Search

Forest fires can occur for a variety of reasons and can spread quickly. So it is a big environmental problem. 12 million hectares of land in Turkey, especially in the Aegean and Mediterranean regions, carries a risk of forest fire. Risky areas in forest fire are places where the fire can start easily and spread quickly to other areas. It is difficult to control nature. In this context, the evaluation of the criteria that cause forest fire is discussed in this study. These criteria are topography, vegetation, climate and socioeconomic, which are 4 main criteria. The sub-criteria of these criteria are height, slope, front, dry vegetation, biomass density, temperature, humidity, wind speed, precipitation, distance to settlement, land use, population density and distance to power lines. Therefore, proposing a multi-criteria decision-making (MCDM) model is invaluable to obtain convincing results, due to the high rate of forest fire. Therefore, Pythagorean Fuzzy (PF) clusters, which offer a wide evaluation scale to the decision maker, PBAHP, Analytical Network Process (AAP) and Analytical Hierarchy Process (AHP) methods, which are used in many applications in the studies in the literature, were applied. The criteria that have an impact on forest fire were prioritized using these two methods. Comparative analysis was made with the results obtained and it was shown how important the result was. Then, scenario-based sensitivity analysis was performed and situations in different conditions were observed. Thus, the fire risk status of forested areas was determined by the study. Therefore, it will contribute to the efficient allocation of available resources., Orman yangınları, çeşitli sebeplerle meydana gelebilir ve hızlı bir şekilde yayılabilir. Bu yüzden büyük çevre problemidir. Türkiye’de özellikle Ege ve Akdeniz bölgeleri olmak üzere 12 milyon hektarlık alan orman yangını konusunda risk taşımaktadır. Orman yangınında riskli bölgeler, yangının kolayca başlayıp, diğer bölgelere hızlı bir şekilde yayılabileceği yerlerdir. Doğayı kontrol altına almak zordur. Bu bağlamda bu çalışmada orman yangınına sebep olan kriterlerin değerlendirilmesi ele alınmıştır. Bu kriterler 4 ana kriter olan topografya, bitki örtüsü, iklim ve sosyoekonomiktir. Bu kriterlerin alt kriterleri ise yükseklik, eğim, cephe, rakım, kuru bitki örtüsü, biyokütle yoğunluğu, sıcaklık, nem, rüzgâr hızı, yerleşim yerine uzaklık, arazi kullanımı, nüfus yoğunluğu ve elektrik hatlarına uzaklıktır. Bu yüzden orman yangını yüksek olması sebebiyle, çok kriterli karar verme (ÇKKV) modelinin önerilmesi, ikna edici sonuçlar elde etmek için çok değerlidir. Dolayısıyla karar vericiye geniş değerlendirme ölçeği sunan Pisagor Bulanık (PB) kümeleri, literatürdeki çalışmalarda birçok uygulamada kullanılmış PBAHP, Analitik Ağ Prosesi (AAP) ve Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemleri uygulanmıştır. Orman yangını üzerinde etkisi olan kriterler bu üç yöntem kullanılarak önceliklendirme yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar ile karşılaştırmalı analiz yapılmış ve sonucun ne kadar önemli olduğu gösterilmiştir. Daha sonra senaryo bazlı duyarlılık analizi yapılarak farklı koşullardaki durumlar gözlemlenmiştir. Böylece yapılan çalışma ile ormanlık alanların yangın riski oluşturma durumları belirlenmiştir. Dolayısıyla eldeki kaynakların etkin bir şekilde tahsis edilmesine katkı sağlayacaktır.

Artan rekabet ortamında, şirketlerin sürdürülebilir bir yapıya sahip olduğunu gösteren ana ölçütlerden birisi finansal durumlarıdır. Çok sayıda faktöre göre değerlendirilebilen bu yapının ölçümünde şirketlerin sektördeki rakipleri ile birlikte ele alınması gerekmektedir. Bu bağlamda finansal performansın değerlendirilmesi bir karar problemi olarak ifade edilebilmektedir. Çalışmada BIST Aracı Kurum endeksine tabi şirketlerin 2021 yılı için finansal ölçümü gerçekleştirilmiştir. Ekonominin işleyişinde önemli bir rol üstlenen aracı kurumların finansal yapılarının sağlıklı ve güçlü olması önemlidir. Finansal oranlar üzerinde yapılan analizde, kriterlere nesnel bir yaklaşım olan İMV ile önem değeri atanırken, WASPAS metodu ile şirketlerin performans değerleri hesaplanmıştır. Duyarlılık analizi ile ise WASPAS metodu parametre değişimleri gözlenmiştir. Karar problemi farklı parametrelere göre on bin defa çözülmüş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre öz sermaye karlılık en önemli finansal gösterge olarak öne çıkarken, net karlılığın etkisi ise diğerlerinde daha az olarak bulunmuştur. In an increasingly competitive environment, one of the main criteria that shows that companies have a sustainable structure is their financial condition. In the measurement of this condition, which can be evaluated according to many factors, companies should be considered together with their competitors in the sector. In this context, the evaluation of financial performance can be expressed as a decision problem. In the study, financial measurement of companies subject to BIST Intermediary Institutions index was carried out for the year of 2021. It is important that the financial structures of intermediary institutions, which play an important role in the functioning of the economy, are robust and reliable. In the analysis made on the financial ratios, the importance value was assigned to the criteria with an objective approach, IMV, while the performance values of the companies were calculated with the WASPAS method. With the sensitivity analysis, the parameter changes of the WASPAS method were observed. The decision problem was solved ten thousand times according to different parameters and the results were evaluated. According to the results, while equity profitability stands out as the most important financial indicator, the effect of net profitability is found to be less in the others.

