alan içermektedir ki bunlardan biri olan Borçka Barajı Havzası bu araştırmada çalışma alanı olarak seçilmiştir.Bu çalışmanın ana amaçları; havzada oluşan toprak kaybı ve sediment verimi miktarlarının WEPP modeli ve CBS teknikleri kullanılarak kısa sürede ve az masrafla hesaplanması ve böylece Çoruh Nehri Havzası'nda bir erozyon tahmin modellemesi uygulayarak toprak erozyonu olgusunun havza bazında irdelenmesi çalışmalarının başlatılması olarak belirlenmiştir.Yağış havzasında ana kaya, arazi kullanımı, eğim ve bakı faktörleri dikkate alınarak 15 model havza seçilmiştir. Seçilen bu model havzaların tamamından 240 adeti 0-10 cm, ve 240 adeti 10-30 cm derinlik kademesinden olmak üzere toplam 480 adet bozulmuş (poşet), 480 adet de bozulmamış (silindir) toprak örneği alınmıştır. Alınan örnekler üzerinde tekstür, hacim ağırlığı, geçirgenlik, su tutma kapasitesi, toprak reaksiyonu, organik madde içeriği gibi bazı fiziksel, hidro-fiziksel ve kimyasal analizler yapılmıştır.Çalışma sonucunda, 86576.83 ha'lık bir alana sahip olan Borçka Barajı Havzası'nda yıllık toplam sediment miktarı 360431.70 ton, yıllık ortalama sediment miktarı ise havza genelinde toplam 242.41 ton/ha/yıl olarak bulunmuştur. Birim alandan (ha bazında) ise yılda 4.16 ton sediment verimi gerçekleştiği hesaplanmıştır. Ayrıca, analizi yapılan toprak özellikleri seçilen model havzalar, ana kaya gurubu, arazi kullanımı ve toprak derinliği bakımından karşılaştırılmış ve karşılaştırmaların önemli kısmının istatistiksel anlamda farklılık gösterdiği belirlenmiştir.Bu çalışma sonucunda elde edilen veriler Çoruh Nehri Havzasında planlanan diğer baraj projeleri için de benzer modellerin uygulanabilmesi açısından önemli bir örnek teşkil edecektir.Anahtar Kelimeler : Borçka Barajı Havzası, Toprak kaybı, Yüzeysel akış, Sediment verimi, CBS, WEPP (Water Erosion Prediction Project). For many years, excessive and inappropriate uses of natural resources have caused the fragile balance between soil, water and plant to be broken; thus, the problems including accelerated soil erosion, increase in flooding events and sedimentation have reached a serious level. Necessary precautions should be taken against these problems, but in order to reach this goal, first, quantities and reasons of these issues must be determined with sufficient data.To find out quantity and degree of soil erosion problem in an area, 5 main factors (climate, soil properties, topographic conditions, vegetation cover and human interferences) affecting soil erosion must be investigated. However, when considering many sub-factors under these main factors, it becomes very clear that determining soil erosion especially in the field is very difficult because it is both a time consuming and a costly process. Therefore, efforts on estimating and predicting soil erosion of an area have shifted towards using computers and GIS (Geographic Information System) technologies, which was first started with USLE (Universal Soil Loss Equation) and then evolved into recently developed several erosion prediction models including RUSLE (Revised Universal Soil Loss Equation), WARSEM (Washington Road Surface Erosion Model) and WEPP (Water Erosion Prediction Project). However, the number of scientific studies where such models and techniques are applied in Turkey is very limited. One of the areas where these models are often applied is the large dam reservoirs because to determine the data of annual average sediment amounts in a timely and reliable way is important for such reservoirs especially in respect to both their operating life for producing electricity and determining potential problem areas in reservoir watersheds for implementing necessary precautions. Due to the planning of several large dams on it, the Coruh River Valley consists of many example areas, including the research area of this study, the Borcka Dam Watershed, where mentioned models can be used.The main aims of this study were; to determine the amounts of soil loss and sediment yield in a timely and reliable way using WEPP model and GIS techniques and thus initiating watershed-based studies on investigating soil loss phenomenon by applying an erosion prediction modelling within the Coruh River Watershed. Within the whole watershed, a total of 15 model sub-watersheds were selected by considering the features of parent material, land use, slope and aspect. A total of 480 undisturbed (cylinder) and 480 disturbed (composite) soil samples by taking 240 samples from each soil depth of 0 - 10 cm and 10 – 30 cm were collected. On these soil samples, some physical, hydro-physical and chemical properties including texture, bulk density, permeability, water holding capacity, pH and organic matter content were analyzed.The results showed that annual total sediment amount for a 86576.83 ha Borcka Reservoir Watershed was 360431.70 tons, while the total sediment yield was found to be 242.41 ton/ha/yr. In addition, 4.16 ton/ha/yr of sediment was produced per unit area. In addition, the analyzed soil properties were compared based on chosen model sub-watersheds, parent material, land use and soil depth and it was determined that most of these comparisons showed statistically significant differences. The results gathered from this study may be an important example to be used for other large dam projects planned in the Coruh River Watershed.Bu boşluk iki aralık olacaktır.Keywords: Borçka Dam Watershed, soil loss, runoff, sediment yield, GIS, WEPP model. 287

Tüm canlılar için en önemli doğal kaynaklardan biri ?su? dur. Yaşamın ve canlılığın sürdürülebilirliği suyun varlığına bağlıdır. Su kaynakları insan ve ekosistem sağlığı/kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi, ulusal güvenlik için birincil derecede öneme sahiptir ve vazgeçilmezdir.Bu bağlamda, İstanbul'un temel yaşam kaynaklarından biri olan su havzaları gerek fiziksel gerekse mevzuat, yönetim ve sosyal sorunların oluşturduğu plansız ve denetimsiz bir kentleşme süreci ile karşı karşıyadır. Su havzaları yanlış arazi kullanım politikaları, mevzuattaki çelişkiler, yönetim eksikliği ve karmaşası, kurumlar arası iletişimin olmayışı nedeniyle, yapılaşma baskısı altındadır. Buna bağlı olarak bu sorunların çözüm yollarının belirlenmesi gerekmektedir.Bu çalışmada, ekolojik dengenin ve kentsel yaşamın sürdürülmesi açısından su kaynaklarının havza ölçeğinde katılımcı ve bütünleşik bir anlayışla yönetimi amacıyla sırasıyla; havza yönetimi kavramı ve yaklaşımları, dünyada havza planlaması ve yönetimi deneyimleri, ülkemizde ki yasal ve kurumsal yapı, İstanbul'un havza yönetimi ve mevcut sorunlar, son olarak da genel bir değerlendirme ve öneriler konu edinilmiştir.Çalışmanın birinci bölümünde, ?suyun? öneminden ve su kaynaklarının mevcut durumundan bahsedilmiştir. Su kaynaklarının giderek artan önemi dikkatleri su havzalarına yöneltmekte, bir planlama ve yönetim birimi olarak havza ölçeği öne çıkmakta ve bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. İkinci bölümde; havza kavramı, türleri, havza sınırlarının belirlenme yöntemleri, havza veri tabanı oluşturma ve havza alanlarının önemi konuları işlenmiştir. Üçüncü bölümde; bütünleşik havza yönetimi kavramı ele alınmıştır. Havza yönetimi yaklaşımları değerlendirilerek, havza yönetiminin ortaya çıkışı, gelişim süreci, uluslararası politikalar ve uygulamalar incelenmiştir. Dördüncü bölümde; havzalarla ilgili mevzuat ortaya konmuş, yetkili kurum ve kuruluşlar ile diğer aktörlerden bahsedilerek, havza yönetiminin yasal ve yönetsel çerçevesi çizilmiştir. Beşinci bölümde; İstanbul'un havzaları ve yönetimi konu edinilmiştir. İstanbul su kaynakları yönetimi dönemsel bir bakışla anlatılarak yapısı, örgütlenmesi ve faaliyetlerinden bahsedilmiştir. Havza alanlarındaki nüfus ve yapılaşma incelenmiştir. Altıncı bölümde; çalışmaya da esas teşkil eden İstanbul havzalarıyla ilgili temel sorunlar incelenmiştir. Son bölümünde ise; tüm çalışmanın genel bir değerlendirmesi yapılarak çözüme yönelik öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.Sonuç olarak bu çalışma, İstanbul havzaları ölçeğinde havza yönetimi modelinin oluşturulması, su kaynakları ve diğer doğal kaynakların (toprak, bitki örtüsü, vb.) bütüncül olarak, ekolojik prensipler ve katılımcıların işbirliği ile yönetilmesini hedeflemektedir.Anahtar Kelimeler: İçmesuyu Havzaları, Bütünleşik Havza Yönetimi, İstanbul İçmesuyu Havzaları Yönetimi. One of the most important nature sources for the organisms that is water. The organisms depend on the water to continue to life. The sources of water which have the first significance are indispensable in term of the health of human or usage of eco-system, the develop of economy, the production of energy and the national security.The river basins as the main natural source of life in İstanbul are face to face with process of irregular, no planned urbanization and construction is observed depending on the factors as; physical, juridical regulations and social problems. The river basins are under the pressure of the irregular construction, depends on the wrong construction policies, contradiction of juridical regulations, management problem and the deficiency between the institutions.In the study, these contents such as the approach and the concept of basins management, the plan and experiences of basins management in the world, in our country legal and institutional construction, in Istanbul basins management and the present problems, also the overall evaluation and comments have been mentioned in the perspective of the progress of urban life and ecological balance towards the sense of participant and complementary management on the scale of river basin sources.In this study ,there are several chapters that have been worded. In the first chapter, the importance of water and the present water sources have been told. The importance of water sources increases on focusing river basins, excelling the scale of basin as a unit of plan and management ,also forming the initial point of this study. In the second chapter, the consequence of basin concept, kinds, the method of determination of border, the construction of basin data-base and the basin areas have been dealt with. In the third chapter, the complementary basin management concept have been studied. The beginning of basin management, development process, international policy and demonstration have been examined. In the fourth chapter, juridical regulations of basins have been told. The executive and legal frame of basin management have been drawn with mentioning the in charge of institution and organization, and other factors. In the fifth chapter, basin management of Istanbul have been told. The sources management, organization and activity of Istanbul have been mentioned within the historical view. Also, in the areas of basin, civilization and structure have been mentioned. In the sixth chapter, he fundamental problems of Istanbul basins that is essence for this study have been surveyed. In last chapter, the overall evaluation of whole study and comments for solving this problems have been researched.Consequently, constructing the model of basin management on Istanbul basin scale, water sources and other natural sources (soil, flora, etc.) as all ecologic principles and collaboration of participant are goal to manage.Keywords: consumption water basins, the management of complementary basins, the management of Istanbul consumption water basins. 205

