Search

Para arzı artışı, faiz oranları ve harcama/gelir büyüklükleri arasındaki ilişkiyi anlamak, merkez bankaları ve politika yapıcılar için önemli bir konudur. Para politikasının isabeti ve etkinliği parasal büyüklüklerdeki değişmeler ile mevcut ve gelecekteki harcama/gelir ve enflasyonun hareketlerinin doğru yorumlanmasına bağlıdır. Para politikalarının temel amacı enflasyonu kontrol etmek olan merkez bankası, para ve kredi arzının büyüme oranını etkileyerek, ekonomideki mal ve hizmetlere yapılan toplam harcamalara müdahale edebilmektedir. Bu çalışmada, Merkez Bankası açısından hem bir ara hedef hem de bir bilgi değişkeni olan para arzı toplamlarından reel M2 serisinin ex-post öngörüsü ve ayrıca Reel M2 ile Sanayi Üretimi arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu çerçevede, zaman serisi analizi ile bazı öngörü modelleri oluşturularak söz konusu modellerden elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. MA(1) ve ARMA(0,0) kullanarak RM2’nin öngörülmesi makul sonuçlar vermiştir. Ayrıca, çeşitli VAR modelleri kullanılarak sanayi üretimi (dlY) ve reel para arzı (dlrM2) birlikte belirlenmiştir. En iyi VAR modeli, içsel değişkenler olan dlY ve dlrM2’in gecikmeli değerlerini içermektedir. Granger Nedensellik Testi, RM2'nin Y'ye neden olmadığını ancak Y’nin RM2'ye neden olduğunu göstermektedir. Bu sonuç, Merkez Bankasının ekonomik aktivite seviyesine bakarak para arzının büyüklüğünü belirlediğini göstermektedir. Örneğin yaz aylarında ekonomi daha yoğun faaliyet içermektedir (turizm, ihracat, ithalat) ve Merkez Bankası ekonomik aktiviteye göre para arzını artırmaktadır., Understanding the relationship between money supply growth, interest rates and spending/income volumes is an important issue for central banks and policy makers. The accuracy and effectiveness of monetary policy depends on the correct interpretation of changes in monetary aggregates, current and future expenditure/income and inflation movements. The central bank, whose main objective of monetary policies is to control inflation, can intervene in the total expenditures on goods and services in the economy by affecting the growth rate of money and credit supply. In this study, the ex-post prediction of the real M2 series and also the relationship between Real M2 and Industrial Production are examined. In this framework, some forecast models were formed and and discussed. Estimating RM2 using MA(1) and ARMA(0,0) yield reasonable results. In addition, industrial production (dlY) and real money supply (dlrM2) were determined together using various VAR models. The best VAR model includes the lagged values ​​of the endogenous variables dlY and dlrM2. The Granger Causality Test shows that RM2 does not cause Y, but Y does cause RM2. This result shows that the Central Bank determines the size of the money supply by looking at the level of economic activity.

Çin'de 2019 yılının son aylarında ortaya çıkarak kısa sürede diğer ülkelere yayılan COVID-19 virüsü, tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine neden olan virüsün, insan ve toplum hayatının tüm alanlarına çok önemli yansımaları olmuştur. Pandemi sürecinin makro ve mikro anlamda ekonomilere yönelik yıkıcı etkisinden dünyanın tüm ülkeleri gibi Türkiye de nasibini almıştır. Türkiye'de 11 Mart 2021 tarihinde görülen ilk vakanın ardından kısa sürede hızla yayılan virüs, özellikle ekonomik anlamda yıkıcı etkilere yol açmıştır. Bu çalışmada Türkiye’de COVID-19 sürecinde 13.03.2020-11.03.2022 dönemi kapsamındaki haftalık veriler kullanılarak COVID vaka sayılarının döviz kuru, altın fiyatları, para arzı, faiz oranları, borsa endeksi ve krediler üzerindeki etkisi doğrusal olmayan tahmin yöntemleri ile incelenmiştir. Sürecin ele alınması ve çözüm önerilerinin irdelenmesi, Türkiye’de literatürün gelişmesi ve politikaların oluşturulması sürecine katkı sağlayacaktır., The coronavirus, which emerged in China at the end of 2019 and spread to other countries quickly, has taken the whole world under its influence. The virus, which caused the death of millions of people, has had critical reflections on all areas of human and social life. Like all the world countries, Turkey has also received its share of the devastating effect of the pandemic process on economies in macro and micro terms. The virus spread rapidly in a short time after the first case in Turkey on March 11, 2021, and caused devastating effects, especially in economic terms. In this study, the impact of COVID-19 cases on the exchange rate, gold prices, money supply, interest rates, stock market index and loans were examined using nonlinear estimation methods, using weekly data within the period of 13.03.2020-11.03.2022 in Turkey. The estimation results showed that the number of cases positively affected the exchange rate, gold prices and money supply. It is thought that considering this process and examining the solution proposals will contribute to developing Turkey's literature and policy planning process.

Bireysel kredi kartı kullanımının yaygınlaşmasıyla hane halkının kayıt altına alınan tüketim, borçlanma ve tasarruf davranışlarının incelenmesi mümkün olmuş ve bireyin iktisadi davranışlarının ekonomiye yansımaları birçok çalışmaya konu edilmiştir. Bu çalışmada bireysel kredi kartı kullanımı ile para arzı ve ekonomik göstergeler arasındaki ilişkisi Türkiye düzeyinde araştırılmıştır. Bireysel kredi kartı kullanımının reel hacmi ile reel para arzı, sanayi üretim endeksi, tüketici fiyat endeksi-D, bankalararası gecelik faiz oranı ve USD döviz kuruna ait 2005M1-2019M8 dönemini kapsayan aylık veri setiyle çalışılmıştır. Granger nedensellik analizi sonuçlarına göre, sanayi üretim endeksi, tüketici fiyat endeksi, faiz oranı, para arzı ve döviz kurundan kredi kartı kullanımına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Özetle, analiz sonuçları bireysel kredi kartı kullanımının ekonomik göstergelerden ve para arzından etkilendiğini göstermektedir.

In this research paper, the association between monetary policy instruments and employment level is analyzed for Turkey in the period of 2011:01-2019:01 by applying monthly dataset. In the scope of ARDL model, unrestricted error correction model and bounds testing approach is used as analysis method. Firstly, bounds test is used and the long-run relationship between the variables is determined. In addition, both in the short and long term, there was a statistically and economically significant relationship between the Late Liquidity Window (GLP) Interest Rate and money supply (M3) and employment level., Bu araştırmada, para politikası araçları ile istihdam düzeyi arasındaki ilişki 2011:01-2019:01 dönemi verilerinden yararlanılarak Türkiye ekonomisi için belirlenmeye çalışılmıştır. Tahmin yöntemi olarak, ARDL modeli kapsamında UECM ve sınır testi yaklaşımı kullanılmıştır. ARDL analiz yöntemi kapsamında ilk olarak sınır testi uygulanmış değişkenler arasında uzun dönemli ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca hem kısa hem de uzun dönemde, Geç Likidite Penceresi (GLP) Faiz Oranı ve para arzı(M3) ile istihdam düzeyi arasında istatistiki ve ekonomik olarak anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür.

Bu çalışmada Türkiye’de 2005Ç4 – 2019Ç3 döneminde, para arzı, krediler, konut fiyatları, para politikası ve GSYH arasındaki dinamik ilişki Granger nedensellik testi ile araştırılmıştır. Krediler, literatürden farklı olarak, GSYH’yı etkileyen üretken krediler ve GSYH’yı etkilemeyen varlık kredileri olarak ayrıştırılmıştır. Analiz sonucunda varlık kredilerinin, üretken kredilerin Granger nedeni olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, konut fiyatlarına ilişkin teminat etkisinin de ortaya çıktığı sonucuna ulaşılmıştır., In this study examines evidence of the dynamic relationships between money supply, credits, house prices, monetary policy, and GDP in Turkey over the period of 2005 Q4 – 2019 Q3. The paper uses Granger Causality Test. Unlike the literature, credits are disaggregated into productive credits which are affecting GDP and asset credits which are not affecting GDP. The results of the analysis show that asset credits Granger causes productivite credits. Furthermore, it is concluded that the collateral effect regarding housing prices are also emerged.

It is necessary to know the uses of money in the economy and the degree to which decision makers have a say in the money supply in the choice of monetary policy strategy. In other words, whether the money supply is external or internal is an important issue in determining the framework of monetary policy to be implemented. The main objective of the study is to determine whether the money supply (M1, M2 and M3) in Turkey is internal by using data from the period 2006:3-2019:7. For this purpose, the relationships between money supply, output, inflation and interest rate variables in St. Louis equivalence were analyzed by Toda-Yamamoto causality test. The findings show that money supply in Turkey was determined internally in the period 2006-19. It is seen that the central bank can achieve financial stability and output stability without compromising price stability in the inflation targeting regime for macroeconomic stability.

In this study, it is investigated the short and long term causality relationship between money supply and taxation indicators via Chartalist Approach. To analyze this approach, the relationship between money supply (M3) and taxes (levied on total-income-expenditures) is evaluated in the 19 countries are the member of OECD except Euro Countries in 1996-2015 time period. Relations among annual variables are tested by Johansen Cointegration and Vector Error Correction Model. Findings reveal that there is a unilateral causality from money supply to tax income in the short term. However, findings indicate that there is a bilateral causality relation between money supply and tax income in the long term. Hence, money supply is a variable influencing and stimulating taxation instruments in the short term. In the long term, on the other hand, two variables reciprocally affect each other. Consequently, taxes influence money supply in the long term and this result supports Chartalist Approach ideas.

Bu çalışma 10-13 Ekim 2018 tarihlerinde Mersin’de düzenlenen 22. Finans Sempozyumu’nda sunulup revize edilmiş makale formatına getirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, ekonomiyi etkileyen makro değişkenlerden olan enflasyon, faiz oranları ve para arzının döviz kuru üzerinde etkili olup olmadığının araştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, söz konusu değişkenlerin döviz kuru üzerindeki etkilerinin Türkiye ile BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) ülkelerinde karşılaştırması yapılmıştır. Çalışma 2002M01- 2017M12 yıllarına ait 16 yıllık 192 aylık dönemde incelenmiştir. Çalışmada ADF Birim Kök testi, Johansen Eşbütünleşme Testi, VAR Analizi, FMOLS Yöntemi, VEC Hata Düzeltme Modeline dayalı Granger Nedensellik testleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Güney Afrika hariç diğer bütün BRICS-T ülkelerinde döviz kuru ile aynı yönlü bir ilişki vardır. Faiz oranı katsayılarının diğer değişkenlere nazaran fazla yüksek olmaması nedeniyle çalışmada yer alan bütün ülkelerde faiz oranı ile döviz kuru arasında güçlü bir ilişkinin olmadığını ortaya çıkmıştır. Enflasyon oranı ise Çin hariç çalışmada yer alan bütün ülkeler için döviz kuru ile ters orantılı çıkmıştır. Para arzı Çin hariç çalışmada yer alan bütün ülkelerde döviz kuru ile aynı yönlü hareket etmektedir. The purpose of this study is to investigate impact of inflation, interest rates and money supply, which are macro variables whether affecting the economy on the exchange rate or not. For this purpose, effects of mentioned variables on exchange rate are compared in Turkey and the BRICS countries (Brazil, Russia, India, China and South Korea). In the study, data for 2002M01- 2017M12 were examined during the 192 months and 16 years period and the ADF Unit Root test, Johansen Cointegration Test, VAR Analysis, FMOLS test and Granger Causality tests based on VEC Error Correction Model were used. As a result of the study, all BRICS-T countries except South Africa have same directional relationship with the exchange rate. Since interest rate coefficients are not as high as other variables, it has been found that there is no strong relationship between interest rate and exchange rate in all countries covered by the study. Inflation rate are inversely related to exchange rate for all countries except China. On the contrary, except China, money supply has same directional relationship with exchange rate in all countries covered by the study