Türkiye'de, etkili ulaşım sisteminin, aksların ağırlığındaki artışla birlikte yüz milyonlarca Eşdeğer Tek Dingil Yükü (ESAL)'ne ulaşan artan trafik sayısını karşılaması gerekir. Buna göre, eski AASHTO tasarım yönteminin son teknoloji Mekanistik-Ampirik Tasarım Yöntemi (M-EDM) kullanılarak değiştirilmesi gerekmektedir. Bu tezde M-EDM şunlar için kullanılmıştır: 1) Türkiye'deki tipik esnek üstyapıların değerlendirilmesi, 2) Laboratuvar testleri yaparak Dinamik Elastik Modül (E*)yi bulmak için yeni yaklaşım, 3) Türkiye'deki Tipik Kaplama Kesitleri (TTK) ile Tek Tabakalı Kesitlerin (PPS) Ömür Boyu Maliyet Analizinin (ÖBMA) yapılması 4) Esnek üstyapı tasarımı üzerinde önemli etkisi olan parametreleri belirlemek için Duyarlılık Analizi (DA) yapılması. Bu çalışmada, M-EDM analizi için MnPave yazılımı kullanılmıştır. Trafik yükleriyle ilişkili TTK Türkiye Esnek Kaplama Kataloğu'ndan alınmıştır. Tabakaların özellikleri Türkiye Karayolu Teknik Şartnamesi'nden seçilmiştir. İki iklim bölgesine ait veriler, Sıcak ve Soğuk iklimi temsil etmek üzere Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden alınmıştır. Türkiye'de kullanılan TTK değerlendirmesinin sonuçları, bu tabakaların yeterli olmadığını ve ortaya çıkan Tekerlek izi ömrü (TÖ) ve Yorulma Ömrü (YÖ)'nün özellikle yüksek trafik yükü ve şiddetli iklim koşullarında tasarım ömründen daha az olduğunu göstermiştir. DA, farklı değerlendirme yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar farklı indeksler (Grafik, Normalleştirilmiş Duyarlılık İndeksi (NSI) ve Mesafe Duyarlılık İndeksi (DSI)) kullanılarak değerlendirilmıştır. DSI bu tezin bulgularından birisidir. Tasarım ömrünün aks ağırlığına, trafik yüklerine, bitümlü bağlayıcı tipine, taban zeminine ve (Plentmiks Temel) esnek modülüne ve tabaka kalınlıklarına Duyarlı ve Çok Duyarlı olduğu bulunmuştur. Diğer endekslerden farklı olarak DSI, hem sayısal hem de kategorik parametreler için kullanılabilecek iyi bir endekstir. Bu çalışmada, E*'in belirlenmesi için basit bir yöntem bulmak amacıyla Sıcaklık Duyarlılık Parametrelerinin (A-VTS) karakterizasyonunda kullanılan laboratuvar testlerini yapmak için iki tip bitümlü bağlayıcı ve iki tip katkı maddesi kullanılmıştır. Bu çalışma sırasında, Karayolları Genel Müdürlügü (KGM) tarafından E*'in belirlenmesi için kullanılan bu modelin farklı iklim koşulları ve trafik hızlarında yeterli olmadığı bulunmuştur. Sonuçlara göre, Türkiye'de E*'in belirlenmesi için yeni bir yaklaşım bulunmuş ve tavsiye edilmiştir. TTK'nin ÖBMA ve iki farklı PPS (PP1 ve PP2) LCCAExpress yazılımı ve M-EDM kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sonuca göre, ÖBMA, esnek kaplama tasarımında PPS'nin gelecekte esnek kaplama tasarımında Türkiye'de kullanılabilecek önerilerden biri olabileceğini göstermektedir., The effective transportation system needs to accommodate the increased number of traffic which reached hundreds of millions of Equivalent Single Axle Loads (ESAL) accompanied with an increase in the weights of axles. Accordingly, there is a need to substitute the old AASHTO design method by using the state-of-art Mechanistic-Empirical Design Method (M-EDM). In this thesis, the M-EDM has been used for the 1) Assessment of Turkish Typical Sections (TTK), 2) Conducting Sensitivity Analysis (DA) 3) Determination of new approach for the calculation of Comlex Elastic Modulus (E*) of asphalt mixture 4) Conducting Life Cycle Cost Analysis (ÖBMA) of TTK and Perpetual Pavement Sections (PPS). For the purpose of M-EDM analysis, MnPave software has been used while typical sections with associated traffic loadings have been selected from Turkish Flexible Pavement Catalogue. The properties of the layers were selected from Turkish Highway Technical Specifications. The climate data was obtained from the Meteorology General Directorate to represent the hot and cold climate in Turkey. The results of the Assessment of TTK showed that these sections are not adequate and the resulted Rutting Life (TÖ) and Fatigue Life (YÖ) were less than the design life especially at high traffic loading and severe climate conditions. One at A time DA was conducted. The results were assessed using different indices (Graphical, Normalized Sensitivity Index (NSI) and Distance Sensitivity Index (DSI). DSI is one of the findings of this thesis. It was found that design life (TÖ and YÖ) were either Sensitive and Very Sensitive to axel weight, traffic loadings, asphalt type, subgrade and plant mix base resilient modulus, and layers thicknesses. Unlike other indices, DSI was a good index that can be used for both numerical and categorical parameters. In this work, two asphalt types and two additives were used for conducting laboratory tests that used in characterization of Temperature Susceptibility Parameters (A-VTS) to find simple method for determination of E* using simple tests. During this study, it was found that this model used by Turkish Transportation Authority (KGM) for determination of E* is not sufficient under different climate conditions and traffic speeds. Based on the results, a new approach for the determination of E* in Turkey has been found and recommended. ÖBMA of TTK and two different PPS (PP1 and PP2) were conducted using LCCAExpress software and M-EDM. The ÖBMA was conducted using different combinations of traffic loadings, materials properties and climate conditions. Accordimg to the results it can be concluded that, PPS can be one of the proposals that can be used in Turkey in the future design of flexible pavement.