Havza yönetiminin başarısındaki en kritik faktörlerden biri havza yönetimi stratejilerinin uygulanmasında destek sağlamak üzere sürece bir dizi paydaş grubunun aktif katılımıdır. Bu bağlamda, bu çalışma Beyşehir Gölü Havzası'nda başarılı havza yönetimini gerçekleştirmek için üç paydaş grubunun (yerel halk, yerel yönetimler ve uzmanlar) algılarını değerlendirmekte ve profesyonel araştırmacılar ile yerel toplulukların havza sorunlarını çözmek için yeteneklerini nasıl birleştireceklerini ve ortak yönetim hedeflerine ulaşmak için işbirliği içinde nasıl çalışabileceklerini araştırmaktadır. Yöntem olarak; i) havza yönetimindeki kritik başarı faktörlerini anlama, ii) farklı paydaşların bakış açılardan en uygun havza yönetimi stratejilerini açıklama, iii) tüm paydaş gruplarının beklentilerine yanıt veren ve faydalarını eşit düzeyde göz önünde bulunduran katılımcı havza yönetimi stratejisini belirlemek üzere GZFT analizi ve Analitik Hiyerarşi Sürecinin birleşik kullanımından yararlanılmıştır. Çalışmanın sonuçları bir dizi öneri stratejik amaç arasından `Katılımcı Havza Yönetimi' stratejisinin paydaşların ortak kararı olarak havza sorunlarını çözmede en uygun yaklaşım olduğunu, bununla birlikte yerel halkın önceliklerinin, yerel yönetimler, uzmanlar hatta katılımcı havza yönetim stratejisinden belirgin biçimde farklı olduğunu göstermektedir. Her üç paydaş grubu, halk ve kamu kurumları arası işbirliğini başarının birincil anahtarı olarak görmektedir. Bu çalışma; i) ekonomik değer ile çevresel değer arasında en uygun noktayı bulabilen planlama seçeneklerini destekleyen, ii) paydaşlar arasında etkili işbirliği için politikalar geliştirerek anlaşmazlıkları azaltan, iii) basit, şeffaf ve hızlı bir karar alma süreci sağlayan, iv) havza yönetimindeki başarı oranını arttırmaya yönelik anlayışlar sağlayan, v) katılımcı havza yönetim stratejisini belirlemeye yönelik bir mekanizma sağlayarak, su kaynakları planlamasına katkıda bulunan `bilgi temelli, paydaş odaklı ve ayrıntılı bir karar destek sistemi' sunmaktadır. Havza planlama/yönetim çalışmalarında katılımcı/uygulanabilir planlamayı anlamada ve daha etkin karar vermede faydalı olabilecek bu yaklaşımın, Türkiye'deki diğer kırsal havzalarda da uygulanabileceği düşünülmektedir., One of the most critical factors in the success of watershed management (WM) is the active involvement of a range of stakeholder groups in the process to provide support for the implementation of WM strategies. This study evaluates the perceptions of three stakeholder groups?local people, local authorities, and experts?towards the successful WM in Beyşehir Lake Basin and explores how professional researchers and local communities can combine their abilities to resolve basin?s problems and how they can work in collaboration to achieve the objectives of joint management. As a methodology, a combination of SWOT analysis and Analytic Hierarchy Process (AHP) is used; i) to understand the critical success factors in WM, ii) to describe the most appropriate watershed management strategies from the perspectives of different stakeholders, iii) to determine the collaborative watershed management (CWM) strategy that meets expectations of all stakeholders and considers their benefits equally. The results of the study show that amongst a set of proposed strategic objectives `Collaborative Watershed Management? srategy has been described as the optimal approach to solve the basin?s problems by stakeholders. Furthermore local people?s strategy prioritizations definitely differ from local authorities, experts and also the CWM strategy. All three stakeholder groups agree that `cooperation between community and public institutions? is the primary key to success. This study presents a `knowledge-based, stakeholder-oriented and comprehensive decision support system? which provides assistance for water resource planning by (i) supporting the planning options that find the optimal point between the economic value and environmental value, (ii) enabling the development of guidelines for effective collaboration between stakeholders, thus reducing conflicts, (iii) providing a simple, transparent and rapid decision-making process, (iv) providing some insights on what can be done to enhance the likelihood of WM success, (v) providing a mechanism to determine CWM strategy. The proposed approach that yields a better understanding of participatory and adaptive planning and more effective decision-making at watershed planning and management studies can be also applied in Turkey?s other rural watersheds.

Bu tez çalışmasında; Abdal ırmağı havzasına karar destek sistemleri altlığında WARMF modeli uygulanması hedeflenmiş ve havzadaki noktasal ve yayılı çeşitli parametreler üzerinden kirlilik belirleme çalışmaları, kirlilik profili, kirlilik ve nedenlerini ortadan kaldırmak için iyileştirme çalışmaları ve çevresel risk analizi yapılarak havza yönetim planında kullanılmak üzere çözüm önerileri oluşturulmuştur. Çalışmanın ilk aşamasında Abdal ırmağı havzasını tanımlayan arazi ve deneysel çalışmalar yapılmış, 2. aşamada ise seçilen WARMF havza modeli çalıştırılarak mevcut durum ve senaryolar için karar destek sistemleriyle havza yönetim planı oluşturulmuştur.Elde edilen bulgularla, Abdal Irmağı havzası su kalite sınıfının Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Kıtaiçi Su Kaynakları Kalite Sınıfı kriterlerine göre 1. ve 2. sınıf su kalitesi özellikleri taşıdığı belirlenmiş, ancak tarımsal kaynaklı çalışmalardan kaynaklanan kirletici yükü taşınımı, yerleşim alanlarının mevcut olduğu noktalarda evsel atıksu deşarjları ve diğer koşullardan dolayı mevsimlere ve yerlere göre değişimler olduğu gözlemlenmiştir. WARMF model kalibrasyonu çeşitli fiziksel ve kimyasal parametrelerin ortalama mevsimsel değişimleri ve 2009 yaz sonuçlarına göre yapılmış ve korelasyon katsayıları sıcaklık için %68, pH için %71, çözünmüş oksijen için %79, nitrat azotu için % 71 ve toplam fosfor için %73 olarak bulunmuştur. Ayrıca, WARMF Modeli ile mevcut durum ve senaryolarda çeşitli kriterlere göre Abdal Irmağı Havzası toplam maksimum günlük yük (TMDL) hesaplanmış ve mevcut durumda nitrat azotu TMDL yükü % 44 yayılı kaynak, % 33 zirai kaynaklı ve %23 diğer amaçlı kullanımlar, toplam fosfor TMDL yükü ise % 42 yayılı kaynak, % 26 zirai kaynaklı ve %32 diğer amaçlı kullanımlardan kaynaklandığı belirlenmiştir. Çevresel Risk değerlendirilmesinde havza alanının Samsun içmesuyu kaynağı Çakmak Barajını bulundurmasından dolayı trihalometan (THM) parametresi irdelenmiş ve IWHO standartları ve USEPA Risk Metodu uygulanması sonucunda, önemli bir risk oluşturmadığı belirlenmiştir. Tüm bu değerlendirmelere bağlı olarak, Abdal Irmağı havzası için ileriye dönük havza yönetim planı oluşturulmaya çalışılmıştır. The aim of this thesis was to implement WARMF model to Abdal River basin through decision support systems, to identify the basin pollution using point source and non-point source specific parameters, to prepare pollution profile, to do studies to eliminate pollution and its causes and to present solutions to be used in the basin management plan through an environmental risk analysis. In the first step of the study, the field and experimental studies were done to identify the Abdal River basin; in the second step, the chosen WARMF basin model was operated and a basin management plan for existing situation and scenarios was formed through decision support systems.With the data obtained, it was determined that the water quality class of Abdal River basin showed the characteristics of the first and second class water quality of Water Pollution Control Regulations Inland Water Sources Quality Class criteria. However, it was observed that there were changes depending on seasons and places because of pollutant load transport resulting from agricultural works, domestic wastewater discharges at residential areas and other conditions. WARMF model was calibrated according to the seasonal changes of various physical and chemical parameters and 2009 summer results and the correlation coefficients were found to be as 68 % for temperature, 71 % for pH, 79 % for dissolved oxygen, 71 % for nitrate nitrogen and 73 % for total phosphorus. The total maximum daily load (TMDL) of Abdal River basin was calculated according to different criteria in various condition and scenarios by using WARMF Model and it was determined that nitrate nitrogen TMDL resulted from 44 % distributed sources, 33 % agricultural sources, 23% other usage sources and total phosphorus TMDL resulted from 42 % distributed sources, 26 % agricultural sources, 32 % other usage sources. In enviromental risk evaluation, the trihalomethane (THM) parameter was examined because the basin area included Samsun domestic water source Çakmak Dam and as a result of IWHO standards and USEPA Risk Methods implementation it was determined that it didn?t pose any risks. Abdal River basin management was try to be structured for near future depending on all these evaluations. 243

