Search

Turizm deneyiminin önemli bileşenlerinden biri de turist alışverişlerdir. İnsanlar hayatlarındaki özel anları hatırlamayı ve bu özel anları hatırlatacak eşyaları saklamayı severler ve bu yüzden tatillerinde ve seyahatlerinde hatıra eşyalar satın alırlar. Bunun yanında insanlar sevdikleri, dostları, akraba ve aileleri içinde, gittikleri yerlerden çeşitli sebeplerle hediye alırlar. Bu hediyelik eşyalar genellikle o bölgede uzunca süredir devam eden, bölgenin en çok öne çıkan kültürel bir değerini ifade eden sınırlı çeşitlilikte ürünlerden ya da ulusal folklorik bazı unsurların cisimleştirilmesinden ortaya çıkmış ürünlerden oluşmaktadır. Bu ürünlerinde pek çoğu bölgede değil ülke içinde veya dışında fabrikasyon üretimin sonucu meydana getirilmiş eşyalardır. Diğer hediyelik eşyaların birçoğu ise bölgenin kültürel unsurlarıyla ilişkisiz, yerel halkın üretiminde katkısının olmadığı farklı nesnelerden oluşmaktadır. Dolayısı ile yerel halkın ekonomisine belirli ölçüde katkısı olsa da yerel kalkınma için gerekli bir üretim gerçekleşmemektedir. Bu çalışma Pamukkale bölgesini ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin hediyelik eşya tercihlerini dikkate alarak, Denizli iline özgü ve bölgeye has malzemelerden destinasyonun doğal, tarihi ve kültürel özelliklerini yansıtan hediyelik eşyaların tasarlanmasını amaçlamaktadır. Bu amaçla, 2019 yılında sonuçlanan proje kapsamında yapılan “Turistlerin Hediyelik Eşya Tercihleri ve Tercihlerini Etkileyen Faktörler: Pamukkale Örneği” isimli araştırmanın sonuçlarından yola çıkarak çeşitli hediyelik eşya tasarımları gerçekleştirilmiştir.

Theword “deri” comes from the word “tirik”, which is used in the sense of tax paidto the khan in old Turkish tribes. This etymological meaning is the bestindication that leather is a value for our culture in our social and economichistory. Today, leather which is used to make shoes, clothes, decorative homeand office goods, and even furniture and which was used in old Turkishsocieties from the caps to boots, from back packs toharness, was also used as“parchment”- writing material due to its durability and because it can bestored for many years. Parchment is of great archaeological importance due toits cultural role. There are many detailed studies on the technical structureof parchment, production technology, conservation and restoration andapplication areas. But it was revealed that there is no academic and scientificstudy about the latest craftsmen who still deal with parchment production inTurkey. In this study, it has been tried to give information about İsmail Araçand his apprentices Demet Sağlam Tokbay and Nesrin Ermiş, who continue theparchment production in our country with traditional methods. In addition, thecurrent usage areas of the parchment are examined by interviewing withcraftsmen, on-site research and documentation with photographs. As a result ofthe study, the fact that there are very few masters who know the parchmentproduction by using a completely natural and traditional method without usingtechnological tools and chemicals is a problem as in all other handicrafts andcrafts. Therefore, in order to sustain this cultural value of Anatolia, newcraftsmen should be trained and necessary support should be provided for thisprofession., Deri kelimesi, eski Türkboylarında hakana ödenen vergi anlamında kullanılan “tirik” kelimesinden gelmektedir. Bu etimolojik anlam, toplumsal veekonomik tarih açısından derinin, aslında kültür açısından bir değer olduğununen güzel göstergesidir. Günümüzde ayakkabılarda, giysilerde, dekoratif ev veofis eşyalarında hatta mobilyada ve eski Türk toplumlarında da kalpaklarda, çizmelerde,sırt çantalarında, hayvanların koşum takımlarında kullanılan deri, dayanıklılığıve uzun yıllar bozulmadan saklanabildiği için yazı materyali – “parşömen” olarakda kullanılmıştır. Parşömen, kendisine yüklenen kültür rolü gereği büyükarkeolojik öneme sahiptir. Parşömenin teknik yapısı, üretimteknolojisi, konservasyon ile restorasyonu ve kullanım alanları ile ilgiliayrıntılı pek çok çalışma mevcuttur. Ancak günümüzde halen parşömen üretimiyapan son ustalar hakkında akademik ve bilimsel herhangi bir çalışmayarastlanılmamıştır. Bu çalışmada, parşömen üretimini geleneksel yöntemlerle devamettiren başta İsmail ARAÇ ve yetiştirdiği ustalar Demet SAĞLAM TOKBAY ve NesrinERMİŞ hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, parşömenin günümüzdekikullanım alanları; ustalar ile söyleşi, yerinde araştırma ve fotoğraflarlabelgelendirme yöntemleri ile incelenmiştir. Çalışma sonucunda, teknolojik aletve kimyasal madde kullanmadan tamamen doğal ve geleneksel yöntem ile parşömenüretimini bilen çok az sayıda ustanın olması, diğer tüm el sanatları ve zanaatlarındada olduğu gibi bir sorun olarak karşımıza çıkmıştır. Bu yüzden Anadolu’ya aitbu kültürel değerin yaşatılabilmesi için yeni ustalar yetiştirmeli ve bumesleğe gereken destek sağlanmalıdır.

