Search

Her bir sanayi devrimi ile yaşanılan teknolojik gelişim safhası, çalışanların günden güne daha yoğun bir şekilde çalışmalarına neden olmaktadır. Nitekim bu teknolojik gelişmelerin getirmiş olduğu hızlı değişim ve hızlı karar alma zorunluluğu işverenleri ve çalışanları daha fazla çalışma yönünde güdüleyebilmektedir. Ayrıca bilgi iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler nedeni ile iş ve özel hayat sınırı birçok sektörde artık iyice belirsiz bir hal almaktadır. Ara vermeden, devamlı çalışmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir duyguyu, sağlığı, mutluluğu ve diğer kişilerle olan ilişkileri negatif yönde etkileyecek düzeyde sürekli çalışmayı ifade eden işkoliklik kavramı, işverenler için verimlilik açısından olumlu gibi görünse de aslında uzun dönemde çalışanın iş aile çatışması yaşamasına neden olabilecek olumsuzlukları barındırmaktadır. Bununla birlikte, çalışanlar bazen kendi sorunları nedeni ile işyerinde daha fazla kalmak isterlerken bazen de iş güvencesizliği nedeni ile bunu bir zorunluluk olarak görebilmektedirler. Bu kapsamda, bu çalışmada Ankara'da bir Teknoparkta çalışan mühendislerin oluşturduğu örneklem üzerinden iş aile çatışması ile işkoliklik ve iş güvencesizliği arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu maksatla 153 katılımcı ile anket yöntemi ile elde edilen veriler, korelasyon ve çoklu regresyon analiz yöntemleri ile incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre, işkoliklik ölçeğinin alt boyutlarından aşırı ve kompulsif çalışma ile birlikte iş güvencesizliği ölçeğinin sadece niceliksel alt boyutu, iş aile çatışması ölçeğinin iş aile ve aile iş çatışması boyutları ile istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. İş güvencesizliğinin ikinci alt boyutu niteliksel iş güvencesizliğinin ise iş aile çatışması üzerinde anlamlı bir etkisi tespit edilememiştir. Ayrıca işkoliklik ve iş güvencesizliği kavramları birlikte incelendiğinde işkolikliğin iş güvencesizliğinin önüne geçerek iş aile çatışmasını yüksek düzeyde etkilediği görülmektedir. The technological development phase experienced by each industrial revolution causes employees to work more intensively day by day. The rapid change brought about by these technological developments and necessity of making quick decisions can motivate employers and employees to work more. Moreover, due to the progress in information communication technologies, business and private life boundary has become increasingly uncertain in many sectors. Although, in terms of productivity it may seem positive for employers, workaholism expresses continuous work that arises from ongoing work without interruption at a level that will negatively affect health, happiness and relationships with other people; it contains the negativities that may cause long-term work-family conflict. However, employees sometimes want to stay longer in the workplace because of their problems, and sometimes they see it as a necessity due to job insecurity. In this context, in this study, the relationships between work-family conflict and workaholism and job insecurity are examined through a sample of engineers working in a Technopark in Ankara. For this purpose, data obtained by a questionnaire with 153 participants were analyzed by correlation and multiple regression analysis methods. According to the findings of the study, only subdimensions of workaholism, working excessively and working compulsively; and subdimension of job insecurity, quantitative job insecurity, were found to have a statistically and positively significant effect on both work-family and family-work conflict. The second sub-dimension of job insecurity, qualitative job insecurity does not have a significant effect on work-family conflict. Besides, when the concepts of workaholism and job insecurity are examined together, it is seen that workaholism affects work-family conflict more than job insecurity. 107

İş yaşamında çalışanların, sağlıklı ve güvenli olması oldukça önemlidir. İş sağlığı ve güvenliğinin öncelikli amacı; çalışanların sağlığını, iş yerinin olumsuz koşullarından iş kazalarından ve meslek hastalıklarından korumaktır. Alınacak önlemler sayesinde, hem çalışan sağlığı korunmuş olacak, hem de çalışanın kendi sağlığına değer verildiğini görmek, işyerine bağlılığını ve çalışma ortamındaki verimini arttırmış olacaktır. Bu araştırmanın amacı Mersin ilinde inşaat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda alınan önlemlere ilişkin uygulamaları hangi düzeyde gerçekleştirdiğinin tespit edilmesidir. Bu amaçla 100 mühendis üzerinde bir anket araştırması gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarından işletmeler daha çok acil durum planını uyguladıkları tespit edilmiştir. Ayrıca işletmelerdeki mühendislerin iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına bakış açısı medeni durum, yaş, kıdem, gelir durumuna göre değişmediği belirlenmiştir. It is very important for the employees to be healthy and safe. The primary purpose of occupational health and safety; to protect the health of employees from the negative conditions of the workplace and from work accidents and occupational diseases. Thanks to the measures to be taken, both the employee's health will be protected and the employee will see that his / her health is valued, increase his / her loyalty to the workplace and increase his / her efficiency in the work environment. The purpose of this study is to determine the level of the practices in the construction sector in the province of Mersin regarding the precautions taken in Occupational Health and Safety. For this purpose, a survey survey was conducted on 100 engineers. As a result of the analyzes conducted, it was determined that the occupational health and safety implementations applied the emergency plan more. In addition, the perspective of the occupational health and safety practices of the engineers in the enterprises did not change according to the marital status, age, seniority and income. 63

Amaç: Bu çalışmanın amacı, orta yaş sağlıklı mühendis ve mimarlarda ( 30-60 yaş herhangi bilinen kronik hastalığı olmayan) sosyodemografik özelliklerin, yaşam tarzının ve vücut kitle indeksinin kognitif fonksiyonlara (görsel-motor kavramsal tarama, motor hız, planlama, soyut düşünme, anlık bellek, hatırda tutma, geri çağırma gibi) etkisi olup olmadığının araştırılmasıdır. VKİ ile kognitif fonksiyonlar arasındaki ilişkinin daha önce bu şekilde araştırılmamış olması ve bu araştırma sonucunda elde ettiğimiz verilerle sağlıklı beslenme davranışları, sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesi ve ideal kiloda olmanın kognitif fonksiyonları olumlu yönde etkileyecek olması hakkında farkındalık yaratmak amaçlanmaktadır.Gereç ve Yöntem: Adana ilinde çalışmakta olan sağlıklı orta yaş mühendis ve mimarların sosyodemografik veri anketi, boy, kilo, VKİ, yaşam tarzı ve kognitif fonksiyon arasındaki ilişkiyi tanımlamak için Cangöz, Karakoç ve Selekler (2009) tarafından Türkçeye uyarlanıp geçerlilik güvenilirliği yapılan iz sürme testi, mini mental test ve DSST (sembol rakam eşleştirme testi) uygulanarak bu testleri tamamlama puanları ve tamamlama süreleri ile ilişki araştırılmıştır. Adana ve çevre illerde yaşayan ve aktif olarak çalışmaya devam eden Adana Mühendis ve Mimarlar Odası'na kayıtlı tüm mühendislik grubu ve mimar bireylerden 142'sine ulaşılmıştır. Araştırmanın örneklemini, gerekli izinlerin alınması, randevu alınmasını takiben katılımcıların onamını aldıktan sonra çalışmamıza katılmak isteyen sağlıklı mühendis ve mimarlar oluşturmuştur.Bulgular: Araştırmaya alınan 142 mühendis ve mimarın yaş ortalaması 39,82 (±8,24) yıldı. 80'i (% 56) erkek, 62'si (% 44) kadındır. Meslek grupları incelendiğinde, 7'si (% 5) gıda mühendisi, 19'u (% 13) mimar, 30'u (% 21) inşaat mühendisi, 22'si (% 15) makine mühendisi, 28'i (% 20) ziraat mühendisi, 12'si (% 8) maden mühendisi, 7'si (% 5) kimya mühendisi ve 17'si (% 12) elektrik-elektronik mühendisiydi. VKİ ortalamaları 25,41 (±4,64) Kg/m2 bulundu. Çalışmamızda, VKİ artışı ile hatırlama ve lisan puanı haricindeki tüm kognitif aktivite belirteci testlerde daha düşük skor/sonuç alınmıştır (p

Temel konusu mekanı yeniden üreten jeoloji mühendisleri ve yabancılaşma olan bu tez çalışmasında jeoloji mühendislerinin mekân ile kurdukları ilişki ve bu ilişki bağlamında mesleklerini yerine getiriken yaşadıkları yabancılaşma incelenmiştir. Çalışma esas olarak Ankara'da kamu kurumu, özel sektör ve akademi olmak üzere üç farklı sektörde ücretli, yönetici ve iş sahibi olarak çalışan onsekiz jeoloji mühendisi ile gerçekleştirilen alan çalışmasında yapılan derinlemesine mülakatlarda elde edilen verilere dayanmaktadır. Çalışmada, jeoloji mühendislerinin genel anlamda ve işleri sebebiyle doğaya ve mekâna bakışı ve mekânı dönüştürmeleri sürecinde mekân algıları ve yabancılaşmaları konu edinilmiştir. Söz konusu yabancılaşma jeoloji mühendisinin doğa ve mekân algısı, doğa ve mekânı üretirken yaşadığı çelişkiler, kapitalist sistemde jeoloji mühendisinin değişen toplumsal ve sınıfsal konumu eksenlerinde çözümlenmiştir. Çalışmanın problemi ekseninde sektörel dağılımlarına bakılmaksızın işleri gereği sürekli mekân değiştirmek ve mekânı üretmek zorunda kalan jeoloji mühendislerinin mekâna, kendilerine ve işlerine yabancılaştıkları sonucuna varılmıştır. The relationship that geological engineers have established with space and the alienation they experienced while performing their profession in the context of this relationship have been examined in this thesis study, the research question of which is 'the alienation and the geological engineers who reproduce space'. The study is mainly based on data obtained from in-depth interviews conducted in the field study with eighteen geological engineers working in Ankara in salaried, professional and manager, employer positions in three different sectors, public institution, private sector and academy. The geology engineers' general or work related view on nature and space; and the spatial perceptions and alienations of geological engineers in the process of transforming the space have been the subject of this study. This alienation has been resolved on the axis of the geological engineer's sense of nature and space, contradictions they have experienced in producing nature and space, and their changing social and class position in the capitalist system. On the axis of the research question, it has been concluded that regardless of their sectoral distribution, the geological engineers who have to change the space and produce the space constantly due to their work, have become alienated to the space, themselves and their work. 161