Dünyada ve Türkiye'de su kaynakları ile ilgili sorunların artması bu kaynakların belirlenmesi, yönetimi, sürdürülebilir kullanımı ve paylaşımı konularında araştırmaların artmasına neden olmuştur. Bu çalışma, Atikhisar Baraj Gölü Havzası'nda kirliliğin önlenmesi, daha sürdürülebilir kullanımı, havzada arazi kullanım planlamasının oluşturulması ve ekolojik açıdan kullanımların uygunluğunun belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Çalışma kapsamında; `En Yüksek Değerler Haritası Yaklaşımına' na dayanan bir yöntem uygulanmıştır. Çalışma alanı için seçilen beş kullanım tipinin uzmanlar tarafından belirlenen öncelik sıralamasına göre (Koruma, Orman, Çayır-Mera, Tarım, Yerleşme) bir arada yer aldığı öneri alan kullanım haritası oluşturulmuştur. Çalışmanın sonucunda; yaklaşık 331 km2'lik çalışma alanında; yüzde 56 orman, yüzde 31 yerleşme, yüzde 10 çayır-mera, yüzde 2.50 koruma ve yüzde 1 de tarım olarak belirlenmiştir. Çanakkale kentinin su güvenliği için, Atikhisar Barajının sürdürülebilir kullanımı kaçınılmaz bir zorunluluktur. Çanakkale'nin su kaynakları ve sulama alanlarının planlanması ve yönetimi ile ilgili önemli boşluklar bulunmaktadır. Çanakkale kentinin su kaynaklarının planlanmasıyla ilgili bütün sorunlarının çözümleneceğini iddia etmek mümkün değildir. Bununla birlikte bu çalışma sonuçlarının dikkate alınması durumunda, Atikhisar Barajı su toplama ve sulama alanı başta olmak üzere, su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımıyla ilgili ayrıntılı araştırmaların önü açılmış olacak ve Atikhisar Barajı havzasıyla ilgili kullanım planı yapılması çalışmaları içine girilecektir. Gerçekleştirilen bu çalışma Atikhisar Barajı havzasının kullanım planının yapılması ve bu kaynağın hazırlanan plan doğrultusunda kullanımına karar verilmesi durumunda amacına ulaşmış olacaktır.Anahtar Kelimeler: Su Kaynakları, Havza, Havza Yönetimi, En Yüksek Değerler Haritası (EYDH), Sürdürülebilirlik, Coğrafi Bilgi Sistemleri It caused that the increasing of water resources problems, the identifying of these resources, the direction of them, the sustainable usage of them and increasing of the researches about their sharing. This Project is held so as to be prevented pollution at Atikhisar dam lake basin, the more sustainable usage, formed of the land usage plan and identified the suitably of the usage ecologically, In actually it can be dealt with the problem and method.Within the context of the Project, the method is applied to the maximum values map. The proposed area usage map is formed the five usage types of the working area that is identified by experts according to the priority classification (protection, forest, pasture, meadow agriculture, accomadation). At the end of the work is identified the forest is 56%, the accomodation is 31% the posture-meadow is 10%, the agriculture is 1% at approximately 331 square kilometered working area.The sustainable usage of Atikhisar Dam is an inevitable necessity for the water safety of Çanakkale. There are the important deficits of the water resources, about the planning and direction of Çanakkale. It?s impossible to declare that it will be solved all of the problems about the planning of the water resources in Çanakkale. Moreover, if these working results are considered, the detailed Works about the sustainable usage will be supplied to done as Atikhisar Dam is the first and it will be started to be done the usage plan about Atikhisar Dam Basin. Thanks to this work that it will be done will be able to achieve. That is done the usage plan Works of Atikhisar and this resource is decided to the usage with the prepared plan.Key Words: Water Resources, Basin, Basin Management, Maximum Values Map (MVP), Sustainability, Geographical Information Systems (GIS) 139

Bu çalışmada, ülkemizin yarıkurak sahalarından ve önemli tuzlu sulak alanlarından biri olan Acıgöl Havzası'nın sürdürülebilir kullanımı ve yönetimi incelenmiştir. Acıgöl Havzası ülkemizin güneybatısında, Akdeniz ile Ege Coğrafi Bölgeleri arasında yer almaktadır. Havza ilk bakışta kurak, çorak verimsiz bir alan izlenimi verse de ülkemizde özellikle sodyum sülfat başta olmak üzere, tuz ve hayvancılık üretimi açısından son derece verimlidir. Havzanın öncelikli olarak bütün doğal ortam özellikleri incelenmiş ve konumsal sorgulamaları yapılmıştır. Çalışmada coğrafi bilgi sistemlerinden haritaların ve rakamsal sorgulamaların yapılmasında, uzaktan algılama ile Acıgöl Havzası'nın doğal ortam kullanım değişimlerinin belirlenmesinde ve istatistiksel yöntemlerden de havzadaki sayısal bulguların gelecek eğilimleri ve sorgulamaları gerçekleştirilmiştir. Acıgöl Havzası'nın oluşumunda tektonizma ve karstlaşma ana rolü oynamıştır. Jeomorfolojik şekillenmede tektonizma ve karstlaşma süreçleri ana etkiyi yapmış, flüviyal süreçler ayrıntıda önemli jeomorfolojik şekilleri oluşturmuştur. Kuraklığın şiddetli olmasına bağlı olarak havza, yakın dönemlere kadar yarıkurak iklim şartları altında şekillenmiş, son yıllarda artan kuraklığa bağlı olarak göl ve yakın çevresi çölleşmeye başlamıştır. Havza iklimi yarıkurak karakterde olup, bu durum su ihtiyacının artmasına ve aşırı kullanımına neden olmuş, başta göl olmak üzere, yeraltısuları, kaynaklar ve akarsular kuruma sürecine girmişlerdir. Bu süreç aynı zamanda havzanın hidrolojik dengesinin bozulmasına neden olmuştur. Havzadaki bitki örtüsü dağlık alanlarda orman ve çalılıklardan, taban arazilerde ise ot formasyonundan oluşmaktadır. Havza toprakları yarıkurak iklim şartları ile uyumlu olarak gelişim göstermiş, havza tabanındaki topraklarda çoraklaşma ve tuzluluk en önemli sorunları oluşturmuştur.Havzada nüfus hareketleri ve miktarı yıllara göre değişme göstermekle birlikte, 1990'dan sonra havza dışına olan göçler başlamış, dağlık alanlarındaki köylerde boşalmalar ortaya çıkmıştır. Yerleşmeler taban arazilerde ve etek kesimlerinde yoğunluk kazanmıştır. Ekonomik fonksiyonlar ise tuz üretimi, hayvancılık, atölye tipi sanayi ve tarıma dayanmaktadır. Havzadaki genel görünümün belirlenmesi ve arazi kullanım değişiminin izlenmesi sürdürülebilir kullanım ve yönetim için son derece önemlidir. Bu nedenle çalışmada havzadaki problemler ayrıntılı olarak belirlenmiş ve çözümüne yönelikplanlama önerileri getirilmiştir. Havzadaki problemlerin başında; depremsellik, kütle hareketleri, çoraklaşma, tuzluluk, rüzgâr erozyonu, kuraklık ve su yetersizliği gelmektedir. Havzadaki tüm unsurlar jeoloji, jeomorfoloji, iklim hidrografya, bitki örtüsü ve toprak özellikleri üst üste çakıştırma tekniği ile nüfus, yerleşme ve ekonomik fonksiyonlar birleştirilmiş on yıllık planlama haritaları ve akış şemalarıoluşturulmuştur. Havzadaki arazi kullanımı değişimi 1975'den 2005 yılına kadar uzaktan algılama ile belirlenmiş ve haritalanarak analiz edilmiştir. Havzada en büyük değişim mera, tarım ve orman arazilerinde olmuş, son dönemde tarım arazilerinde azalma, mera alanlarında ise genişleme olmuştur. Orman alanlarında yıllar arasında önemli değişimler olmakla birlikte, artış ve azalış şeklinde değişim eğilimigöstermiştir. Göl alanı ve yüzey sularındaki değişim yıllara göre önemli bir değişim göstermiş ve göl alanı 1975'den 2005 yılına kadar yaklaşık 2/3 oranında azalmıştır. Havzada sürdürülebilir kullanımın ve gelecekteki olası eğilimlerin belirlenmesine yönelik projeksiyonlar istatistiksel analizlere göre belirlenmeye çalışılmış ve bu doğrultuda planlama yaklaşımları geliştirilmiştir. Her bir mekânsal unsura ayrı ayrı istatistiksel eğilim analizleri uygulanmış ve 2020 yılındaki olası durum araştırılmıştır. Böylece her bir mekânsal unsurun gelecekteki varacağı nokta ve yapılması gerekenlerin neler olduğu, kullan-koru ve yönet dengesinde ele alınmıştır. Bütün bu çalışmalar ışığında Acıgöl Havzası'nın 2020 yılına kadar havza yönetim planı ortaya konulmaya çalışılmıştır. In this study the sustainable utilization and management of Acıgöl Watershed which is a semi-arid and significant saline marsh area in our country. Acıgöl Watershed is located in the southwest part of our country between the Mediterranean and the Aegean Geographical Regions. Although at first glance the watershed gives the impression of an arid, barren, unproductive area it is actually highly efficient for mainly sodium sulfate, salt and livestock production. All the characteristics of the natural environment of the watershed were analyzed as ariority and spatial queries were carried out. In the study, geographical information systems were used to prepare maps and carry out numerical queries, remote sensing was used to determine the changes in the use of the natural habitat of Acıgöl Watershed while statistical methods were used to determine the future trends and queries of the quantitative findings in the watershed. Tectonics and karstification have had a major role in the formation of Acıgöl Watershed. The geomorphology has been influenced mainly by tectonics and karstification processes, fluvial processes have shaped significant geomorphologic shapes in detail. As a result of severe drought, the watershed area has been taking shape under semi-arid climate conditions until recently, during the past years desertification has started in the lake and itsclose vicinity because of increasing drought. The watershed climate is semi-arid in character; this situation has increased water demand and caused extreme usage causing the lake, underground waters, springs and running waters to go into a drying process. This process has also disrupted the hydrological balance of the watershed. The flora of the watershed consists of forests and brush in mountain areas and grass formations in the lowlands. The watershed terrain has developed in harmony with the semi-arid climate conditions, the main problem in the lowlands of the watershed is desertification and salinity. Although population movements and numbers in the watershed area have differed during the years, after 1990 migration outside the watershed area started andthe mountain villages started to become vacated. Settlements have intensified in the lowlands and mountain foot area. The economic functions are based on salt production, animal husbandry, cottage industries and agriculture. It is very important for sustainable usage and management to identify the general outlook of the watershed and monitor changes in land use. This is why theproblems in the watershed have been identified in detail and planning proposals towards their resolution have been made. The leading problems in the watershed area are seismicity, landslides, desertification, salinity, wind erosion, drought and water shortage. All the elements in the watershed have been integrated to form combined population, settlement and economic function maps and flow charts by applying the overlay technique to integrate geology, geomorphology, climate, hydrographic, vegetation and soil property functions with population, settlement and economicfunctions. The changes in land use were determined by remote sensing from 1975 to 2005, mapped and analyzed. The most significant changes in the watershed area had been with pastureland, agricultural and forest lands; during the recent past agricultural land has decreased while the grazing land has increased. Although major changes have occurred during the years in forest areas, an increase and decrease trend is evident. Significant changes have occurred in the lake area and surface waters according to the years and the lake area has decreased 2/3 in size from 1975to 2005. Statistical analyses have been applied for the determination of sustainable watershed usage and projection of future trends; relevant approaches in this direction have been developed as well. Trend analyses were carried out separately for each spatial element and the possible situation for 2020 was investigated. Thus the situation of each spatial element in the future and what needed to be done was assessed within a balance of use-protect and manage. A watershed management plan until 2020 has been put forward by taking all these studies into consideration.