Günümüzde artan rekabet koşulları ve küreselleşmenin etkisiyle firmaların ayakta kalabilmesi ve varlıklarını sürdürebilmeleri için harcamalarını kontrol altına almaları gerekmektedir. Bunun içinde en kritik nokta satınalma ve tedarikçi seçimidir. Bu nedenle sürecin başında kriterlerin doğru belirlenmesi ve bu kriterlere göre doğru tedarikçinin seçilmesi çok önemlidir. Aynı zamanda, günümüzde yaşadığımız doğal felaketler, çevre bilincini arttırmış ve yaşam döngüsü bakış açısını geliştirmiştir. Böylece, tedarikçi seçiminde yeşil olma kriteri, kriterler arasında başrolü almıştır. Bu çalışmada, çevresel performans kriterleri öncelik alınarak tedarikçi seçme problemi üzerinde çalışılmış ve otomotiv ana sanayisinde tedarikçi seçimi için uygulanmıştır. Uygulamada, hem sübjektif hem de objektif kriterlerin yer almasından dolayı çok kriterli karar verme yöntemlerinden olan Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Gri İlişkisel Analiz yöntemleri kullanılmıştır. Mevcut çözüme ilave olarak farklı senaryolar geliştirilerek duyarlılık analizi yapılmıştır. Nowadays, the companies need to keep their expenses under control in order to continue their existence against the tough competition environment. To achieve this target, the most critical points to take into consideration are purchasing and the supplier selection. Therefore, it is really important that critical points must be identified from the beginning and suppliers must be chosen according to these points. At the same time, natural disasters that we live increased the environmental consciousness and then lifecycle perspective has been arised. Then the criteria `green` has become one of the most important points for supplier choice. In this study, supplier choice problem has been studied by giving priority to environmental performance criteria and also it is applied for the supplier selection in the automotive industry. There are both subjective and objective criteria in the study. Therefore, Analytical Hierarchy Process and Grey Relational Analysis that are the types of multi criteria decision making methods were used. In addition to the current solution, different scenarios has been generated and sensitivity analysis has been conducted. 60

Bu çalışmada ağırlık tipi monoblok bir rıhtım yapısının kayma ve devrilmeye karşı güvenliği, AYGM Kıyı ve Liman Yapıları, Demiryolları, Hava Meydanları inşaatlarına ilişkin Deprem Teknik Yönetmeliğince (2008) tanımlanan geleneksel pseudo-statik analiz yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Basitleştirilmiş ağırlık tipi bir rıhtım yapısının tasarım parametrelerine olan hassasiyetinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Sistemin devrilme ve kayma güvenlikleri açısından limit boyutlarının tasarım parametrelerinin değişimi ile değişkenliği incelenmiştir. Değerlendirmeler hem Kontrollü Hasar (KH) hem de Minimum Hasar (MH) performans düzeyleri için yapılmıştır. Sonuçlar göstermiştir ki; düşük eşdeğer deprem ivme katsayısı (kh) değerlerinde yapı boyutunu belirleyen etki devrilme güvenliği olurken, kh yükseldikçe kayma güvenliği belirleyici olmaktadır. Sürtünme katsayısının kritik yıkılma modunun değişimini etkilediği, yüksek sürtünme katsayısının daha yüksek kh değerlerinde devrilme modundan kayma moduna geçişe sebep olduğu ve bunun sonucunda yapı boyutlarının küçüldüğü görülmüştür. In this study, the stability of a monoblock gravity type quaywall was evaluated based on the traditional pseudo-static approach as suggested by AYGM Technical Code for Coastal and Port Structures in Seismic Zones (2008). Sensitivity analysis of the stability of a simplified monoblock quaywall structure to the design parameters was conducted. Variability of the critical structure dimensions with the variability of the design parameters in terms of sliding and overturning is studied. Controlled (CD) and Minimum Damage (MD) performance levels were considered in the evaluation of the results. Results indicated that overturning criteria limits the structure dimensions for relatively small horizontal seismic coefficient (kh) values, while the structure dimensions are limited by the sliding criteria for relatively high values of kh. Friction coefficient is found to be effective on the critical failure mode. Higher values of friction coefficient causes a transition from overturning mode to sliding mode at higher values of kh which results with smaller structure dimensions.