Bu çalışma ortaokul öğrencilerinin nasıl bir bilim insanı, mucit ve mühendis görüşüne sahip olduklarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma 2016-2017 eğitim öğretim yılında İzmir ili Menderes ilçesindeki Çileme Ortaokulu 5,6,7 ve 8. sınıf öğrencileriyle (N=80) ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacının konu alanında uzman kişi ile birlikte geliştirdiği `Bilim İnsanı, Mucit ve Mühendis Anketi (BİMMA)` kullanılmıştır. Bilim İnsanı, Mucit ve Mühendis Anketi (BİMMA) içeriğinde kelime ilişkilendirme soruları, metaforik algı soruları ve açık uçlu sorular bulundurmaktadır. Uygulamanın ilk aşamasında pilot çalışma yapılmıştır. Pilot çalışmada Bilim İnsanı, Mucit ve Mühendis Anketi'nin (BİMMA) öğrencilere (n=10) uygulanarak anlaşılabilirliği test edilmiş, eksiklikler giderilmiş ve uygulama süresi belirlenmiştir. Asıl uygulamada İzmir ili Menderes ilçesindeki Çileme Ortaokulu 5,6,7 ve 8. sınıf öğrencilerinin (N=80) Bilim İnsanı, Mucit ve Mühendis Anketi'ni (BİMMA) tamamlamasıyla elde edilen veriler, nitel veri çözümleme teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgularda bilim insanı deyince öğrencilerin aklına en çok deney, bilim(fen), beyaz önlük, zekâ, ampul gibi kavramlar geldiği, bilim insanının sessiz ve sakin, kapalı laboratuvar ortamında çalıştığı, deney tüpü, beherglas, mikroskop kullandığı gibi görüşler ortaya çıkmıştır. Ayrıca bulgularda öğrencilerin mucidi bazen bilim insanı ile bazen de mühendis ile aynı özellikte betimlediği dikkat çekmektedir. Mühendis ile ilgili elde edilen bulgularda; öğrencilerin inşaat, ev, bilgisayar ve makine gibi kavramlar belirttiği; mühendisin makine, çizim ve inşaat işiyle uğraştığı; kâğıt, kalem, beton, çimento, taş gibi inşaat malzemeleri kullandığı gibi sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Burada ortaokul öğrencilerinin bilim insanı, mucit ve mühendis ile ilgili görüşlerini belirtirken kalıplaşmış cevaplar verdikleri görülmüştür. Bu bağlamda öğrencilerin bilim insanı, mucit ve mühendis görüşlerinin zenginleştirilmesi ve öğrencilere bu konuda geniş bir bakış açısı kazandırılması gerektiği ortaya çıkmaktadır.Anahtar Sözcükler: Ortaokul öğrencileri, bilim insanı, mucit, mühendis This study was conducted in order to determine what sort of scientists, inventors and engineers have in secondary school students. For this purpose qualitative research method has been determined in the study. The study was carried out in the 2016-2017 education year with the Çileme Secondary School 5, 6, 7 and 8th grade students (N= 80) in the Menderes district of İzmir. Scientist, Inventor and Engineer Survey (BİMMA)` developed by the researcher and field expert was used as data collection tool. Scientist, Inventor and Engineer Survey (BİMMA) contains word association questions, metaphorical perception questions and open ended questions.Pilot work was done in the first phase of the application. In the pilot study, intelligibility was tested by applying Scientist, Inventor and Engineer Survey (BİMMA) to students (N= 10), deficiencies were eliminated and duration of application was determined. In the main application, the data obtained by completing the students' Scientist, Inventor and Engineer Survey (BİMMA) were analyzed using qualitative data analysis techniques. According to the findings, when the word `scientist` is mentioned, the words such as mostly experiment, science white laboratory coat, intelligence, lightbulb come to the students' minds. There have been such stereotype ideas as a scientist works in a quiet and dark laboratory environment and they use experiment tube, beherglasses, graded cylinder and microscope. Besides, to the findings, the students sometimes describe an inventor as a scientist, sometimes an engineer. At the findings about engineer, students state such words as construction, house, computer and machine; they states that an engineer deals in machine, drawing and construction. They state that an engineer works in a room with a computer or constructions and that she/he uses such construction things as sand , brick, stone, cement, concrete, pencil and papers. It has been deduced that the students give stereotype answers when they state their ideas about a scientist, inventor and engineer. As a result, the ideas of the students about a scientist, inventor and engineer should be improved and a wide perspective should be given to the students. Key words: Secondary school student, scientist, inventor, engineer 120

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Finansal okuryazarlık ve para yönetimi becerileri özellikle 2008 ekonomik krizinden sonra dünyada ve ülkemizde üzerinde sıkça durulan, araştırma yapılan konulardan olmuştur. Literatürde öğrenciler, banka çalışanları, banka müşterileri, hane halkı, mavi yakalılar, akademisyenler ve kobi yöneticileri gibi birçok grup üzerinde finansal okuryazarlık ve para yönetimi becerileri konusunda çalışmalara rastlanmakla birlikte mühendisler üzerinde yapılan herhangi bir çalışmaya rastlanamamıştır. Bu çalışmada mühendislerin para yönetim becerileri, finansal kavramlar hakkındaki bilgi düzeyleri, finansal farkındalıkları, finansal tutum ve davranışları incelenerek bunlara etki eden faktörler ortaya çıkarılmaya çalışılmış ve finansal eğitimin önemi üzerinde durulmuştur., Financial literacy and money management skills, notedly, after economy crisis of the year 2008, has been a weighty issue which has been frequently discussed in the world and our country and also has been subject of research. By the time, there have been studies on many various groups, such as students, bank employees, bank customers, households, blue collars, academicians, and SME managers - except this one conducted on engineers. In this study, money management skills, the level of knowledge about financial concepts, financial awareness, financial attitudes and behaviors were investigated on engineers and the factors affecting them were tried to be revealed and the importance of financial education was emphasized.

Günümüz ekonomisi ve gelişim sürecindeki işletmeler; üretimde bilimsel yöntemlerin kullanılması, standartlaşma, tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve üretim çeşitliliğinin artmasının yanında, müşteri zevk ve tercihlerinde meydana gelen değişimlere bağlı olarak, teknolojilerini sürekli geliştirip yeni ürünler üretmeye zorlanmıştır. Bu durum ortaya çıkan ihtiyacın karşılanmasında önemli bir faktör olan nitelikli insan gücü kavramını gündeme getirmiş, nitelikli insan teminine yönelik talep artmıştır. Bu çalışmanın amacı; orta ve yüksek öğretim döneminde verilen eğitimleri mezun mühendislerin bakış açıları ile değerlendirmektir. Çalışmanın evrenini 2017 yılında, Eskişehir ilinde çalışan mühendisler oluşturmaktadır. Anketler basit tesadüfî örnekleme yöntemiyle 142 mühendise uygulanabilmiştir. Anketin güvenilirlik oranı %83 olarak tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda ankete katılan mezun mühendislerin lisans döneminde aldıkları teorik ve uygulamalı eğitimlerle piyasaya ilk çıktıklarında zorlandıkları; belirli bir süre diğer çalışanlardan ( ustabaşı, usta vb.) destek almak durumunda kaldıkları ve arzuladıkları pozisyonlarda çalışabilmek için ilave bir eğitim almaları gerektiğine inandıkları ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Nitelikli İnsan Gücü – Mühendis – Müfredat – Faktör Analizi – Karşılaştırma Analizleri Modern Economy and businesses which are in today's economic and improvement process have been forced to improve their technology and produce new products, depending on use of scientific method in manufecture, standardisation, change of consuption habits and rise of manufecture multiplicity including change of custumer pleasure and options. This situation has brought qualified person concept, which is an important factor in fulfilment of this need, to the agenda; as a result, the demand for qualified people has increased. The intent of this study is to evaluate the education given during the middle and upper education period with the perspective of graduated engineeers. The target population of this study is consist of engineers who work in Eskişehir in 2017. Quastionnaries could only be apllied to 142 engineers by simple random method. The reliability of the questionnarie was determined as %83. At the end of the study, it is detected that the graduated enginieers have dificulty in the work place with the given education during the period of upper education when they first begin any work. Additionaly, in a peroiod of time they were forced to get help from another workers (foreman, master etc.) and belive that they need additional education in order to work in the better position they desired. Key Words: Qualified Work Force – Engineer – Curriculum – Factor Analysis – Comparative Analysis 71

1848 yılına kadar çok yavaş bir tempo ile gelişen demir, çelik sanayii ve buhar makinesi bu tarihten sonra Avrupa'da hızlı bir şekilde gelişmeye başlamış ve deniz harp sanatında büyük değişikliklere sebep olmuştu. Savaş gemileri artık rüzgâr, akıntı ve med-cezir gibi doğaya değil, insanın teknolojiyi kullanma gücüne göre hareket edecekti. Yeni inşa edilen gemi ve silahlar ile bunların makinelerini savaş sırasında olduğu gibi sulh zamanında da idare edebilmek, tahsil ve tecrübe görmüş süvariler, amiraller ve ehli zanaat sahibi maharetli ellerle mümkün olabilirdi. Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyıl boyunca artarak devam eden Batı'ya yöneliş ile donanmada ortaya çıkan çarkçı (Deniz Makine Mühendisi) açığı yurtdışından tedarik edilmiş ancak ihtiyacı karşılayamamıştır. Çarkçı ihtiyacının karşılanabilmesi için modern, askeri, teknik eğitimin verilebileceği `Çarkçı Mektepleri` açılmıştır. Bu mekteplerde dört senelik sıkı ve disiplinli eğitim şartlarında yetişen çarkçılar sınava tabi tutularak talim gemisinde iki yıl eğitim gördükten sonra şehâdetnâmelerini alarak görevlerine başlamışlardır. Çarkçıların yetiştirilmesine dikkat edilerek hem batı ile rekabet edebilecek bir seviyeye ulaşılacağı hem de denizlerde meydana gelebilecek kazaların önüne geçilebileceği düşünülmüştür. Mekteplerde yetiştirilen çarkçılar günümüzdeki adıyla Deniz Makine Mühendisleri, Osmanlı Bahriye Teşkilatının gelişmesinde önemli rol oynamışlardır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Bahriye, Mühendislik, Makine Iron which had been developing slowly until 1848 started developing fast and caused big changes in the art of naval war. The war ship would no longer move with the help of current, wind or tides but instead they would travel by the power which was produced and used by human instead. Marine trade started to be guaranteed as it was on land throughout history and strategic and tactical rules could be implemented in naval wars. To manage newly-built ships and weapons in peace time as it was in war time was only possible in the hands of educated and experienced shipmasters, admirals and craftsmen. With drifting toward the West which had increased during 19. th in Ottoman State, vacancy in Naval Mechanical Engineering was filled from the West but was not sufficient for the need. The School for Deck and Naval Mechanical Engineering where modern, military and technical education were given was opened to meet the need. After engineers who were given four-year strict and disciplined education were given exam and they practiced for more two years in practice ship as intern, they were given their diploma and certificate and started their jobs. It was thought that the accidents in the seas would be avoided and also it would be possible to compete with the West in maritime by educating naval mechanical engineers attentively. The mechanics, who are Naval Mechanical Engineers nowadays, played a considerable role in developing Ottoman Naval Forces.Key Words: Ottoman, Navy, Engineering, Machine 388