Estimating the long run movement of the exchange rates has a determining role for the efficiency of policies in both the developed and the developing economies. In this paper, exchange rate determination mechanism of TL / US dollar is tried to be examined for the 2005Q3-2018Q3 period. By following a theoretical base, the monetary model exchange rate determination mechanism has been constructed, and estimated with ARDL model bounds testing cointegration methodology. The results indicate that nominal exchange rate is cointegrated with the fundamentals suggested by economics theory. There exists a positive relationship between nominal exchange rate and relative money supply and that an increase in the relative income would lead to an appreciation of the domestic currency against the US dollar. Besides, as a priori hypothesized, relative interest variable has a negative relationship and relative inflation differential has a positive relationship with the nominal exchange rate., Döviz kurlarının uzun dönemli gelişim süreçlerinin tahmin edilmesi hem gelişmiş hem de gelişmekte ekonomilerde uygulanan politikaların etkinlik koşulları açısından belirleyici bir işleve sahip olacaktır. Bu makalede bir döviz kuru belirlenme modeli kapsamında TL / ABD doları 2005Q4-2018Q3 gözlem dönemi için incelenmeye çalışılmaktadır. Kuramsal bir yaklaşım izlenerek parasal model döviz kuru belirlenme mekanizması ortaya konmuş ve ARDL sınır testi eşbütünleşim yöntemi ile tahmin edilmiştir. Bulgular parasal döviz kurunun iktisat kuramının belirttiği temeller ile tutarlı bir şekilde eşbütünleşik bir ilişkiye sahip olduğunu belirtmektedir. Parasal döviz kuru göreceli para arzı ile pozitif bir etkileşim içerisindeyken göreceli reel gelir düzeyindeki bir artış ulusal para biriminin ABD doları karşısında değer kazanması ile sonuçlanmaktadır. Ayrıca, önsel olarak varsayıldığı gibi, parasal döviz kuruyla göreceli faiz oranı arasında negatif ve göreceli beklenen enflasyon oranı arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur.

Ekonomide önemli bir yere sahip olan para politikası, birçok değişkeni direkt ya da dolaylı olarak etkilemektedir. Bu sebeple, merkez bankalarının amaçlarına ulaşmak için izledikleri politikaların etkinliğinin incelenmesi literatürde önemli bir yer edinmiş ve birçok çalışma bu konuyu çeşitli açılardan değerlendirmiştir. Küreselleşen dünyada, ülkelerarası ticari ve ekonomik ilişkilerin artması ülkelerin kararlarının birbirlerini etkilemesine yol açmış ancak bu etkileşim yapılan çalışmalarda göz ardı edilmiştir. Bu çalışmada AB ve OECD ülkelerinin para arzı arasındaki etkileşimi, ülkelerin birbirleri ile olan ticari ilişkilerinin ve ekonomik yakınlıklarının da modele dâhil edildiği mekânsal ekonometri teknikleriyle incelenmiştir. Analizler 2006-2017 arası yıllık veriler ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca geleneksel ağırlık matrislerine ilaveten bu çalışmada ilk defa kümeleme analizi tekniği ile mekânsal ağırlık matrisi oluşturulmuştur. Yapılan analizler neticesinde; AB ve OECD ülkeleri arasında para arzı açısından mekânsal bir etkileşim olduğu başka bir ifadeyle bir ülkenin para arzının komşu ülkelerin para arzından pozitif yönde etkilendiği tespit edilmiştir. İlaveten ülkelerin para arzı ticaret partneri ülkelerin para arzı, enflasyon ve faiz oranı değişimlerinden de etkilenmektedir. The monetary policy, which has an important status in the economy, directly or indirectly affects many variables. Therefore, the examination of the effectiveness of central bank's policies to achieve their objectives has been an important issue in the literature and many studies have evaluated this issue from various perspectives. In the globalizing world, the increase in international trade and economic relations has led to the influence of countries' decisions on each other. However, this interaction has been ignored in studies. In this study, the interaction between the EU and OECD countries' money supply is examined by spatial econometric techniques which allow the countries' commercial relations and economic closeness to include in the model. Annual data from 2006 to 2017 is the analyzing period of the study. Besides the traditional weight matrices, the spatial weight matrix has been constituted by using clustering analysis technique which is used for the first time in literature. As a result of the analysis; it is determined that there is a spatial interaction between the EU and OECD countries in terms of money supply, and the average money supply of neighboring countries positively affects the money supply of countries. Moreover, the countries' money supply are affected by changes in the money supply, inflation and interest rates of the commercial partner countries. 128

Para politikasının önemli görevlerinden birisi ülkenin ekonomik büyümesi için şartlar yaratmaktır. Dengeli para politikasını yürütmek ekonomiketkileşim için optimal koşullarını yaratmakta, ülkenin karşılaştığıekonomik görevlerin karmaşıklığına yardımcı olmaktadır. Tez çalışmamızın konusu olarak ekonominin bölgeselleştirilmesi bağlamında AB ülkelerin merkez bankalarının hedefleme rejimlerinin ekonomik büyüme süreçleri üzerindeki etkileri gözlemlenmektedir. Tez araştırmamızın amacı para politikası ve araçlarının etkisinden kaynaklanan ekonomik büyüme süreçlerini, AB ülkelerinde ekonomik büyüme açısından bu sürecin ana niceliksel ve niteliksel eğilimlerine ve kalıplarına ilişkin derinlemesine bir çalışmadır. One of the important tasks of monetary policy is to create conditions for the country's economic growth. Conducting a balanced monetary policy creates the optimal conditions for economic interaction, helping the complexity of economic tasks facing the country. In the context of the regionalization of the economy as the subject of our thesis, it observes the effects of the central banks targeting regimes on economic growth processes of EU countries. The aim of our thesis research is an in- depth study of the economic growth processes resulting from the impact of monetary policy and instruments, the major quantitative and qualitative trends and patterns of this process in terms of economic growth in EU countries.

Bu çalışmanın amacı, 2006:Q1 ve 2018:Q2 çeyrekdönemleri arasında Türkiye’de tüketici kredileri ve bazı makroekonomik değişkenlerarasındaki ilişkiyi analiz etmektir. Bu bağlamda çalışmada; tüketici kredileri,enflasyon, döviz kuru, faiz ve para arzı değişkenleri kullanılmıştır. İlkolarak değişkenlerin durağanlığı yapısal kırılmasız birim kök testi (ADF, PP)ve bir yapısal kırılmaya izin veren (Zivot-Andrews) birim kök testi ile analizedilmiştir. Değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığıGregory-Hansen yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile araştırılmıştır. Değişkenlerarasındaki nedenselliğin yönü Toda-Yamamato nedensellik testi ile elealınmıştır. Toda-Yamamoto nedenselliktestinde, faiz oranı ve tüketici kredileri arasında çift yönlü nedensellikilişkisinin olduğu görülmüştür. Ayrıca, para arzından tüketici kredilerinedoğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir., The aim of this study is to analyze therelationship between consumer loans and some macroeconomic variables between2006:Q1 and 2018:Q2 quarter periods in Turkey. In this context; consumer loans,inflation, exchange rate, interest and money supply variables were used. Firstly,the stability of variables are analyzed that structural non-breaking unit roottest (ADF, PP) and a structural break (Zivot-Andrews) unit root test. Whetheror not there is a long-term relationship between the variables was investigatedby the Gregory-Hansen structural fracture cointegration test. The direction ofcausality between the variables was examined with Toda-Yamamato causality test.In Toda-Yamamoto causality test, it is seen that there is a bidirectionalcausality relationship between interest rate and consumer loans. In addition,the one-way causality relationship from money supply to consumer loans has beendetermined.

Sondönemde Türkiye ekonomisinde yaşanan fiyat istikrarsızlıklarının reel sektörüetkilemeye başlamasından dolayı politika yapıcıların fiyat istikrarsızlığınaneden olan faktörleri tespit edip, buna uygun politikalar üretmesi elzem halegelmiştir. Bu amaçla çalışmada, 2006:Q1-2018:Q2dönemine ait çeyreklik veriler kullanılarak Türkiye’de enflasyonunbelirleyicileri ARDL Sınır Testi ile araştırılmaktadır. Çalışmada tüketici fiyat endeksi açıklanan değişken olarakalınırken, para arzı, Dolar/TL döviz kuru, döviz kuru oynaklığı, kredi ve mevduatlarauygulanan faiz oranı, GSYİH ve bütçe açığı değişkeni açıklayıcı değişken olarakkullanılmıştır. ARDL Sınır Testinden elde edilensonuçlar, değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin varlığını ortayakoymaktadır. Ayrıca uzun dönemde para arzı, bütçe açığı ve ihtiyaç kredilerineuygulanan faiz oranının enflasyon ile pozitif ilişkili olduğu sonucunaulaşılırken, kısa dönemde ise para arzı ve bütçe açığı (dengesi)değişkenlerinin enflasyon ile pozitif ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Belirsizlik ölçütü olarak çalışmaya dâhil edilen döviz kuru oynaklığının kısave uzun dönemde enflasyonu tetiklediği ancak bu etkinin istatistiki açıdananlamsız olduğu tespit edilmiştir., Recently, due to the price instability in Turkey'seconomy began to affect the real economy, it has become essential for thepolicy-makers to defect the factors causing instability in the price and produceappropriate policies. For this purpose, in the study, using the quarterly datafor the period 2006:Q1-2018:Q2; determinants of inflation in Turkey is beinginvestigated by the ARDL Bounds Test. In this study, consumer price index isused as explained variable, while money supply, Dollar/TL exchange rate,exchange rate volatility, interest rate applied to loans and deposits, GDP andbudget deficit variable are used as explanatory variables. The results obtained from the ARDLBoundary Test reveal the existence of a long-term relationship between thevariables. In addition, in the long term, it is concluded that the interestrate applied to money supply, budget deficit and general purpose loans is positivelyrelated to inflation; in the short run, it was concluded that the money supplyand budget deficit (balance) variables were positively related to inflation. It was determined that the exchangerate volatility included in the study as a criterion of uncertainty triggeredinflation in the short and long term, but this effect was statisticallyinsignificant.