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2010, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2010, Bu tezde, havza ölçeğinde su kalite yönetimi ile ilgili bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında su kalite yönetiminin önemi, havza yönetimindeki rolü, su kaynakları yönetimiyle ilgili Türkiye’deki ve Avrupa Birliği’ndeki mevzuat belirtilmiştir. Büyük Menderes Havzası örnek alınarak havzanın özellikleri ile ilgili bilgi verilmiş, su kütlelerinden bahsedilmiştir. Havzanın su kalitesi belirlenmiş ve nehre gelen kirlilik yükleri hesaplanmıştır. Ayrıca Yukarı Büyük Menderes Havzası’ndaki su kütlelerinin durumları verilmiş, Su Çerçeve Direktifi’nde yer alan baskı ve etki unsurları değerlendirilmiştir. Sonuç olarak havzada su kalitesinin düşük olduğu görülmüş olup bunun nedeninin evsel, endüstriyel ve tarımsal kirlenmeden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu kapsamda Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği’ne, Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği’ne, Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği’ne uyulmasının sağlanması gerektiği anlaşılmaktadır., In this study, water quality management study at ariver basin scale was carried out. Importance of water quality management, its role in river basin management, regulations related to the management of water resources in Turkey and European Union were discussed. Great Menderes Basin was taken as a model and information about the characteristics of the selected river basin were mentioned and water masses were evaluated in this study.Water quality of the entire river basin was determined and pollutant loads were calculated. In addition, structure of water masses in the Upper Great Menderes River Basin was reported, and also properties of depression and influence stated in the Water Framework Directive were evaluated. As a result, it was observed in this study that water quality of the river basin was low because of domestic, industry, and agriculture pollution. Furthermore, it was concluded from this study that it is necessary to enforce Regulation of Urban Waste Water Treatment, Regulation on Pollution Caused by Certain Dangerous Substances Discharged into the Aquatic Environment of the Community on the Protection of the Environment and Regulation Against Pollution Caused by Nitrates from Agricultural Sources., Yüksek Lisans, M.Sc.

Bu çalışmada, AB adaylık yolunda emin adımlarla ilerlemeye çalışan Türkiye'nin çevre sektörü içerisinde yer alan su kalitesi sektörünün tüm detayları yasal ve kurumsal açıdan AB ile karşılaştırmalı olarak incelenmiş olup öneriler getirilmiştir. Türkiye'de bu konuda çok farklı çalışmalar yapılmıştır. Ancak, bu çalışma su kalitesi direktiflerini bir arada ele almakta ve örneklerle açıklık getirmektedir. Bir anlamda Türkiye için yapılanlar ve yapılacaklar yönünden bir rehber doküman niteliği taşımaktadır. Çalışmanın ilk adımında AB'nin yasal ve kurumsal yapısı Su Çerçeve Direktifi başta olmak üzere direktifler kapsamında incelenmiş ve su kalitesinin korunmasına ilişkin gelişim evreleri anlatılmıştır. Ayrıca her bir su kalitesi direktifi adım adım işlenerek birbirleri ile bağlantıları belirtilmiştir. Daha sonra Türkiye'deki yasal ve kurumsal mevcut durum incelenerek AB üyelik sürecindeki gelişmelerden bahsedilmiştir. Bir sonraki aşamada özellikle çerçeve direktif olan su çerçeve direktifinin esas aldığı ?Nehir Havzası Yönetim Planları?nın nasıl hazırlanması gerektiği ve diğer direktiflerle ne şekilde entegrasyonun sağlanması gerektiği vurgulanmaya çalışılarak ?Büyük Menderes Nehir Havzası Yönetim Planı? irdelenmiştir. Bu planla havzanın genel karakterizasyonu yapılarak, söz konusu havzada mevcut durum üzerindeki önemli su yönetimi konuları belirlenmiş ve önlemler programı tanımlanmıştır. Önlemlerin maliyet etkin değerlendirilmesi yapılması gerekliliği vurgulanmış olup, yönetim planına dâhil edilmiştir. Ayrıca söz konusu çalışmada, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünce hazırlanan ve AB uzmanlarınca bu planlarla benzerlik gösterdiği belirtilen ?Havza Koruma Eylem Planları? ile karşılaştırma yapılmış olup, tüm bu gelişmelerle ilgili öneriler sunulmuştur., In this study, all the details of the water quality issues within the environment sector in Turkey has been scrutinized in comparison with that of the European Union in terms of legal and institutional aspects, and recommendations have been set forth. Turkey has strived various efforts in this issue. This study deals with the water quality directives of the European Union as a whole, and sheds light on specific issues through examples. Therefore, in a sense, this document serves as a guidance for what has been done so far in Turkey and what is still to be done. In the first step of the study, the legal and institutional structure of the European Union has been investigated within the scope of the directives, mainly the Water Framework Directive, and the stages of development regarding the protection of water quality have been explained. In addition, each and every water quality directive has been investigated in a step-wise approach and the connections among directives have been defined. Then the existing legal and institutional situation in Turkey has been examined and the developments in the EU Accession Process have been mentioned. In a further stage, how ?River Basin Management Plans? are to be prepared, setting as a basis for the Water Framework Directive, and how they are to be integrated with other directives have been stressed and the example of ?Büyük Menderes River Basin Management Plan? has been examined. Though the aforementioned plan, the general characterisation of the basin has been done, significant water management issues on the existing situation have been defined and the programme of measures has been set forth. How the cost effectiveness analyses are to be carried out for the selection of the measures has been dealt with, and the selected measures have been included in the management plan. Furthermore, in this study, River Basin Management Plans have been compared with River Basin Protection Action Plans prepared by the Directorate General for Environmental Management and which have been stated to have similarities to the River Basin Management Plans by the European Union experts; recommendations have been given for these developments as well.

Burdur Gölü son 20 yılda suyunun yaklaşık dörtte birini kaybetmiştir. Su seviyesindeki düşüş günümüzde de devam etmektedir. Sorun büyük ölçüde göl havzasındaki sulama projeleri için çok büyük miktarda suyun doğal döngüsünden çıkarılmasından kaynaklanmaktadır. Göl koşullarının iyileştirilmesi için su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı sağlanmalıdır. Bunun için en uygun yol entegre havza yönetimidir. Bu yönetim modeli için bir havza komisyonu kurulmalıdır. Yerel sulak alan komisyonları, bu komisyonları oluşturan üye kurumların sayısı arttırılarak havza komisyonları haline getirilebilir. Burdur lake has lost a quarter of its water during the last 20 years. The decline in the water level is still continuing. The main problem is that a large amount of water is extracted from its natural cycle for irrigation projects at the lake basin. In order to improve lake conditions, sustainable use of water resources must be maintained. The best way for this is integrated basin management. A basin commission should be built for this management model. Local wetland commissions can be transformed into basin commissions by increasing the number of member institute. 117

