Search

Planlama kanunlar tarafından tanınan yetkiye dayanarak idarenin belli kademelerince yürütülen işlerdendir. Küreselleşme ile birlikte artan sanayileşme ve buna bağlı olarak nüfus yoğunluğunun kırsal kesimden kentlere kayması sonucunda planlamanın doğru ve işlevsel olarak yapılması daha da önem arz eder hale gelmiştir. Öyle ki büyük kentlerin oluşması ve haliyle ortaya çıkan dağınık kentleşme, gecekondular ve yetersiz kalan alt ve üst yapıların revize edilmesi, nüfusun artmasıyla birlikte eğitim kurumları ile dini, sosyal ve kültürel donatıların gerekliliği bu hizmetlerin planlı ve sistemli bir şekilde yürütülmesini gerekli kılmaktadır. Kalkınma planları başta olmak üzere devlet yapılanmasında birçok plan türüne rastlanır. İmar planları bu planlar arasında belki de en önemli yeri kaplamaktadır. İmar planları, kapsadıkları yer ve konu bakımından ilgili bölgenin ve bölge halkının belli bir dönem aralığındaki müşterek ihtiyaçları ile hedeflenen tarihe dek oluşabilecek yeni ihtiyaçları giderebilecek ve eski planlardan dolayı doğabilecek olumsuzlukları bertaraf edebilecek nitelikte, etkili olduğu bölgeye doğrudan etki edebilen planlardır. İmar planlarının hazırlanması konusunda en önemli konu yetkidir. Diğer bir deyişle imar planlarını yapmaya yetkili birçok merci bulunmaktadır. Bunların bir kısmı yetkisini 3194 sayılı İmar Kanunundan almakla birlikte bir kısmı da kendi kuruluş kanunu ile imar planı yapmak ve yahut yaptırmak konusunda yetkilendirilmiştir. Haliyle bu husus akla ilk olarak yetki çatışmalarını getirmektedir. Lakin il belediyeleri ile il özel idareleri arasında bir yetki çatışması olmamakla birlikte, büyükşehir belediyeleri ve ilçe belediyeleri arasında çıkabilecek yetki çatılmaları da büyükşehir belediyeleri lehine çözüme kavuşturulmuştur. Farklı bir kurum ile başka bir kurum veya kuruluş arasında doğabilecek çatışmalarda da özel kanunla getirilen yetki kuralı tercih edilecektir. İmar planlarının uygulanması da ayrı bir prosedürdür. Bunun için çok farklı araçlar kullanılabilir. Ancak kullanılacak yöntem her ne olursa olsun yasanın öngördüğü kamu yararı amacından sapılmamalıdır. Planların her ne kadar belli bir dönemi kapsayacak şekilde bölge halkının güncel ve ileriye dönük ihtiyaçlarını rasyonel biçimde karşılayacak nitelikte hazırlanması gerekiyorsa da uygulama safhasında kamu yararından sapılarak düşülebilecek hatalar ya da planların hazırlanması ve uygulanması safhasında görevli personelin kendisinin yahut 3. Kişilerin kişisel çıkarını gözetmesi halinde telafisi güç bir kentleşme profili ortaya çıkacaktır. Böyle sağlıksız ve geleceği göz ardı eden bir yapılaşmanın önüne geçmek için sadece planlama safhasında değil, planların uygulanması safhasında da kamu yararının gözetilmesi ve buna uygun hareket edilmesi gerekir. Çağdaş ve verimli bir kent hayatı ancak bu şekilde oluşturulabilecektir. Planning is one the works conducted by certain ranks of the administration basing on the authority granted by laws. Proper and functional planning has been more significant as a result of population shift from rural to urban areas due to industrialization increasing by globalization. Such that formation of large cities and consequently arising dispersed urbanization requires revising shanty houses and their infrastructure and superstructure, building educational, regional, social and cultural reinforcements and conducting these services in a planned and systematized way. Many plan types, development plans being in the first place, are seen in the state organization. Zoning plans may be the most significant one among these plans. Zoning plans are plans which can satisfy the common needs of the relevant area and local community within a certain time period and new needs possible to arise till the target date and eliminate the negativities possible to be caused by former plans and directly affect the relevant area. The most significant aspect of zoning plan preparation is authority. In other words, there are many offices authorized to prepare zoning plans. Although some of them obtain this authority from the Zoning Law No. 3194, others are authorized to prepare or make third parties prepare their own zoning plans. Thus, it recalls conflict of authority to mind in the first place. However, although there is no conflict of interest between provincial municipalities and special provincial administrations, conflicts of authority possible to arise between metropolitan municipalities and district municipalities have been ruled out in favor of the metropolitan municipalities. On the other hand, possible conflicts of authority between different organizations and institutions will be resolved by the authority rule suggested by the special law. Implementing zoning plans is also a different procedure. Different tools can be used for this purpose. However, no matter which method is preferred, the public interest purpose suggested by law should not be ignored. Even though it is necessary to prepare plans in a way to satisfy the actual and future needs of the local community rationally within a certain period of time, an irrecoverable urbanization profile shall arise in case mistakes are made by deviating from the public interest in the implementation phase or the personnel assigned during preparation and implementation of the plans look out for themselves or 3rd parties. In order to avoid such an unhealthy housing which ignores the future, it is required to look after the public interest and act accordingly in not only preparation but also implementation phase of the plans. A modern and efficient urban life only can be formed by this approach. 104