Bu tezde para arzı ve kamu harcamalarının, Türkiye'de gerçekleşen enflasyon üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışmada, 2006Q1-2017Q4 dönemine ait 3 aylık veriler kullanılmıştır. Para arzı (M2, M3) ve kamu harcamalarının enflasyon ile arasındaki uzun dönemli ilişki eş-bütünleşme testi ile analiz edilmiştir. Değişkenler arasında ilişki olup olmadığını belirlemek için ilk olarak serilerde ADF birim kök testi uygulanmıştır. Uzun dönemli ilişkinin analizi için Johansen Eş-bütünleşme testi kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişki bulunduktan sonra, VECM analizine dayalı nedensellik testi uygulanmıştır. Çalışmada uygulanan Johansen testi sonucunda para arzı ve toplam kamu harcamaları değişkenleri ile enflasyon arasında uzun dönemli bir ilişkinin var olduğu tespit edilmiştir. Johansen testi sonucuna göre M2 değişkeni dışındaki değişkenler istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif olarak bulunmuştur. Hata düzeltme modeline bakıldığında değişkenler arasında kısa dönemdeki sapmanın her dönem yüzde 24'lük kısmının düzeltilebildiği tespit edilmiştir.Değişkenler arasında tespit edilen ilişkinin kısa ve uzun dönemdeki yönünü belirlemek amacıyla yapılan nedensellik analizi sonuçlarında hem kısa hem de uzun dönemde nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Sonuç olarak Türkiye'de incelenen 2006Q1-2017Q4 döneminde para arzının ve kamu harcamalarının enflasyon üzerinde etkili ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. In this thesis, the effect of money supply and public expenditures, on inflation experienced in Turkey is examined. Quarterly data are used in the study between 2006Q1-2017Q4 period. The long-run relationship between money supply (M2, M3) and inflation and also the long-run relationship between the public expenditures and the inflation is analyzed by the cointegration test. First ADF unit root test is applied in the series in order to determine whether there is a relationship between the variables or not. The Johansen cointegration test is used to analyze the long-run relationship. After finding the relationship between the variables, the causality test based on the VECM analysis is applied.As a result of the Johansen test applied in the study, it is determined that there is a long-run relationship between inflation variable and the money supply and total public expenditure variables. According to Johansen test, variables are found to be statistically significant and positive except M2 variable. When the error correction model is considered, it is determined that 24 percent of the short term variance between the variables can be corrected for each period.In both short and long term causality relation is found in the result of causality analysis which is made to determine the short and the long term direction of the previously identified relation between the variables. In conclusion, it is determined that the money supply and the expenditures has an effect on inflation and this relation is statistically significant during the period of 2006Q1-2017Q4 in Turkey. 162

Son birkaç yıl içinde, merkez bankasının bağımsızlığına giden yolda, nispeten düşükenflasyon, para arzı ve döviz kuru olmasına rağmen, Afganistan'da dolarizasyon istikrarlı birşekilde yüksek seviyelerde olmuştur. Bu çalışmanın temel amacı, Afganistan'daki dolarizasyonolgusunun, döviz kuru, para arzı ve enflasyon oranları üzerindeki etkilerinin ele alınması ve sözkonusu olgunun Afganistan ekonomisi üzerindeki kısa ve uzun dönem etkilerinin incelenmesidir.Çalışmanın sonunda, ADF birim kökü üzerine testler, Ko-entegrasyon testleri ve GrangerNedensellik testi yaparak birtakım hesaplamalar gerçekleştireceğiz. Elde ettiğimiz bulgularınsonucunda da, Afganistan'da dolarizasyon sorununun ele alınması/üstesinden gelinebilmesi içinülkedeki yetkili parasal kurumlara bir takım politika önerilerinde bulunacağız.Çalışmamızı, çoğunlukla literatürün gözden geçirilmesi ve dünyadaki benzer durumlarınaraştırılması şeklinde gerçekleştirdiğimizi de belirtmemiz gerekir.Anahtar Kelimeler: Dolarizasyon, Enflasyon, Döviz Kuru, Para Arzı Dollarization has been consistently high in Afghanistan despite relatively low inflation, money supply and exchange rate towards central bank independence in last few years. The main content of this paper focuses effects of dollarization in Afghanistan especially emphasizing on factors like exchange rate, money supply and inflation, furthermore, in this paper we have also tried to see some light on the dollarization phenomenon in Afghanistan and to address the posed questions regarding the short-term and long-term effects of dollarization on the economic stability of the country. At the end, we will do some analytical calculations using Testing for the unit root ADF, Testing of Cointegration and Granger Causality Test further, we will conclude our findings in the form of some policy recommendations for the monetary authorities Afghanistan for the purpose of dealing the issue of dollarization in the country.It should be noted that we have conducted our study mostly based on literature review and study of similar cases around the world.Key words: Dollarization, Inflation. Exchange rate and Money supply. 59

Bankaların bankası olarak aldığı kararlarla birçok makroekonomik büyüklük üzerinde etki meydana getiren Merkez Bankaları, küresel piyasalarda yaşanan gelişmeler doğrultusunda geleneksel araçların yanında çok sayıda geleneksel olamayan para politikası aracıyla piyasaya müdahale etmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın kullandığı bu politika araçlarından birisi de rezerv opsiyon mekanizmasıdır. Karşılıklar politikası dahilinde kullanılan bu aracın birçok ekonomik değişken üzerinde etki oluşturması beklenmektedir. Bu doğrultuda rezerv opsiyon mekanizması ile brüt uluslararası rezervler, aylık ortalama döviz kuru, Tüketici Fiyat Endeksi, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve tüketici güven endeksi verileri kullanılarak oluşturulan analizler ile söz konusu politika aracının etkinlik düzeyi sorgulanmıştır. Sonuç olarak rezerv opsiyon mekanizmasının ölçümlenen değişkenler üzerinde bir ay gibi kısa vadeli bir etki süresine sahip olduğuna; bununla birlikte söz konusu etkinin beşinci aydan itibaren durağan bir seyir izlediği sonucuna ulaşılmıştır. Mekanizmanın etki süresi kısa olsa da fiyat istikrarının ve finansal istikrarın sağlanmasında bir geçiş aracı olarak kullanılması önerilmektedir. With the decisions taken by the banks as a bank, the Central Banks intervene in the market in terms of developments experienced in the global markets by means of traditional, non-traditional monetary policy as well as traditional instruments. One of these policy instruments used by the Central Bank of Turkey is the reserve option mechanism. It is expected that this vehicle, which is used within the provisions policy, will have an impact on many economic variables.In this direction, the analysis of the reserve option mechanism, gross international reserves, monthly average exchange rate, consumer price index, domestic producer price index and consumer confidence index and the level of effectiveness of the policy tool were questioned.As a result, the reserve option mechanism has a short-term effect on the measured variables, such as one month; with the result that the effect has been observed as a result of a static course from the fifth month on. Although the duration of the mechanism is short, it is suggested to use it as a means of transition in achieving price stability and financial stability. 217

İktisat bilim dalının amacı sosyal refahı arttırmaktır. Bu amaca, uzun vadede, üretim faktörlerin daha verimli kullanılmasıyla ya da yeni kaynakların bulunmasıyla ulaşılabilir. Kısa vadede ise sosyal refah, konjonktürel dalgalanmaların minimize edilmesiyle sağlanmaktadır. Merkez bankaları konjonktürel dalgalanmaları minimize edebilmek için fiyat istikrarı ile finansal istikrarı sağlamayı hedeflemektedir. Merkez bankaları bu amaçlara ulaşabilmek için bazı kurumsal ve operasyonel şartları sağlamak zorundadır. Bu çalışma merkez bankalarının operasyonel olarak sağlaması gereken optimal enstrüman seçimi konusu üzerinedir. Çalışmanın ilk bölümü para politikasının önemini ve para politikası uygulamasında sağlanması gereken kurumsal ve operasyonel şartları açıklamaktadır. Ayrıca ilk bölümün sonunda, Türkiye ekonomisinde uygulanan para politikası uygulamaları hakkında kısaca bilgi verilmiş ve ön değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde parasal büyüklüklerin optimal enstrüman olup olmadığı irdelenmiştir. Parasal büyüklüklerin optimal enstrüman olma özelliği, para arzının içselliğine bağlıdır. Parasal büyüklükler para otoritesi tarafından kontrol edilemiyorsa ve nihai hedef üzerinde tahmin edilebilir bir etkiye sahip değilse, optimal enstrüman olma özelliğini kaybedecektir. Bu sebepten ötürü parasal taban, para arzı, yurtiçi krediler ve ÜFE değişkenleri arasındaki uzun ve kısa vadeli nedensellik ilişkileri incelenmiştir. Değişkenler arasındaki uzun vadeli ilişkilerin ortaya çıkarılması için Johansen eşbütünleşme analizi, kısa vadeli nedensellik ilişkilerinin bulunması için Granger nedensellik sınaması uygulanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde, TCMB'nin küresel kriz sonrası yeni politika araçlarıyla uygulamaya başladığı karma para politikası stratejisinin etkinliği sorgulanmıştır. Bu nedenle, ara hedeflerin fiyat istikrarı üzerindeki etkileri ile politika araçlarının ara hedefler üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışma yöntemi olarak değişkenlerin uzun vadeli ilişkilerini ortaya çıkarmak için Johansen eşbütünleşme sınaması ve VHDM; kısa vadeli nedensellik ilişkilerini saptamak içinse Granger nedensellik sınaması uygulanmıştır. The purpose of economics is to increase social welfare. This aim can be achieved by more efficient use of factors of production or by finding new resources in the long term. Social welfare is ensured by minimizing cyclical fluctuations in the short term. Central banks are targeting price stability and financial stability in order to minimize the cyclical fluctuations. Central banks have to provide certain institutional and operational conditions to achieve these goals. This study is about the optimal instrument selection that the central banks should provide operationally. The first chapter of the study describes the importance of monetary policy and institutional and operational conditions that must be met in the implementation of monetary policy. Moreover, brief information about the monetary policies implemented in Turkey`s economy is given, and preliminary assessment is made. In the second chapter, it was examined whether the monetary aggregates are the optimal policy instruments. The choice of monetary base as a policy instrument is dependent on the endogeneity of money supply. If monetary aggregates cannot be controlled by the monetary authority and have no predictable effect on the final target, it will lose the ability to become an optimal instrument. For this reason, long term and short term causality among monetary base, money supply, credit demands, and inflation are examined. As a research method, the Johansen cointegration test and VECM are used to show long-run causality and Granger causality test is used to examine short-run causality between the variables. In the third chapter of the study, the effectiveness of modified monetary policy was questioned. The CBRT announced in April 2010 that included financial stability in its target function, and in November 2010 started implementing modified monetary policy strategy with new monetary policy tools. Thus, primarily the impacts of intermediate targets on price stability, then the impacts of policy instruments on intermediate targets have been investigated. As a research method, the Johansen cointegration test and VECM are used to show long-run relationships and causality between variables. Then, Granger causality test is used to examine short-run causality between the variables. 138

The banks that undertake financial intermediation provide the increase of production, employment and economic growth with the credits they give. The increase in the credit volume of the banks leads to an increase in the money supply in the economy, which will result in an increase in economic growth. For this reason, the relation between bank loans and economic growth has been examined in many studies. This study examines the impact of credit volume on money supply and economic growth in Turkey. 2005: Q4-2017: FMOLS and DOLS tests showing cointegration, causality and coefficient of correlation for period three-month time series were performed. According to the findings of the study, there is a one-way causality relation from the money supply to the domestic credit volume and from the economic growth to the domestic credit volume. At the same time, the among money supply, economic growth and volume of domestic credit was identified a long-run cointegrated relationship. FMOLS and DOLS tests also support Granger causality results. According to the FMOLS test, a 1% increase in the volume of domestic credit increases the money supply by 0.67% (0.66% compared to DOLS). In terms of economic growth; According to the FMOLS test, a 1% increase in the volume of domestic credit increases economic growth by 0.22% (0.23% compared to DOLS) Finansal aracılık görevini üstlenen bankalar, verdikleri kredilerle hem üretimin, hem istihdamın, hem de ekonomik büyümenin artmasını sağlamaktadır. Bankaların kredi hacminin artması, ekonomideki para arzının artışına yol açar, bu durum da ekonomik büyümenin artması sonucunu doğuracaktır. Bu nedenle, banka kredileri ile ekonomik büyüme ilişkisi birçok çalışmada incelenmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de kredi hacminin para arzı ve ekonomik büyüme üzerindeki etkisi incelenmiştir. 2005:Q4-2017:Q1 dönemi için üçer aylık zaman serisini içeren veriler için, eşbütünleşme, nedensellik ve ilişkinin katsayısını gösteren FMOLS ve DOLS testleri yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, para arzından yurtiçi kredi hacmine doğru tek yönlü ve ekonomik büyümeden yurtiçi kredi hacmine doğru yine tek yönlü bir nedensel ilişki mevcuttur. Aynı zamanda yurtiçi kredi hacmiyle para arzı ve ekonomik büyüme arasında uzun dönemli eşbütünleşik bir ilişki tespit edilmiştir. FMOLS ve DOLS tes-tleri de Granger nedensellik sonuçlarını desteklemektedir. FMOLS testine göre, yurtiçi kredi hacmindeki % 1’lik artış para arzını % 0,67 (DOLS’ye göre %0,66) arttırmaktadır. Ekonomik büyüme açısından baktığımızda ise; FMOLS testine göre, yurtiçi kredi hacmindeki % 1’lik artış ekonomik büyümeyi % 0,22 (DOLS’ye göre % 0,23) arttırmaktadır.