Bu araştırma; algılanan soysal destek düzeyi ve duygusal zeka düzeyinin iş tatminine etkisinde üç farklı meslek grubunu; mühendis, doktor ve öğretmen; karşılaştırarak sosyal destek aldıklarını hisseden tüm iş görenlerin iş tatmini düzeyleri yüksek çıkacağı için duygusal zeka düzeyinin iş tatminine etkisinde ne kadar önemli etkide bulunduğunu vurgulamaktır. Ayrıca mühendis, doktor ve öğretmenler karşılaştırılarak duygusal zeka faktörünün meslek seçiminde ne kadar önemli bir faktör olduğunu vurgulamaktır. Yüksek düzeyde algılanan sosyal destek ve duygusal zeka düzeyi yüksek iş tatminine neden olmaktadır varsayımı araştırmanın hipotezini oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda hazırlanan anket 2013 – 2014 eğitim öğretim yılında Ankara ve İstanbul illeri içerisindeki devlette çalışan mühendis, doktor ve öğretmen grubuna her bir meslek grubu için 30 tane olmak üzere toplam 90 katılımcıya uygulanmıştır. Anket sonuçları bilgisayar ortamında SPSS 16.0 istatistiksel programında analiz edilmiştir. Veriler değerlendirilirken amaç doğrultusunda tanımlayıcı istatistiksel metotlar, bağımsız örneklemler için yapılan t-testi, tek yönlü ve iki yönlü varyans analizleri, korelasyon analizi ile doğrusal regresyon analizleri kullanılmıştır. Ölçeklerin genel güvenilirlik ve boyut güvenilirlik katsayıları hesaplanmıştır. Sonuçlar %95 anlamlı ve çift yönlüdür. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin algıladıkları sosyal destek ve duygusal zeka düzeyleri düşük olduğundan iş tatmin düzeylerinin de düşük olduğu saptanmıştır. Doktorların ise algıladıkları sosyal destek düzeyi yüksek olduğundan iş tatmin düzeylerinin yüksek olduğu saptanırken; mühendislerin duygusal zeka düzeyi yüksek olduğundan iş tatmin düzeylerinin yüksek olduğu saptanmıştır., The main reason of this study is emhasizing the importance of the emotional intelligence on the job satistfaction by comparing the effect of the perceived social support and the emotional intelligence on the job satisfaction on engineers, doctors and teachers. Due to the fact that the workers’ whose perceived social support is high naturally job satisfaction level will be high. Furthermore, it is wanted to emphasize the emotional intelligence is very important while choosing of proffession by comparing engineers, doctors and teachers. The hypothesis of the study is the employees whose perceived social support and emotional intelligence is high, the level of the job satisfaction will be high. In order to achieve the goal of the study; prepared questionnaire is distributed engineers, doctors and teachers who work in the public area, live in Ankara and İstanbul in these two semester. There were totally 90 participants that includes 30 engineers, 30 doctors and 30 teachers. The results of each participants are transferred to SPSS 16.0 in order to do deficient statistical analysis. The significance level of results is 95% and the results are two-tailed. At the end of the study; the level of the perceived social support and the emotional intelligence is low so the level of the job satisfaction is low for teachers. Because of the level of the perceived social support is high, the job satisfaction level is also high on doctors. Because of the emotional intelligence level is high; naturally the job satisfaction level is high on engineers.

Çalışmanın amacı çalışan kadın makine mühendislerinin sosyolojik anlamda eril olarak görülen bir meslek alanında kendilerini var ederken ev ve iş yaşamlarını uyumlaştırma direnç ve stratejilerini incelemektir. Bu doğrultuda ekonomik, sosyolojik ve feminist kuramlar bağlamında oluşturulan temel ölçütler üzerinden yola çıkılarak Isparta Makine Mühendisleri Odasına ve İzmir Makine Mühendisleri Odasına kayıtlı çalışan toplamda 34 kadın makine mühendisine soru formu ve derinlemesine mülakat teknikleri uygulanarak araştırma sorularına yanıt aranmıştır. Çalışma bulguları mühendis kadınların meslek tercihini belirlediği düşünülen sosyo-demografik değişkenler etrafında sorgulanmış ve kategorik içerik perspektifi ile analiz edilmiştir.Araştırmada çalışan makine mühendisi kadınların babalarının mesleğe yönlendirmede temel etken olduğu saptanmıştır. Çalışmada kadın mühendislerin kent kökenli olmalarına karşın meslek ve aile ilişkilerinde uyumlulaştırma süreçlerinin kariyerin daha önünde olduğu da ortaya çıkan bir belirlemedir. Ayrıca araştırmanın temel amaçları doğrultusunda aile içi rollerin paylaşımı ve mesleki rol bağlamında kadınların mesleklerinde kendilerini var etme çabalarının öne çıktığı ama aynı zamanda medeni duruma göre farklı mesleki ve ev içi stratejileri geliştirdikleri gözlemlenmiştir. Özellikle evli mühendis kadınların ev ve iş yaşamını uyumlaştırma stratejilerine öncelik verdikleri ve iş yaşamında kadınsı olarak tanımlanan alanlara yöneldikleri, ancak ev yaşamında sosyal ilişki ve aile içi karar verme mekanizmalarında daha etkin yer aldıkları görülmüştür. Bekâr mühendis kadınların ise eril alanlara daha fazla yöneldikleri ve direnç stratejileri geliştirirken iş yaşamının gerekliliklerine ve donanımına sahip olma çabalarının öncelikli olduğu görülmüştür. Ancak her iki medeni durum temelinde ortak olan nokta, eril bir alan olduğu düşünülen makine mühendisliğinin kadınlar için dezavantaj içeren bir meslek alanı değil, aksine mesleğin sağladığı sosyalizasyon nedeniyle her ne kadar gelenekçi rol paylaşımları yaygınsa da, aile içi rol paylaşımında eşitlikçi tutum oluşturulması yönüyle de avantajlar içerdiği görülmüştür. The aim of this thesis is to analyse the strength and strategies of harmonization of domestic and working life while surviving in a masculine profession seen as a sociological sense. Accordingly, economic, sociological, and feminist context on the basis of criteria by appliying questionaire and in-depth interviews to 34 women machine engineeers who are registered in Isparta Chamber of Mechanical Engineeers and İzmir Chamber of Mechanical Engineers. And the responds were sought for the research questions. Findings of the study were investigated in the dimensions of socio-demografic variables which are thought to set choice of profession of women engineers, and analysed with the categorical content perspective. In this survey it is determined that fathers of the working women mechanical engineers are the main factor in leading to the profession. In this study, although the women mechanical engineers have urban backgrounds; the harmonization processes in the work and family relations is a prominent determination. Also, in accordance with the main objectives of the study it is observed that in the context of sharing roles within the family and professional roles the efforts are appeared to survive in their professions. At the same time, it is observed that by marital status different professional and domestic strategies are developed.It is observed that especially, married mechanical engineer women gives priority to the strategies to harmonize domestic and work life, and front to the feminine areas in their profession. On the other hand, it is seen that they take part more effectively in social relations in domestic life and decision making mechanisms in the family. It is also observed that single women mechanical engineers turns to more masculine fields, and while developing resistance strategies, the efforts of having requirements and implements are got to the forefront. Neverthless, the common point in both marital status is, mechanical engineering field which is considered to be masculine is not a disadvantaged occupational field, whereas due to the socialization provided by the profession albeit traditional role shares are common, it is observed that it is including advantages in terms of creation of egalitarian attitude in sharing roles within the family. 306

Araştırma, Trabzon İlinde çalışmakta olan Diyetisyen, Gıda ve Ziraat Mühendislerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) hakkındaki bilgi ve tutumlarını saptamak amacıyla yapılmış, tanımlayıcı nitelikte bir araştırmadır. Bu amaçla hazırlanan anket formları 225 katılımcıya uygulanmış ve veriler SPSS (13.0) istatistik paket programında değerlendirilmiştir.Araştırmada 21 (%9,3) Diyetisyen, 45 (%20) Gıda Mühendisi ve 159 (%70,7) Ziraat Mühendisi bulunmaktadır. Katılımcıların %84'ü GDO'yla ilgili bilgiyi internetten aldığını ve %16,4'ü ülkemizde GDO'yla ilgili bir kanun olduğunu söylemiştir. Katılımcıların %2,7'si GDO'yla ilgili yeterli bilgiye sahip olduğunu, %56,9'u kısmen bilgi sahibi olduğunu söylemiştir. Katılımcıların %15,1'i bilerek GDO'lu ürün tükettiğini beyan etmiştir. Katılımcıların %29,8'i GDO'lu mısır ve mısır yağı tükettiğini ifade etmiştir. Katılımcılar içinde en yüksek oranda (%97,8) GDO'lu ürün olarak tanımlanan gıda mısır olarak bulunmuştur. Katılımcıların %87,6'sı ?GDO tarımı sayesinde yüksek verim alınmaktadır.? ifadesini, %85,3'ü ?GDO doğal dengeyi bozar.? ifadesini onaylamıştır. Katılımcıların %66,2'si ülkemizde GDO'lu bitkilerin ekiminin yapıldığını ifade etmiştir. Katılımcıların %35,2'si GDO'nun hastalıkların tedavisinde kullanılmasını onaylamıştır. Katılımcıların %44'ü GD gıdaların sağlık üzerine olumsuz etkisi olmadığı bildirilirse tüketebileceğini ifade etmiştir. GDO'ların ithal edilmesini, katılımcıların %94,2'si onaylamamaktadır.GDO'lar konusunda meslek profesyonellerinin kesin bir yargıya varamadıkları görülmüştür. Katılımcılar sağlık alanı haricinde büyük oranlarda GDO kullanımını desteklememektedirler. Bu nedenle bilimsel panel ve etkinlik sayısı arttırılabilir ve meslek profesyonellerinin katılımı teşvik edilebilir. Konu hakkında daha fazla bilimsel yayın yapılabilir. Üniversitelerde verilen eğitimin niteliğinin artırılması sağlanabilir. Medyadaki konu hakkındaki bilgi kirliliğinin önüne geçilebilir.Anahtar Kelimeler: GDO, diyetisyen, gıda mühendisi, ziraat mühendisi, bilgi, tutum This is a descriptive research which is conducted to determine the awareness and attitude of dieticians, food and agriculture engineers, who work in Trabzon, against Genetically Modified Organisms (GMO). For this purpose, questionnaires were conducted to 225 participants and the data was evaluated by SPSS (13.0) statistics packaged software.There are 21 (9,3%) dieticians, 45 (20%) food engineers and 159 (70,7%) agriculture engineers in the research. Eighty four percent of them stated that they learn about GMOs on internet. Sixteen point four percent of the participants said that there is a ?law? mentioning GMOs in Turkey. Two point seven percent of them believe they have enough information about GMOs, while 56,9% believe they partially know about it. Fifteen point one percent of them confirmed they are aware of consuming GMOs. Twenty nine point eight percent of them consume GMO corn and maize oil. It has been confirmed that corn is the most commonly consumed product (97,8%) among the participants. Eighty five point three percent of participants approved that ?GMOs damage the natural balance? and 87,6% of them approved that ?GMOs increase the efficiency?. Sixty six point two percent of them stated that GMOs are planted in our country and 35,2% of them approves their use in curing diseases. If it is informed that GMOs has no bad effect on health, 44% of participants stated that they can consume GMOs. Ninety four point two percent of them do not approve importing GMOs.It is clear that professionals have not been able to agree on a clear statement in terms of GMO. Participants prefer to be cautious in this subject and they do not support the use of GMOs except healthcare. This is why there could be more conferences and events to support their professional progress and encourage the participation of professionals. More scientific research could be published about this subject and quality of university education can be increased. Information pollution in the media could be prevented.Keywords: GMO, dietician, food engineer, agriculture engineer, information, attitude 155