Sadece Türkiye'nin değil aynı zamanda Dünyanın en önemli metropollerinden biri olan İstanbul, başta jeo-stratejik konumu ve ekonomik imkânlarının çeşitliliği sayesinde bir çok alanda cazibe merkezi olmaya devam etmektedir. Her ne kadar ulusal kalkınma planı olan Onuncu Kalkınma Planında, mekânsal planlama ve uygulamanın yerinde gerçekleştirilmesi ve ortak karar alma süreçlerini güçlendiren bir yapının oluşturulması öngörülmüşse de, halen onlarca kurumun İstanbul'da farklı ölçeklerde ve konularda planlama yetkisi olduğu gerçeği ortadadır. Farklı kurumların kendi doğruları çerçevesinde hazırlamış oldukları bu planlar arazi kullanım çakışmalarına sebep olurken, zaten doğal işleyişinde hızlı bir nüfus artışına sahip olan kent; Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kanal İstanbul gibi makro projelerle de artık mevcut konut stokunun yetmediği, gün geçtikçe bu ihtiyacın daha da şiddetlenerek arttığı bir çıkmaza doğru sürüklenmektedir. Bu eğilim, başta kuzey ormanları olmak üzere havza koruma alanları, tarım alanları, sit alanları gibi doğal yaşam alanlarını tehdit eder hale gelmiştir.Bu tez çalışmasında farklı kurumların ürettiği planların çakışmaları dikkate alınarak en uygun alan kullanımlarını belirlemek için LUCIS (Land Use Conflict Identification Strategy) modeli kullanılmıştır. Özellikle büyümekte olan kentlerin karşılaştığı söz konusu problemin çözümüne yardımcı olabilecek bir model olan LUCIS modeli ile uygunluk analizleri yapılmıştır. LUCIS modeli, uygunluk analizlerine yeni araçlar sunmakta ve gelecekte görülmesi muhtemel alan kullanım uyuşmazlıklarını mekânsal olarak ortaya koymaktadır. Model, Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yazılımı olan ArcGIS içerisinde yer alan ModelBuilder arayüzünü kullanmaktadır. Modelin daha iyi çalışması için, insanın mekânla olan ilişkisini özetleyen ve arazi kullanımlarını en genel şekilde tasnif eden yerleşim, tarım ve koruma alanları ile ilgili ulaşılabilen ve anlam ifade eden veriler kullanılmıştır. Modelde amaçlar, hedefler ve stratejiler oluşturularak fiziksel ve ekonomik açıdan en uygun alanlar CBS yardımı ile belirlenmiş ve mevcut alanlar ile karşılaştırılarak alternatif kullanım alanları önerilmiştir. Önerilen kalkınma modeli doğrultusunda, ülkemizdeki kentlerin en büyük sorunlarından biri olan yanlış arazi kullanımlarının önüne geçilebileceği umulmakta, sürdürülebilir kentsel gelişim ve doğa koruma arasında denge sağlanabileceği düşünülmektedir. Bu çalışma aynı zamanda Kalkınma Ajansları tarafından hazırlanan, Düzey II Bölgelerinin anayasası denilebilecek Bölge Planlarının hazırlanmasında yani kalkınma planlamasında; CBS kullanımıyla hızlı, etkili ve doğru bir şekilde verilerin değerlendirilebileceğini ve mekânı etkileyen birçok faktörün aynı anda göz önüne alınarak, alternatif çözüm yollarının bulunabileceğini göstermektedir.İstanbul'un sürdürülebilir bir çevreye sahip ve keyifle yaşanan bir şehir olabilmesi için; LUCIS ve benzeri modeller yardımı ile belli parametreler kullanarak uygun yerleşim alanları belirleyerek, kontrolsüz bir şekilde artan yerleşim alanı ihtiyacını belirli alanlara yönlendirmek gerekli ve mümkündür. Aksi takdirde bu çalışmanın sonuçlarında görüldüğü gibi sürekli artan yerleşim alanları, şehrin can damarları olan su havzalarını, tarım alanlarını ve orman alanlarını gün geçtikçe baskı altına alacaktır. In the 20th century, the rapid developments in science and technology caused human beings live fast and accordingly that brought forth an uncompensated pollution. With the increase in population and abundance of resources a great waste started. Heavy damage from the World War I and II, devastating effects of used chemical weapons on human and nature led humanity to protect natural resources and environment and so this issue became the priority of development plans. Istanbul –a worldwide metropolitan city, experienced this course and faced uncontrollable and distorted urbanization with heavy migration flow from 1950s.As in all over the world, in consequence of increasing population for providing the balanced use of the sources and controlled growing in Turkey, planning studies have gained great momentum. However, development-centered efforts have some major issues in Turkey. Lacking the creation of necessary knowledge base for determining development strategies is one of the leading problems. while determining the regional development strategies, not analyzing the site-specific conditions, geographical, cultural, social and historical characteristics of the regions and determining similar strategies regarding the region make difficult that people in the region establish, adopt and exercise desirable development strategies. A multi-perspective and comprehensive study is required to build the development model. The development should exactly be human-centered and the human is surely in connection with space. To establish the connection between human-being and space properly is possible with planning. To reach a proper planning could only be possible with a proper interpreting the reliable information by analyzing. Geographic information systems to be able to reach these goals, designed to solve complex planning and management problems and including involving, managing, processing, analyzing, modelling and imagening the