Türkiye'de yaklaşık 650 yıllık bir geleneğe sahip olan yağlı güreşler, kendine özgü milli ve dini törenlerin yapıldığı ve günümüzde halen devam eden geleneksel sporlardan biridir. Bu etkinliklerde duaların okunması, pehlivanların birbirine selam vermesi ve kispet giymesi gibi geleneksel uygulamalar halen devam etmektedir. Yüzyıllar öncesinden günümüze kadar gelen yağlı güreşin tek değişmeyen giysisi kispet, el sanatları yaratıcılığının sergilendiği, güreşin olmazsa olmazı en önemli ögesidir. Kispeti güreşçinin vücuduyla uyumlu olarak kesmek ve dikmek ustadan çırağa geçen bir kispetyapımcılığı zanaatının en önemli kısmıdır. Maalesef günümüzde geleneksel kispet ustalığına olan ilginin azalması bu zanaatın genç kuşaklara aktarılmasını olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada, yağlı güreş ve kispet tarihi, kispet dikiminde kullanılan derinin özellikleri, kispet kalıbının çıkartılması, kispet dikimi, süslenmesi ve kullanım sonrası bakımı konuları ele alınmıştır.Ayrıca, Denizli'lidünya ve olimpiyat şampiyonu Hasan Güngör ve Kırkpınar Başpehlivanı Hasan Şahin’in ailesi ile karşılıklı görüşme tekniği kullanılarak pehlivanlar, o dönemin güreş müsabakaları ve kispet hakkında bilgileralınmış ve fotoğraflarla belgelenmiştir.

Oldukça zengin verenkli bir geleneksel kültüre sahip olan Türkler hızla değişen ve gelişenteknoloji ile zamana karşı el sanatları kültürünü yaşatmaya devametmektedirler. Yaşayan veya yaşatmaya çalışılan geleneksel el sanatlarıürünlerinden biri de takılardır. İnsanların içinde var olan güzel olanı görmeve ona sahip olma duygularına hitap eden takılar oldukça çeşitli olupkullanılan malzeme ve teknikler konusunda farklılık göstermektedir. Kombuchamantarı, çay solüsyonunda üretim süresine bağlı olarak kalınlaşmakta veüretildiği kabın şeklini almakta; kurutulduğunda ise deriye benzeyen selülozyapıda bir malzemeye dönüşmektedir. Söz konusu malzeme, görünümü ve esnekliği,kullanımı ve sürdürebilirliği açısından takı vb aksesuar ürünleri yapımı içinuygundur. Çalışmamızda, kombucha mantarı ile üretilen deri-benzeri selülozikmalzemeden el sanatları tekniklerinden oya işlemesi kullanılarak gerdanlıkyapılmış ve farklı meslek, yaş ve cinsiyet grubunda kişiler tarafından estetikaçıdan yorumlanarak değerlendirilmiştir. Kullanılan malzemenin doğal, çevredostu ve marjinal olması geleneksel kültür ve sanatımızın gelecek nesillereaktarılması konusunda farklı bir kaynak oluşturacağı düşünülmektedir.

Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel sanatlar Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anabilim Dalı, 2018., Kaynakça var.