Toplumsal iş bölümünde önemli bir rolü olan meslekler ve bu mesleklere mensup doktorlar veya hukukçular gibi profesyoneller, sahip oldukları mesleki bilgi ve uzmanlık sayesinde diğer çalışanlardan büyük ölçüde farklılaşmış bir grup olarak değerlendirilmektedir. Bu farklılık, profesyonellerin gerek karar alma aşamasında sahip oldukları özerklikten gerekse de toplum içinde sahip oldukları saygınlıktan ve aldıkları göreceli olarak yüksek ücretlerden kolaylıkla görülebilmektedir. Bu nedenle profesyonellerin yönetiminde genellikle McGregor?un (1960) Y Teorisi varsayımları doğrultusunda hareket edilmesi tercih edilmektedir. Buna karşın günümüzde etkilerini giderek daha fazla hissettiren kapitalizm ve globalleşme olguları nedeniyle profesyonellerin, bu ayrıcalıklara sahip olmalarını sağlayan özerklik, toplumun diğer kesimleri tarafından ulaşılamayan bir uzmanlık bilgisine sahip olma ve etik kurallara bağlılık benzeri birçok özellik açısından sıkıntı yaşadıkları da bir gerçektir. Bunlar hem profesyoneller hem de toplum için birçok olumsuz sonuç ortaya çıkmasına da sebep olmaktadır. Örneğin büyük hastanelerde sıradan bir çalışan gibi istihdam edilmeye başlayan doktorlar, hissettikleri performans kaygısı ile etik kuralları ikinci plana iterlerse birçok kişi hayatını kaybedebilir veya ciddi sağlık problemleri yaşanabilir. Benzer şekilde gerek depremler sonrasındaki can kayıpları gerekse de çeşitli ürünlerin üretimi sırasında oluşan hataların toplumu ciddi olarak etkilemesi nedeniyle, günümüzdeki yaşam standartlarının oluşturulmasındaki en önemli faaliyetlerden biri olan mühendisliğin profesyonelleşme düzeyi ve mühendislerin yönetimi açısından Y Teorisi varsayımlarının geçerliliği de önemli tartışma konuları haline gelmiştir.Oluşturulan araştırma modeli doğrultusunda, mühendisliğin profesyonelleşme düzeyi ve mühendisler için Y Teorisi varsayımlarının geçerliliği, mühendislerden oluşan bir örneklem üzerinde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda mühendislerin yarı-profesyonel olarak kabul edilmeleri gerektiği ve mühendisler için profesyonelleşme düzeyi ile Y Teorisi varsayımlarının geçerliliği arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Professions that have an important role in division of labor at the society and professionals like doctors or lawyers who are members of these professions are regarded as a substantially differentiated group from other employees due to their professional knowledge and expertise. This difference can easily be observed from both the autonomy they have during the decision making process and their respectability in the society or the relatively high wages they get. Therefore it is generally preferred to act according to the McGregor?s (1960) Y Theory at management of professionals. On the other hand it is a fact that professionals have difficulties at many characteristics like autonomy, ownership of an expert knowledge that can not be achieved by the other parties of the community and loyalty to the code of ethics which give the professionals these privileges due to the evoking effects of capitalism and globalization phenomenons nowadays. These also cause many negative consequences to bring out for both professionals and the community. For example, many people can lose their lives or experience serious health problems due to the performance anxiety and the ignorance of code of ethics by doctors who begin to work as an ordinary employee in large scale hospitals. Similarly, professionalization level of engineering which is one of the most important activities for the present life standard and validity of Y Theory assumptions for management of engineers become important discussion topics because both casualties after earthquakes and mistakes during the production of different goods seriously affect the community. Professionalization level of engineering and validity of Y Theory assumptions for engineers are evaluated according to the model generated in scope of the thesis on a sample of engineers in Turkey. As a result of this evaluation, it is concluded that engineers should be considered as semi professionals and there is a significant relationship between professionalization level and validity of Y Theory assumptions for engineers. 276

Çalışmanın amacı gıda mühendislerinin etik davranma niyetine etki eden faktörlerin ortaya konmasıdır. Bu amaçla Planlı Davranış Teorisi model olarak kullanılmış ve araştırmanın amacına uygun olarak geliştirilmiştir. TMMOB (Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği) Gıda Mühendisleri Odası'na üye olan gıda mühendislerine uygulanan anketle, etik davranma niyeti davranışa yönelik tutumlar, sosyal ve ahlaki normlar, algılanan kontrol yetkisi ve yasal koşullar değişkenleri ile incelenmiştir. 634 katılımcıdan elde edilen verilerin analizi sonucunda ulaşılan bulgular, incelenen tüm değişkenlerin etik davranma niyetini öngördüğünü ortaya koymaktadır. Davranışa yönelik tutumlar, niyeti etkileyen değişkenler içerisinde en etkili unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sonuçlar gıda mühendislerinin etik davranma niyetini etkileyen faktörleri ortaya koymada Planlı Davranış Teorisinin uygun bir model olduğunu göstererek, gıda mühendislerine, gıda işletmesi sahiplerine ve yöneticilerine, gıda mühendislerini yetiştiren akademisyenlere ve ilgili kurum ve kuruluşlara önemli bilgiler sunmaktadır. The aim of this thesis is to indicate the factors that influence the ethical behavioral intention of food engineers. Therefore, the Theory of Planned Behavior is used as a model and extended for this thesis? purpose. Ethical behavioral intention is examined with attitudes toward behavior, social and moral norms, perceived control authority and legal conditions by a survey conducted to the food engineers registered in UCTEA (Union of Chambers of Turkish Engineers and Architects) Chamber of Food Engineers. Results obtained by the analysis of data from 634 participants indicate that, all variables predict ethical behavioral intention. Attitudes toward behavior happens to be the best predictor above all. These results indicate that the Theory of Planned Behavior is a suitable model for explaning the predictors of ethical behavioral intention, and present important information for food engineers, food plant owners and managers, academicians educating food engineers and related establishments and organizations. 132

Mühendislik mesleği, ortaya çıktığı günden bugüne değin, emek süreçlerindeki değişimlere bağlı olarak bir dönüşümden geçmiştir. Bu dönüşümün mühendislerin gerek çalışma koşullarına gerekse toplumsal kimliklerine yansımaları örnekler üzerinden ele alınarak tartışılmıştır. Zihin emeği kapsamında olan mühendislikte yaşanan değişimlerin, el emeğinin tarihsel süreç boyunca geçirdiği değişimlerle ortak ve farklı olan yanları vurgulanmaya çalışılmıştır.Mühendislik alanında genel anlamda saptanabilen değişimlerin yanı sıra, mesleğin sanayileşme süreciyle olan doğrudan bağı nedeniyle, farklı ülkelerin sanayileşme tarihlerine bağlı olarak ortaya çıkan mühendislik görünümleri ve bu bağlamda Türkiye'de mühendisliğin özgül durumu da konu edilmiştir.Bu çalışmada mühendislik alanında yaşanan dönüşümün ?işçileşme? kavramıyla açıklanabileceği ileri sürülmüştür. Niteliksizleşme, emeğin değersizleşmesi, işsizlik sorunu gibi olguların işçileşme sürecinin temel göstergeleri arasında sayılabileceği düşüncesiyle, çalışma kapsamında bu kavramlara özel bir vurgu yapılmıştır. Engineering has undergone major changes since its appearance depending on the degree of industrialization and labor processes. This study discusses the impacts of such changes on engineers? working conditions, as well as, on their public identity. I have emphasized the common and different aspects of the changes for both the white-collar and the blue-collar workers, since transformations in the production process affect both intellectual and manual work.Parallel to the general changes in engineering, I have discussed the developments in this field both in Turkey?s and in other countries? industrialization processes because engineering is closely and directly linked with industrialization per se.My hypothesis in this study rests on the assumption, that the changes we observe in engineering can be explained by the concept of ?proletarization?. I have specifically emphasized concepts like, dequalification, worthlessness of labor and unemployment, presuming that they are the main indicators of the proletarization process. 135