position-determined data in the space and defined as hardware, software and methods system have become prominent one more time. In this study, these have practically been displayed that GIS tools could be utilized for planning and make contribution for determining.Development is a comprehensive subject having social, economic and spatial dimensions. When studying the spatial dimension of development it is witnessed that each administative decision definitely leads either positive or negative results. Therefore the need for establishing mechanisms which will manipulate the decision-makers and make them take the most appropriate decision has become appearent. Notably the metropolis have to make short term plans for the next 3-5 years and long term plans for the next 40-50 years to overcome issues such as immigration, transportation, environment etc. Making prediction for the future and planning a city with this prediction definitely difficult and risky. It is possible to make such prediction with modelling primarily the current urban settlement and than future urban distribution.Istanbul is one of the world's most important metropolitans particularly with its geo-strategic location and diversity of economic opportunities. Although a structure to strengthen joint decision-making process, spatial planning and implementation in places were anticipated in the 10th National Development Plan, still dozens of institutions in Istanbul have the authority of planning on different scales and matters. While conflicts on land use occur due to the plans prepared in accordance with each institution's own right, the city with a rapidly increasing population is led towards a dead end through insufficient housing stock which has become even more desperate with macro projects such as Yavuz Sultan Selim Bridge and The Canal Istanbul. This trend primarily has become a threat to natural habitats such as sites, watershed protection areas, agricultural areas, and especially to the northern forests.In this dissertation, LUCIS (Land Use Conflict Identification Strategy) model has been used to detect the optimal use of land considering the conflicts of plans which different institutions developed. LUCIS model has been used to identify the most suitable land-use, especially in developing countries to find probable solutions against land-use conflicts. The model enables new tools for land-use suitability analysis and produces a spatial representation of probable conflicts of future land use distribution. LUCIS Model that uses Model Builder interface existing in ArcGIS which is Geographical Information System (GIS) software is used in the study. Meaningful and accessible data which is related with residential, agricultural and protected areas, expressing the relations of humanbeing with space and classifying land usage on a broad level, have been used for the model to work better. In the model; objectives, goals and strategies were established, and physically and economically optimal areas have been identified with the help of GIS and compared to the current areas to propose alternative use areas. Via the proposed development model it is expected to prevent the maluse of the lands which is the biggest problem of the cities in Turkey. With this model, sustainable urban development and natural conservation will be balanced. Besides, this study shows that data to be evaluated rapidly, efficiently and correctly on the preparation of the Regional Plans which can be identified as the development agencies and which means by using GIS on development planning, and also shows that alternative solution channels can be found out by considering many factors at the same time. In this study, the minimum required data for establishing a model geographical information system and analyses which could be used by GIS have been presented clearly. Although the so called data and analyses are for environmental planning these will provide important source for other fields of the study. As a result of analysis made for determining the dispute area in this study, land values have been divided into 27 different combination. When these combinations are examined it is determined that one of the categories among Settlement, Protection and Agriculture is dominant so that the area having no dispute corresponds to 81,5% of the whole area of Istanbul and area having dispute corresponds to 18,5% of the study area. Therefore, the 18,5% of area having land use dispute has great importance on managing future land use. As a result of this study, in addition to the current protection zones such as northern forests, watersheds, and semi-vegetation zones; 63,640 hectares of area should be under protection. These zones should be protected in order to preserve water and fresh air resources of the city. The fact that Istanbul is geo-strategically important and has variable economical availabilities and so it is an attractive center, and the fast expansion of settlement areas that multiplied 26 times from 1995 to 2014 are the greatest threat to protection zones.Avoiding such threats will be possible only by a good planning. And a good plan is just possible by a decision support mechanism fed with correct and updatable information sources. As in this study, in planning studies to be done; protection suitability analysis, agricultural suitability analysis and settlement suitability analysis will be evaluated together and a reliable decision support system will