Bu çalışmada para politikasının endüstriyel büyüme üzerine etkileri incelenmiştir.Para politikasının sanayi üretimi üzerine olumlu veya olumsuz etkileri tahmin edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada 2006:01-2015:02 dönemlerine ait üçer aylık veriler kullanılmıştır. Seriler mevsimsel etkilerden arındırıldıktan sonra ADF-PP birim kök testleriyle durağan hale getirilerek modelin katsayıları EKK ile tahmin edilmiştir. Yapılan çoklu regresyon analizinde hata teriminin birbirini izleyen değerleri arasında ilişki olduğunu gösteren Otokorelasyon sorunu tespit edilmiş AR, MA ve ARMA yöntemleri uygulanarak bu sorunlar giderilmiştir. White ve ARCH yöntemleriyle değişen varyans sorunu test edilmiş, yapılan testin sonucunda değişen varyans problemine rastlanılmamıştır.Hareketli ortalama (MA(1)) sonucuna göre endüstriyel büyüme, para arzında meydana gelen %1'lik bir artış karşısında ortalama olarak % 0,18 oranında azalmaktadır. In this study the effects of monetary policy on industrial growth are investigated.The positive or negative effects of monetary policy on industrial production are tried to be quessed. In this study quartely data that belong to 2006:01-2015:02 periods are used. After series are purified from seasonal influences, fixed ADF-PP by unit root tests, the coefficients of model is estimated with EKK. In the multiple regretion analysis, autocorrelation problem that shows the relation between following values of error term is determined, by practising AR, MA and ARMA methods these problems are removed. The problem of heteroskedasticity is tested by White and ARCH methods, the problem of heteroskedasticity isn't encountered at the end of the test.According to the result of moving avarage (MA(1)), industrial growth, decreases on avarage %0.18 aganist %1 increase of Money supply 134

Vektör otoregresif modeller çok degiskenli zaman serilerinin analizinde kullanılan bir yöntemdir. Bu çalısmada vektör otoregresif modellerin kurulması asamasındaki özellikler, modeldeki parametrelerin tahmini ve modelin geçerliliginin sınanmasına ilişkin açıklamalar yapılacak ve para arzı ile tüketici fiyatları endeksine ilişkin bir matematiksel model kurulacaktır.

Finansal piyasaların büyüme ve gelişmesi ekonomik büyüme içerisinde değerlendirilmektedirler. Türkiyede finansal piyasaların gelişimi 1980 yılından sonra artan küreselleşme faaliyetleriyle birlikte gelişmeye başlamıştır. Bu gelişim 1990 ve 2000'li yıllardan sonra artış göstermiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde finansal piyasaların büyük bir bölümünü bankacılık sektörünün oluşturduğu görülmektedir. Bu tezin amacı Türkiyede finansal piyasalarda ve bankacılık sistemindeki büyüme ile ekonomik büyüme arasında bir ilişki olup olmadığnı araştırmaktır. Bu amaçla Türkiye'nin M2 para arzı verileri ve GSYH verileri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma sürecinde 1961-2014 y1lları arasındaki yıllık veriler kullanılmıştır. Birinci bölümde finansal piyasaların tanımı, tarihi, türleri, işleyişi ve gelişimi ve finansal krizler ele alınmıştır. İkinci bölümde finansal piyasaların içerisinde bankacılık sektörü tanımı, tarihi, gelişimi, ilkeleri, bankacılık krizleri ve Türkiye'de finansal piyasalar içerisinde bankacılık sektörünün yeri incelenmiştir. Üçüncü bölümde finansal piyasa ve bankacılık sektörünün gelişmişlik verileri ile ekonomik büyüme verileri arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Çalışmanın sonunda finansal piyasalardaki gelişme ve büyümenin ekonomik büyüme üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.ANAHTAR KELĠME: Finansal Piyasalar, Bankacılık Sektörü, M2 Para Arzı Verileri, Ekonomik Büyüme. Financial markets growth and development are studied in economic growth. The development of financial markets increased with globalization activities after 1980 in Turkey. This development increased after 1990s and 2000s. Especially in developing countries banking sector costitute a large part of financial markets. The purpose of this thesis is to investigate whether there is a meaningful relationship between growth in financial markets and banking sector and economic growth in Turkey. For this purpose the relationship between M2 money supply and GDP data were analyzed. In the proposed research ,annual data are used between the years 1961-2014.In the first part, the definition,the history, the line, the process and growth of financial markets and financial crisis have been focused. In the second part, the definition, the history, growth of banking sector and banking sector in financial markets in Turkey is analyzed. In the final part, the relationship in the development data of financial markets and banking sector and economic growth is analyzed. It is found that there is significant relationship between growth of financial markets and economic growth.KEYWORDS: Financial Markets, Banking Sector, M2 Money Supply, Economic Growth. 123

Son yıllarda dünya üzerinde meydana gelen ekonomik krizlerin enflasyon üzerinde önemli etkileri olduğu bilinmektedir. Enflasyonun yanı sıra para arzında meydana gelen değişikliklerin ekonomiye olan etkileri de göz ardı edilmemelidir. Bu çalışmada, Türkiye ekonomisinin gidişatına yön veren bazı makroekonomik değişkenlerin para arzından etkilenip etkilenmediği araştırılmıştır. Araştırma boyunca En Küçük Kareler Yöntemi tekniği kullanılarak araştırma yapılmış ve değişkenler arasındaki ilişki analiz edilerek yorumlanmıştır.Çalışma sonucunda, Türkiye'de 2006-2014 yılları arasında para arzının, Hazine Bonosu faiz oranı, BİST-100 endeksi, GSYİH, döviz sepeti değeri ve yatırımlar üzerinde etkili oluğu ve istatistiksel açıdan anlamlı olduğu görülmektedir. Bunun yan ısıra para arzında meydana gelen bir değişmenin cari açık ve enflasyonu önemli bir oranda etkilemediği görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Para Arzı, Makro Ekonomik Değişkenler, En Küçük Kareler Yöntemi,Türkiye It is known that the economic crisis, which occurred in the previous years, have important effects on inflation. Besides inflation, it should not be neglected that the changes occurring on money supply have effects on economy. On this work, some of macroeconomic variants, which were directing Turkish economy, were searched to have an understanding whether they were affected by money stock or not. During the search, the least squares method was used and the relation between variants were analyzed and commented. At the end of the work; share interest rate of money supply, BIST-100 index, GDP, exchange basket, and the influences on investments as well as the meaning in terms of statistics between 2006-2014 in Turkey were seen. Besides this, it is seen that a change on money stock was not affecting current deficit and inflation in an important ratio. Key Words: Money Supply, Macroeconomic Variants, The Least Squares Method, Turkey. 123

Bu çalışma kapsamında; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası X100 endeksini etkileyen makroekonomik faktörlerden bahsedilmiş, X100 endeksini etkileyen faktörler ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki teorik olarak açıklanmıştır. Ayrıca uygulama kısmında araştırma yöntemi olarak kullanılan `Regresyon Analizi` yardımıyla bu faktörlerin endeks üzerindeki etkileri incelenmiş ve `Granger Nedensellik Testi` analizi ile BİST 100 endeksi ve ilgili faktörler arasındaki ikili nedensellik araştırılmıştır. Bağımlı değişken olarak BİST 100 Endeksi, bağımsız değişkenler olarak da Hazine Bonosu Faiz Oranı, Para Arzı, Enflasyon, Sanayi Üretim Endeksi, Dolar ve Cumhuriyet Altın Fiyatları ay sonları itibariyle alınmıştır. Araştırma sonucunda BİST 100 endeksini belirgin şekilde etkileyen faktörler Hazine Bonosu Faiz Oranı, Döviz sepeti, altın fiyatları ve para arzı olarak tespit edilmiştir. Nedensellik açısından yapılan incelemeler sonucunda ise BİST 100 endeksi 3, 6, 9, 12, aylık gecikmelerde faiz, döviz, sanayi üretim endeksinin granger nedeni olduğu tüfe, faiz ve dövizin ise ilk 1 aylık gecikmede BİST 100 endeksinin granger nedeni olduğu anlaşılmıştır. Son olarak altın ile BİST 100 endeksi arasında herhangi bir nedensellik bulunamamıştır.Anahtar Kelimeler: Hisse senedi, BİST, İMKB100 Endeksi, Birim Kök Testi, Çoklu Doğrusal Regresyon, Korelasyon Analizi, Granger Nedensellik Testi In this study, Macroeconomic Factors affecting the Istanbul Stock Exchange index were explained and the relationship between Factors affecting index and stock prices were explained theoretically. Also in the application part, with `Regression Analysis` examined the effects of these factors on the index, and `Granger Causality Test` analysis with dual causality between ISE 100 index and related factors were investigated.The Istanbul Stock Exchange 100 Index was used as the dependent variable and Treasury Bond Interest Rates, Money Offer (M2), Inflation (CPI), Industrial Production Index, Dollar and Gold Prices were used as the independent variables.At the end of the study, the index markedly affecting factors; as Treasury Bond Interest Rate, Currency basket, the price of gold and the money supply have been identified. As a result of the investigations in terms of causality; Granger Causality Tests show that ISE 100 index is Granger cause of interest rate, foreign exchange, industrial production index in 3 - 6 – 9 - 12 month delay. CPI, interest rate and foreign exchange in the first one-month delay granger cause of ISE National 100 Index were found to be. Finally, No causality between ISE National 100 Index with gold could be found.Keywords: Stocks, BIST, The ISE National 100 Index, Multiple Linear Regression, Unit Root Test, Correlation Analysis, Granger Causality Test 118

Bu makale, Türkiye’de kamu bütçe açığı, para arzı ve enflasyon arasındaki uzun dönemli ilişkiyi Sınır Testi (Pesaran vd. 2001) yaklaşımı kullanarak 1983-2008 dönemi için yıllık verilerle incelemektedir. Çalışmada bu değişkenler arasında uzun dönemli ilişki olmadığı saptanmıştır. Buna ek olarak kısa dönemli ilişkinin araştırılması amacıyla VAR modeli kurulmuştur. Sonuçlar, enflasyonun ve KKBG’nin varyansındaki ana kaynağın “kendi şokları”, para arzının varyansındaki onemli bir kaynağın enflasyon olduğunu göstermektedir. KKBG’ deki bir şok para arzını azaltıcı, enflasyonu ise artıcı etki yapmaktadır, This article assesses the long term relationship among public budget deficits, money supply and inflation for Turkey by using Bounds Test (Pesaran et al. 2001) procedure over the period 1983–2008 with annual data. It is found that there is no long term relationship between these variables. In addition VAR model constructed to study on short-run relationship. Results show that main source of variance in inflation and PSBR are “own shocks”; in money supply, considerable source of variance is inflation. The shock on PSBR leads to decrase money supply and leads to increase in inflation