Anahtar Kelimeler: Mühendisler, beyaz yakalılar, profesyoneller, sınıf,proleterleşme, sendika.ÖZETBEYAZ YAKALI İŞÇİLERİN ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNE BİR ÖRNEK: İMALAT SANAYİNDE MÜHENDİSLERDünyada 20. yüzyılda beyaz yakalı ve profesyonel mesleklerde çalışanların oranındaki artış, sınıf yapıları ve davranışları hakkındaki tartışmalara yansımıştır. Söz konusu çalışanları “yeni orta sınıflar”, “profesyonel yönetici sınıf” gibi tanımlar içinde değerlendirenler olduğu gibi, kapitalizmin temel sınıfları olan işçi sınıfı ve burjuvazi eksenli bir ayrışma temelinde de değerlendirilmektedir. Bu çalışma, beyaz yakalı mesleklerden olan mühendisliği tarihsel süreç içindeki gelişim ve değişimleriyle ele almaktadır. Mühendislik, sayıca oldukça az olan elit bir meslekten kitlesel bir mesleğe dönüşmüştür. Mühendislerin işyerindeki konumu üretim süreçlerindeki değişimler ve kapitalizmin farklı dönemlerine bağlı olarak değişmiştir. Türkiye’de mühendisler 100 yıla ulaşan bir mesleki örgütlenme deneyimine sahiptir. 1960 ve 70’li yıllarda ülkede yaşanan emekçilerin hareketlenmesi sürecinde, mühendisler de yer almıştır. Hem sendikalaşma ve dernekleşmeler yaşanmış, hem de mühendislerin meslek örgütü olan TMMOB toplumsal muhalefetin aktif bir parçası haline gelmiştir. 1990’lardan itibaren ise kamu çalışanı mühendisler diğer kamu çalışanlarıyla birlikte sendikalaşmıştır. İşçi statüsündeki mühendislerin büyük çoğunluğu ise işyerlerinde diğer işçilerden ayrışmaktadır ve sendikasızdır. Ancak, geçmiş deneyimler ve bugünkü kamu çalışanları sendikalarındaki mühendislerin varlığı, mühendislerin yapısal olarak sınıf mücadelesinden uzak ve bireyci olduğu iddialarıyla çelişmektedir.Çalışmada mühendislerin yaşadığı sınıfsal ayrışma üzerinde durulmaktadır. Ücretli olarak çalışan mühendislerin önemli bir bölümü işçi sınıfının bir parçasıdır. İş üzerindeki insiyatif, mesleki tatmin, ücret, kararlara katılım gibi konularda diğer işçilerden bazı farkları olmakla birlikte ayrı bir sınıf olarak değerlendirilemezler. Keywords: Engineers, white collars, professionals, class, proletarianization, trade union.ABSTRACTA CASE STUDY ON LABOUR RELATİONS OF WHITE-COLLAR WORKERS: ENGINEERS IN MANUFACTURING INDUSTRYThe increase in rates of white collar workers and professionals in the world in 20th century, had reflections on debates on class behavior and class structures. Although there have been assessments as “new middle classes” or “professional-managerial class”, such workers have been assessed in the basis of the separation between the main classes of capitalism, working class and bourgeoisie.This study takes up engineering as one of the white collar professions with its developments and changes in the historical process. Engineering has been transformed from an elite profession of a minority to a mass profession. The position of engineers in workplace has changed due to the changes in production processes and different phases of capitalism.Engineers in Turkey have a nearly 100 years old organization experiment. Engineers had also engaged the working class movements wave in 1960-70ies. Either there were unionization and associationization processes or TMMOB as the occupational association of engineers became an active part of social opposition. Since 1990ies public employee engineers have unionized together with other public employees. In the other hand most of the engineers who are counted as workers are decomposed from other workers and non-unionized. Nevertheless, past experiments and the presence of the engineers in public employees unions are in contradiction with the arguments that say engineers are far away to class struggle and are individualist.This study emphasizes on the class separation that engineers have been living. An important proportion of engineers that works as wage labor are part of working class. Although they have some differences about their initiative on work, career satisfaction, wage, participation on decisions, they cannot be assessed as a separate class.

Bu araştırma; maskülen mesleklerde çalışanların sosyo-demografik özelliklerine göre iş doyumları ve motivasyon düzeylerinin belirlenmesi ve aralarındaki ilişkilerinin ortaya konulması amacıyla yapılmıştır. Amaç doğrultusunda hazırlanan anket formu; maskülen meslek olarak nitelendirilen, makine, elektrik ve inşaat mühendisi olarak görev yapan 60 kadın 60 erkek çalışana uygulanmıştır. Araştırma sonuçları bilgisayar ortamında SPSS 17.0 istatistik paket programı yardımıyla analiz edilmiştir. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotları (Frekans, Yüzde, Ortalama, Standart sapma) kullanılmıştır. Hipotez testlerinin analizinde t testi, anova testi ve Pearson Korelasyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; Buna göre; maskulin mesleklerde çalışan kadın ve erkeklerin içsel ve genel iş doyum düzeyleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılaşma olmadığı, kadın çalışanların dışsal iş doyum düzeylerinin ise erkek çalışanlardan yüksek olduğu, kadın çalışanların motivasyonuna tanınma ve sorumluluk ile ilgili faktörlerin etkisinin erkek çalışanlardan fazla olduğu, terfi ve iş içeriği ile ilgili faktörlerin etkisinin ise erkek çalışanlarda kadın çalışanlardan daha fazla olduğu sonuçlarına varılmıştır. Araştırmada ayrıca maskülen mesleklerde çalışanların iş doyumu ve motivasyonuna etki eden faktörler ile demografik özellikler arasında anlamlı ilişkiler de saptanmıştır, This study was made to determine job satisfaction and motivation levels of women and men employed in masculine jobs and to clarify their relationships based on demographic variables. The questionnaire prepared for that purpose was applied to 60 women and 60 men employed as mechanical, electrical and civil engineers that are defined as masculine jobs. The results of the study were analyzed in computer by using SPSS 17.0 statistical packet program. When evaluating the data obtained in the study, descriptive statistical methods (frequency, percentage, average, standard deviation) were used. T test, anova test and Pearson Correlation analyses were used in the analysis of hypothesis tests. At the end of the study, it was concluded that there was no statistically meaningful difference between the levels of inherent and general job satisfaction levels of men and women employed in masculine jobs; that external job satisfaction of female employees was higher than male employees; that factors such as recognition and responsibility were more influential in female employees as compared to male employees and factors such as promotion and job definition were more influential in male employees as compared to female employees. In the study, meaningful relations were also determined between the factors affecting the job satisfaction and motivation level and the demographic characteristics.

Çalışma hayatında nitelikli işgücü potansiyeli söz konusu olduğunda profesyonel meslekler önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmanın konusunu, ayırıcı özelliklere haiz önemli profesyonel mesleklerden olan mühendislik mesleğinin özneleri ?mühendisler? oluşturmaktadır. Alan araştırması ile desteklenen bu çalışmada, özellikle reel sektör açısından nitelikli işgücünün önemli bir unsuru olan ve otomotiv sanayinde çalışan mühendislerin, ekonomik ve sosyal profilinin açığa çıkarılması amaçlanmıştır. Emek sürecinde ve mesleki yapılarda yaşanan değişimlerin ne tür bir mühendis profili şekillendirdiğini anlayabilmek için mühendislerin, eğitim durumları ve çalışma yaşamına dair ayırıcı genel özellikleri, çalışma koşulları, mesleklerine ve çıkarlarına ilişkin tutum ve tavırları, kendilerini ve mesleklerini algılama biçimlerinin saptanabilmesi önem taşımaktadır.Bu çalışmada alan araştırması esas olarak, nicel araştırma yöntemlerinin temel aracı olan anket çalışması üzerinden gerçekleştirilmiştir. Burada araştırmanın mekânsal ve maddi açılardan taşıdığı güçlükler verilerin anket çalışması ile toplanmasını zorunlu kılmıştır. Ancak sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri üzerine yürüyen tartışmalar ışığında mühendislerin özgün görüş, düşünce ve deneyimlerinin de önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmüştür. Bu noktadan hareketle, soru kâğıdı yanı sıra, nicel araştırma yöntemlerinden olan ?görüşme? yöntemi kullanılarak, sınırlı sayıda mühendis ile de görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerde elde edilen sonuçların, özellikle araştırma bulgularının analizi safhasında ve yapılan saptamalar noktasında oldukça yararlı bir zemin oluşturduğu ifade edilmelidir. Professional-vocational groups constitute the core of skilled labour force. This study focuses on ?engineers? qua subjects of the engineering profession, a vocation that stands alone among other professional occupations. As shored up by field research, the study aims at elucidating the economic and social profile of engineers. Engineers working in the automotive sector are targeted, as they constitute an essential part of the corporate sector?s skilled labour force. Educational status and other distinctive features of engineers in general as regards professional life, working conditions, attitudes and actions vis-à-vis their profession and their self-interests, as well as their self-perceptions, are of utmost importance. Otherwise, it would be rather difficult to understand how changes in the labour process and in professional structures have shaped the engineers profile over the recent decades.The field research has been conducted via questionnaires, currently the main vehicle of quantitative research templates. Data has been constructed primarily through the questionnaires under the constraints of physical and geographical mandates. However, in the light of the ongoing debates as regards the status of research methodologies in the social sciences, this basic methodology has been augmented by practicing engineers? particular opinions, thoughts and experiences. Consequently, interviews with a limited number of engineers working in the field have been conducted also. The results obtained through the interviews have proven to be a highly useful basis in the interpretation of data obtained through the questionnaires. 362

Giderek çeşitlenen ve yayılan çevresel sorunlar karşısında farklı disiplinler aracılığıyla önlem alınmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmaların bir kısmı da eğitim alanında gerçekleştirilmektedir. Çevre eğitimi faaliyet ve uygulamaları ile toplumun her bireyinin çevresel farkındalık ve bilinç oluşturulması ve neticede toplumun çevresel sorunlar karşısında sorumluluk alması beklenmektedir.Yetişkinlere yönelik gerçekleştirilen çevre eğitimi ile yetişkinlerin alacakları sorumluluk ve çevresel sorunların temelinde var olan sosyal, politik ve ekonomik nedenler ön plana çıkarılarak çevresel sorunlara köklü çözümler bulunmaya çalışılmaktadır. Measures are being taken against increasing and wide-reaching environmental problems among different disciplines. Some of these studies are carried out in the education discipline. It is expected that awareness of every individual in the society is created and as a result the society will have responsibility against environmental problems.Regarding the environmental education for adults it is endeavored to find radical solutions by bringing responsibility and the main socio-economik and politik causes of the environmental problems into forefront. 158