be established for a healthier future planning. Regarding results of this and similar scientific studies, actions need to be done considering that development taking into consideration of the natural resources and environment is prior to pure economic development. And therewithal, these areas that are heartland of Istanbul need to be expanded as seen in the result of this study. While preparing plans in every scale and making development-oriented studies, this fact should be considered. To make Istanbul a city with an ease of settling in and bustling leisure and social activites which also has a sustainable environment, LUCIS and similar models is operational for orienting unrestrained increase in the demand for residential districts toward appropriate areas. This is necessary and possible. Otherwise, as it is seen in the results of this study, ever-increasing residential areas will repress the watersheds, agricultural lands and forestery areas which are the crucial lifeblood of the city. 242

Sürdürülebilir kentsel kalkınma kavramı; kentlerde yaşayan bireylerin çevre ile uyum içerisinde yaşamlarını devam ettirirken, yaşam kalitelerini yükseltmek amacıyla yaptıkları çalışmaları, gelecek nesillerin yaşam kalitelerine negatif etki oluşturmayacak şekilde yapmaktır.Kentlerin mevcut durumu ile ulaşmak istedikleri hedeflerin belirlendiği ve bu hedeflere nasıl ulaşılabileceğinin değerlendirildiği, bölge ve il gelişme planları; kentlerin kalkınmışlık açısından daha iyi seviyelere taşımak için birer yol haritaları olacağından, sürdürülebilir kentsel kalkınmaya da katkı sağlayacaktır.Bu çalışmada, Bartın ilinin içinde bulunduğu; Batı Karadeniz Bölge Planının ve Bartın İl Gelişme Planının, ilin sürdürülebilir kentsel kalkınmasına ne gibi faydalarının olduğu araştırılmıştır. Çalışma Yöntemi olarak kaynak taraması tekniği tercih edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, hazırlanan bu planların Bartın'ın sürdürülebilir kentsel kalkınmasına katkı sağladığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik ve Kalkınma; Sürdürülebilir Kentsel Kalkınma; Bölge Gelişme Planı; İl Gelişme Planı; Bartın. The concept of sustainable urban development; The efforts of the individuals living in the cities to raise their quality of life while continuing their lives in harmony with the environment are to be made so as not to have a negative effect on the quality of life of future generations.Regional and provincial development plans, in which the targets of the cities are determined with the current situation and how these targets can be reached; It will also contribute to sustainable urban development since cities will have road maps for better levels of development.In this study; Zonguldak-Karabük-Bartın Regional Plan and Bartın Province Development Plan were investigated to find out what benefits they have for the sustainable urban development of the province. Literature scanning technique was preferred as the study method. As a result of the work, it was seen that these plans contributed to the sustainable urban development of Bartın.Key Words: Sustainability and Development; Sustainable Urban Development; Regional Development Plan; Provincial Development Plan; Bartın. 138

Ülkemizdeki planlama sürecine bakıldığında; plansız ve yasadışı yollardan gelişme/büyüme, çok aktörlü sistemin yönlendirdiği parçacıl planlama yaklaşımları, tarım alanları, orman alanları, su havzaları gibi eşik alanları da içeren ve ortak yaşam kaynaklarını tüketen gelişme eğilimleri, mevcut kent dokusunun arazi kullanış örüntüsünde çözüm gerektiren sorunların planlamada yeni arayışları yönlendirdiği, çözüm yaklaşımları sunan `sürdürülebilir planlama ve kentsel gelişim` yaklaşımlarının son yarım yüzyılda artan oranda ağırlıklı olarak yer aldığı görülmektedir. Uluslararası düzenlemelerle kavramsal içeriği ortaya konan, ekonomik, sosyal ve çevresel mekândaki gereksinimlerin, kaynakların uzun vadede dengeli kullanımı ve gelecek kuşakların ihtiyaçları düşünülerek giderilmesini gerektiren sürdürülebilir kalkınma, yukarıda tanımlanan sorunların çözümünde ve planlama anlayışında yol gösterici niteliktedir. Kentlerin sürdürülebilirliği ülkesel ve bölgesel kalkınma, gelişme ve kaynak yönetimi için büyük önem taşımaktadır. Bu noktada, `planlama sisteminin sürdürülebilirliği` ve planların `uygulanabilme kapasitesinin` görülebilmesi için ilk olarak planlama politika ve eylemlerinin `sürdürülebilirlik` kavramları ile ele alınarak detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Sürdürülebilirliğin özellikle mekânsal planlama ile entegresi sırasında, ilkelere bağlı geliştirilen eylemlerde sorunlar oluşabilmekte veya kimi politikalar eylem aşamasında göz ardı edilebilmektedir. Ayrıca kentlerin sürdürülebilirliğinin sadece alt ölçek planlama uygulamaları ile sağlanamayacak nitelikte olması, daha geniş kapsamlı politikaların oluşturulacağı üst ölçek uygulamaları zorunlu kılmaktadır. Bu açıdan bölgesel kurumlar, üst ölçek plan yaklaşımları, planlamada bütünsel yapı, eşitlikçi ve katılımcı planlama, kamu yararının tanım içeriği, sosyal donatı kavramı sürdürülebilir gelişim için önem taşımaktadır. Tez çalışmasında sürdürülebilir gelişme sürecinin irdelenmesi bölgesel ve kentsel ölçekte Kırklareli örneği ele alınarak incelenecektir. Çalışma alanı olarak seçilen Kırklareli kent merkezi için yürürlükte olan üst ölçekli plan 2011 yılı onaylı çevre düzeni planı ve yürürlükte olan alt ölçekli planlar ise 1991 onaylı imar planlarıdır. 