Search

Yeni büyüme teorilerinin tartışılmaya başlanmasıyla birlikte, beşeri sermaye değişkeni ekonomik büyüme modellerinde yer almaya başlamıştır. Beşeri sermayenin asıl kaynağını eğitim oluşturmakla birlikte toplumun sağlık düzeyi de beşeri sermayeyi besleyen ve onun gelişmesine önemli katkıda bulunan diğer bir unsur olarak belirtilmektedir. Bu sebeple, ilgili literatürde beşeri sermayenin bir unsuru olan sağlık harcamaları, ekonomik büyüme ve kalkınmanın en temel belirleyicilerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Sağlık harcamalarının artması bireylerin yaşam sürelerini uzatabilmekte ve yaşam kalitelerini yükseltebilmektedir. Uzun ve sağlıklı bir yaşam ise hem ekonomik aktivitedeki artış hem de verimlilik artışıyla birlikte ekonomik büyümeyi olumlu etkilemektedir. Öte yandan bir çok ampirik çalışma ekonomik büyümedeki artışın da sağlık harcamalarına olumlu katkılar yaptığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle değişkenler arasındaki ilişkinin yönünün araştırılması önem arzetmektedir.Bu çalışma sağlık harcama çeşitleri ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisini geniş bir ölçekle araştırmaktadır. 1995-2014 dönemi verileriyle ve Dünya Bankasının gelirlere göre sınıflandırdığı dört farklı ülke grubuna, hem tek tek ülke verileri için hem de ait olduğu ülke grubuna göre yeni nesil panel ekonometrik nedensellik testleri tahmin etmektedir. Elde edilen sonuçlar ülkelere özgü sonuçlar ortaya koyarken, grup olarak yapılan tahminler değişkenler arasındaki çift yönlü nedenselliğe işaret etmektedir.Anahtar Kelimeler: Beşeri Sermaye, Sağlık Harcamaları, Ekonomik Büyüme, Panel Nedensellik Analizi With the start of discussion of new growth theories, human capital variable began to take place in the economic growth theories. While education is considered the real source of human capital, society's level of health is also considered to be another factor that feeds and contributes to, immensely, human capital. Hence, in the literature, health expenditures, as an element of human capital, is accepted as one of the main determinants of economic growth and development. The rise of health expenditures may increase life expentacy and quality of lives of individuals. A long and healthy life influences economic growth through the increase in both economic activity and productivitiy. On the other hand, plenty of empirical work indicates that the increase in economic growth, as well, has a positive effect on health expenditures. Therefore, it is important to investigate the direction of the relation between variables.This thesis investigates the causality between the varieties of health expenditures and economic growth on a great scale. It predicts next-generation panel econometric test for four different groups of countries which are classified by the World Bank according to their GDPs per person, at the level both each country's data set and the group that the country belongs to, for the period of 1995-2014. While the results reveal outcomes that are unique to each country, predictions that were made for the group point out dual causality between variables. Keywords: Human Capital, Health Expenditure, Economic Growth, Panel Data Analysis 222

Bu çalışmada tüm dünyanın temel sorunlarından biri olan gelir eşitsizliğinin daha adil bir duruma getirilmesinde eğitim ve sağlık harcamalarının etkisi incelenmektedir. Çalışmada örnek ülke olarak Türkiye ele alınmıştır. Buna göre, eğitim durumu arttıkça elde edilen gelirin arttığı ve yoksul kesimde yer alan bireylerin ya da hanehalkının eğitim seviyesi ile doğru orantılı olarak bir üst gelir dilimine çıkılabileceği savunulmaktadır. Yapılan ampirik analizde yükseköğretime yapılan harcamaların gelir dağılımını bozucu etkisi olduğu bulunmuştur. Bunun başlıca nedeni olarak yükseköğretim kurumlarından faydalanan kesimin eğitime daha fazla bütçe ayırabilen yüksek gelirli kesimin olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bunun yanında kamu tarafından sağlanan sağlık hizmetleri neticesinde yoksul kesimin sağlıkla ilgili yaptığı cepten harcamalarının azaldığı grafiksel olarak gösterilmektedir. Cepten yapılan sağlık harcamalarındaki azalış sonucu hanehalkının refah düzeyinin artabileceği belirtilmektedir. Ampirik analiz sonucunda kamu tarafından yapılan sağlık harcamalarının gelir dağılımı eşitsizliğini azaltıcı etkisi bulunmuştur. Çalışmada ayrıca Türkiye ile OECD ülkeleri Gini katsayısı, eğitim ve sağlık harcamaları açısından karşılaştırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Gelir Dağılımı, Gini Katsayısı, BeĢeri Sermaye Harcamaları In this study, the impact of education and health costs to bring the income inequality which is one of the main problems of the whole world to a more equitable way has been analyzed. Turkey is considered as a model country in this study. Accordingly, the higher education level is, the more obtained income is and the individuals or households who take part in poor community can rise up a higher bracket in direct proportion to education level. In empirical analysis during this study, it has been explored that the costs carried out in higher education has a destructive effect on income distribution. The main reason of this result is that the segment benefited from higher education institutions is in the high-income category who can allocate more budget to these institutions. Besides, in this study, out-of pocket costs about health which have been done by poor community as a result of medical services have been submitted graphically. It has been indicated that wealth level of households can increase as a result of decreasing the out-of pocket costs in health sector. In consequence of empirical analysis, it has been found that health costs which have been made by public have a reducing effect on income inequality. Furthermore, GINI coefficient of Turkey and OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) countries have been compared in terms of education and health costs.Key words: Distribution of Income, GINI, Human Capital Expenditures 116