Su kaynaklarının doğru ve etkin biçimde kullanılabilmesi için gerekli analizlerin güvenilir şekilde yapılabilmesi gerekmektedir. Yapılan bu analizlerin güvenilir olması, çalışmanın yapılacağı alan üzerindeki veri sayısının çokluğu ve doğruluğundan geçmektedir. Fakat sayı olarak fazla ve nitelik olarak doğru veriyi elde etmek hem masraflı ve hem de zaman gerektiren bir olaydır. Bir takım hidrolojik ve hidrolik modellerin üretilmesi ve kullanılması ile bu eksikliğe bir çözüm bulmaya çalışılmaktadır.Bu çalışmada Müteferrik Orta Akdeniz suları içerisinde yer alan Köprüçay Nehri havzasının parametrik olarak modellenmesine çalışılmıştır. Havzanın tamamı 500x500 metre büyüklüğünde hücrelere bölünmüştür. Daha sonra bu hücreler yardımı ile havza sınırları ve su toplama kanalları belirlenmiştir. İşlemler tamamlandıktan sonra her hücreye eğim, jeolojik yapı ve bitki örtüsü katmanlar halinde işlenmiştir. İşlenen bu özelliklerin yanı sıra mevsimsel etkiler de göz önünde bulundurularak her hücre için mevsime ait akış katsayıları bulanık mantık modeli kullanılarak tespit edilmiştir. Thiessen çokgenleri yardımı ile havzaya etki eden yağış istasyonları ve bunların havzadaki etki alanları bulunmuştur. Daha sonra havzaya etki eden yağış istasyonlarında bazı yıllara ait verilerin olmadığı tespit edilmiş ve bu verilerin tamamlanabilmesi için ağırlıklı ortalama, harmonik ortalama, çoklu regresyon ve yapay sinir ağları yöntemlerinden faydalanılarak modeller kurulmuştur. Kurulan bu modeller test edilerek hangi istasyonda hangi modelin kullanılabileceği tespit edilmiş ve bu modellere göre eksik olan yağış verileri tamamlanmıştır.Bir sonraki aşamada, yağış verileri ve akış katsayıları kullanılarak her bir yağış sonucunda her bir hücrede oluşabilecek akış miktarı tespit edilmiştir. Bu aşamadaki modelin test edilebilmesi için havza üzerinde kurulmuş olan debi ölçüm istasyonlarından faydalanılmaya çalışılmış ancak bu verilerin sadece bir yağış sonucunda değil aynı zamanda önceki günlerde meydana gelen yüzeysel akış ve taban akışı değerlerinden oluşması ve süreklilik arz eden bir çekilme olayına maruz kalmasından dolayı kıyas yapılamayacağı düşünülmüştür. Bu nedenle akarsuyun taban akışının ayrılması ile ilgili yeni bir yöntem teklif edilmiş ve eldeki verilerle teklif edilen bu yöntem test edilmiştir. Taban akışının yanı sıra yüzeysel çekilmeler için her aya ait 12 adet çekilme katsayısı eldeki mevcut çekilme verileri ve Bousinesq denklemi yardımı ile tespit edilmiştir. Ayrıca modelde kullanılacak test verileri arttırıp eksik akım verilerinin tamamlanması için YSA kullanılarak bir yöntem geliştirilmiş ve bu yöntem eldeki mevcut veriler ile test edilmiştir.Sonuçta, akış katsayıları ve yağış değerlerinden elde edilen yüzeysel akış, teklif edilen taban akışı ayırma yöntemi kullanılarak belirlenen taban akışı ve yüzeysel çekilme katsayılarının kombine edilmesi ile parametrik havza modellemesi tamamlanmıştır. Sunulan bu model mevcut veriler yardımı ile test edilmiş ve kullanılabilir olduğu görülmüştür. Bu çalışmanın en önemli katkısı, göz önüne alınan akarsu havzasında ölçüm verisi bulunmayan herhangi bir noktada yapılacak olan bir akarsu yapısı ya da su yönetimi ile ilgili bir çalışmada kullanılmak üzere su kaynaklarında çok büyük öneme sahip akış hidrografı değerlerinin elde edilmesi olacaktır. The necessary analyses must be done trustworthily for using water resources accurately and efficiently. Reliability of these analyses depends on the number and accuracy of the data relating to investigated area. But it is too difficult and costly work to obtain various accurate data. A solution method must be developed for this necessity, by obtaining and using hydrological and hydraulic models.In this study, parametrically modeling of Köprüçay River Basin located in the middle of Mediterranean waters is studied. The entire basin is divided into cells with the size of 500 meters to 500 meters. Then, watershed boundaries and water collection channels are determined with the aid of these cells. After these operations are completed, the cellular information (slope, geological structure and vegetation) is entered in each layer. In addition to these processed features, flow coefficients are determined via fuzzy logic model by taking into account seasonal effects for each cell. Rainfall stations that are affecting on basin and their domains are found with the aid of Thiessen polygons. Then, it is determined that the data relating to some years of rainfall stations that are affecting the basin are not available and so, models are established by using weighted mean, harmonic mean, multiple regression and artificial neural networks for completing these data. After testing these models, which of these models can be used at which station is determined and missing rainfall data have been completed according to these models.In the next stage, the amounts of flow that may occur in each cell have been identified with rainfall data and flow coefficients. At this stage, flow measurements stations are used for testing this model, but a comparison can not be made due to these data are comprised of not only a result of rainfall but also surface and base flow that are happened the days before, and it is subjected to continuous recession. Therefore, a new method is proposed for separation of base flow and this new model is verified with available data. In addition to base flow, twelve recession coefficient relating to each month for is determined surface recession by using available recession data and Bousinesq equation. Furthermore, a new model is developed by using neural networks for increasing the numbers of test data that are used in model and completing the missing data, consequently this model is verified with the aid of existing data.Finally, parametric basin model is completed with by combining surface flow that is obtained from flow coefficient and rainfall values, base flow that is determined by using proposed base flow separating model, and surface recession coefficient. Presented model is tested with existing data and it is validated. The most important contribution of this study is obtaining flow hydrograph, which can be used in a study about river structure that will be built at any point of the river basin with no measurement data or water method. 198

Bu tez çalışması Seyhan ve Ceyhan nehir havzalarının iyi bilinen HEC-ResSim paket programı ile baraj simülasyon modelinin oluşturulmasıyla ilgilidir. Seyhan Nehir Havzası modeli 8 tane baraj ve hidroelektrik santrali ve Ceyhan Nehir Havzası modeli 5 tanesi hidroelektrik santraline sahip 15 adet baraj içermektedir. Yaratılan model bütün mevcut ve planlanan sulamalar ve içme suyu projelerini kapsamaktadır. Hem Seyhan hem de Ceyhan nehir havza modelleri ilk olarak mevcut ve planlanan durumlar için, daha sonra ise her bir havzadaki fazla su potansiyelinin araştırılması için işletilmiştir. This study is intended to make a reservoir simulation model of Seyhan and Ceyhan river basins by using the well known program package HEC-ResSim. Seyhan River Basin model includes 8 dams and hydroelectric power plants and Ceyhan River Basin model includes 15 dams which 5 of them have hydroelectric power plants. The models created covers all existing and planned irrigation and water supply projects. Both Seyhan and Ceyhan river basin models simulated first for existing and planning scenarios and then for a search in excess water potential of each basin. 150

Hidrometeorolojik veriler yardımıyla akış tahmini yapılması, havzaların yağış-akış ilişkisinin ortaya konulması yanında su kaynaklarının planlanması ve sürdürülebilirliği açısından önem taşımaktadır.Su üretim havzaları büyük oranda ormanlık arazi kullanımına sahiptir. Bunun bir sonucu olarak orman ekosistemlerinin ve ormanları içeren havzaların yağışı akışa dönüştürme mekanizmaları yaklaşık bir asırdır çeşitli yöntemlerle modellenerek anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu araştırmanın bu konudaki mevcut birikime katkı sağlayacağı düşünülmektedir.İstanbul İli, Belgrad Ormanı sınırları içinde yer alan Ortadere Araştırma Havzalarında 30 yıldır uzun dönemli hidrolojik araştırmalar yapılmaktadır. Bugüne dek elde edilen veriler ve bulgular havzaları bu modelleme çalışması için en uygun çalışma alanı haline getirmiştir. ?Ortadere Araştırma Havzalarının MIKE-SHE Hidroloji Yazılımı ile Modellenmesi? adlı bu tez çalışmasında MIKE Teknolojileri yazılımlarından MIKE 11 modelinin NAM modülü kullanılarak bir simülasyon modeli oluşturulmuştur. Kalibrasyon ve doğrulama aşamasında elde edilen değerlerin tatmin edici olduğu görülmüştür. MIKE 11 NAM modelinin güvenilirliği determinasyon katsayısı (R2)' na bağlı olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada Havza I ve Havza IV için R2 değerleri sırsıyla 0,62 ve 0,61 bulunmuştur. Streamflow forecasting with the hydrometeorologic data and displaying the watershed rainfall-runoff relationship is very important for the planning and sustainability of water resources.A substantial portion of the water producing watersheds are covered with forests. Therefore, scientists are trying to understand and develope several methods that identify rainfall-runoff process of the forest ecosystems for almost a century.Ortadere experimental watersheds which are in İstanbul, in Belgrad forests are important in respect of water output. In this study named ?Modelling Ortadere Experimental Watersheds by Using Mike-She Hydrologic Software? a simulation is performed by using the NAM module of Mike 11 that is one of the model software of the Mike Technologies. It has seen that calibrated values and validation results are satisfactory. The reliability of the model of Mike 11 NAM depends on cofficient of determination (R2). In this study the values of R2 of Havza I and Havza IV were 0,62 and 0,61, respectively. 80

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2009, Bu çalışmanın amacı, Aras Havzası’nın Türkiye sınırları içerisinde yer alan bölümünde, mevcut yayılı kirletici kaynakların belirlenmesi, bu kaynaklardan oluşacak yüklerin tahmini ve geleceğe yönelik önerilerin sunularak Havza’da yayılı azot ve fosfor yüklerindeki tahmini azalmanın belirlenmesidir. Çalışmada, öncelikle Havza’nın çevresel özellikleri ortaya konularak Havza tanıtılmıştır. Ulaşılabilen mevcut veriler ve bilgiler doğrultusunda, yayılı kirletici yüklerin belirlenmesi için gerekli veriler olan arazi kullanımı, nüfus ve hayvan sayısı verileri oluşturulmuştur. Oluşturulan veriler doğrultusunda tahmini yayılı azot ve fosfor yükleri hesaplanmıştır. Sonrasında ise gelecekte yapılacak benzer çalışmalara yol göstermesi amacıyla yayılı azot ve fosfor yüklerinin azaltılması için geleceğe yönelik önerilere ve bu öneriler doğrultusunda yüklerde meydana gelecek azalmalara yer verilmiştir., The aim of this study is to identify the diffuse sources of pollution, to estimate the loads arising from these sources and to determine the estimated reduction in diffuse nitrogen and phosphorus loads by putting forward suggestions for the future within the part of the Aras Watershed that lies in Turkey. First of all the Watershed has been described by presenting its environmental features. Land- use, population, and livestock data, that are necessary data for the determination of diffuse pollution loads, has been generated in respect to the available information and data. According to these generated data, diffuse nitrogen and phosphorus loads have been calculated. Afterwards, suggestions for the future in order to reduce the loads of diffuse nitrogen and phosphorus and the reductions in loads that might happen regarding these suggestions take part in order to guide future studies on similar subjects., Yüksek Lisans, M.Sc.

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2009, Bu çalışmada, Doğu Karadeniz Havzası’nda, yayılı kirletici kaynaklardan alıcı ortamlara ulaşabilecek besi maddesi yüklerinin tahmin edilmesi, su kaynaklarına ulaşan yayılı kirliliğin önlenmesi ve azaltılması amacı ile yayılı kirleticilerin yönetimi için öneriler getirilmesi, getirilen bu önerilerin uygulanabilirliğinin ortaya konularak Havza’dan kaynaklanan yayılı besi maddesi yüklerinin ne kadar azaltılabileceğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında öncelikle havza sınırları belirlenerek havzadaki mevcut durum ortaya konmuştur. Ayrıca ulaşılabilen mevcut veriler ve bilgilerle yapılan bu çalışmada, yayılı kirletici kaynaklardan alıcı ortama ulaşabilen besi maddesi yükleri toplam azot ve toplam fosfor parametreleri bazında tahmini ile, öncelikle mevcut durum yansıtılmaya çalışılmış, alıcı ortama ulaşabilecek kirleticileri azaltmaya yönelik yönetim önerileri getirilmiş ve getirilen yönetim önerileri sonucu gelecekteki (2028 ve 2039 yılları için) besi maddesi yükleri tahmin edilmiştir. Diğer taraftan, ileride benzer konulardaki çalışmalara ışık tutması açısından değerlendirmeler yapılmış ve öneriler getirilmiştir., In this study, estimating of the nutrient loads originating from diffuse pollution sources that might reach to the receiving water bodies, proposing management suggestions to prevent and reduce diffuse pollution reaching to water bodies, putting forth the applicability of these suggestions in the East Black Sea Watershed, and determining the decrease in nutrient loads (total nitrogen and phosphorous) that are generating from the watershed through implementation of these practices are aimed. Within the context of this study, initially, the existing situation is revealed by determination of the boundaries of the watershed. Also, in this study conducted with accessible and available information, the existing situation is reflected by the estimation of nutrient loads (TN and TP), originating from diffuse polluting sources, reaching to the receiving water bodies, management suggestions to reduce diffuse pollution reaching to water bodies are presented, the nutrient loads in future (for years 2028 and 2039) as the result of these suggestions are estimated. On the other hand, in order to guide to future studies on similar subjects, evaluations have been made and suggestions have been proposed., Yüksek Lisans, M.Sc.