Bu tezin amacı, Orman Bölge Müdürlükleri bünyesinde görev yapan mühendis, müdür, müdür yardımcısı gibi üst düzey çalışanlarının iş tatmin düzeylerini ölçmektir. Bu doğrultuda Muğla Orman Bölge Müdürlüğü örnek bölge olarak seçilmiştir. Bu bölge kapsamında görev yapan mühendis ve üst düzey niteliğindeki çalışanları nelerin tatmin ettiği ya da nelerin tatminsizlik yarattığını belirlemek ve tatminin arttırılabilmesinin yöntemleri araştırılmıştır.Araştırmada kullanılan anketler, Muğla Orman Bölge Müdürlüğü'ne bağlı Kemer, Yılanlı, Fethiye, Dalaman, Köyceğiz, Marmaris, Milas, Nazilli, Yatağan, Kavaklıdere ve Muğla Orman İşletme Müdürlükleri'nde çalışan 90 mühendis ve üst düzey çalışanlara gönderilmiştir. Dağıtılan anketlerden 84'ü araştırma kapsamına dahil edilmiştir.Orman bölge müdürlüğü bünyesinde görev yapan mühendis ve üst düzey çalışanlarının iş tatmin düzeyleri işin niteliği ve çalışma koşulları, çalışma arkadaşları, yönetici, iletişim, ücret, yönetsel yaklaşım ve sosyal haklar, kurum imajı olmak üzere yedi temel örgütsel faktör ele alınarak incelenmiştir. Bu örgütsel faktörler demografik özellikler açısından analiz edilmiştir.Araştırmanın sonuçlarına göre genel olarak tüm çalışanların beklentilerinin altında maaş alması, izinlerini istedikleri zamanda ve istedikleri kadar kullanamamaları tatminsizlik yaratan unsurlar olarak belirlenmiştir. Measuring the level of job satisfaction for Forest District Directorates senior personnel like engineer, manager, deputy manager, is the purpose of this thesis. In other words; determine, the things which are satisfy the personnel or the things creates lack of satisfaction on the personnel and to find out the ways of improving the satisfaction.Questionnaire which used in this research had been sent to ninety engineer and senior personnel who are employee of Kemer, Yılanlı, Fethiye, Dalaman, Köyceğiz, Marmaris, Milas, Nazilli, Yatağan, Kavaklıdere and Muğla Forest District Directorates which are affiliated to Muğla Forest Regional Directorate. Eighty four of the distributed questionnaire counted in the scope of this research.Seven basic organizational factors; level of job satisfaction of engineer and senior personnel who works for the Forest District Directorates, employment pattern and working conditions, co-workers, directors, communication, payment, supervisory approach and employee benefits, organization image; searched. These organizational factors analysed by their demographic characteristics.Conclusion of the research; generally getting less payment, annual leave which used out of their control are the primary matters which creates lack of satisfaction for all employees. 143

Conference Name: Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu, 2007 Date of Conference: 24 – 26 Ekim 2007 Bilgi teknolojilerinde yaşanan gelişmeler bilgi kanal, kaynak ve hizmetlerini çeşitlendirmekte, bu durum, kütüphanelerin sundukları bilgi hizmetlerini elektronik ortama yönlendirmekte ve bilimsel iletişimde oynadıkları rolü değiştirmektedir. Bu çalışmanın amacı, bilgi teknolojilerinin akademisyen mühendislerin bilimsel iletişim davranışları (iletişim kanal ve kaynaklarını kullanma, resmi/resmi olmayan iletişim kurma) üzerindeki etkisini araştırmaktır. Bu amaçla betimleme yöntemi kullanılarak Bilkent Üniversitesinde yürütülen çalışma kapsamında 267 akademisyen mühendise anket dağıtılmıştır (cevaplanma oranı %93,2). Bulgular bilgi teknolojilerinin mühendislerin iletişim davranışlarını değiştirdiğini, elektronik ortamlardan bilgi aramaya yöneliş olduğunu ve Internet’in yoğun olarak kullanıldığını, arama motorlarının en çok kullanılan bilgi erişim araçlarından biri olduğunu ve mühendislerin meslektaşlarıyla iletişim şekillerinin değiştiğini göstermektedir. The developments of information technologies affect diversity of the information channels, sources and services. As a result, the role of academic libraries in scientific communication has changed and library services are moved into the electronic environment. The aim of this study is to investigate the impact of information technologies on the scientific communication behaviors, such as the use of communication channels and sources, and formal/informal communication, of academic engineers. The survey method was used and a questionnaire was distributed to 267 academic engineers (response ratio is %93.2) at the Bilkent University. The results indicate that communication behaviors of engineers are effected by information technologies; Internet and search engines are heavily used for information seeking; the way engineers communicate with their colleagues also changed. TÜBİTAK Amerikan Büyükelçiliği İngiliz Kültür Heyeti Goethe Enstitüsü Swets Information Services Türk Kütüphaneciler Derneği ÜNAK

Sanayi çagı döneminde sanayide ve teknolojide ileri olan ülkeler digerülkelere göre hem ekonomik alanda hem de askeri alanda daha ileriydiler.Bilimsel ve teknolojik yeniliklerin ön plana çıktıgı bu dönemde, yenilikleri takipedecek ve uygulayacak kesimin basında ise mühendisler gelmekteydi. Mühendislikanlayısına baktıgımızda ise, mühendislerin en temel özelliginin bilim ve teknigikullanarak en verimli bir sekilde üretim faaliyetlerini benimsemeleri oldugunugörürüz.Taylor mühendisleri, fabrikada üretim faaliyetleri içerisindedegerlendirirken Veblen bunu toplumsal yönetim alanına da tasımaya çalısmıstır.Rantiye kesiminin bir baska deyisle aylak sınıfın sanayi üretimine kar amaçlıengel oldugunu ve paradan para kazanmaya çalıstıgını, dolayısıyla yönetimleremühendislerin gelmesi gerektigini belirtmistir. Mühendislerin ya da uzmanlarınegemen olabilecegi iktidarlara ise demokratik kesimlerden itiraz gelebilmektedir.Bu kesim teknokratların (mühendislerin) iktidara gelmesiyle kararları uzmanlarınalması sonucunda, demokratik katılımın saglanamayacagı iddialarını önesürebilmektedir.Türkiye'de mühendisler günümüze kadar temel anlayısları degismese bilekonjektüre baglı olarak hem ekonomik hem de siyasal alanda ilerici, kalkınmacı,yenilikçi ideolojiler içerisinde bulunmuslardır. deolojilerin bittiginin söylendigiama aslında liberal politikaların uygulandıgı 1980'li yıllarda ?pragmatik?,?problem çözücü? kimligin ve uygulamaların mühendisleri öne çıkardıgınısöylenebilir.Bu çalısmada, mühendislerin ve mühendis formasyonlu basbakanlardanTurgut Özal, Süleyman Demirel ve Erbakan'ın elit teoriler, Veblen perspektifi veSchumpeter'in girisimci tipi üzerinden incelenmesi yapılmaya çalısılmıstır In Industrial Age, the advanced countries in industry and technology weremore developed both in economy and in military than the other countries.Engineers were the leaders who would follow up and carry out the innovations inthis period when the technologic and scientific innovations gained importance.Upon examining the understanding of engineers, we can conclude that the mainprinciple of the engineers is to adopt the production activities in the mostproductive manner by making use of the science and techniques.While Taylor considers the engineers within the context of productionissues in the factory, Veblen also tries to penetrate this idea into the socialmanagement field. He states that rentier class, in other words, leisure class,prevents the industrial production by purpose of making profit and tries to makemoney directly from money, thus engineers have to be the leaders. Democrats mayobject to the leadership where the engineers or experts dominate. These democratscan claim that the democratic participation may not be maintained because thedecisions would be taken by the experts upon the leadership of the technocrats(engineers).In Turkey, engineers adopt the futurist, progressive, innovative ideologiesboth in economy and science in accordance with the conjuncture although themain understanding of the engineers haven't changed till now. In 1980's when theideologies were said to be finished, but in fact, the liberal policies were performed,it can be mentioned that ?pragmatic? and ?problem solving? identity and theimplementation thereof have helped the engineers gain great importance.In this study, the engineers and the Prime Ministers with engineeringformation such as Turgut Özal, Süleyman Demirel and Erbakan are tried to beexamined according to the elite theories, Veblen's perspective and Schumpeter'sentrepreneurial type. 207

VI ÖZET Bu araştırmada kamuda çalışan mühendis kökenli yöneticilerin özellikleri, sorunları belirlenmeye ve incelenmeye çalışılmıştır. Araştırma yöntemi olarak^kamu sektöründe yönetici pozisyonunda görev yapan mühendislerle yüzyüze görüşme şeklinde anket uygulanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler (frekans, aralık, yüzde) kullamlmış, Windows Excel programından yararlanılmıştır. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; mühendislik kavramı ve tarihçesi hakkında bilgi edinilmeye çalışılmıştır. Avrupa'da ve Türkiye'de mühendisliğin doğuşu kronolojik sırayla anlatılmıştır. Daha sonra bazı mühendislik branşları hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Dünya' da ve Türkiye'deki mühendislik eğitimi anlatılmış, mühendislik eğitiminde akreditasyonun gerekliliğinden bahsedilmiş, akreditasyonun tarihçesi ve Türkiye'deki uygulanabilirliği hakkında bilgi verilmeye çahşılmıştır. İkinci bölümde; Türkiye'de mühendisliğin konumu, unvanı, unvanın kullanılması, mesleğin düzenlenmesi TMMOB çerçevesinde incelenmiştir. Üçüncü bölümde; mühendislerin kariyer gelişimi iki basamaklı kariyer yolu gözönüne alınarak anlatılmış, mühendislerin kariyer değerleri ve yöneticiliğe geçişteki sorunlarından bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde; kamu kurumlarındaki yöneticilerin genel profili çizilmeye çalışılmış, uygulama hakkında bilgi verilmiş, anketlerin tanıtımı yapılmıştır. Beşinci bölümde; uygulamada elde edilen sonuçlar kategorilere ayrılarak değerlendirilmiş ve ayrıca tüm çalışmayı kapsayan sonuç ve öneriler açıklanmıştır. ©tt» vu ABSTRACT The aim; research of career characteristics engineer basisi of managers in government. As the research method; as managers to work engineers in government to take a poll as interview. To analysis of datums are have been used to a statictic of descriptive. To have been utilized a windows Excel. The research is has been constitued five parts. To first part; about the engineer concept and the history has been informed in Europan and Turkey was explained as chronological a to occuring for engineer. Some branchs for engineer have been informed. Then, engineer of education has been expalined in the wold and Turkey, the acreditaion has been mentinoed necessity of for education of enginner. History of acreditaion and about the practicability of Turkey have been informed. To second part; the law and the site of engineer, to used to laws, to prepared the jobs have been inspected limit for TMMOB. To third part; the devekoping of engineer career explained for dual ladder career, career values and problems for from engineer to managerial. To fourth part; General profile has been given managers in government, the public survey has been make of introduction. To fifth part; results of to the application have been realized and result and suggestions have been announced for all of the research. 113