Beşeri sermaye iktisadi büyümenin önemli kaynaklarından biridir. Beşeri sermaye stokundaki bir artış iktisadi büyümeyi de hızlandırmaktadır. Gelişmiş ülkelerin yüksek beşeri sermaye stoku verimliliğe pozitif katkı yaparken, gelişmekte olan ülkelerin nispeten düşük beşeri sermaye stoku gelişmelerinin önünde bir engel teşkil etmektedir. Bu durum ise gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki makasın açılmasına diğer bir değişle ıraksayama neden olmaktadır. Dolayısıyla beşeri sermaye stoku iktisadi büyüme hızını belirlemesi açısından büyük bir öneme sahiptir.Beşeri sermayenin birçok unsuru bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi sağlık seviyesidir. Sağlık beşeri sermayenin diğer unsurlarını da beslemesi açısından büyük öneme sahiptir. Örneğin sağlıksız bir insanın daha zor eğitilmektedir. Bu durum ise sağlığın ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.Bu çalışmada sağlık ve iktisadi büyüme ilişkisi teorik olarak ele alındıktan sonra sağlık ekonomisi kavramı açıklanacaktır. Üçüncü bölümde ise Türkiye ekonomisi için sağlık ve iktisadi büyüme ilişkisi ampirik olarak araştırılacaktır. Çalışmada Türkiye ekonomisi için 1980 ? 2007 yılları arasında doğuşta yaşam beklentisi ve büyüme ilişkisi ele alınmıştır. Çalışmanın sonucuna göre doğuşta yaşam beklentisi büyüme üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Ancak seriler arasında kısa dönemde değişkenler arasında bir ilişki mevcut değildir.Bu çalışmada sağlık ve iktisadi büyüme ilişkisi teorik olarak ele alındıktan sonra sağlık ekonomisi kavramı açıklanacaktır. Üçüncü bölümde ise Türkiye ekonomisi için sağlık ve iktisadi büyüme ilişkisi ampirik olarak araştırılacaktır. Bu bağlamda Türkiye ekonomisi için 1980 ? 2007 yılları arasında doğuşta yaşam beklentisi ve büyüme ilişkisi ele alınmıştır. Çalışmanın sonucuna göre doğuşta yaşam beklentisi büyüme üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Ancak değişkenler arasında kısa dönemde değişkenler arasında bir ilişki mevcut değildir. Human capital is one of important sources of growth. An increase in human capital stock accelerates economic growth. When high human capital level in developed countries contributes positively efficiency, relatively lower human capital level in undeveloped countries block their development. This means that, human capital stock has importance for determination of economic growth rate.Human capital has a lot of element. One of them is health level. Health has importance because it feeds other elements of human capital. For example, an unhealthy (ill) person is educated hardly. This situation demonstrates that health is important.In this work, after the relationship between health and economic growth is discussed theoretically, health economics concept will be explained. In third section for Turkey economy, the relationship between health and economic growth will be empirically researched. The result of this work, health expenditure affects growth negatively and life expectations at birth have a positive effect on growth.In this work, after the relationship between health and economic growth is discussed theoretically, health economics concept will be explained. In third section for Turkish economy, the relationship between health and economic growth will be empirically researched. In this context, for Turkish economy the relationship between life expectancy at birth and growth is researched. According to result of this working, life expectancy at birth have a positive effect on growth. However, in the short run there is not a relationship between variables. 98