TEZ8730 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2012. Kaynakça (s. 94-103) var. xi, 104 s. : res., tablo ; 29 cm. As the financial crises which recurred frequently in the developing countries during the 1990's have appalled these economies, predicting of the financial crises has become one of the important subjects being studied at the national and international literature. In the developing economies, the ratio of the international reserves to the short term foreign debts is one of the most important leading indicators used in predicting the financial crises. It is generally accepted as ""The Reserve Adequacy"" where the ratio of international reserves to the short-term foreign debts is minimum 1, in other words where the international reserves are high enough to cover the capital and interest payments of the external and internal foreign currency debts which will become due within a one year term. In the literature, this ratio is evaluated as one of the key indicators of the credibility of an economy. While the decrease of the ratio of the reserves to the short-term foreign debts under the critical value of 1 leads to comments like there is a disorder in the economy or ineffective policies are used; the increase of this ratio over the critical value of 1 is interpreted as the economy is strong enough to front the sudden shocks. Therefore, this ratio is a key macroeconomic indicator for the developing economies which borrow from the financial markets and experience intensive foreign capital flow. In this research, the relationship of this ratio with the financial crises which Turkey and some developing economies are exposed to has been stated with both theoretical and empirical studies. The role of the ratio over the financial crises has been explored by determining the effects of some important macroeconomic indicators over the ratio at times the ratio is under the critical value of 1 and it is discussed whether this ratio is a leading indicator for the financial crises or not. 1990'lı yıllarda gelişmekte olan ülkelerde sıklıkla tekrarlanan finansal krizlerin ülke ekonomilerini derinden sarsması nedeniyle finansal krizlerin öngörülmesi ulusal ve uluslar arası literatürde çalışılan önemli konulardan biri olmuştur. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinde uluslar arası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranı, finansal krizlerin öngörülmesinde kullanılan öncü göstergelerden en önemlilerinden biridir. Uluslar arası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranının en az 1 olması, diğer bir deyişle rezervlerin bir yıllık dönemde vadesi gelecek olan döviz cinsi dış ve iç borç anapara ve faiz ödemelerini karşılamaya yetecek düzeyde olması rezerv yeterliliği olarak kabul görmüştür. Bu oran, literatürde bir ekonominin güvenirliliğinin en temel göstergelerinden birisi olarak değerlendirilmektedir. Uluslar arası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranının 1 kritik değerinin altına düşmesi ekonomide bozulmaların olduğu, etkin olmayan politikaların izlendiği şeklinde yorumlanırken, bu oranın 1 kritik değerinin üzerinde olması ise ülke ekonomisinin ani şokları göğüsleyebilecek kadar güçlü olduğu şeklinde yorumlanmaktadır. Bu nedenle bu oran, finansal piyasalardan borç alan ve yabancı sermaye akışının yoğun olduğu gelişmekte olan ülkeler için önemli bir makroekonomik göstergedir. Bu araştırmada, bu oranın Türkiye'nin ve bazı gelişmekte olan ülkelerin maruz kaldığı finansal krizler ile ilişkisi hem teorik hem de ampirik olarak ortaya konulmuştur. Uluslararası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranının finansal krizler üzerindeki etkisi, finansal krizlerin ortaya çıkmasına neden olan para arzının uluslar arası rezervlere oranı, para arzının GSYİH'ya oranı, cari işlemler açığının GSYİH'a oranı ve yurtiçi kredilerin GSYİH'a oranı gibi makroekonomik göstergelerin, bu oran üzerindeki etkileri tespit edilmiştir. Aynı zamanda bu oranın finansal krizlerin öngörülmesinde potansiyel bir öncü gösterge olup olmadığı tartışılmıştır.

Belirsizlik kavramı, son yıllarda yatırımların belirleyicilerinden biri olarak ekonomiliteratüründe önemli bir yeresahiptir.Bir ülkeye ait genel ekonomik görüntü, makroekonomik performans ile ölçülmektedir. Döviz kurunda ya da paraarzında oluşacak bir dalgalanma aynı zamanda borsadaki yatırımcıları da etkileyecektir. Oluşacak belirsizlikler uzundönemde hisse senedi getirilerini olumsuz etkilemektedir. Belirsizliklerin farklı kökenleri olsa da bu çalışmadaparasal belirsizliğin göstergesi olarak para arzı belirsizliği ve döviz kuru belirsizliği seçilmiştir. Zaman serisiveri grubu kullanılarak reel döviz kuru belirsizliği ve para arzı belirsizliği arasındaki bağ deneysel olarakincelemiştir. Bu çalışmada kullanılan veri setleri, Döviz kuru efektif alış ve para arzı (M2) serileri TürkiyeCumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) istatistiklerinden eldeedilmiştir. İMKB'de farklı sektörlerde faaliyet gösteren beşşirket ve holdingin hisse senedi getirileri kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan veriler 1986:5 ve 2012:2 döneminikapsamaktadır. Öncelikle seriler birim kök testi yapılarak trent etkisinden arındırılmışlardır. Döviz kuru ve paraarzı belirsizliği ARCH/GARCH testleri ile hesaplanmıştır.Döviz kuru ve para arzı değişkenlerinin belirsizlikleri ile borsa getirisinin göstergesi olan değişkenler arasındailişki olup olmadığı Engle-Granger ko-entegrasyon testi ile regresyon analizine tabi tutulmuştur. Ele alınan beşşirketin İMKB getirisi ile döviz kuru ve para arzı belirsizlikleri arasında bir koentegrasyonun var olduğu tespitedilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular sonucunda, döviz kuru ve para arzı belirsizliklerinin İMKB'de faaliyetgösteren şirketlerin getirisi üzerinde önemli bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Döviz Kuru Belirsizliği, Para Arzı Belirsizliği, Borsa Getirisi, Arch Model, Garch Model, Ko-entegrasyon. The concept of uncertainty, as one of the determiners of investments in recent years, occupies an important placein the literature of economics. The overall economic outlook of a country is assessed with its macroeconomicperformance. A fluctuation taking place in exchange rates and money supply at the same time will affect theinvestors in the stock markets. Also, in the long term, uncertainties will affect stock exchange yields adversely.Although there are different types of uncertainties, in this study money supply uncertainty and exchange rateuncertainty were chosen as the indicators of monetary uncertainty.By analyzing time series data, the relation between the real exchange rate uncertainty and money supply uncertaintywas empirically investigated. The time series data sets (exchange rates and money supply (M2)) used in this studywere taken from the statistics of Central Bank of Turkey (TCMB). In addition, stock exchange yields of fivecompanies or holdings traded on Istanbul Stock Exchange (İMKB) were used. The data set used in this study comprisesthe period from 1986:5 to 2012:2. First, time series were cleaned out from trend effect with the help of unite roottest and then exchange rate and money supply uncertainties were investigated with ARCH/GARCH models.To see whether there is a relation between the independent variables, exchange rate uncertainty and money supplyuncertainty, and the dependent variable, stock exchange yield,Engle-Granger co-integration test and regressionanalysis were applied. The findings revealed that there is a co-integration between stock exchange yield andvariables of exchange rate uncertainty and money supply uncertainty. The results obtained also indicated thatexchange rate and money supply uncertainties have a significant effect on the stock exchange yields of the companiesor holdings traded on Istanbul Stock Exchange (İMKB).Keywords: Exchange Rate Uncertainty, Money Supply Uncertainty, Stock Return, Arch Model, Garch Model, Co-integration 158

Bu çalışmada, parasal aktarma mekanizması çerçevesinde hisse senedi getiri çarpanı hesaplanmakta ve getiri çarpanının ülkelerarası farklılığını açıklamaya çalışmaktadır. Bu çalışmada hisse senedi getiri çarpanı bir büyüklük ifade etmektedir ve ilk kez kullanılmaktadır. Hisse senedi getiri çarpanı getirilerin para arzı şoklarına tepkileri ile ölçülmüştür. Söz konusu büyüklükler arasındaki farklılık finansal faktörler, sosyoekonomik ve makroekonomik değişkenler ile izah edilmeye çalışılmaktadır. Getiri çarpanları arasıdnaki farklılığı açıklayan değişkenklerden anlamlı olanların parasal aktarma mekanizması içinde rol sahibi olduğu düşünülmektedir.Analizin ilk aşamasında VAR analizi kullanılarak 20 OECD ülkesi için hisse senedi getiri çarpanı hesaplanmıştır. Ikinci aşamada ise tahmin edilen hisse senedi çarpanları söz konusu açıklayıcı değişkenler ile panel veri analizine tabi tutulmuştur. Bu analizden ulaşılan sonuçlara göre finansal değişkenler kadar sosyoekonomik değişkenler de getiri çarpanı arasındaki farklılığı açıklamada etkili olmaktadır ve aktarma mekanizmasının servet kanalı çerçevesinde anlamlı yer edinmektedir.Anahtar Sözcükler : Parasal Aktarma Mekanizması ,Hisse Senedi Getiri Çarpanı, Servet Kanalı,VAR, Panel Veri Analizi, Finansal Faktörler, Sosyoekonomik ve Makroekonomik Değişkenler This study is upon the subject of monetary transmission mechanism and it examines the cross country variation in the stock return multipliers. Stock return multiplier is a concept of magnitude which is newly defined in this study and calculated as the response of returns to money supply shocks. Focusing on the role of financial factors, socioeconomic and macroeconomic variables, this study investigates the cross country variation in stock return multipliers and tries to identify the variables which appear within the transmission mechanism and explain this variation via variables point at issue.In the first step of the analysis stock return multipliers are estimated for each of 20 OECD countries using VAR models. In the second step the estimated stock return multipliers are regressed on financial market variables, socioeconomic and macroeconomic variables using panel data analysis. The findings show that socioeconomic variables as well as financial factors play an important role in determining the magnitude of stock return multipliers. The evidence gained from this analysis supports the wealth channel of monetary transmission mechanism.Key Words: Monetary Transmission Mechanism ,Stock Return Multipliers , Wealth Channel,VAR , Panel Data, Financial Factors, Socioeconomic and Macroeconomic Variables 183

Tarihi sürece bakıldığında bilim dünyasını en çok etkilemiş kişilerin başında Isaac Newton gelmektedir. 1642-1727 yılları arasında yaşayan Newton'un bilim adamı kimliği önplana çıkmakla birlikte ömrünün yaklaşık 30 yılını İngiliz Kraliyet Darphanesi (Royal Mint at London Tower)'nde geçirmiştir. 1696 yılında muhafaza müdürü olarak göreve başlayan Newton dört yıl sonra darphane müdürü olmuş ve vefatından kısa bir süre öncesine kadar bu görevi sürdürmüştür.Newton'un Kraliyet Darphanesi'nde görevde bulunduğu dönem iktisadi düşünce olarak merkantilist düşüncenin Avrupa'da ülke ekonomilerine yön verdiği bir dönemdir. Ülkelerin para sistemlerinin madeni para sistemlerine dayalı bulunduğu söz konusu yüzyıllarda para sistemi ile ilgili kronik sorunlar kalpazanlık ve altın ve gümüş paritesindeki değişikliklerdir.Newton'un Kraliyet Darphanesi'nde görev aldığı ilk yıllardaki en büyük uğraşı kalpazanların yakalanmasıdır. Darphane Müdürü olduğu dönemde ise altın ve gümüş paritesindeki değişimlerden kaynaklanan ve İngiltere'den gümüş paraların çekilmesine yol açan sorunlara çözüm aramıştır. Newton'un darphane müdürlüğü sırasında yazılan çoğunluğu altın gümüş paritesinden kaynaklanan sorunlara odaklanan 13 adet rapor bulunmaktadır. Yapılan önerilere rağmen altın-gümüş paritesinin tutturulamamasından dolayı İngiltere para sisteminden gümüş paraların çıkışı önlenememiş, İngiltere mecburi olarak altın standardına doğru evrilmiştir. Isaac Newton is one of the most influential people in the world of science in history. Lived from 1642 to 1727, his scientist identity was always in the forefront; but he spent about 30 years of his life working at the Royal Mint at London Tower. He started his career as the warden of the Royal Mint in 1696 and became the master of the Mint four years later. He occupied this position until shortly before his death.Mercantilist ideas shaped economies of European countries during the period in which Newton served at the Royal Mint. During that time, in which countries had coin based monetary systems, the most important problems of monetary systems were counterfeiting and changes in the gold-silver parity price.Newton spent much of his time catching counterfeiters in his earlier years at the Royal Mint. When he was the master of the Mint, he worked on solving problems stemming from changes in the gold-silver parity price and shipping of silver out of the country as a result of these problems. There are 13 reports during his master of the Mint, most of which focused on problems related to the gold-silver parity price. Despite the proposals made, exports of silver from the United Kingdom could not be prevented due to the fact that gold-silver parity price was not set properly, and the United Kingdom had to evolve towards the gold standard. 111