Bu çalışmadaki amaç, bağımlı değişkende rastlantısal olmayan kayıp veriler olduğunda, nasıl bir istatistiksel modelleme stratejisi izlenebileceğini açıklamak ve regresyon parametrelerinin farklı kayıp veri mekanizmaları varsayımlarına ne kadar duyarlı olabileceğini göstermektir. Bu amaç doğrultusunda, bir hanehalkı araştırmasından elde edilen veriler kullanılmış ve eğitim seviyesinin gelir düzeyi üzerindeki etkisi, doğrusal regresyon modeli kullanılarak, farklı kayıp veri mekanizmaları varsayımları altında ölçülmüştür. Analiz için Bayesci tahmin yöntemleri kullanılarak seçim modelleri yardımı ile, regresyon modeli ve kayıp veri modeli bileşik olarak modellenmiştir. Kayıp veri modelinin parametreleri değiştirilerek duyarlılık analizi yapılmış ve farklı kayıp veri mekanizmaları altında tahmin edilen regresyon katsayılarında ciddi farklılıklar görülmüştür., The aim of this research is to explain a statistical modelling strategy in the presence of non-random missing data, and thereby to indicate how sensitive would the regression parameter estimates be under different assumptions of missing data mechanisms. For this purpose, a data set from a household survey was used, and the effect of education on individuals’ income levels has been assessed under different assumptions of missing data mechanisms by using a linear regression model. The modelling framework that was used comprised both the regression model and a missing data model using Bayesian estimation techniques jointly. Sensitivity analysis was carried out each time by changing the parameters of missing data model. It has been found out that under different assumptions of missing data mechanisms the parameter estimates of the regression model altered significantly.

Bu araştırmada Malatya ilinde kayısı üreticilerinin yatırım kararları analiz edilmiş ve risk değerlendirmesi yapılmıştır. Malatya ilinin kayısı üretiminin %50'sinden fazlasını sağlayan Akçadağ, Merkez ve Darende ilçeleri kapsama alınmıştır. Bu ilçelere bağlı dokuz köyde oransal örnekleme ile saptanan toplam 159 üreticiden anket yolu ile veriler elde edilmiştir. Araştırmada işletmeler kayısı üretim alanı büyüklüğüne göre ( ≤ 25 da, 26-50 da ve 51 da ≤) ve anket yapılan üç ilçeye göre incelenmiştir. Araştırmada 2013 yılı üretim dönemi esas alınmıştır. Verilerin analizinde öncelikle incelenen işletmelerin sosyo-ekonomik özellikleri belirlenmiştir. Daha sonra kayısı üretiminin teknik ve ekonomik özellikleri incelenmiştir. İncelenen işletmelerde ortalama kayısı arazisi 26.41 dekardır. Dekara düşen ağaç sayısı ortalama 9 olarak belirlenmiştir. Dekara elde edilen taze kayısı miktarı 877.26 kg, kuru kayısı miktarı ise 197.12 kg olarak hesaplanmıştır. Ortalama kuru kayısı fiyatı 5.70 TL/kg, ortalama taze kayısı fiyatı 1.52 TL/kg olarak belirlenmiştir. Kayısıdan dekara elde edilen ortalama brüt üretim değeri 1.607.43 TL olarak hesaplanmıştır. İncelenen işletmelerde dekara ortalama üretim masrafı 975.29 TL, dekara elde edilen ortalama net gelir 632.14 TL, nispi kar ise %164 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada %5, %9 ve %10 indirgeme oranlarına göre kayısı yatırımı; net bugünkü değer, iç karlılık oranı ve fayda masraf oranı ölçütleri bakımından karlı bulunmuştur. Yapılan duyarlılık analizinde, kayısı veriminin %10 azalması durumunda yatırımın karlılığını koruduğu tespit edilmiştir. Bulanık Eşli Karşılaştırma Yöntemine göre üreticilerin yatırım kararlarına etki eden en önemli faktörün kayısı verimi olduğu saptanmıştır. Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemine göre en uygun kayısı bahçesi yatırımı yapılacak ilçeler sırasıyla; %34.21 ağırlık oranı ile Akçadağ ilçesi, % 33.08 ağırlık oranı ile Merkez ilçe ve %32.71 ağırlık oranı ile Darende ilçesi olarak belirlenmiştir. Likert ölçeğine göre üreticilerin kayısı üretiminde en önemli gördükleri risk kaynakları sırasıyla; girdi fiyatları yüksekliği (1.77), iklim koşulları (1.96) ve sulama koşulları (1.97) bulunmaktadır., In this survey, the investment decisions of apricot growers in Malatya have been analysed and a risk evaluation has been made. The districts that have been included are Akçadağ, Central district and Darende which are providing more than 50% of apricot production in Malatya. In nine villages that belong to these towns, inputs have been taken using a questionnare from 159 growers who were determined by proportional sampling. In the research the farms have been examined according to the extent of apricot production area ( ≤ 25 decares, 26-50 decares and 51 decares ≤) and according to three towns in which the survey has been made. The research is based on the production period of the year 2013. In the analysis of the inputs, first of all, the socio-economical characteristics of the examined farms have been identified. After that, technological and economical aspects of apricot production have been examined. The average apricot production area is 26.41 decares in the farms that were checked. The number of trees for each decare in average is 9. The fresh apricot quantity taken from each decare is 877.26 kg, and quantity of dried apricots has been calculated as 197.12 kg. Average price of dried apricots is 5.70 TL/kg, and average price of fresh apricots is 1.52 TL/kg. Average gross production value taken from the apricots for each decare has been figured out as 1.607.43 TL. In those farms, average production cost for each decare is 975.29 TL, average net income taken from each decare is 632.14 TL, and relative profit is 164%. In the research, apricot investment -according to 5%, 9%, 10% reduction rates- has been found out as profitable in terms of net present value, internal rate of return, and measures of cost benefit rates. In the sensitivity analysis, it has been confirmed that in case of a 10% decrease in apricot production, the investment maintains its profitability. According to the Fuzzy Paired Comparative Method, the most important element that effects investment stabilities of the grower is apricot productiveness. According to the Analytical Hierarchy Process Method, the most suitable districts to make apricot garden investment is first Akçadağ with 34.21% weight rates, the second is Central district with 33.08% weight rates, and the last one is Darende with 32.71% weight rates. According to the likert scale, the most vital risk sources that growers face during the production of apricots are input price height (1.77), weather conditions ( 1.96 ), and irrigation conditions ( 1.97 ).