Bu çalışmada Artvin-Demirkent yöresinde zeytin yetiştiriciliği yapılan toprakların bazı fiziksel, hidro-fiziksel ve kimyasal özelliklerinin yükseltiye göre nasıl değişim gösterdiği araştırılmıştır.Araştırma sahası, Çoruh havzasında ve Artvin iline yaklaşık 80 km uzaklıktaki Demirkent yöresidir. Bu amaçla, araştırma sahasında iki farklı yükselti kademesinde her biri 4 tekrarlı 3'er adet deneme alanları alınmıştır. Araştırma parsellerinde rastgele seçilen yerlerde 24 adet toprak çukuru açılmış, 0-20 cm ve 20-40 cm derinliklerinden strüktür yapısı bozulmuş ve bozulmamış toprak örnekleri alınmıştır. Toprak özelliklerinin yükselti ve derinlik kademelerine göre gösterdikleri değişimler Independent Samples T-Testi ve korelasyon analizi yöntemleriyle istatistiksel olarak karşılaştırılmıştır.Labaratuvar analizleri ve istatistiki değerlendirmeler sonucu belirlenen bazı sonuçlar özetle aşağıda verilmiştir.?Su tutma kapasitesi ortalama olarak % 43.10- % 48.56, solma noktasındaki nem miktarı % 13.79-%19.78, faydalı su miktarı % 8.28-%14.17 arasında değişmektedir. En yüksek faydalı su miktarına I. Yükselti kademesindeki zeytin üst topraklarında rastlanmıştır.?Deneme parsellerindeki geçirgenlik yükselti kademelerine göre ortalama olarak sırasıyla 33.51 ve 90.12 mm/saat bulunmuştur. En yüksek geçirgenlik değeri I. yükselti kademesindeki üst topraklarda, en düşük geçirgenlik değeri II. yükselti kademesindeki alt topraklarda belirlenmiştir.?Organik madde miktarı % 4.92-7.31 arasında değişmektedir. En yüksek organik madde miktarına I. yükselti kademesindeki üst topraklarda, en düşük organik madde miktarı II. yükselti kademesindeki alt topraklarda rastlanmıştır.?Hacim ağırlığı 0.83-1.24 g/cm3 arasında değişmektedir. En düşük hacim ağırlığı I. yükselti kademesindeki üst topraklarda, en yüksek hacim ağırlığı değeri II. yükselti kademesindeki alt topraklarda belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Demirkent, Olea europea L., pH, Organik Madde, Azot, Zeytin Verimi, Çoruh Nehri Havzası, Toprak Özellikleri In this study, some of the physical, hydro-physical and chemical soil properties of olive plantation were investigated in Demirkent, Artvin.The study area, Demirkent, is located within the Çoruh River Valley 80 kilometers away from Artvin city center. For this purpose, two experimental sites were established at two different altitude ranges; 360 ? 380m (1st range) and 480 m ? 520 m (2nd range). The experimental design at each site was a randomized complete block with four replications. The four disturbed and four undisturbed soil samples were randomly taken at a soil depth of 0-20 and 20-40 cm in each plot in the study area. Statistical analyses were performed by Independent Samples T-Test.The results of laboratory tests and statistical analysis obtained can be summarized as follows:?The mean water holding capacity was 43.10% and 48.56% for 1st and 2nd altitude range, respectively. The mean permanent wilting point was 13.79% and 9.78% while the mean plant available water was 8.28% and 14.17% for each altitude range, respectively. The highest plant available water was found at 0-20 cm soil depth in the first altitude.?The mean soil hydraulic conductivity was between 33.51-90.12 mmh-1. The highest soil hydraulic conductivity was found at 0-20 cm soil depth in the first altitude while the lowest soil hydraulic conductivity was found at 20-40 cm soil depth in the second altitude.?The mean soil organic matter was 4.92 and 7.31% for 1st and 2nd altitude sites. The highest soil organic matter was found at 0-20 cm soil depth in the first altitude while the lowest soil organic matter was found at 20-40 cm soil depth in the second altitude.?The mean soil bulk density was 0.83 gcm-3 and 1.24 gcm-3 for each altitude sites, respectively. The highest soil bulk density was found at 0-20 cm soil depth in the first altitude while the lowest soil bulk density was found at 20-40 cm soil depth in the second altitude.Key words: Demirkent, Olea europea L., pH, Organic matter, Nitrogen, Olive Yield, the Coruh River Watershed, Soil Properties 68

20. yüzyılın en önemli paradigması haline gelen `sürdürülebilir kalkınma' kavramı, çevreyi kalkınmanın içerisine almaya çalışan bir kavramdır. Bu kavram kapsamındaki tartışmalar planlama alanına da yansımış ve planlamanın en güncel tartışma noktalarını oluşturmuştur. Sürdürülebilir kalkınma beraberinde yeni kavramları ve açılımları da beraberinde getirmiş, bu bağlamda havza planlama ve yönetimi konuları önem kazanmış ve sürdürülebilirliğin sadece kentsel değil bölgesel boyutuna dikkat çekilmiştir. Çalışmanın çıkış noktasını da yukarıda belirtilen içme suyu havzaları, havza planlama ve yönetim konuları oluşturmaktadır.İstanbul'un temel yaşam kaynaklarından biri olan su toplama havzaları gerek fiziksel gerekse mevzuat, yönetim ve sosyal sorunların oluşturduğu plansız ve denetimsiz bir kentleşme süreci ile karşı karşıyadır. Su havzaları yanlış arazi kullanım politikaları, mevzuattaki çelişkiler, yönetim eksikliği ve karmaşası, kurumlar arası iletişimin olmayışı nedeniyle, yapılaşma baskısı altındadır. Buna bağlı olarak bu sorunların çözüm yollarının belirlenmesi gerekmektedir.Bu amaçla çalışmada verileri derleme, havza bazında veri tabanı oluşturma gibi güçlüklerin yanında bölge planlama için en uygun ölçeği sunması nedeniyle de havza ölçeği benimsenmiştir. Ele alınan tez çalışmasında sırasıyla sürdürülebilirlik kavramı ve açılımları, bölge planlama anlayışının sürdürülebilirlik ve planlama için önemi, havza planlama ve yönetimi konularının önemi vurgulanmış, farklı ülkelerde havza koruma politikaları ile Türkiye'de havza planlamanın altlığını oluşturan yasal çerçeve ve yönetim boyutu değerlendirilerek, çalışmanın ana mekanı olan Alibey Havzası'nda havza planlama adına coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak analizler yapılmış, sorunlar incelenmiş ve öneriler getirilmiştir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, Alibey İçme Suyu Havzası'nda doğal eşik oluşturan temel değerleri belirleyerek fiziki ve sosyal çevredeki sorunları ortaya koymak ve havza bazında bütüncül bir planlama yaklaşımı ve havza yönetim modeli yaklaşımı getirmektir. The concept of sustainable development was introduced to incorporate environmental consideration into development studies, has come to be seen as one of the most important development paradigms for the late twentieth century. The debates toward this concept have affected the planning area. Sustainable development approach produced new concepts such as river basin planning and management and urban and regional dimensions of sustainable development have been emphasized. So river basin development and management approaches constitute the starting point of this study.The river basins as the main natural source of life in Istanbul are face to face with process of irregular, no planned urbanization and construction is observed depending on the factors as; physical, juridical regulations and social problems. The river basins are under the pressure of the irregular construction depends on the wrong construction policies, contradiction of juridical regulations, management problem and the deficiency between the institutions.By this aim in this study, in spite of the difficulties of adapting data to the basin area, river basin was chosen as a scale, because it?s suitable scale for regional planning. In this study according to the circumstances sustainability concept, the importance of regional planning for the sustainability and planning and the importance of river basin planning and management are emphasized, river basins protecting laws of different countries and the base of river basin planning as legal and management approach in Turkey are observed, for river basin planning in basic land of the study, Alibey River Basin analysis are made by using geographical knowledge system, problems are examined and solution proposals are produced. So the aim of the study, to determine basic values of natural core in Alibey river basin, to produce problems of physical and social environment and to produce an integrated river basin planning and management model approach in river basin. 225