1991 yılından günümüze geldiğimizde arada geçen 25 yılda kent kimliği, nüfus büyüklüğü, kentsel makroform, ticari işlev yapısı, yoğunluk değerleri, sosyal donatı alanları gereksinimi, ulaşılabilirlik, sosyal ve ekonomik yapı üzerindeki önemli değişmelere karşın herhangi bir imar planı yapılmadığı, ihtiyaçların parsel ölçeğinde parçacıl uygulamalarla giderilmeye çalışıldığı görülmektedir. Bu durum ise kentsel ihtiyaçlara bütüncül bir bakış açısıyla çözümlerin getirilememesini, koruma olgusunun kısıtlılığını, kentsel dokuda gelişimin tam anlamıyla yönetilememesini ve sürdürülebilir kentsel gelişimin etkin olmamasını yönlendirmiştir. Bu tez çalışması, belirlenen sürdürülebilirlik kriterleri doğrultusunda, Kırklareli planlama sistemindeki ve mekân üzerindeki sorunları ortaya koymakta ve çözümler getirmektedir. When the planning process analyzaed in our country, unplanned and illegal ways of development/growth, many actors in the system directs the segmented approaches to planning, development trend of consuming common living resources and including threshold fields such as agriculture, forests, water basins, the existing urban fabric of that require solutions in land use patterns, `sustainable planning and urban development` approach that offering many solutions approach has increasing rate in the last half century. Revealed the conceptual content with international regulations, economic, social and environmental requirements, balanced use of resources in the long term and considering the needs of future generations development requires sustainable development is lead the way in the planning and understanding the solution of the problems described above.Urban sustainability has great importance for national and regional development and resource management. At this point, initially planning policies and actions of `sustainability` should be taken up with the concepts discussed in detail for `the sustainability of the planning system` and plans `implementation capacity` to be revealed. Sustainability, especially when integrated with spatial planning, can experience problems in the development of policy and actions or some policies can be ignored in the action stage. In addition, sustainability of the city that can not be achieved only with sub-scale planning applications, requires it upper scale applications to create more far-reaching comprehensive policies. From this point, regional institutions, upper scale plans approaches, holistic view for planning, equitable and participatory planning, definition of content in the public interest, the concept of social reinforcement is essential for sustainable development. In this thesis, examination of the sustainable development process will be analyzed at regional and urban scale in Kırklareli sample. For Kırklareli town centre chosen as the study area, current upper-scale plan is environmental plan approved in 2011 and current subscale plan is development plans approved in 1991. When come to the passage of 25 years since 1991, there are not any development plan implementation despite significant changes in the urban identity, population size, urban macroform commercial function structure, density values, social facilities requirements, accessibility, social and economic structure. It is observed that meet the needs in the the scale of plot with the segmented application. Because of this situation, urban needs can not meet with holistic view, urban conservation be at limited level, development of urban fabric can not be literally managed and sustainable urban development can not be effective.In this thesis, will be revealed problems in planning system and urban fabric in Kırklareli and will be bringed soluitions in accordance with agreed sustainable criteria. 193

Bu çalışma 1980 yılı sonrası İstanbul metropolünden çevre kentlere yayılan sanayi alanlarının çevre kentlerde yarattığı mekânsal değişimleri irdelerken, dünyada ve ülkemizde yaşanan politik ve ekonomik değişimlere bağlı olarak Türkiye'de planlama kurumunda gerçekleşen değişimleri de araştırmaktadır. Planlama kurumunda yaşanan bu değişimlerin çevre kentlerde yarattığı mekânsal izdüşümlerin açıklanabilmesi amacıyla İstanbul'un batı komşusu Tekirdağ ve Tekirdağ'a bağlı ilçe ve belde yerleşmelerindeki değişim süreçleri incelenerek neden-sonuç ilişkisi içinde sorgulamaktadır.Bu doğrultuda çalışmanın ilk bölümünde, tezin amacı, kapsamı ve araştırma soruları açıklanmaktadır. İkinci bölümünde, çalışmaya ışık tutacak ilgili literatür değerlendirilerek ele alınan konunun kavramsal temelleri, gelişim süreci, teorileri ve yaklaşımları Harvey, Lefebvre, Amin gibi düşünürlerin kuramları ışığında tartışılmaktadır. Çalışmanın hipotezi Harvey ve Lefebvre'nin kuramları ile bu önermeler çerçevesinde kurumsalcı teori ve düzenlemeci yaklaşım temel alınarak oluşturulmaktadır. Üçüncü bölümde Türkiye'de 1980 sonrası yaşanan ekonomik - politik değişim ve dönüşüm sürecinde sermaye birikiminin sanayi yatırımlarını metropol/başat kent dışına taşıma süreci ve bu süreçte planlama kurumunun rolünün ne olduğu, sanayinin yöneldiği yeni mekanlarda konumlanmasını mümkün kılmak ve kolaylaştırmak amacıyla planlama kurumu içinde geliştirilen yapılar ve bu yapıların etkilerinin neler olduğu ele alınmaktadır.Dördüncü bölümde sanayi sermayesinin metropolde karşılaştığı tıkanıklığı aşmak üzere yeni yatırımlarına alan açma arayışları sonucunda İstanbul'un batı komşusu Trakya Alt Bölgesi'ne kayması ile yaşanan