Para talebi ile ilgili hakim teoride para arzı dışsal bir değişken olarak ele alınmaktadır. Ancak finansal yenilikler ve uygulanan para politikaları para arzının içselleşmesine neden olmaktadır. Post Keynesyen teori, para arzı ile ilgili alternatif görüşleri ile Ortodoks ve Neo Klasik görüşe ciddi bir alternatif oluşturmaktadır.Son yıllarda Post Keynesyen teoriyle ilgili yapılan çalışmalar hız kazanmış ve modern ekonomilerde paranın karmaşık yapısını tekrar düşünme konusunda itici güç olmuştur. Post Keynesyen teori uyumcu ve yapısalcı içsellik yaklaşımı olarak ikiye ayrılmıştır. Uyumcu içsel para arzı görüşü taraftarlarına göre kredi para arzı içsel olarak firmaların çalışma sermayesi ihtiyaçlarındaki artış sonucunda ortaya çıkar. Dolayısıyla bankaların varlık ve yükümlülükleri, para yaratma sürecini tanımlamada kullanılmaktadır. Uyumcu iktisatçılar, kredi paranın varlığının, modern parasal teorinin yapısını ve işleyişini nasıl değiştirdiğiyle ilgilenmektedirler.Yapısalcı içsel para arzı görüşü ise para arzının içselleşme sürecinde rol oynayan finansal kırılganlıklar, merkez bankalarının ekonomideki rolü, finansal yenilikler, bilişim ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve finansal küreselleşme gibi faktörleri ele alarak para arzının içselliği yaklaşımına farklı bir boyut kazandırmıştır.Yapısalcılarla uyumcular arasındaki tartışma hem teorik hem de politik nedenlerle önemlidir. Post Keynesyenler için içsel para arzı görüşü, merkez bankasının rolünü, diğer finansal kuruluşları ve finansal yeniliklerin teorik olarak ortaya konulabilmesi nedeniyle daha da önem kazanmıştır.Bu çalışmada para arzının içselliği konusu teorik olarak ele alınmış, Türkiye'de 1980 öncesi ve sonrası finansal piyasalardaki gelişmeler incelendikten sonra, Türkiye'de kredilerden mevduatlara doğru nedensellik ilişkisi araştırılmıştır. The conventional money demand literature has treated the money supply as exogenous given. It is well known, however, that some endogenity of the money supply arises due to financial innovations and endogenous monetery policy. The evolving Post Keynesian endogenous approach to money offers a clear alternative to the Orthodox, neoclassical approach.Over the last two decades, work on the Post Keynesian theory of endogenous money has flousrishing, and has promped a rethinking of complex nature of money in modern economies. There is many differences between accommodationist and structuralist approach in Post Keynesian Theory. According to the accommodationist approach, the credit-money supply responds endogenously to changes in firms? demand for working capital.Structuralists separate from accommodationists because structuralists take note of the financial instability, the role of Central Bank in the economy, financial innovations, financial liberalisation and development of the information-communication Technologies. According to the structuralists these factors contributes positively to the endogenous money creation process.The discussion between structuralists and accommodationists may be important for both theoretical and policy reasons. Overall, showing that money is endogenous is important in particular for Post-Keynesians, since it will help to put the role of Central Banks and other monetary institutions, as well as financial innovations, in their theoretical perspective.This study examines the money endogenity process theoretically and progress in the financial area, especially after 1980s in Turkey. This study is aimed to explore the causality between bank credit and deposits in Turkey for the perios 1986-2009. 187

Hisse senedi piyasası bir ülkenin ekonomi gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Hisse senedi fiyatları ve makroekonomik değişkenler arasında nedensellik ilişkisi konusu üzerinde birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmanın amacı, Türkiye örneğinde hisse senedi fiyatları ve makroekonomik değişkenler arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmektir. Ocak 2004 ? Aralık 2009 dönemini kapsayan analizlerde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası fiyat endeksi, döviz kuru, tüketici fiyat endeksi, faiz oranları, para arzı değişkenlerine yer verilmiştir. Çalışmada, genişletilmiş birim kök Dickey-Fuller Testi, Engle-Granger koentegrasyon testi, Granger nedensellik testi kullanılmıştır. Ampirik bulgular olarak hisse senedi fiyatları ve döviz kuru, enflasyon, faiz oranları, para arzı arasında uzun dönemli ilişki bulunamamıştır. Granger nedensellik testi sonucunda ise sadece hisse senedi fiyatları ve döviz kuru arasında tek yönlü döviz kurundan hisse senedi fiyatlarına yönelik bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Hisse senedi fiyatları ve enflasyon, faiz oranları, para arzı arasında herhangi bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. Stock market plays an important role in the economic development of a country. A number of studies have been investigated on the causal relationship between macro-economic indicators and stock exchange prices. This work investigates the causal relationship between stock prices and macroeconomic variables in Turkey. The data from January 2004 till December 2009 have been used to analyze the causal relationship between stock market prices in Turkey (IMKB) and the set of macroeconomic indicators includes: exchange rates, inflation, interest rates and money supply. The statistical techniques used include unit root Augmented Dickey Fuller test, Engle-Granger co-integration and Granger?s causality test. However, no long term relationship was found between macro-economic indicators and stock exchange prices in Turkey. There was found unidirectional granger relationship from exchange rates to stock prices, regarding inflation, interest rates and money supply, there was not found any causal relationship between them and stock prices. 100

Bu çalışmada, Türkiye’de 2001:05-2005:12 dönemi için Para Arzı (M1), Faiz Oranları ve Hisse Senedi Fiyatları arasındaki dinamik ilişkiler incelenmiştir. Bu amaçla, bir Standart VAR Modeli altında, Granger Nedensellik Testi ile değişkenler arasındaki nedensellik ilişkilerinin yönü belirlenmeye çalışılmış, Para Arzı’ ndan Hisse Senedi Fiyatları’ na doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Standart VAR modeli yardımıyla elde edilen Etki- Tepki Analizi ve Varyans Ayrımlaştırma Analizi sonuçları da, nedensellik ilişkisini desteklemektedir. Bu sonuçlara göre; Hisse Senedi Fiyatları’ nın, Merkez Bankası’ nın para politikası ayarlaması için bir gösterge olarak kullanılabileceğini söylemek mümkündür., In this study, the dynamic relationships among Money Supply (M1), Interest Rates and Stock Exchange Prices have been researched over the period 2001:05-2005:12 in Turkey. For this purpose, the direction of causality relationships among variables has been tried to determine by the Granger Causality Test of a Standart VAR Model, and a causality relationship determined as one-sided to Stock Exchange Prices from Money Supply (M1) has been obtained. Results of the Impulse-Response and the Variance Decomposition Analysis obtained by means of the Standart VAR Model have supported this causality relationship also. According to these results, it is possible to say that the Stock Exchange Prices might be used as an indicator for Central Bank’s monetary policy adjustment.

Finansal piyasalar günümüzde küresellesme süreciyle birlikte çesitli ülkeekonomilerinden dıssal boyutta, ülke içi makro ekonomik göstergelerden iseiçsel boyutta etkilenmektedir. Makro ekonomik göstergeler ısığında yatırımcılarhisse senetleri üzerinden sağlayacakları getirileri tahmin etmektedirler.. Buanlamda makro ekonomik göstergelerin erken uyarı sistemleri olduğu ve bunedenle özellikle gelismekte olan ülkelerde yatırımcılar tarafından sıkı takipedildikleri söylenebilir.Çalısmada makro ekonomik değiskenler ile hisse senedi getirilerininiliskileri incelenmis, Türk sermaye piyasaları için makro ekonomikdeğiskenlerle hisse senedi getirileri arasındaki iliskiler test edilmistir.Çalısmanın birinci bölümünde bir yatırım aracı olarak hisse senetleri vegetirileri incelenmis, ikinci bölümde ise hisse senetlerinin getirilerini etkilediğidüsünülen makroekonomik değiskenler açıklanmıstır. Bu kapsamda para arzı,enflasyon, petrol fiyatları, altın fiyatları, döviz kuru, cari islemler dengesi,ekonomik büyüme verileri, reet bütçe dengesi hisse senetlerini etkilediğidüsünülen makro ekonomik değiskenler olarak seçilmistir. Çalısmanın üçüncübölümünde ise sözkonusu makro ekonomik verilerden para arzı, enflasyon,petrol fiyatları, altın fiyatları ve döviz kuru seçilmis ve Johansen esbütünlesmeanalizi ile hisse senedi getirilerinin makroekonomik verilerle iliskilerideğerlendirilmistir.Çalısma sonucunda hisse senedi getirilerinin makroekonomik değiskenlerile iliski içinde oldukları bu anlamda yatırımcılar tarafından sürekli olarakizlendikleri bulgusuna ulasılmıstır. Undoubtedly, It has been great concern to estimate the correlationbetween the stock exchange earnings and the macroeconomic variables byinvestors, governmental and academic instutions. In this study we aim toinvestigate the possible relationships between the chosen macroeconomicvariables like money supply (M1), exchange rate (USD), inflation rate, brentpetrol prices and global gold prices and the Istanbul Stock Exhange IMKB-100index for the period 1998 January and 2009 November.The time series data for macroeconomic variables are evaulated based onthe Johansen Cointegration test is used . The outcome of the Johansencointegration analysis supports that there exits long run relationship betweenIMKB 100 indice and the chosen macroeconomic variables. Granger causalitytests are based on the Vector Error Correction Model (VECM) produced thatall the chosen macroeconomic variables cause the IMKB 100 index in Grangersense. Stock prices cause only exhange rate in Granger sense. 167

ABD'de 2008 yılında yaşanan mortgage (ipotekli konut kredileri) krizi sebebiyle dikkatler dünyadaki mortgage sistemi üzerine çekilmiştir. Özellikle ABD'deki mortgage sistemindeki ve mortgage kredileri üzerinden üretilen türev ürünlerdeki aksaklıklar krizin çıkmasında etkili olmuştur.Türkiye'de 21.02.2007 tarihinde mortgage sistemi kanunlaştı. Bununla birlikte SPK tebliğiyle ipotekli krediler üzerinden menkul kıymet çıkartma bir sisteme oturtuldu. Türkiye'de buna göre konut kredileri; bankalar, katılım bankaları, tüketici finans şirketleri ve finansal kiralama şirketlerince verilmektedir. Son yıllarda enflasyon ve faiz oranlarının düşmesiyle de mortgage sistemi krize kadar cazip gelmekteydi.Ülkemizde mortgage sistemi yeni olduğu için buna dayalı menkul kıymetleştirme faaliyeti henüz başlamamıştır. Bu yüzden çalışmamızın son bölümünde de yer aldığı gibi menkul kıymetleştirme faaliyetinin temeli olan konut kredilerinden hareket edilerek bir model kurulmuştur.Model EViews 6 ekonometri paket programı yardımıyla kurulmuştur. Buna göre konut kredileri üzerinde kredi hacminin, para arzının, kira fiyatlarının ve yaşanan 1994 ve 2001 krizinin etkili olup olmadığı araştırılmıştır. Buna göre. 1'e yaklaştıkça modelin açıklayıcılığının arttığına işaret eden R2, 0.85 olup bu modelde oldukça yüksektir. Konut kredilerindeki değişimin yüzde 85'i bağımsız değişkenlerdeki değişim ile açıklanabilmektedir.Anahtar Kelimeler: Konut Kredileri, İpotekli Konut Kredileri, Menkul Kıymetleştirme, İpotekli Konut Kredilerin Menkul Kıymetleştirilmesi, Kredi Hacmi, Para Arzı, Kira Fiyatları, Otokorelasyon, Değişken Varyans The 2008 mortgage crisis (home mortgage credit) experienced in the USA focused attention on the global mortgage system in general. In particular, the breakdown of the US mortgage system and derivatives based on mortgage credits were identified as instrumental in the outbreak of the crisis.Turkey legislated its mortgage system on 21.02.2007. Simultaneously, a Capital Markets Board (CMB) communique established a system of mortgage credit-based securities. According to this mortgage credits in Turkey were provided by; finance banks, participation banks, consumer finance companies and leasing companies. Over recent years, in a climate of falling interest rates, the mortgage system, right up to the crisis, had appeared attractive.As our country?s mortgage system remains in its infancy, a sytem of securities based upon it has yet to come into existence. This is why in the final chapter of our study we have created a mortgage credit model that envisages such securitization.The model was created using the Eviews 6 econometric packet program. Accordingly, and based on home credits, research was done into credit volume, money supply, rental prices and whether or not the crises of 1994 and 2001 were instrumental. Accordingly, the model?s R2 is high. As it approaches 1, the R2 in this model, itself a sign of rising, is quite high at the 0.85% level. We note that the change in home credits may be 85% accounted for by changes in independent variables.Key Words: Housing Credits, Mortgage Credits, Securitization Mortgage Backed Securities, Home Credits, Credit Volume, Money Supply, Rental Prices, Autocorrelation Variable Variance. 140