Bu çalışmada,İstanbul Menkul Kıymetler Borsası 100(IMKB-100)içinde gıda, tekstil ve çimento sektörlerinde faaliyet gösteren 42 şirket ele alınmıştır. Bu şirketler finansal oranlara bağlı olarak üç sınıfa ayrılmak istenmektedir. Şirketlere ilişkin 10 adet finansal oranın 2006-2011 yılları arasındaki ortalama değerleri ele alınmıştır. Bu oranlara bağlı olarak kümeleme analizinden elde edilen sınıflar belirlenmiştir. Bu oranlar ve kümeleme analizi sonuçları bu makalenin veri kümesini oluşturmaktadır. Öğrenme algoritmasının ve sınıflandırmanın başarımını test etmek için tek çıkarımlı çapraz-doğrulama yöntemi kullanılmıştır. Destek Vektör Makineleri(DVM) yaklaşımı ile yapılan sınıflandırma çalışması %95,23 oranında doğru sınıflandırmayı 12 destek vektörü ile yapmıştır. Ayrıca giriş duyarlılık analizi yapılarak bu 10 orandan en etkin olan 4 oran belirlenmiştir.Bu oranlar en etkisizden en etkili olan faktöre doğru modelden sıra ile çıkarılarak, bu dört faktörden hangilerinin alınması ile en etkili DVMmodeli elde edilebileceği araştırılmıştır. En iyi modelin ilk 3 faktöre bağlı olan model olduğu belirlenmiştir. Bu yeni modelde sınıflandırma başarı oranı%97,61 ve destek vektör sayısı 12 olarak kalmıştı

Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014, Thesis (PhD) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2014, Artan elektrik enerjisi ihtiyacı, enterkonnekte ulusal güç ağına yeni santrallerin, yeni iletim hatlarının ve yeni tüketim noktalarının dahil edilmesine neden olmaktadır. Bunun sonucunda elektrik güç sistemi genişleyerek, işletmede çeşitli zorluklar karşımıza çıkmaktadır. Bu zorluklardan biri de arıza akımlarının yükselmesidir. Yükselen arıza akımları, arz güvenilirliğini tehdit edebilir, zincirleme açmalara sebebiyet verebilir ve hatta güç sisteminin korumasız kalmasına neden olabilir. Bu çalışmamızda, mevcut işletme şartları altında genişleyen güç sistemlerinde arıza akımlarını düşürecek, gerilimleri limitler içinde tutacak ve hat kayıplarını minumum yapacak yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Problemin çözüm süresini daraltabilmek ve uygun alternatiflerle çalışabilmek için duyarlılık analizi yapılmış ve bu analizde ağırlıklı toplam karar verme yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca, amaç fonksiyonları, eşitlik ve eşitsizlik kısıtlamaları belirlenmiş ve kontrol değişkenleri tanımlanmıştır. Amaç ve kısıtlamalar için üyelik fonksiyonları tanımlanarak bulanık ortamda ele alınmış ve hem ateşböceği hem de genetik algoritması kullanılarak eniyileme gerçeklenmiştir. Yöntem, hem test sistemleri hem de Türkiye’nin Trakya Bölgesi güç sistemi üzerinde denenmiş, başarılı sonuçlar elde edilmiştir., Increasing electric demand leads to adding new power plants, new transmission lines and new consumption points to the interconnected national power network. As a result of this, the electric power system expands and poses various difficulties to us in operation. One of those difficulties is increasing of fault currents. Increasing fault currents may threaten the supply reliability, trigger cascading events and even may cause the power system remain unsecured. In this study, a new method is developed to improve power system operation conditions. The problem was handled as a multi objective problem to reduce the fault currents, maintain the voltages within the limits and minimize the line losses in the power systems expanding under the existing operation conditions. In order to shorten the calculation time and to work with the proper alternatives, sensitivity analysis was also carried out and weighted total decision-making method was used in this analysis. In addition, the objective functions, equality and inequality constraints were considered and the control variables were defined. Objectives and constraints are fuzzified using membership functions and optimization was made through firefly and genetic algorithm. The method was tested both on the test systems and Turkey’s Thracian Region power system and the satisfactory results were achieved., Doktora, PhD

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Instıtute of Science and Technology, 2014, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojisi 1980’lerden başlayarak özellikle mekansal verilerin elde edilmesinde, yönetilmesinde ve analiz edilmesinde yeni bir bilgi işleme teknolojisi olarak belirmiştir. CBS tüm bu özelliklerinin yanında doğal kaynak yönetimi, bölgesel planlama ve afet yönetimi gibi birçok alanda bir karar destek tekniği olarak da uygulama alanı bulmuştur. CBS’lerin karar destek sistemi olarak daha iyi hizmet verebilmeleri amacıyla iki yönelim tanımlanmıştır: birincisi Mekansal Karar Destek Sistemleri (MKDS)’nin analitik problem çözmeye dayalı olarak yapılandırılması; ikincisi analitik problem çözme modelleri ile CBS’lerin bütünleşik bir yapıda kullanılmasıdır. Birinci yönelime göre MKDS’den problem çözme stratejilerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi, analiz edilmesi ve duyarlılığın test edilmesi amacıyla modelleme, en iyileme ve benzetim teknikleri açısından yararlanılmıştır. Bu araçlar özellikle yarı yapısal mekansal karar verme problemlerinin çözümünde etkendirler. İkinci yönelim ise CBS yazılımlarının istatistiksel yazılımlar veya analitik modellerle bütünleştirilmesine dayanarak CBS olanaklarının iyileştirilmesi üzerine odaklanmıştır. Bu perspektife göre CBS’nin haritalama, sorgulama ve mekansal modelleme fonksiyonları çevresel ve istatistiksel modeller için girdi verilerine ve bu verilerin farklı ölçeklerde gösterimi ve analizine olanak sağlamıştır. Duyarlılık analizi girdi değerlerindeki değişikliklerin model çıktısı üzerindeki etkisi olarak tanımlanmaktadır. Duyarlılık analizi, bir model çıktı verisiyle çeşitli model girdi verisi arasındaki miktar ve kalitenin belirlenmesiyle ilgili bir çalışma olmaktadır. Duyarlılık analizi belirsizliklerin tanımlanması sürecinde yardımcı bir rol oynamaktadır. Bunlara ek olarak, duyarlılık analizi, model geliştirme ve modeli düzenleme aşamalarıyla