VI ÖZET Toplum ve bilimde yaşanan gelişmeler, değişimler ve dönüşümler, 21. yüzyılda yönetim alanında yeni kavramlar ortaya çıkarmıştır. Bu kavramlardan birisi de girişimciliktir. Girişimcilik son yıllarda ekonomi üzerinde canlandırıcı etki yaratan konumuyla önem kazanmıştır. Girişim, bir işe girişme ve teşebbüstür. Girişimci, ticaret ve endüstri gibi alanlarda sermaye koyarak girişimde bulunan kimsedir. Girişimcilik ise, çevresel faktörlerden doğan fırsatlardan yararlanma veya yeni fırsatlar yaratabilme amacıyla ekonomik mal veya hizmet üretmek için üretim faktörlerine sahip olma, örgütleme kabiliyeti ve risk alma yeteneğidir. Çalışmada girişimcilik, girişimci ve mühendis kavramları tanımlanmış, kişiliğin girişimcilikle olan bağlantısı üzerinde durulmuş; girişimciliği bir kariyer yolu olarak seçmekte olan girişimci mühendislere yer verilmiştir. Mühendis kökenli girişimcilerle ilgili olarak yapılan araştırmada, mühendislerin kişilik özellikleri, Türkiye'deki girişimciliği engelleyen unsurlar ve mühendislik eğitiminin girişimcilikteki avantaj ve dezavantajları araştırılmıştır. Bu çalışmasının sonucunda elde edilen verilere göre, girişimciliğe adım atan mühendislerin kendi işletmelerini kurmalarında en fazla etkili olan faktörün kendi işlerinin sahibi olma isteği olduğu belirlenmiştir. Girişimci kişiliğe sahip olan kişilerin en belirgin özelliğinin çalışkanlık ve üretkenlik olduğu da çalışmanın bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. vn ABSTRACT The developments İn the science and society has led to new concepts in the field of management. One of these concepts is entrepreneurship. Entrepreneurship has gained importance in recent years with it's enlivening effect on the economy. Entrepreneurship is to attempiEntrepreneur is the person who puts capital into a business. Entrepreneurship is to have production factors either to utilize the opportunities being born from environmental changes or to create new opportunities. Entrepreneurship is the the ability to organize and to take risk. This study defines entrepreneur and engineer concepts,attempts to explain the link between personality and entrepreneurship and investigates the engineers who has chosen entrepreneurship as a career. In the research conducted with the entrepreneurs with an engineering background,the personality traits of the engineers, the factors blocking entrepreneurship in Turkey and the advantges and disadvantages of engineering education on entrepreneurship has been investigated. This study shows that the most important reason affecting the engineers' behaviour on the way to entrepreneurship is their will to start their own businesses.Furthermore the study indicates that diligence and productivity are the most evident characteristic of the entrepreneurs. 142

ÖZET Rekabet ortamının kızıştığı günümüzde işletmeler için en önemli sorunun kaliteli eleman bulmak ve bunları elde tutabilmek olduğu bir gerçektir. İşletmelerin ayakta kalabilmesinin öncelikli yolunun üretim ve ürünün satılması olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Bu sebeple, işletmeler için en önemli elemanların mühendisler olduğu gerçeği ile karşılaşılır. Mühendisler için en önemli sorun ise ne tür bir kariyer istediklerine karar vermeleridir. Hemen hepsi teknik bir kairyer ile yola çıkan mühendisler, ilerleyen yıllarda yönetsel kariyere geçerek hem toplumda daha iyi bir statüye sahip olmak, hem de iş hayatını zenginleştirme yolunu tercih etmektedir. Bu tez teknik kariyerden yönetsel kariyere geçiş yapan mühendislerin karşılaştıkları sorunları incelemektedir. Tezin birinci bölümünde mühendisliğe genel bir bakış çerçevesinde mühendis kavramı ve mühendisin fonksiyonuna deyindikten sonra, mühendislik eğitimi almak isteyenlerin yapması gerekenler açıklanmaktadır. Ardından mühendislik türleri açıklanmakta ve tüm mühendislerin ortak unsurlarına değinilmektedir. Son olarak özel ve devlet sektöründe mühendisler için ortaya çıkan iş olanakları açıklanmaktadır. Tezin ikinci bölümünde mühendislerin sosyo-ekonomik ve kültürel durumları incelenmektedir. Bu bağlamda, Türkiye'deki mühendislerin genel durundan, ücret dağılımları ve sosyal gelişmişliklerine değinilmektedir. Üçüncü bölümde ise mühendislerin kariyer gelişim aşamaları ve muhtemel kariyer yollan açıklandıktan sonra, teknik kariyerden yönetsel kariyere geçen mühendisler için uygun kariyer yollan, kaşılaştıklan sorunlar ve bu sorunlan aşmada yapılacaklar açıklanmaktadır. Tezin uygulama bölümünde ise kariyerlerinin ilk yıllarındaki mühendislerin kariyer seçimleri ile ilgili araştırmanın bulgulan değerlendirilmektedir. ABSTRACT The most important problem for the companies is finding a quality personnel and own them which the competition atmosphere is going into rut in nowadays. İt has to keep in mind that the first way of remain standing for companies is production and selling products. Becouse of this, the most important personnel for companies are engineers. The most important problem for engineers is to decide the way of their careers. Most of them are begining their careers in technical career, after years they decide to spread from thecnical career to management career, both become the owner of a good status in society and get rich their bussiness life. This thesis studies the problems of the engineers which move from thecnical career to management career. In the first part of thesis, engineer concept and the function of engineer are explained in a general look into engineering, after that the engineering types and the common elements of the engineers are explained. In the second part of thesis, the socioeconomic and the cultural situations of engineers are studied. In this respect the general situations, fee disintegration and social development of the engineers who live in Turkey are studied. In the third part of thesis, the career development stages and the probable career ways of engineers are explained, after that appropriate career ways, the problems which they faced and the solution of the problems who moved to thecnical career to management career. In the research part of thesis, the results of the research are evaluated for the career preference of the engineers who are at the begining of their careers. 93

Bu araştırmanın amacı orman mühendislerinin kendini gerçekleştirme ve iş doyum düzeyleri arsındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, Orman Bakanlığfnın Ankara, İstanbul, Kocaeli ve Adapazarı il merkezlerindeki kurumlarında görevli 203 orman mühendisi üzerinde yapılmıştır. Araştırmada, bilgi toplama aracı olarak; Everest L. Shostrom'un geliştirdiği, ilkin, Kuzgun'un Türkçe'ye uyarladığı ve Akbaş (1989) tarafından tekrar Türkçe'ye çevirisi, geçerlik ve güvenirliği yapılan Kişisel Yönelim Envanteri (Personal Orientation Inventory) kullanılmıştır. Aynı şekilde Şahin ve Durak-Batıgün (1994) tarafından hazırlanan İş Doyumu Ölçeği ve araştırmacı tarafından tez danışmanı kontrolünde hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Kişisel Yönelim Envanterinin iki temel alt ölçeği (Z) Zamanı İyi Kullanma ve (D) Desteği İçten Alma ölçeklerinden elde edilen puanlar araştırmada değerlendirilmiştir.Buna göre (Z) Zamanı İyi Kullanma ve (D) Desteği İçten Alma puanlan toplamı kendini gerçekleştirme düzeyini belirlemiştir. Aynı şekilde İş Doyumu Ölçeğinin altı alt ölçeğinden elde edilen puanlar iş doyum düzeyini belirlemiştir. Araştırmanın bağımsız değişkenleri cinsiyet, yaş, medeni durum, hizmet sınıfi, görev, görevli olunan birim, öğrenim düzeyi, hizmet süresi, mesleğin doyum sağlayıcı özelliği, meslekte üzüntü yaratan davranıştır. Bulguların istatistiksel analizinde SPSS 10.01 For Windows paket programı (Statistical Packages For Social Sciences) kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan bağımsız değişkenlere ait frekans ve yüzdeler bulunarak tablolar oluşturulmuştur. Elde edilen verilerin analizinde X, S, F, t ve 'Scheffe' testi kullanılmıştır. Denenceler sınanırken; ikili karşılaştırmalarda t-testi, çoklu grupların karşılaştırılmalarında tek yönlü varyans analizi yapılmış, analiz sonucunda elde edilen F değeri, (.05 düzeyinde ) anlamlı farklılık verdiğinde bu farkın hangi gruplar arasında olduğunu tespit etmek için 'Scheffe' testi uygulanmıştır. Bulgulara göre bulunan değerler (P)

öz Yöneticilik karar verme işidir. Bu işin, organizasyonu amaçlarına ulaştıracak biçimde yapılması ancak etkin kararların verilmesi ile mümkün olabilir. Bu etkin kararlan verecek olan yöneticiler çeşitli meslek gruplarına dahil olabilir. Mühendisler ve işletmeciler karar verme süreçlerindeki tutumları açısından birbirlerinden belirgin farklılıklar göstermektedir. Araştırmamızda bu farklılık ortaya konmaya çalışmıştır. Bu amaçla karar vermedeki etkinliği ölçmeyi amaçlayan bir anket hazırlanmış ve örnek kütleye uygulanmıştır. Veriler istatistik yöntemlerle değerlendirilmiş ve işletmecilerin, mühendislerden daha etkin karar verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. ABSTRACT Decision making is an essential skill for managers. To reach organization's goals the manager's decisions must be effective. Managers could have various professions. In decision making process engineers and business administrators show clear difference. The aim of our research is to bring out this difference. Therefore a questionnaire whose function is to measure effectiveness in decision making process has been formed. The questionnaire was applied on a sample and data was evaluated by statistical methods. The result has shown us that business administrators are more effective than engineers in decision making. m öz Yöneticilik karar verme işidir. Bu işin, organizasyonu amaçlarına ulaştıracak biçimde yapılması ancak etkin kararların verilmesi ile mümkün olabilir. Bu etkin kararlan verecek olan yöneticiler çeşitli meslek gruplarına dahil olabilir. Mühendisler ve işletmeciler karar verme süreçlerindeki tutumları açısından birbirlerinden belirgin farklılıklar göstermektedir. Araştırmamızda bu farklılık ortaya konmaya çalışmıştır. Bu amaçla karar vermedeki etkinliği ölçmeyi amaçlayan bir anket hazırlanmış ve örnek kütleye uygulanmıştır. Veriler istatistik yöntemlerle değerlendirilmiş ve işletmecilerin, mühendislerden daha etkin karar verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. ABSTRACT Decision making is an essential skill for managers. To reach organization's goals the manager's decisions must be effective. Managers could have various professions. In decision making process engineers and business administrators show clear difference. The aim of our research is to bring out this difference. Therefore a questionnaire whose function is to measure effectiveness in decision making process has been formed. The questionnaire was applied on a sample and data was evaluated by statistical methods. The result has shown us that business administrators are more effective than engineers in decision making. m 90