gelişmeler, planlama kurumu içinde var olan yaklaşım ve karmaşa ile birlikte değerlendirilerek araştırılmaktadır.Beşinci ve son bölümde ise tez çalışmasının çıkarımları araştırma sorusu çerçevesinde değerlendirilmekte, planlama politikalarının mekânsal olarak doğurduğu sonuçlar nedenleri ile birlikte tartışılmaktadır. This thesis focuses on the spatial, institutional and planning approach change in cities and it takes Tekirdağ as the case study in terms of cause affect relationship. In this context, firstly the aim of the study and in what ways it will contribute to literature is explained.Following that related literature study and theoretical discussions developed by several authors such as Harvey, Lefebvre and Castells that consolidates the aim of the thesis are done. Among these discussions the institutional approach seemed the most appropriate theoretical framework for this study. The authors explain the production of urban space in terms of capital investments. In the third part our interest focuses on post 1980 period economic and spatial transformation and hence accumulation switches in Turkey. On that note what institutional and juristically changes took place, what the roles of planning institutions took, and lastly to what extent these institutions happened to be affective are tried be answered. As a result a Picture of planning institutions in terms of conflicts and role overlapping is aimed to be acquired.Lastly in the fourth section, Tekirdag case is discussed in detail as it went through a developing process depending on the decentralization of İstanbul industries which were to find new investment areas. Here at the economic, population spatial developments and changes were observed. To be able to understand these changes better, the current plans and legislations, their role in the spatial configuration process and what contributions new plans can add will be scrutinized. 191

Ülkemizde, Özerklik ve İdari vesayet kavramları uzun zamandır tartışılmaktadır. Temsili demokrasi ile yönetilen ülkemizde; katılımcı demokrasinin hayata geçirilmesini, şeffaflığı, hesap verilebilirliği, yaşamına ve yaşadığı çevreye duyarlı ve sorumluluk üstlenen yurttaşlığı, ulusal politikalarla yönlendirilen yerelin, aynı zamanda kendi özgün potansiyellerini ortaya koymasında kolaylaştırıcılığı ve atılımcı gücünün desteklenmesi asıl amaç olarak görülmesine karşın bu yolda doğru politikalar üretilememiştir. Bu nedenle Yerel Yönetimler tarafından sürdürülebilir, yaşanabilir ve halkçılık ilkelerini sağlayacak yaşam çevreleri yaratmaya dönük mekânsal politikalara sürekli müdahale çabası içerisinde olunmuştur. Ulusal ve bölgesel ölçekte katılımcı bir süreçle birlikte oluşturulan planlama politikaları, yerel planlama süreçlerinde yönlendirici olurken, yerel kendi özgün değerleri ve dinamikleriyle ve aynı kapsam ve içerikteki planlama süreçleriyle kendi gelecek vizyonunu oluşturabilecek ve yerel gelişimini sağlayabilecektir. Bu kapsamda yürütülen bir planlama yaklaşımı, odağına yalnızca kentleri almayacak; kırsal yerleşimleri, kır-kent bütünlüğü içinde ve kırsal kalkınmayı da hedefleyerek ve bunun araçlarını ve ortaklıklarını sağlayacak bir boyutu da içerecektir. Oluşturulan yönetim ve planlama anlayışı ışığında, Çıkar guruplarına kapalı, ülke ölçeğinden başlayarak, bölge, kentsel bölge, il, ilçe ve kırsal alanlar kademelenmesinde ve bütünlüğünde bir yaklaşım gerçekleştirile bilinecektir.Bu çalışma ile Bursa Büyükşehir Belediyesinin mekânsal politikaları, idari vesayet ve Demokratik özerklik perspektifinden ele alınmış; ülkemizin planlamaya ilişkin mevcut kurumsal yapının ve bu yapıda işleyen mevcut planlama pratiği ve sürecinin gözlenen sorunlarından hareketle, sorun alanları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada mevcut yasal düzenlemeler irdelenmiş ve uygulamada karşılaşılan aksaklıklar ve bunların Bursa Büyükşehir Belediyesinin mekânsal uygulama politikalarına nasıl sirayet ettiği, idari ve siyasi süreç olarak ele alınarak araştırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yerel Yönetim, İdari Vesayet, Demokratik Özerklik, Mekânsal Planlama, Bursa Büyükşehir Belediyesi The notions of autonomy and administrative tutelage have long been disputed in our country. Despite the fact that facilitating participatory democracy, transparency, accountability, responsible citizenship, feeling responsible for the environment one lives in, paving the way for citizens who are led by national policies to develop their own potentialities and supporting citizens' power of initiative have been regarded as the main goals in our country that is governed by a representative democracy, not many right political steps have been taken to this end. For this very reason, attempts of intervention against the spatial policies that allow the local administrations to create the proper and sustainable environment that will provide ground for populist principles have constantly been observed. However, a planning policy that is drafted through a national and regional level of participation is able to create its own vision for the future and achieve its local development with its own values, dynamics and other planning processes that have the same context and scope with it as well as it serves for the processes of local planning. Such an approach of planning will not include merely cities; it will also include rural settlements, aiming for rural development through the integration of rural and urban regions