ilgili modelin doğrulanmasına yardımcı da olmaktadır. Ayrıca duyarlılık analizinin bir başka kullanımı, özellikle kararların alındığı durumlarda model sonuçlarının sağlamlığı (gürbüzlüğü) üzerinde daha fazla fikir edinmek olduğu belirtilmektedir. Duyarlılık analiz yöntemlerinin, karmaşık mühendislik sistemleri, ekonomi, fizik, sosyal bilimler, tıp ve diğer farklı araştırma alanlarında kullanılan etkin yöntemler oldukları kanıtlanmıştır. Çok ölçütlü karar verme (ÇÖKV) süreçleri CBS yeteneği ve bilgisine sahip araştırmacılar tarafından giderek artan ilgi odağı olmaktadır. Mekânsal planlama ve yönetim için en yararlı yöntemlerden biri olarak CBS tabanlı ÇÖKV gösterilmektedir. Son birkaç yıldır işbirliği kararlarını destekleyen araçlar olarak yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Arazi yerleşimine uygunluk değerlendirmeleri alanında, CBS ve ÇÖKV kombinasyonu bu alanda güçlü bir yaklaşım olduğu kanıtlanmıştır. Böyle bir yaklaşım, mekânsal olarak tanımlanmış temel birimler (vektör ve raster) ve harita katmanları olarak temsil edilen değerlendirme kriterlerini birleştirmektedir. Ancak, bu yaklaşımı uygulayarak bir araştırmacı; karşılaşılması mümkün olan her sorunun birimini sınıflandırmak amacıyla bir karar kuralları kümesi veya ağırlıklarını kullanarak nitelik değerleri ve karar vericinin tercihlerine dayalı kriter haritalarını üretmiş olmaktadır. Bu çalışma ile CBS tabanlı AHY ile üretilen deprem tehlike haritaların üretilmesinde kullanılan parametreler tüm modele olan etkileri duyarlılık analiziyle kontrol edilmiştir. Parametrelerin belirli oranlarla değiştirilmesiyle model çıktı verileri üzerindeki etkileri sayısal ve mantıksal olarak görselleştirilerek yorumlanmıştır. Çalışmada izlenen adımlar şu şekilde özetlenmektedir: • Çözülecek problemin/amacın belirlenmesi (bu çalışmaya özel olarak AHY yöntemi ile oluşturulmuş deprem tehlike haritalarının duyarlılık testi). • Kaynak taraması yapılarak ve AHY ile üretilmiş sonuç ürün olan deprem tehlike haritasının parametrelerinin belirli oranda artırım ve azalımlarla ağırlıklarının yeniden hesaplanması. • Verilerin elde edilmesi ve amaca uygun formatta düzenlenerek CBS ortamına aktarılması. • Raster veri gruplarının sınıflandırılması. • Gerekli girdi ve çıktı verilerinin oluşturulabilmesi için oluşturulmuş CBS tabanlı araç kutusunun kullanılması. • Yeni oluşturulan ağırlıklar yardımıyla yeni deprem tehlike haritalarının üretimi. • Oluşturulan sonuç raster verilerinin yorumlamaya uygun belirli aralığa çekilmesi ve semboloji ile gösterilmesi. • Ağırlık arttırımına tabi tutulmuş sonuç raster veri görseli ile girdi raster verilerinin karşılaştırılması ve yorumlanması. CBS ile AHY’nin bütünleştirilmesi özellikle deprem tehlike haritaları için karar verme yöntemleri ile CBS’nin görselleştirme ve analiz fonksiyonlarını birleştirmekte ve bu süreç duyarlılık analiziyle bütünleştirilerek karar verme eylemini iyileştirmektedir. Duyarlılık analizi sayesinde karar vericiler seçtikleri parametrelerin model genellindeki etkilerini ve değişiklikleri izleyebilecek, model açısından verimlilik ve kaliteyi bu sayede arttırmış olacaklardır. Bu bağlamda, CBS, afet yönetimi ve mekansal karar verme yöntemleri beraberinde duyarlılık analizini izleyen bir çalışmayla, karar vericiler çalışmalarında daha sağlılıklı bir yol izleyip, alınacak karar ve uygulamalarda gerek maddi, can/mal gibi kayıpları en aza indirmiş olacaklardır., In the early 1980s Geographical Information Systems (GIS) software emerged as a new information processing technology offering unique capabilities of automating, managing, and analysing a variety of spatial data. Many applications of GIS developed over the last decade provided information necessary for the decision-making in diverse areas including natural resource management, regional planning, and disaster management. Two perspectives on developing better decision support capabilities of GIS can be identified, one based on analytical problem solving as a centrepiece of Spatial Decision Support Systems (SDSS) and another based on integration of GIS and specialized analytical models. According to first perspective, SDSS should offer modelling, optimization, and simulation functions required to generate, evaluate, recommend, and test the sensitivity or problem solution strategies. These capabilities are essential to solving semi-structured spatial decision-making problems. The second perspective on improving the decision support capabilities focuses on the expansion of GIS descriptive, prescriptive, and predictive capabilities by integrating GIS software with other statistical software and analytical models. According to this view, mapping, query, and spatial modelling functions of GIS can provide data display at different scales, preprocessing, and data input for environmental and statistical models. GIS provides opportunities to decision makers with MCDM methods and SDSS besides selected parameter control and the need for sensitivity has emerged. Decision-makers through sensitivity analysis on selected parameters and models chosen by certain changes in the proportions of the parameter can monitor the impact and contribution of all models. Sensitivity analysis is defined as the evaluation of the impact or effect of changes in input values on the model outputs. Sensitivity analysis is the study of the ways in which the variation in the output of a model can be apportioned in terms of the quantity and quality among model inputs. It is indicated that it is possible for using sensitivity analysis as an aid in the process of identification of the important uncertainties. This use mainly aims at prioritizing additional data collection or research. In addition, another important role is played by sensitivity analysis in verifying and validating the model throughout the course of model development and refinement. It is also stated that another use of sensitivity analysis is to gain further insight into the robustness of model results especially in cases when decisions are