Enflasyon, büyüme üzerinde yarattığı etki nedeniyle her zaman önemli bir olgu olmuştur. Bu nedenledir ki, enflasyon hedeflemesi gibi çeşitli politikalar uygulanarak enflasyon düşürülmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye verilerine dayalı olarak 1987.1?2008.1 dönemine ait değişkenler VAR analiziyle incelenmiştir. Çalışmada, makro ekonomik performans ve dezenflasyon politikaları açısından önemli olduğu düşünülen; ekonomik büyüme, fiyatlar genel düzeyi, para arzı, döviz kuru, mali baskınlık oranı ve mevduat faiz oranı değişkenleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar; ekonomik büyümenin hiçbir değişkenden etkilenmezken, mali baskınlığı direkt, diğer değişkenleri ise dolaylı olarak etkilediğini göstermiştir. Mali baskınlığın; para arzını, mevduat faiz oranını ve fiyatlar genel düzeyini direkt olarak etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Fiyatlar genel düzeyinin ise, en çok döviz kuru, mali baskınlık ve mevduat faiz oranının etkisi altında olduğu görülmüştür. TCMB tarafından talep enflasyonun kontrol altına alınmasında faizlerin etkin bir şekilde kullanılabileceği görülmektedir. Ancak talep yönetimi amacıyla tercih edilen faiz oranları, enflasyonun kontrol altına alınmasını sağlasa da borç yönetimini zorlaştırmaktadır. Yüksek mali baskınlık ortamında; TCMB, faiz oranlarında yapabileceği bir değişiklik kamu ekonomisindeki dengesizlikler nedeniyle mali baskınlığı daha çok arttırabilecek ve finansal piyasalara zarar verecektir. Ayrıca, TCMB'nin faiz oranlarını arttırma yönündeki bir müdahalesi sonucunda maliyet enflasyonunun ortaya çıkması da olasıdır. Inflation is an important issue due to its impact on economic growth. Therefore, some policies like inflation targeting are utilized in order to lower inflation rates. This paper aims to cover VAR analysis in which 1987.1- 2008.1 period data including economic growth, general price level, money supply, deposit rates, currency, fiscal dominance are used as inputs. These variables have been selected because of their importance on economic performance and disinflation policies. Results showed that although economic growth is not affected by any these variables, it affects the fiscal dominance directly and others indirectly. On the other hand, it is determined that fiscal dominance is mostly affected by money supply, general price level and deposit rates and also that the general price level has been under the effect of fiscal dominance and deposit rates. Interest rate which is one the most effective tools for inflation targeting policy adopted central banks can also be used by TCMB. TCMB can derive benefit from interest rates while handling demand inflation. However, TCMB have to be careful about the undesirable effects of inflation, as cost inflation. Furthermore, fiscal dominance can be controlled through interest rates and will general price level positively. 137

Tezde, Türkiye ekonomisinde 1986-2005 döneminde para arzının içsel olup olmadığı ekonometrik tekniklerle test edilmiştir. Bu amaçla Yapısalcı Post Keynesyen İktisat içinde geliştirilen içsel para arzı yaklaşımı incelenmiş ve Türkiye ekonomisinde bu yaklaşımda ileri sürülen yapısal gelişmelerin olup olmadığı araştırılmıştır. Ekonometrik uygulama kısmında ise bankaların verdikleri krediler ile parasal taban arasında ve para çarpanı arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi olup olmadığı test edilmiştir. Tezde ulaşılan genel sonuç şudur: Türkiye'de firmaların finansman tercihlerinde banka kredileri önemli bir yer tutmaktadır. Kredilerle parasal taban arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi vardır ancak kredilerle para çarpanı arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi elde edilememiştir. Türkiye'de para arzı içseldir: para arzının belirlenmesinde Merkez Bankası ile birlikte bankaların da rolü vardır. This thesis tries to test that the money supply in Turkey was endogenous or not during 1986-2005 with econometric technics. For his purpose, endogenous money supply approach of Structuralist Post Keynesian Economics is examined and it is investigated that the structural developments -asserted in this approach ? experienced in Turkish economy or not. In the econometric application the existence of the two sided causality between the credits and monetary base and money multiplier is tested. The outcomes of this thesis can be summarized as follows: The credits constitute an important portion in the financing preferences of firms in Turkey. There is two sided causality between credits and monetary base, but it is not possible to obtain a two sided causality between credits and money multiplier. In Turkey money supply is endogenous: banks are actor in the process of determinig the money supply with the Central Bank. 224

DergiPark: 326499 trakyasobed It is known that most important problem of Turkish economy is inflation. So many stabilization programs which aimed controlling and curing the inflation have been implemented. In this research, the relationship between money supply and inflation has been studied between the periods of 1994-2004. Inflation is a concept which defines a continuous general price level escalation or a continuous attrition of purchasing power. If inflation is constant and high, it is generally accepted that the main reason for this situation is accretion of money supply. The theory of quantity which depends on to the functional relationship of money supply and price movements is supported by various researches. Despite of the arguments, it is generally accepted that there is a relationship between money supply and the price movements. While analyzing the properties of this functional relationship what its existence known theoretically, regression analysis will be quite useful. In this study Turkish monetary supply’s (M1, M2, M2Y and M3) between the period of 1994-2004 effecting strength and duration has been analyzed. It is founded that escalation monetary supply impresses both consumer and wholesale prices positively. It also seen that monetary supply escalation has a stronger effect on consumer prices than the wholesale prices. M2Y money supply has a stronger impress on the inflation escalation. According to this, it is seen that accretion of monetary supply triggering the inflation. Every economic school generally accepts the money’s effect on economic activity. Disagreement came into while measuring the strength of this effect. Starting point of inflation phenomena is a monetary expansion which stimulates aggregate demand. Consequently, in every economy which holds monetary expansion, inflation stimulates as well. Uzun yıllardır Türkiye ekonomisinin en önemli sorununun enflasyon olduğu bilinmektedir. Yapılan birçok istikrar programlarının öncelikli hedeflerinden biri de kronik hale gelmiş olan enflasyonu düşürmek ve kalıcı bir biçimde kontrol altına almaktır. Enflasyon, kavram olarak genel fiyat düzeyindeki sürekli yükselmeyi veya paranın sürekli olarak satın alma gücünü kaybetmesini ifade etmektedir. Enflasyonun sonuçta para miktarındaki artışa bağlı olduğu veya bir diğer ifade ile enflasyonun parasal olduğu genel kabul görmektedir. Para arzı ve fiyat hareketleri arasındaki fonksiyonel ilişkinin dayandığı miktar teorisi ve buna bağlı olarak geliştirilen geniş bir literatürden kaynaklanmaktadır. Tartışmalara rağmen, para arzı ile fiyat hareketleri arasında fonksiyonel bir ilişkinin olduğu genel kabul görmektedir. Kuramsal olarak varlığı bilinen bu fonksiyonel ilişkinin özelliklerinin araştırılmasında regresyon analizi anlamlı olacaktır. Bu çerçevede yapılan analiz sonucunda; Türkiye’de 1994 – 2004 döneminde para arzının (M1, M2, M2Y ve M3) fiyatlar genel düzeyini (TEFE ve TÜFE) etkileme derecesi ve süresi analiz edilmiştir. Yapılan regresyon analizi ile ulaşılan sonuçta; para arzlarındaki artışın tüketici ve toptan eşya fiyatlarını pozitif yönde etkilediği saptanmıştır. Ancak para arzındaki artışların tüketici fiyatlarını daha kuvvetli bir şekilde yükselttiği görülmüştür. M2Y para arzının diğer para arzlarına göre enflasyonu arttırma yönünde daha etkili olmakta. Dolayısıyla para arzındaki artışların enflasyonu tetiklediği görülmektedir. Tüm İktisat okulları, paranın ekonomik faaliyeti etkilediği konusunda görüş birliği içindedirler. Görüş ayrılığı ise, sadece bu etkinin derecesi konusunda ortaya çıkmaktadır. Enflasyon olayının başlangıcı her zaman toplam talebi uyaran bir parasal genişleme olmaktadır. Sonuçta, parasal genişlemenin olduğu her ekonomide enflasyon uyarılmaktadır.