Çalışmanın öncelikli amacı sağlık düzeyi üzerinde etkili olabilecek sosyo-ekonomik faktörleri, sağlığın üretimi teorik çerçevesinde 1980?2001 döneminde seçilmiş 23 OECD ülkesi için ampirik olarak ortaya koymaktır. Bu amaçla öncelikle sağlık düzeyinin yükseltilmesinin birey ve toplum açısından önemi ortaya konulmaktadır. Daha sonra ampirik çalışmanın çatısını oluşturan sağlık üretim fonksiyonu teorik çerçevesi açıklanarak, bu çerçevede sağlık çıktısı seçimi konusu tartışılmaktadır. Ayrıca sağlık düzeyini etkilediği düşünülen faktörler, sağlığın üretimi teorisi ve yapılan ampirik çalışmalar incelenerek saptanmaktadır. Bu incelemenin sonucunda bağımlı ve bağımsız değişkenlerin farklılaştığı dört ayrı model panel veri yöntemiyle sınanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre sağlık düzeyini en fazla çevresel koşulları temsil eden şehirleşme oranı ve ülkelerin gelir düzeyleri etkilemektedir. Bu sonuçlar çerçevesinde zaman içerisinde sağlık düzeyinin sosyo-ekonomik belirleyicilerinin, sağlık hizmetleri ve sağlık harcamaları gibi doğrudan sağlık sektörü ile ilgili faktörlerden çevresel koşullar, eğitim ve yaşam biçimi gibi faktörlere doğru bir geçiş gösterdiği görüşü desteklenmektedir. Dolayısıyla toplumun sağlık düzeyini yükseltme amacı taşıyan ülkelerin sağlık harcamaları ve gelir düzeyini yükseltmek kadar çevresel koşulları iyileştirmek, toplumu sağlıklı yaşam biçimlerine teşvik etmek gibi politikalar da belirlemesi gerektiği görülmektedir.Anahtar Sözcükler: Beşeri Sermaye, Sağlık Harcamaları, Eğitim, Sağlık Üretim Fonksiyonu, Sağlık Çıktısı, Panel Veri. The principal aim of this study is to present empirically, within the theoretical framework of health production, the socio-economic factors that might have effects on the health outcomes for 23 OECD countries selected in the period between 1980 and 2001. For this purpose; first of all the importance of the improvement of health status is analyzed. Then the theoretical frame of the health production function which is the emprical foundation of the study will be explained and the choice of health output issue is being discussed. Further, the factors which might affect health outcomes are being inspected by exploring health produciton theory and empirical studies. In conclusion of this inspection four models with different dependent and explanatory variables are estimated with panel data method. According to the results of the study, health status of population is mostly affected by the rate of urbanization which represent environmental conditions and income level of countries. The results of the study confirm the idea that, in time, a shift occurred in the socio-economic determinants of health outcomes from the factors directly related to health sector such as health care services and health care expenditures towards factors such as environmental conditions, education, and life style. Therefore, it is obvious that it is necessary for those countries which aim to improve the health status of their societies to determine policies such as improving environmental conditions and encouraging the society towards healthy life styles as well as increasing their health care expenditures and income level.Key Words: Human Capital, Health Care Expenditures, Education, Health Production Function, Health Outcome, Panel Data. 128

Büyüme literatürüne egemen olan neo-klasik kurama alternatif olarak geliştirilen içsel büyüme teorileri, teknoloji içselleştirerek ve neo-klasik kuramın varsayımlarını değiştirerek iktisat yazınına önemli bir katkı yapmıştır. Bu yeni büyüme teorilerinde beşeri sermayenin ekonomik büyümeye kaynaklık edeceği açık bir şekilde ifade edilmektedir. Bu çalışmada, beşeri sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki nedensellik bağlamında değerlendirilmiş ve beşeri sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisinin yönünün seçilen beşeri sermaye ölçütüne duyarlı olduğu görülmüştür., Endogenous growth theories, are developed as an alternative to the neo-classical growth approach which dominated the growth literature for a long time, have had an important contribution to the economic literature by endogenising technology and changing the assumptions of the “old” growth theory. In this new theory, human capital is clearly accepted as an important determinant for the growth. In this presentation, the relationship between human capital and economic growth is investigated in terms of causality and it is found that the causality issue between the variables is sensitive to the choice of the human capital measurement.