and providing the necessary tools for this integration. In light of this perception of administration and planning that will be formed, it will be possible to adopt the right approach for proper integration and classification, which will be safe from interest groups, of countries, regions, urban districts, cities, districts and rural areas. With this research, it is aimed to analyze the spatial policies of the Bursa Metropolitan Municipality, the notions of administrative tutelage and democratic autonomy; and through this analysis, it is aimed to detect the problematic spots by observing our country's current institutional structure regarding planning and the current practices of planning in this structure. Furthermore, existing legal regulations are examined; flaws that are encountered in practice and how these flaws affect the spatial practice policies of the Bursa Metropolitan Municipality are researched considering their administrative and political dimensions as well. Keywords: Local administration, administrative tutelage, democratic autonomy, spatial planning, Bursa Metropolitan Municipality 149

Sürdürülebilir kalkınma çok bilinen ve yaygın olarak kullanılan bir kavram olmakla beraber, uygulama araçlarının tanınmaması ve bu anlamda yeterli deneyim olmaması sebepleriyle planlama pratiğine geçirilmesinde sıkıntılar yaşanmaktadır.Sürdürülebilir kalkınma ilkelerini benimseyen yeni bir plan/belge hazırlanması için ya da mevcut politika dokümanlarının sürdürülebilir kalkınma ilkeleri ışığında değerlendirmesinin yapılabilmesi için tanımlanan en güncel yöntem ?Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi?dir. Mekânsal planlamada, sürdürülebilir kalkınmanın hayata geçirilmesi için bütünleşik ve analitik bir süreç tanımladığı için Sürdürülebilirlik Değerlendirmesinin yöntem ve amacının iyi anlaşılması önem taşımaktadır.Bu çalışmada, mevcut etki değerlendirme yöntemleri ile uygulamaya yeni aktarılmakta olan Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi yöntemi incelenerek karşılaştırılmakta ve mekânsal planlamaya entegrasyonu ortaya konulmaktadır. Mevcut yazın taraması ve ülke örneklerinin incelenmesi yoluyla mekansal planlamada kullanılabilecek bir Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi modeli geliştirilerek, iki örnek mekansal plan üzerinde geliştirilen model sınanmaktadır. Sustainable development is a well-known and widely used concept but there have been serious difficulties in integrating the term with spatial planning practice because of lack of adequate experience and the recognition of the means of implementation.?Sustainability Assessment? is the current method of preparing a new plan/document which adapts sustainability principles or assessing the existing documents in the light of sustainability principles. Understanding of the purpose and the methods of sustainability assessment is very important because it describes an analytic and integrated process for implementing sustainability development in spatial planning.In this study, the existing impact assessment methods and Sustainability Assessment method, which has been transferred to the implementation recently, will be examined and compared, then the integration of spatial planning is revealed. Through an examination of both existing literature and country examples, Sustainability Assessment model that can be used in spatial planning is developed. Finally, the model developed is tested on two samples of spatial planning. 157

Bu çalışmada, NUTs1 ve NUTs2 düzeylerine göre, SQL sorgulama mantığı ve Arcmap programlarının kullanılması yöntemiyle, küreselleşme süreci çerçevesinde oluşan ve bölgesel rekabeti arttıran Türkiye'deki doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına ait istatistiki verilerin yıllara, sektörlere ve ülke gruplarına dağılımları elde edilmiştir. Bu dağılımların oluşturulmasında hem yabancı menşeili firma sayıları hem de yabancı menşeili firmaların sahip oldukları sermaye stoklarına göre analizler yapılmıştır. İstanbul gerek NUTs1 gerekse NUTs2 düzeylerine göre en fazla yabancı firma çeken bölge olmuş, sermaye stoklarına göre Kocaeli, İzmir, Ankara, Adana, Bursa ve Antalya, yabancı firma sayılarına göre Antalya, Aydın, Ankara, İzmir, Adana ve Bursa alt bölgeleri en fazla yatırım çeken diğer alt bölgeler olmuşlardır. En fazla yatırım yapan ülke grupları AB ile Yakın ve Uzak Orta Doğu, en fazla yatırım alan sektörlerin ise hizmetler ve sanayi olduğu anlaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Bölgesel Rekabet, DYSY'lerin NUTs1 ve NUTs2 Düzeyine Göre Dağılımları In this paper, according to NUTs1 and NUTs2 levels operating with the SQL inquision and ArcMap methodes, we obtained statical datas of foreign direct investments in Turkey by annual, sectoral and country alignation that accelerates the regional competition through the scope of globalisation process. While establishing these dispersed datas, we analized both the number and the capital reserves of foreign parental firms. As a conclusion, İstanbul is to be the most attractive region that withdraws MNEs via NUTs1 and NUTs2 levels; Kocaeli, İzmir, Ankara, Adana, Bursa, and Antalya are the sub-regions that withdraws MNEs via capital reserves while Antalya, Aydın, Ankara, İzmir, Adana and Bursa are the sub-regions that withdraws MNEs via the number of foreign parental firms. Mass countries which mostly invest in Turkey are EU countries, Near and Far East countries; while massive investment sectors are service and industy.Keywords: Globalisation, Foreign Direct Investments, Regional Competativeness, The Dispersion of Foreing Direct Investments via NUTS1 and NUTS2 Levels. 195