Parasal hedefleme stratejisi; bir enflasyonla mücadele stratejisidir. Çünkü enflasyon, yarattığı belirsizlik nedeniyle, ekonomik birimlerin karar mekanizmalarını ve geleceğe ilişkin davranışlarını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle, enflasyonu önlemeye çalışan bu stratejinin temel amacı, fiyat istikrarıdır. 1990Mı yılların başlarında, parasal hedefleme stratejisinin Türkiye'de, fiyat istikrarından çok, TCMB'nin kendi bilanço büyüklüğünü kontrol edebilmesine yönelik uygulandığı, daha sonraki dönemlerde ise, fınansal istikran sağlama çabasının ön planda olduğu görülmektedir. Bu bağlamda, enflasyonla gerçek anlamda mücadelenin, 2000'li yıllarda başladığı söylenebilir. Aynı zamanda 2000'li yıllar, TCMB'nin, hedefleme stratejisinde değişikliğe gitmek istediği yıllardır ve TCMB, enflasyon hedeflemesinden daha sık söz eder hale gelmiştir. Parasal hedefleme stratejisinin, enflasyonla mücadelede başarılı olabilmesi için, MB'nın temel amacı olan enflasyon ile ara hedef olarak seçilen büyüklük arasında güçlü bir bağ olması ve ara hedef olarak seçilen büyüklüğün, MB tarafından kontrol edilebilir olması gibi ön koşullar gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı; parasal hedefleme stratejisini açıklamak, 1990- 2003 yıllan arasında Türkiye'de uygulanan para politikalarını, parasal hedefleme stratejisi bağlamında değerlendirmek ve parasal hedefleme stratejini uygulayabilmek için gerekli olan koşulların sağlanıp sağlanamadığını, zaman serilerine dayalı koentegrasyon analizi yardımıyla ortaya koymaktır. Çalışmanın önemli özelliklerinden biri, parasal hedefleme stratejisinin uygulanabilme koşullarını, zaman serisi verilerine dayalı koentegrasyon analizi aracılığıyla test etmesidir. Ayrıca, parasal hedefleme stratejisi açısından önemli olan para talebinin istikrarının, çok değişkenli koentegrasyon tekniği kullanılarak araştırılması ve olası yapısal kırılmaların para talebinin istikrarı üzerindeki etkilerinin de dikkate alınması, çalışmanın diğer önemli özellikleri arasındadır. Bu çalışmada, para arzının enflasyonun tek belirleyicisi olmadığı ve bu nedenle tek çıpası parasal bir büyüklük olan parasal hedefleme stratejisinin, fiyat istikrarını sağlamada, yeterli bir strateji olmadığı sonucuna varılmıştır. V Monetary targeting strategy is one of the anti-inflationary policy tools. Inflation, causing uncertainty, affects negatively the decision making process and future behaviours of economic agents. Therefore, the principal aim of this strategy is the realization of price stability. At the beginning of 1980's, the monetary targeting strategy was mainly used to control Central Bank balance sheet rather than to achieve the price stability. But later in this period, the priority has been given to the financial stability. However, the implementation of the anti-inflationary policies has really began with the years 2000. From the beginning of 2000, Central Bank gave the signs of changing the monetary targeting strategy and showed several times its intention to give up monetary targeting practice in favour of inflation targeting. For the success of monetary targeting strategy as an anti-inflationary policy tool, there must be a strong relationship between Central Bank primary object, namely inflation, and monetary aggregate chosen as intermediate target and also this monetary aggregate needs to be fully controlled by Central Bank. The aims of this study are to explain the monetary targeting strategy, to evaluate the monetary policy applied in Turkey between 1990-2003 in the context of monetary targeting strategy, to determine whether the conditions required to implement this strategy are met using time series techniques especially cointegration analysis. Probably the most important part of the study is to test the conditions under which monetary targeting strategy is applicable using cointegration analysis. Furthermore, other important features of the study are to determine whether the money demand is stable, which is needed to apply monetary targeting strategy, using multivariate cointegration analysis and to search the effects of possible structural breaks on the money demand stability. The econometric application carried out has shown that the money supply is not the only determinant of inflation as indicated by quantity theorists and monetarists and so that monetary targeting strategy, of which the main anchor is a monetary aggregate, is not a sufficient strategy to achieve price stability. VI 203

ÖZET 1980 YILINDAN SONRA TÜRKİYE'DE UYGULANAN PARA POLİTİKALARI Altuğ KAZAR Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Erhan YILDIRIM Kasım, 2002, 110 sayfa Bu çalışmanın temel amacı 1980 yılından sonra Türkiye'de Merkez Bankası tarafından uygulanan para politikalarının analiz edilmesidir. Para politikaları incelenirken, para politikasının - bir paranın iki ayrı yüzü gibi görünen- iki önemli bölümünü ayrı ayrı incelemek gerekir: para talebi ve parasal taban. Para talebi, talebin Merkez Bankası kararlarından bağımsız oluşmasının yanı sıra uygun para politikası için yapısının bilinmesi gerektiğinden dolayı, talimin edilmelidir. Bu tahmin yapıldıktan sonra, büyüme oranının bulunması için para politikasının diğer bölümü de dönemlere ayrılarak tahmin edilmelidir. Bu çalışmada elde ettiğimiz bulgular - çalışmanın amacından bağımsız olarak- yeni çalışmalara yön verecek şekilde kullanılabilir. Anahtar Kelimeler: Para Talebi, Parasal Taban, Para Politikaları, Maksimum Olabilirlik Yöntemi, Granger Nedensellik Testi ABSTRACT MONETARY POLICIES THAT ARE APPLIED IN TÜRKİYE AFTER 1980's Altuğ KAZAR Master Thesis, Economics Department Supervisor: Prof. Dr. Erhan YILDIRIM November, 2002, 1 10 pages The main aim of this work can be stated simply as the analysis of the monetary policies conducted by the Turkish Central Bank after 1980's. While dealing with the monetary policies, it is necessary to analyze the two parts of the monetary policy seperately - just like the two faces of a coin-: the money demand and the monetary base. Demand for Money should be estimated because not only the demand is performed apart from Central Bank decisions, but also for appropriate monetary policy its structure must be known. When it is estimated, the other part of the monetary policy ought to be checked to find out the main reasons effecting its growth rate and this must be done divided into terms. In this work this is tried to be done and it can be used - apart from its intention- for further work. Key Words: Money Demand, Monetary Base, Monetary Policies, Maximum Likelihood Estimation, Granger Causality Test 110

114

ÖZET Gelişmekte olan ülkelerin yüklendiği yeni işlevler ve kalkınma amacıyla yapmış olduğu harcamalara kıyasla temel gelirlerini artıramayışları kamu açıkları dolayısı ile bütçe açıklarını oluşturmuştur. Oluşan bütçe açıklarının iç borçlanma ile kapatma gayretleri ise iç borç yükünün artmasına neden olmuştur. Ülkemizde, iç borçlanma Cumhuriyetin ilk yıllarındaki gibi kalkınmanın finansmanından ziyade bütçe açıklarının finansmanı amacıyla gerçekleştirilmiştir. Özellikle 1985 yılından itibaren artan finansman gereksinimi iç borçlanma ihtiyacının da artmasına neden olmuştur. Bu durum DİBS'lerinin kısa vadeli ve yüksek faizli ihraç edilmesi, sonucunun yaratmıştır. DİBS'lerinin yüksek faizle ihraç edilmesi faiz oranlarını yükseltmiş, faiz oranlarının yükselmesi ise devletin ödeyeceği ana para-faiz ödemesinin katlanarak artmasına yol açmıştır. Alınan borç tutarı devletin temel gelirleri ile ödenememesi nedeniyle iç borçlanma, alınan borçların faizlerini ödemek için yapılmış, bu durum ise iç borcun sürekli yapılmasına neden olmuştur. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarının finansman ihtiyacı karşılığı verilen hazine kefaletine haiz bonoların vadelerinin yüz yıl gibi uzun vadelerle konsolide edilmesi bu tür borçların hiç ödenmemesi durumuna yol açmış, sonuçta iç borçlanma; iç borç stokunun ana para taksidi ve iç borç faiz ödemelerini karşılamak amacıyla yapılmıştır. İç borçlanmanın yüksek faiz oranları ile (kısa vadeli) süreklilik kazanarak yapılması, Merkez Bankasının açık piyasa işlemlerini yüksek faiz oranları ile yapılmasını zorunlu hale getirmiştir. Ayrıca iç borçlanma gereksiniminin artmış olması sonucu piyasadan sürekli para çekilmiş olduğundan piyasadaki likidite darlığı APİ'leri ile giderilmiş ve Merkez Bankasının APİ 'lerini yüksek faizden ye sürekli olarak satıcı konumunda yapılmasına yol açmıştır. Bu durum- rezervparayı parasal tabanı artırmış ve Merkez Bankası yükümlülüklerini ve sonuçta para arzını artırmıştır. Ayrıca Merkez Bankasının APİ'lerini yüksek faizle devamlı satıcı olarak gerçekleştirmesi faiz oranlarını ve para stokunu belirlemedeki rolünün zayıflatmasına neden olmuştur. Bu durum para arzı artışının içsel hale gelmesine neden olmuştur. Ülkemizde uygulanan iç borçlanma politikalarından hemen vazgeçilmesi mümkün değildir. Bu durumda iç borçlanmanın yönteminin değiştirilmesi gerekir. Bunun için kısa vadeli borçlanma, sadece yıl içinde oluşan dönemsel gelir ve giderler arasındaki farkı telafi etmek için yapılmalıdır. Buna karşılık uzun vadeli borçlanma ileride gelir getirecek yatırımların finansmanı için kullanılmalıdır. Böylece iç borçlanmanın geri ödenmesi 'için tekrar borçlanılmasına gerek kalmayacaktır. Sonuçta bütçe açığı-iç borç-yüksek faiz-para arzı artışı kısır döngüsü kırılmış olacak ve Merkez Bankası istediği gibi para politikalarını uygulayarak parasal genişlemeyi kontrol edebilecektir. SUMMARY New functions undertaken by developing countries and these countries' failure to increase their basic revenues in comparison with their expenditures, created public deficits and consequently, budgetary deficits. Efforts to eliminate them by running into domestic debt caused domestic debt burden to grow. In Turkey, running into domestic debt was realised to finance budgetary deficits, rather than financing development. Financing needs that have grown since 1985 in particular, also caused needs of running into domestic debt to grow. This fact led to the result of state bonds' emission in shorter terms and at higher interest rates. This fact caused state bonds to be emitted at shorter terms and higher interest rates. State bonds' emission at higher interest rates led to higher interest rates, and rising of interest rates caused amounts paid back of capital and interest of the government to multiply. Because debts received were not paid back from the state's basic revenues, running into domestic debt was realised to pay back interest of debts that had been received. This fact caused running into debt to be realised continuously. In addition, to consolidate bonds, which have guarantee of the Treasury and, emitted for financing needs of public institutions and establishments in extremely longer terms, such as one hundred years, caused that kind of debts not to be paid back at all. As a result, running into domestic debt was realised to compensate payments of capital and interest of domestic debt of domestic debt stock. Running into domestic debts continuously, at higher interest rates and in shorter terms forced the Central Bank to realise open market operations at higher interest rates. Besides, because it is a fact that withdrawing money from circulation turned into a continuous practical by reason for needs of running into domestic debts grown, monetary stringency could be eliminated thanks to open market operations. But, on the other hand, that caused the Central Bank always to realise open market operations at higher interest rates and to be in a seller position. For this reason,' reserved money and monetary base expanded. Thus, the Central Bank's responsibilities and, as a result, money supply grew. Also, that the Central Bank.fig***0.realised open market operations at higher interest rates and always being in seller position, weakened its role to determine interest rates and money-stock. This fact caused expansion in money-stock to be internal. It does not seem possible to give up immediately policies implemented in our country. So, methods of running into domestic debts should be changed. That is, running into domestic debts in shorter term should be realised for only compensating for any difference between revenue and expenditure that happened in a given year. Nevertheless, running into domestic debts in longer terms should be realised to finance investments, which will make money in the future. Thus, there will be no need to run into domestic debt in order to pay back those which have been received before. In conclusion, vicious circle composed of the pattern of budgetary deficit- domestic debt-higher interest rate-growth of money stock will be broken, and the Central Bank will be able to control monetary expansion. 112

233

Tez (doktora) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Kayıt no: 151451, Modern ekonomilerin en büyük sorunlarından biri ekonomik faaliyet hacmindeki dalgalanmalardır. Konjonktür dalgalanmaları olarak adlandırılan bu süreç başta üretim ve işsizlik olmak üzere ekonomide birçok faktörü etkilemektedir. Bu çalışmada konjonktür dalgalanmalarının oluşumu ve nedenleri incelenmektedir. Bu çalışma, konjonktür dalgalanmalarının parasal faktörlerden kaynaklandığını öne süren teorileri incelemektedir. İnceleme; teorileri bağlı bulunduğu iktisadi yaklaşımlar kapsamında ele almaktadır. Parasal konjonktür teorileri incelendikten sonra, parasal faktörlerin diğer bir deyişle para politikalarının Türkiye ekonomisi üzerindeki konjonktürel etkileri ele alınmıştır. İncelenen dönem 1980 ile 1998 yılları arasıdır. Dönemin 1980'den başlamasının sebebi bu yılın Türk ekonomisinde yapısal dönüşümün başladığı bir yıl olmasıdır. İnceleme yıllar itibariyle konjonktür dalgalanmalarının uygulanan para politikaları ile olan etkileşimini ele almakta ve Türiye'de para stokundaki değişmelerin temel makro değişkenler üzerinde etkili olduğu sonucu çıkarılmaktadır.

142