made. In this study, earthquake hazard maps produced by the GIS based AHP, Its parameters used in the creation was checked by sensitivity analysis of the effects through all the models. By changing the parameters of the model output with a certain amount of data on the effects have been interpreted by visualizing numerical and logical. The steps followed in the study are summarized as follows: • Definition of the problem/objective (As for this study earthquake hazard maps sensitivity testing was created by the method of AHP) • Literature review was made and earthquake hazard maps of the final product produced by the AHP, parameter weights at a certain rate increases and reductions to be recalculated. • Data collection and preparation and transfer to GIS environment. • Classification of raster data sets. • Input and output data required for using a GIS-based design of the tool box • The weight of the newly created entering in toolbox which is designed by the help of GIS-based program producesing of new earthquake hazard maps • Output raster visiual take into proper range that users can • Created appropriate to interpret the results of raster data and symbology to be displayed with a certain range. • Weights of the modified image raster data with the results of weights compared to the unmodified first input and interpretation of raster data. In this study sensitivity analysis has applied to earthquake hazard map parametres which are respectively field topography (FT), source to site distance (DS), soil classification (SC), liquefaction potential (LP), fault/focal mechanism (FM). Their weights were calculated with AHP that determined weights as FT (6%), DS (38%), SC (24%), LP (22%) and FM (10%). Sensitivity analysis applied these each parameters with only one parameter weight range changes between 0%-100% and other parametres changes depend on this parameter. Sensitivity analysis inticated that in the model created with FT is more sensitive range between 0% and 20%, on the other range changes model is becoming meaningless. FT sensitivity range determined as 6% decreasing and 14% increasing. DS is the other parameter that sensitivity range between 30% and 50%. DS sensitivity range determined as 8% decreasing and 12% increasing. SC sensitivity range changes between 10% and 40%. SC sensitivity range determined as 14% decreasing and 16% increasing. LP is the other parameter that sensitive to range between 10% and 30%. LP sensitivity range determined as 12% decreasing and %8 increasing. FM sensitivity range between 0% and 20%. FM sensitivity range determined as 10% decreasing and 10% increasing. For the application of the sensitivity analysis methods, it is proved there have been various methods used in different research fields such as the field of complex engineering systems, economics, physics, social sciences, medical decision making, and others. There has been an increasingly growing interest of researhers in integrating GIS capability with multi-criteria decision-making (MCDM) processes. Since integrating GIS-based MCDM as one of the most useful methods for spatial planning and management. It is important, there has been a widely increasing request for tools supporting collaborative decisions for the last few decades. In the area of land suitability assessments, it has been found that the combination of GIS and MCDM is proved to be a powerful approach in this area. This is because such approach combines a set of geographically defined basic units (e.g. polygons in vectors, or cells in rasters), and a set of evaluation criteria represented as map layers. However, the problem which is possible to be encountered by a researcher in applying this approach is combining the criterion maps based on the attribute values and decision maker’s preferences by using a set of decision rules, or weights for the purpose of classifying each unit into a suitability level. The usefulness of the sensitivity analysis procedures is that they can help to reduce the uncertainty in the way how a MCDM method operates and the stability of its outputs by illustrating the effect of making slight changes to specific input parameters on evaluation outcomes. Moreover, it is perhaps relatively/more common for checking for changes regarding the criteria values to use sensitivity analysis for the analysis of changes in the weights given to the criteria. In the review of sensitivity analysis which focused on the ways how sensitivity analysis has been applied to GIS-based MCDM models, it is pointed that only little attention had been paid to the evaluation of the final results. It is indicated that the most frequently used sensitivity analysis is based on the variation of the weights of the factors which are implied in the process to test whether it significantly modifies the results obtained. It is propable that the lack of insight provided into the spatial aspects of weight sensitivity is the most critical shortcoming of sensitivity analysis procedures found in limited GIS-Multi-criteria applications. Therefore, it is recommended that sensitivity analysis procedures should allow weight sensitivity to be visualized geographically and to facilitate the spatial analysis of sensitivity where it is appropriate. Integration of GIS with AHP decision-making process, especially for earthquake hazard maps with GIS visualization and analysis that combines the functions and decision-making processes by integrating action is improving the sensitivity analysis. Model parameters has chosen by desicion makers thanks to the sensitivity analysis that may follow the general effects changes of the model in terms of productivity and quality will be increased in this way. In this context, GIS, disaster management and spatial decision making methods along with sensitivity analysis followed by an operation, decision-makers will follow more meaningful path in their work, decisions and practices to be applied that will minimize such losses life/goods and financial., Yüksek Lisans, M.Sc.