Su yönetimi tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de tüm yönleriyle çözülebilmişbir konu değildir. Su yönetimiyle ilgili ulusal ve uluslararası ölçekte birçok çalışmayapılmakta ve sudan en iyi şekilde yararlanma yolları aranmaktadır. Çünkü su artıkiktisatçıların daha önceden tanımladığı gibi serbest mal olmaktan çıkmış tükenebilirve ticari değeri olan bir varlık olarak görülmeye başlanmış ve ekonomik bir malolarak tanımlanmaya başlamıştır.Stratejik yönetim yaklaşımı son yıllarda hızla artan bir şekilde ilgi görmeyebaşlamıştır. Gerek özel sektör gerekse kamu kesimi yönetim anlayışlarını buyaklaşıma göre yeniden ele almaktadırlar. Geleneksel olarak su kaynaklarınınyönetiminde uzun dönemli ve statik planlamalar yapılmaktadır. Ancak dünya veçevresel koşullar hızla değişmektedir. Günümüzde ise su kaynaklarının yönetimindesonuca odaklı, uzun dönemde nihai hedeflere ulaşmayı sağlayacak sürdürülebilirstratejilerin geliştirilmesini gerektiren dinamik bir süreç olan stratejik yönetimyaklaşımı uygun yönetim modeli olarak öne çıkmaktadır.Bu çalışmada su kaynaklarının yönetilmesinde uygun bir yaklaşım olarak görülenstratejik planlama ve yönetim yaklaşımı tanıtılmış, su kaynaklarında uygulanabilirliğiaraştırılmış ve Gediz Havzası üzerine bir örnek uygulama yapılmıştır. Örnekuygulama sonucunda Gediz havzasında ait paydaşlar, havza vizyonu, havzadayaşanan sorunlar, havza misyonu, itici güçler, havza üzerine çeşitli senaryolarbelirlenmiş, SWOT analizi yapılmış ve üç temel strateji belirlenmiştir. GedizHavzası Su Kalitesi Koruma ve İyileştirme Stratejisi, Gediz Havası Su TalepYönetimi Stratejisi, Gediz Havzası Entegre Planlama ve Yönetim Stratejisi olaraközetlenen stratejilerin havzada yaşanan temel sorunların çözümünde etkin bir roloynayacağı düşünülmektedir.Anahtar Sözcükler: Su kaynakları yönetimi, stratejik planlama ve yönetim,SWOT analizi, Gediz Havzası Water resources management is still crucial issue in the world and in Turkey.There are many studies about water management at local and international scale.Formerly, economists recognized the water as normal good that everybody can reachand its unlimited. Recently, water is considered as economic good which is scarceand commercially valuable.There is a great emphasis on strategic management approach both in private andpublic sector. Conventionally, water resources have been planned in a static mannerfor long term periods. But the world and the environment changes rapidly. Strategicmanagement approach as a dynamic process is focused on outcomes, ensure longterm objectives and sustainability can be applied on water resources management.In this study, strategic management concept which concerned to be a convenientapproach for water resources management is introduced and strategic managementprocess is applied to Gediz River Basin as a case study. The steps of StrategicCollaborative Model such as identification of stakeholders, vision and missionstatement general issues, drivers and scenarios are introduced for the Gediz RiverBasin. Three basic strategies generated after the SWOT analysis. It is concluded thatthe proposed strategies; Gediz River Basin Water Quality Control and ImprovementStrategy, Gediz River Basin Water Demand Management Strategy and Gediz RiverBasin Integrated Planning and Management Strategy, will be effective in the solutionof the major issues in the Gediz River Basin.Keywords: Water resources management, strategic planning and management,SWOT analysis, Gediz River Basin 122

Bu çalışmada, `peyzaj ekolojisi` temelli peyzaj planlama yaklaşımı ve peyzaj yönetim modeli geliştirilmiştir. İlk olarak peyzaj planlamada, mekanı tanımlayıcı ölçütler olarak Doğal Süreçler (müdahaleler), İnsan Etkinlikleri (müdahaleleri) ve Habitat Lekeleri belirlenmiş ve bu Ölçütler `Peyzaj Kırılganlığı` açısından analiz edilmiştir. Analiz çalışmaları havzada altı ölçütle (Mim, büyük toprak grupları, bakı, arazi yetenek sınıfları, arazi örtüsü, jeoloji) belirlenen ekolojik birimlere göre yapılmıştır. Daha sonra elde edilen veriler ve analiz sonuçlarından yararlanılarak `peyzaj yönetim modeli` oluşturulmuş ve alana ilişkin bazı öneriler getirilmiştir. Planlamada ekolojik birimlerin kullanılmasıyla, en küçük homojen birimlerde sorunlar belirlenmiş ve öneriler ortaya konulmuştur. Uygulama aşamalarında, oluşturulan çizelgeler yardımıyla, plan kararlan çalışma alanına aktarılmıştır. Planlamada, peyzaj ekolojisinin tanımlanması ile McHarg (1969) modelinin kurumsallaştırdığı geleneksel ekolojik planlama yaklaşımı değişmiştir. İnsan merkezli bu ekolojik planlama modelinde, insan kullanımları için peyzajın uygunluğu vurgulanmaktadır. Peyzaj ekolojisi fikir ve kavramlarının gelmesi, planlamada çevresel etik, sürdürülebilirlik, ekolojik uyum, ekolojik bütünlük ve çeşitlilik, ekolojik estetik ve fonksiyonel peyzajların korunması gibi değerlere doğru bir yönlendirmeyi başlatmıştır. Sonuç olarak, peyzaj kırılganlığının ortaya konulmasıyla elde edilen analiz sonuçlarının doğal kaynak yönetiminden (orman ekosistemleri, suya dayalı ekosistemler vb.) peyzaj planlama, şehir ve bölge planlamaya kadar çeşitli plan ve yönetim çalışmalarında uygulanabileceği kanıtlanmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Havza yönetimi, peyzaj ekolojisi, peyzaj planlama, ekolojik birimler, peyzaj kırılganlığı, peyzaj yönetimi, leke koridor matris modeli, leke analizi. A landscape planning approach and a landscape management model, based on `landscape ecology`, have been developed in this study. First, natural process (disturbance), human activity (disturbance) and habitat patches have been determined as criterions of the definitive space in landscape planning and this criterions, has been analysed in terms of `landscape fragility''. Analysis have been conducted in ecological units that have been determined by six criteria (climate, dominant soil groups, aspect, land capacity, land cover, geology). Then, by using the data and the results of the analysis, `landscape management model` have been formed and some suggestions have been made for the research area. By using ecological units in planning, problems have been determined in the smallest homogen units and suggestions have been made. By using tables, that have been formed during the implementation phase, planning decisions have been transferred to the case study area. By the introduction of landscape ecology in planning, the traditional ecological planning approach that has been institutionalized by McHarg's (1969) model, has been changed. Being a human centered ecological planning model this approach focuses on landscape suitability for human uses. Introduction of idea and concepts related to landscape ecology has initiated a shift towards some values in planning; such as, environmental ethics, sustainability, ecological fit, ecological integrity and diversity, ecological aesthetics and maintenance of functional landscapes. As a conclucion, it has been proved that, the results of the analysis that have been obtained by landscape fragility, can be used in various planning and management disciplines, including natural resource management (forestry ecosystems, aquatic ecosystems, etc.), landscape planning and urban and regional planning.Key Words: Watershed management, landscape ecology, landscape planning, ecological units, landscape fragility, landscape management, patch- corridor-matrix model, patch analysis. 485

ÖZET Özellikle artan teknolojik gelişmelerin, yaşanan hızlı nüfus artışlarının ve bunun sebep olduğu çarpık kentleşmenin neden olduğu çevre problemleri günümüzde giderek büyüyen bir sorun haline gelmiştir. Bu çalışmada genel olarak su kaynaklarına ait sorunlar ve çözüm önerileri incelenmiştir. İlk etapta ülkemizde ve ağırlıklı olarak İstanbul'da su kaynakları potansiyeli ele alınmış, su kaynaklarının karşı karşıya olduğu kirlenmeler ve nedenleri belirlenmeye çalışılmıştır. İncelemede özellikle İstanbul'da mevcut su potansiyelinin ileriki yıllarda artan nüfusun ihtiyacını karşılamakta zorlanacağı görülmüştür. Bu açıdan incelendiğinde gelecekte büyük su problemlerinin yaşanmaması için ilk etapta mevcut su potansiyelinin en iyi şekilde kullanılması ve yeni su kaynaklarının işletmeye alınması gerekmektedir. Bu anlamda mevcut su kaynaklarının kirlenmelerden korunması büyük önem kazanmaktadır. Su kaynaklarında meydana gelen kirlenmelerin ana nedenleri olarak sanayileşme ve hızlı nüfus artışının neden olduğu çarpık kentleşme ve yanlış arazi kullanımı gösterilebilir. Ülkemizde su kaynaklarının korunmasına yönelik bir çok yasa ve yönetmelik mevcuttur. Ancak geçmişte yaşanmış olan ve günümüzde de yaşanmaya devam eden problemler dikkate alındığında söz konusu yasa ve yönetmeliklerin su kaynaklarını korumakta yetersiz kaldığı açıktır. Bu anlamda bilimsel ve teknolojik gelişmelerden yararlanarak yasa ve yönetmeliklerin yenilenmesi zorunlu hale gelmiştir. Ancak sadece yasal yapıdaki düzenlemeler sorunun çözümü için yeterli değildir. Bunun yanında su kaynaklarının korunması ve yönetimine ilişkin idari yapının da sorunları çözebilecek yapılanma içinde olması gerekmektedir. Ülkemizde ise konu ile ilgili idari yapılanmada yaşanan karmaşa sorunların büyümesine neden olmaktadır. Bu çalışmada genel olarak mevcut su kaynaklarının korunması ve yönetimine ilişkin ilkeler ve yöntemler incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Su kaynakları potansiyeli, havza koruma yönetmeliği, entegre havza yönetimi vın ABSTRACT Especially, growing technological developments, rapid growing population, and the unplanned urbanization caused by the rapid growing population are becoming great environmental problems. In this thesis, generally the problems of water resources and solution suggestions for these problems are inspected. First of all the water resources potential in our country and especially in Istanbul is studied. The pollution of water resources and its reasons are tried to be defined. After the studies, especially in Istanbul the existing water potential is seemed to be inadequate for the needs of the growing population. To avoid great water problems, in the future, first of all the existing water potential must be used very carefully and new water resources must be operated. Thus, prevention of the existing water resources from pollution gains great impotance. The main reasons of water resource polution are the wrong urbanization caused by industrialization and rapid growing population, and wrong usage of lands. There is legal arrangement for protection of water resources in our country. But if we think about the problems that are encountered in the past and still going on, these legal arrangements are seemed to be inadequate. Therefore, the laws and regulations must be renovated by the help of the scientific and tecnological developments. In addtion, the administrative organization for the protection and the managment of the water resource must be a part of the solution In this thesis, the principles and methods for protection and management of the existing water resources are inspected. Keywords: Water resource potential, water resource protection regulation, integrated water resource managment IX 87