`Türkiye'de Kentleşme Politikalarında Bölge Planlaması Ve Çukurova Bölgesi Örneği` Çalışmada, Türkiye'de bölge planlamasının kentleşme politikalarındaki yeri ve önemi ele alınmıştır. Bu çerçevede, farklı bölge planlama çalışmalarına sahne olan Çukurova Bölgesi örnek alınmış ve tez kapsamındaki alan araştırmasının bir bölümüne konu olmuştur. Çalışmanın amacı, kentleşme sürecinde karşılaşılan temel sorunların önlenmesi ve çözümü konusunda elverişli bir araç olarak görülen bölge planlamasına ilişkin temel kabullerin sınanmasıdır. Buna ek olarak, Türkiye'de bölge planlaması alanında beliren `Eylemsizlik Eğilimi'nin nedenleri araştırılmıştır. Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; betimsel çerçeveye kısa bir giriş niteliği taşıyan kent, kentleşme ve kentleşme politikalarının ardından Türkiye'de kentleşme konusu ele alınmıştır. Türkiye'de kentleşme nedenleri, kentleşmenin özellikleri ve beş yıllık kalkınma planlan çerçevesinde izlenen kentleşme politikalarına yer verilmiştir. İkinci bölümde; ilk olarak, bölge kavramı, bölge türleri, bölge planlamasının tanımı ve tanıtımına yer verilmiştir. Çeşitli ülkelerde bölge planlaması ve Türkiye'de bölge planlaması tarihsel bir bakış açısıyla ele alınmıştır.Üçüncü bölümde; `Çukurova Metropoliten Bölgesi Kentsel Gelişme Projesi` özelinde, Çukurova Bölgesine yönelik bölge planlama yaklaşımları ele alınmıştır ve ardından iki kısımdan oluşan alan araştırmasına yer verilmiştir. Alan araştırmasının ilk kısmı `DPT Uzmanlarını`, ikinci kısmı ise `Çukurova Bölgesi Üst Düzey Yöneticilerini` hedef almıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular şu şekilde özetlenebilir. Bölge planlama konusunda, merkezi yönetimin isteksizliği ve buna paralel olarak merkez - çevre ilişkisinin yetersizliği söz konusudur. Türk plan modeli ve örgütlenmesi bölge planlamasının hayata geçirilmesine engel teşkil etmektedir. DPT, gerek kentleşme ve gerekse bölge planlaması konusunda üzerine düşen görevi tam olarak/ sağlıklı bir şekilde yerine getirmemektedir. Planlama kademeleri arasında uyum ve bütünlük sağlanamamaktadır. Türkiye'de, kentleşme sorunlarının önlenmesi ve çözümü konusunda elverişli bir araç olan bölge planlamasından yeterince faydalanamamaktadır. Sonuç olarak, `Türk Plan Modeli ve örgütlenmesi'`nde yeniden yapılanmaya ihtiyaç duyulduğu, söylenebilir. Bölge planlaması, söz konusu yeniden yapılanma sürecinde kilit rol üstlenmelidir. Regional Planning and Urbanization Policies in Turkey and Example of Çukurova Region In this study examines the place and the importance of regional planning within the urban policies in Turkey is tried to be evaluated. In this context, the Çukurova region, which has been subject to different regional planning studies, is taken as an example and is used as a case study. It is commonly accepted that regional planning is a useful means to overcome the basic problems which are observed in the process of urbanization. Hence, the aim of this study is to test the basic presumptions related to the regional planning. In addition to this, the reasons of `inactivity trend`, observed in regional planning in Turkey, has been investigated. The study is composed of three parts. In the first part, the conceptions of 'urban', 'urbanization' and 'urbanization policies' have been discussed, in general, and then the urbanization in Turkey has been evaluated in the light of this conceptual framework. In this sense, main peculiarities of urbanization has been assessed with reference to urbanization policies regulated within the five years development plan. In the second part, the conceptual framework outlined in the first part is enlarged towards the concept of 'region', types of region and definition of regional planning. Additionally, these concepts and definitions are applied to regional planning in Turkey within an historical and comparative perspective.In the third part, the regional planning approaches dealing with Çukurova region has been evaluated with special reference to `Urban Development Project of Çukurova Metropolitan Region`, and integrated with special case study. This case study consists of two main parts. In the first part the population is `State Planning Organization` (SPO) experts, and in the second part, it is `top managers of Çukurova region`. The result of the research can be summarized as follow: What is observed, in the issue of regional planning is that there is a disinclination of central administration. Parallel to this, center-periphery relation cannot performed efficiently. SPO cannot work effectively in tine context of the issues of both urbanization and regional planning. Turkish plan models is not suitable for the realization of regional planning and its form of regulation restricts such a planning. On the other hand, the existing structure of SPO is not convenient to regulate, implement and control regional plans. Stabilization and integration between the phases of planning cannot be performed. /n turkey, the regional planning, which is to be a covenient means to overcome the urbanization problems, cannot be implemented effectively. In this sense, it may be said that, it is need to restructuration and re-regulation of Turkish Planning Model. In such a restructuration regional planning must have crucial role. r.K v 323