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2002, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2002, Bu çalışmada, çok yaygın şekilde her alanda kullanılan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve TOPSIS Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) yöntemleri kullanılmıştır. Analitik Hiyerarşi Prosesi, problemi alt problemlere bölerek, her bir alt problemin çözümünü tek bir sonuçta toplamaktadır. Bu tarz, kararı etkileyen kuvvetler olan algılamaları, duyguları, yargıları ve geçmiş tecrübeyi bir çerçevede toplayarak karar vermeyi kolaylaştırmaktadır. TOPSIS yönteminde de bir karar matrisi ve ağırlıklar seti kullanılmaktadır. TOPSIS yönteminin mantığı, çok fazla tercih edilen alternatifin ideal alternatife en yakın olması ve negatif ideal (en kötü durumda olan) alternatiften de en uzak olmasıdır. İdeal alternatif, tüm ölçütlerin en iyi değerlerinden oluşmaktadır. Negatif ideal alternatif de, tüm ölçütlerin en kötü değerlerinden oluşmaktadır. Çalışmamızda, öncelikle Çok Amaçlı (multi-role) Savaş Uçağı seçimi bir grup uzman tarafından objektif ve subjektif tüm ölçütler dikkate alınarak AHP ile yapılmıştır. Daha sonra da yapılan duyarlılık analizleri ile karar vericiye alternatifler arasında kıyaslama imkanı sunulmuştur. Diğer bir ÇÖKV yöntemi olarak kullandığımız TOPSIS yöntemi ile de en iyi çok amaçlı savaş uçağı seçimi yapılmıştır. Sonuç olarak, en iyi savaş uçağı seçiminde kullanılan iki ÇÖKV yöntemine göre aynı sonuçların elde edilmesi karar vericiye en iyi çok amaçlı savaş uçağı seçiminde daha sağlam bir karar zemini oluşturmaktadır., In this study, Analytic Hierarch Process (AHP), which is widely used in every areas, and TOPSIS Multi Attribute Decision Making (MADM) methods are used. AHP is about breaking a problem down and then aggregating the solutions of all the subproblems into a conclusion. It facilitates decision making by organizing perceptions, feelings, judgements and memories into a framework that exhibits the forces that influence a decision. Also in TOPSIS method, a decision matrix and a set of weights are used. The logic of TOPSIS is that a more preferred alternative should be closer to the ideal alternative and farther from the negative-ideal alternative, where the ideal alternative is composed of all the best attribute values obtainable, and the negative-ideal alternative is composed of all the worst attribute values attainable. In our study, firstly a goup of experts that considered both the objective and subjective attributes chose the best multi-role figther aircraft with AHP. After that, a comparison ability was presented by doing sensivity analysis to decision-maker. The other MADM method TOPSIS were used also selection of the best multi-role fighter aircraft. As a result, the selection of the best multi-role aircraft were achieved with the both MADM methods and we had same results. So, this results give a strong decision baseline for the decision-maker to select the best multi-role fighter aircraft., Yüksek Lisans, M.Sc.

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2002, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2002, Bu çalışmanın amacı; Türk Silahlı Kuvvetlerinin içerisinde bulunduğu belirsizlik ortamında karşılaştığı ve karşılaşması muhtemel tehdit ve tehlikeleri ortadan kaldırabilecek yeni bir tugayın kurulmasıdır. Etkinliğin belirlenmesi; silah ve silah sistemlerinin muharebe sahasındaki öldürücülük değerlerinin bulunmasına dayanır. Bu çalışma; etkinliği belirlenen silah ve silah sistemlerinin özelliğine dayandırılarak hedef programlama yöntemiyle yapılmıştır. Çalışmanın uygulama bölümünde uzman kişilerin görüşlerinden faydalanılmış; özellikle kullanılan her silah ve silah sisteminin teknik özellikleri dikkate alınmıştır. Uygulama bölümünde kullanılan Hedef Programlama Yöntemi ile temsili olarak kurulan bir tugayın birlik yapısı incelenmiş, hedefler ve kısıtlamalar tespit edilmiş ve model incelenip duyarlılık analizleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda; belirlenen ölçütler yardımıyla en etkin birlik yapısı tespit edilmiştir., This study aims to reorganization of a new brigade which met or will meet the uncertanity and jeopardy in which the Turkish Armed Forces (TAF) face. The determination of effectivness is based on the lethality of weapon or weapon systems in the real battle field. After the determination of weapon or weapon systems properties, the candidate model is solved by Goal Programming. Many experts’ ideas helped to clarify the procedures and especially technical properties of the weapon or weapon systems are considered. The candidate model is examined, goals and constraints are defined and sensitivity analysis is made by the goal programming in application part of the study. Finally, the most effective brigade unit is determined by means of the attributes., Yüksek Lisans, M.Sc.