II ÖZET TAHTALI BARAJI UZUN MESAFELİ KORUMA ALANINDA ARAZİ KULANIM POLİTİKASI ESASLARININ BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA KOŞDEMİR AY, Zerrin Doktora Tezi, Tarım Ekonomisi Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Erdoğan OKTAY Şubat 2001, 152 sayfa Bu çalışmada İzmir'e içme suyu sağlayacak Tahtalı Barajı'nın uzun mesafeli koruma alanında, arazi kullanımından kaynaklanan sorunlar ve bu sorunları ortadan kaldırabilecek uygun arazi kullanım politikalarının neler olabileceği araştırılmıştır. Tahtalı Barajı, İzmir'e 40 km mesafede önemli bir su kaynağı olması ve başka bir alternatifinin bulunmaması nedeniyle, gelecekte İzmir'in temel içme suyu kaynağı olacaktır. Buna göre havza içinde kirlilik yaratan faaliyetlerin ve niteliklerinin belirlenmesi oldukça önemlidir. İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi tarafından havzadaki her türlü tarımsal faaliyeti belirleyip sınırlandıran bir Tarım Tebliği ve Havza Koruma Yönetmeliği yayınlanmıştır. Bu şekilde havzadaki arazilerin kullanımı belli şartlara bağlanmıştır. Araştırma havzanın 43.835 ha alanını kapsayan uzun mesafeli koruma alanında yürütülmüştür. Yirmi yerleşim biriminde yapılan çalışmada, 126 adet işletmeden yüz yüze görüşme yoluyla veriler derlenmiş ve havzadaki mevcut durum saptanmış, sorunlar belirlenmeye çalışılmıştır. Toplum sağlığını doğrudan etkileyen baraj havzalarındaki arazilerin kullanımında planlamanın önemine yer verilmiştir. Ayrıca uygulamada katılımcı yaklaşımın izlenmesi, yönetimin tek bir merkezden ve politik baskılardan uzak tutulmasının önemi vurgulanmıştır. Anahtar sözcükler: İçme suyu havzaları, arazi kullanım politikaları, havza yönetimi. Ill ABSTRACT A RESEARCH ON DETERMINING LAND USE POLICIES IN LONG DISTANCE PROTECTION ZONE OF TAHTALI DAM AY KOŞDEMİR, Zerrin PhD thesis, in Agricultural Economics Supervisor: Prof. Dr. Erdoğan OKTAY February 2000, 1 52 pages The research, problems are resulted from land use in long distance protection zone of Tahtalı Dam which has supply drinking water for İzmir and appropriate land use policies which could be the possible solutions of these problems. Tahtalı Dam will be the main source of drinking water for İzmir, because, it is the unique source which 40 km far from İzmir and there is no alternative. For this reason determining of these activities, which creates pollution and their characteristics, are fairly important. An Agricultural Bulletin and Watershed Protection Regulations, which designated and limited all agricultural facilities, was published by İzmir Water and Sewerage Administration. Therefore, land use in watershed was restricted. This research was carried out it long distance protection zone includes 43.835 ha. In the study, present situation and problems in watershed were determined via 126 questionnaires into five different groups of agricultural managers 20 settling units. The importance of planning in dam watersheds that directly impact public health took place. Additionally it is emphasised that participatory approach should be followed and being far from political pressures is very important. Key words: Drinking watershed, land use policies and watershed management. 139

Ill ÖZET v, - _,, ASARSUYU VADİSİ ALAN KULLANIM POTANSİYELİNİN DÜZCE KENT GELİŞİMİNDE SU KAYNAKLARI YÖNETİMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ UZUN, Osman Yüksek Lisans, Peyzaj Mimarlığı Bölümü Tez Danışmanı: Prof. Dr. Güniz A. KESİM Ortak Tez Danışmanı: Prof. Dr. Metin BAŞAL Ocak 1999, 243 sayfa Bu çalışmada su kaynaklan yönetiminin ülkemizdeki mevcut durumu, Amerika Bileşik Devletleri ve Avrupa'daki bazı ülkelerin konuyla ilgili yaklaşımları, Avrupa Topluluğu Çevre Eylem Planları ve Ülkemizdeki Kalkınma Planlarındaki doğal kaynakların planlanmasına ilişkin veriler su kaynakları planlanması ve yönetimi merkezinde incelenmiştir. Ayrıca Asarsuyu Vadisi'nin doğal ve kültürel özellikleri de incelenerek araştırma alanının su kaynakları ve mevcut alan kullanımları yönünden sorunları, ülkemizdeki su kaynakları yönetimindeki sorunlar ışığında ortaya konulmuştur. Sonuçta, Asarsuyu Vadisi'ne ilişkin veriler ile su kaynaklan yönetimine ilişkin veriler ekolojik planlamaya dayalı bir planlama yaklaşımı içerisinde özümsenerek Asarsuyu Vadisi'nde su kaynakları yönetimiyle ilgili bir idari yapılanma önerisi getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Akarsular, Su Kaynakları Yönetimi, Havza Yönetimi, Su Kirliliği, Peyzaj Planlama, Düzce, Bolu, Asarsuyu IV ABSTRACT EVALUATION OF THE LAND - USE POTENTIAL OF ASARSUYU RIVER VALLEY IN TERMS OF THE MANAGEMENT OF WATER RESOURCES IN THE DEVELOPMENT OF DÜZCE TOWN UZUN, Osman M.S.c. Department of Landscape Architecture Supervisor Prof. Dr. Güniz AKINCI KESİM Co-Supervisor: Prof. Dr. Metin BASAL January 1999, 243 pages In this study planning and management of water resources are investigated while researching the recent situation of water resources management in our country, the approach of United States and some countries in Europe about this subject, the data taken from the European Community Environment Action Plans and the planning of natural resources in the Development Plans in our country. The problems in the management of water resources in our country is defined and according to this study examining the natural and culturel properties of Asarsuyu Valley the problems of current land - use and water resources of the research area is determined. In conclusion, the data taken from both the Asarsuyu Valley and the management of water resources are investigated within the approach of a planning based on ecological planning, an administrative structure about the management of water resources in Asarsuyu Valley is proposed. Key Words: Rivers, Management of Water Resources, Management of Watershed, Water Pollution, Landscape Planning, Bolu, Düzce, Asarsuyu. 243

vm öz Bu araştırmada; ülkemizin sahip olduğu doğal kaynakların yönetimine hizmet eden havza yönetiminin kapsamı ve havza planlamasının yöntem ve ilkeleri incelenmiştir. Bu konuların ülkemizdeki gelişmesi tanıtıldıktan sonra, ülkemizde ilk örnek olması bakımından Çakıt Projesi örneğinde havza yönetimi çalışması tanıtılmıştır. Çakıt Projesi'nin, havza yönetimi ilkeleri ışığında doğal ve teknik uygulamaların yanında sosyo-ekonomik sonuçları da dikkate alınarak bundan sonra yapılması planlanan bölümlerine öneri getirmek için bu çalışma yapılmıştır. Literatür araştırması sonucunda havza yönetiminin konusunu oluşturan doğal kaynakların (toprak, su, orman, mera, maden ve fauna) yanında insan faktörünün baz alınması gerektiği ortaya çıkmıştır. Hatta Dünya ülkelerinde uygulanan havza yönetimi çalışmalarının planlamadan uygulamaya kadar insan faktörü temel alınarak halkın katılımı sağlanırken ülkemizde henüz bu konuya gereken önem verilmediği görülmüştür. Doğal kaynakların kullanımı insan içindir. Bu doğal kaynakların rasyonel kullanımı ve devamlılığının sağlanması ise ancak sürdürülebilir kalkınma ile mümkün olabilecektir. Sürdürülebilir kalkınmaya paralel olarak da havza yönetiminin çalışma alanı çok geniş olması nedeniyle bir entegrasyona ihtiyaç vardır. Bunun içinde sürdürülebilir kalkınma, talep yönetimi, sektörel entegrasyon ve kapasite oluşturulması gibi başlıca konulara ayrıntılı ve özel olarak önem verilmesi gerekmektedir. Araştırmanın Çakıt Projesi örneği ile ilgili çalışma sonucunda öncelikle projenin planlama aşamasından itibaren halkın katılımı sağlanmadığı/halkın desteğinin alınmadığı görülmüştür. Ayrıca Çakıt Projesi'nde hem halk hem de Ormancılık kuruluşu çalışmaları için yeterli ekonomik destek devam etmemektedir. Bu nedenlerle halk geçimini sağlamak amacıyla başvurduğu kaynaklarla, uygulama yapılmış proje alanında tahribatlar tekrar başlamıştır. Ormancılık kuruluşu hem uygulaması yapılmış alanların korunması için, hem de uygulama çalışmalarına devam edebilmesi için finansmana ihtiyaç duymaktadır. Araştırmadan elde edilen bu bilgiler ışığında havza alanında yapılacak çalışmalarda insan faktörünün baz alınması, katılımının sağlanması ve havza çalışmaları için bir yasanın çıkarılması gerekmektedir. IX ABSTRACT In this research framework, of watershed management and methods and principles of watersed planning were investigated. Initially, on overview of these issues were introduced for Turkey, and in the next stage watersed management was discussed using the example of `Çakıt Project` whic is the first watersed management scheme in Turkey. This research was implemented in te light of the principles of te `Çakıt Project` watershed management scheme by considering the socio-economic implications in addition to natural and technical applications in order to develop recommendations for further planned stages of this project. As a result of a review of the literature, it has been shown that plans should take the social and economic effects on the local community into consideration, as well as natural environment (e.g., soil, water, forest, grassland, jeoloji and fauna) which are often the central focus of watershed management. Moreover, watershed management applications in other parts of the world are include human factors in the decision making process and public participation right from planning through to the application stage, owever these factors have not been given sufficient attention in Turkey. Natural resources are for umankind. Rational usage and sustainbility of these natural resources can only be possible with sustainable development. The wide field of interest of watershed management needs to be integrated wit sustainable development. For these purposes, attention should be given to major issues, such as sustainable development, demand management, sectoral integration and capacity creation. As a result of research into the `Çakıt Project` it has been that public participation and support were not provided from the planning stage, right through the development process. Furthermore, financial support for public and forestry departments has not been continuing. As a result of tis local people ave started to destroy the project area, in order to support their livelioods. The forestry department needs to be financed in order to protect the areas wich ave already planted and also to continue the development work. Consequently, tis research as highlighted the need to consider uman factors, provide public participation and to legislate for watershed developments. These recommendations are vital for the development taking place as a result of the `Çakıt Project`. 139