ÖZET Yüksek Lisans Tezi MESLEKLER SOSYOLOJİSİ AÇISINDAN MÜHENDİSLİK MESLEĞİ VE MÜHENDİSLER Diyarbakır Turk Mimar ve Mühendisler Odası Birliğine Kayıtlı Mühendisler Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme Deniz TENGİZ Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı 2001, Sayfa: 19S+XH Bu çalışma `Meslekler Sosyolojisi Açısından Mühendislik Mesleği ve Mühendisler: Diyarbakır Türk Mimar ve Mühendisler Odası Birliğine Kayıtlı Mühendisler Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme` adlı bir alan araştırmasıdır. Bu çalışma belirli varsayımların test edilmesinden çok mevcut durumun tespitine yönelik bir araştırmadır. Araştırmanın temel amacı, gerek iktisadi, gerek toplumsal ve gerekse siyasal alanda ayrıcalıklı bir sınıf oluşturan mühendis kitlesinin toplumsal konumunu bir taşra vilayeti olan Diyarbakır özelinde açıklığa kavuşturmaktır. Ayrıca meslekler sosyolojisi açısından mühendislik mesleğinin profesyonel bir meslek olup-olmadığmı belirlemektir. Elde edilen veriler ışığında şu sonuçlara ulaşılmıştır Örneklem grubunu oluşturan mühendisler, genç ve orta yaş diliminde yer alan, nispeten bekar, büyük ölçüde kent kökenli bireylerden oluşmaktadır. Sosyo-ekonomik ve kültürel köken itibarı ile orta ve alt tabakalarda konumlanmış, eğitim düzeyi düşük ailelerden gelmektedirler. Mesleki eğitimlerini büyük ölçüde taşrC üniversitelerinde tamamlamışlardır. Toplumsal düzlemdeki konumlanışlan, sosyo-kültürel olarak üst-orta, gelir olarak orta tabakadadır. Değer yargılan bakımından modern bir görünüm sergileyen mühendisler, ideal anlamda profesyonellik kriterlerinin uzağında durmaktadırlar. ANAHTAR KELİMELER: Mühendislik, Mühendis, Meslek, Profesyonel Meslek, Meslekler Sosyolojisi SUMMARY Master Thesis ENGÎNERİNG and ENGINEERS ACCORDING TO OCCUPATIONAL SOCIOLOGY A Sociologic Research On The Engineers Who are the Members of Diyarbakır Associate of Turkish Architecs and Engineers Deniz TENG1Z Fırat University Sociology Main Science Brmnch 2001, Page: 195+XH This is an area research called `Engineering and Engineers According to Occapational Sociology: A Sociologic Researc on the Engineers who are the Members of Diyarbakır Associate of Turkish Architechts and Engineers` This research is determining the present situation rather than some hypothesis. The aim of the research is to refleot the socio-cultural ekonomic and political propetres of the engineers who has on difgerent and elitical classig ication on the society. And also to make clear even if the engineering is a profession or not. The data that were abtained by our research has made us to get those results: Engineeers are masty from young and middle age group, they are masiy unmarried and most of them were born in the city. Nearly, whole of them are froom, the gramilres situated in middle and educated familres. They had educated mastly in the suburran univesitres. Their socio-cultural, situation is mastly middle-up and economically in the middle group. It can be said that, as regarded to valge judgment, the engineer seems modern bat they're away grom profesionolity a coording to their occupation. KEY WORDS: Engineering, Engineer, Occapation, Profesionality Occupation, Occupational Sociology 207

ÖZET Tezimizin kuramsal bölümünde, toplumsal tabakalaşma ile ilgili sosyolojide egemen olmuş üç temel yaklaşım -sanayi toplumu, kapitalist Eoplurn ve emek piyasası yaklaşımları- bu yaklaşımların toplumsal hareketlilik ile ilgili görüşleri ayrıntılı olarak tanıtılmaya çalı şılmıştır. Bu kuramlar ışığında oluşturulan sayıltı ve denenceler çerçevesinde, İzmir ve hinterlandında 125 mühendisle görüşme yapılmıştır. Alan çalışmasında elde edilen bulgular, 1977 'de başlayan krizi çözmek için 24 Ocak 1980' d e uygulamaya konan birikim rejiminin etkisiyle, mühendislerin büyükçe bir bölümünün sosyo-ekonomik ve mesleki konum larında genel bir bozulma(düşey hareketlilik) ve ç^k azınkininde bir iyileşme olduğu; sosyo-ekonomik verasetin ve hareketsizlik oranının yüksek olduğunu göstermişt Lr. SUMMARY In the theoritlcal chapter our thesis, we tried to review three leading approaches in concerning with the social stratification which is dominated in sociology -industrial society.capitalist society and labour market approaches- and their views about social mobility. On the framework of these assumptions and hypothesises formed under the light of these theories, the field-work of the research was realized with one hundred and twenty five engineers in Izmir and its hinterland. The findings of field-work show that, in order to solve the crisis beginning in 1977, under the effection of accumulation regime which is th started on the 24 of January in 1980., many of the engineers face a general degradit Lon(downward nobility) and only a few them face a good level in their socio-economic and occupational conditions^ socio-economic inheritance and immobility rates are high. 351 ÖZET Tezimizin kuramsal bölümünde, toplumsal tabakalaşma ile ilgili sosyolojide egemen olmuş üç temel yaklaşım -sanayi toplumu, kapitalist Eoplurn ve emek piyasası yaklaşımları- bu yaklaşımların toplumsal hareketlilik ile ilgili görüşleri ayrıntılı olarak tanıtılmaya çalı şılmıştır. Bu kuramlar ışığında oluşturulan sayıltı ve denenceler çerçevesinde, İzmir ve hinterlandında 125 mühendisle görüşme yapılmıştır. Alan çalışmasında elde edilen bulgular, 1977 'de başlayan krizi çözmek için 24 Ocak 1980' d e uygulamaya konan birikim rejiminin etkisiyle, mühendislerin büyükçe bir bölümünün sosyo-ekonomik ve mesleki konum larında genel bir bozulma(düşey hareketlilik) ve ç^k azınkininde bir iyileşme olduğu; sosyo-ekonomik verasetin ve hareketsizlik oranının yüksek olduğunu göstermişt Lr. SUMMARY In the theoritlcal chapter our thesis, we tried to review three leading approaches in concerning with the social stratification which is dominated in sociology -industrial society.capitalist society and labour market approaches- and their views about social mobility. On the framework of these assumptions and hypothesises formed under the light of these theories, the field-work of the research was realized with one hundred and twenty five engineers in Izmir and its hinterland. The findings of field-work show that, in order to solve the crisis beginning in 1977, under the effection of accumulation regime which is th started on the 24 of January in 1980., many of the engineers face a general degradit Lon(downward nobility) and only a few them face a good level in their socio-economic and occupational conditions^ socio-economic inheritance and immobility rates are high. 351 341

258

Mühendislerin iş tatminini oluşturan bileşenleri belirlemek amacıyla kamu ve özel sektörde çalışan toplam 88 mühendisi kapsayan bir araştırma yapıldı. Araştırma, haberleşme sektöründe görev yapan elektronik mühendisleriyle sınırlı tutuldu. Mühendislerin îş Tatminini sağlayan unsurlar, algılanan ihtiyaç, çaba, performans ve kazanç olarak bulundu. Kamu ve özel sektörde çalışan mühendislerin iş tatminleri farklı bulunmuştur. Özel kesimde iş tatmini daha yüksektir. Ayrıca cinsiyet ve mezun olunan üniversite tatmin açısından fark yaratmaktadır. Mühendislerin yaşı ile iş tatminleri arasmda da bir ilişki söz konusudur. To determine the components of the job satisfaction related to engineers who work for private and public sectors were surveyed. The survey covered 88 engineers and was limited with the electronic engineers in telecommunication sector. The factors that cause found Job Satisfaction of engineers is determined as perceived needs, effort, performance and output. Job Satisfaction levels of engineers are different due to their sectors. Job satisfaction in private sector is higher than the public sector. Further more gender and the university might cause different job satisfaction levels. Finally, the age of engineers has a positive correlation with their satisfaction. 110

BÖLÜM IV ÖZET VE ÖNERİLER Özet Bu çalışmanın amacı, Türkiye Gübre Sanayii A.Ş. Genel Müdürlüğü'nde çalışan mühendis ve yöneticilerin yetenek, ilgi ve değerleri ile psikolojik ihtiyaçlarını saptamak, bu iki meslek grubunu bu yönlerden karşılaştırmaktır. Bu amaçla iki meslek grubun yetenek, ilgi ve değerlerim tesbit etmek için `Kendini Değerlendirme Envanteri` yine her iki meslek grubun psikolojik ihtiyaçlarını tesbit etmek üzere de `Edwards Personel Preference Schedule (EPPS) Envanteri` ile yine bu araştırma için hazırlanmış olan `Bilgi Form` uygulanmıştır. Araştırmanın evreni, Türkiye Gübre Sanayii A.Ş. Genel Müdürlüğü'nün merkez ve taşra teşkilatında çalışan mühendisler ile yöneticilerden oluşmak tadır. Bu iki meslek grubundan rastlantı yöntemi ile seçilen 150 mühendis ve 120 yöneticiden oluşan toplam 270 kişilik iki örnekler grubunu oluştur muştur. Değerlendirmeler sonucu bu sayı 88 mühendis ve 93 yönetici olarak gerçekleşmiştir. Kendini Değerlendirme Envanteri yoluyla örnekler grubtan elde edilen verilere göre, mühendislerde en yüksek yetenek alanı *sözel* yetenek alanı, en yüksek ilgi alanı *iş ayrıntıları* en fazla önem verilen değer olarak da ''yeteneği kullanma^ en düşük yetenek alanı `şekil-uzay* en az ilgi `müzik* en az önem verilen değer ise *ün sahibi* olma şeklinde bulunmuştur. Yöneticilerde ise yetenek alanı 'sözer' yetenek alanı, en fazla ilgi alanı olarak `iş ayrıntıları`, en fazla önem verilen değer yeteneği kullanma; en düşük yetenek alanı *şekil-uzay/ en az ilgi alanı olarak `müzik* en az önem verilen değer olarak da ün sahibi olma bulunmuştur. Mühendis ve yöneticiler toplu olarak değerlendirildiğinde; mühendis ve yöneticilerin en yüksek yetenek alanı 'sözel.* en yüksek ilgi alanı * iş ayrıntıları`, en fazla önem verilen değer ise 'yeteneği kullanma* olarak; en düşük yetenek alanı olarak `şekil-uzay^ en az ilgi alanı `müzik* en az önem verilen değer ise 'ün sahibi^olarak bulunmuştur. 54Mühendis ve yöneticilerde 'sözel* yetenek alanı ile 'iş ayrıntılarına* olan ilginin mühendis kökenli yöneticiler ile mühendislerin daha önce almış oldukları eğitim türü ile yapmakta oldukları mesleklerine uygun olduğu söylenemez. Ancak her iki meslek grubunun en fazla önem verilen yeteneği kullanma alanı ile yine her iki meslek grubunun iş ayrıntılarına ilgi duymaları hususu belki biraz gördükleri eğitime uygun olduğu söylenebilir. Mühendis ve yöneticilerin psikolojik ihtiyaçları ise ''Edwards Personel Preference Schedule' (EPPS) Envanteri'nin örneklem grubuna uygulanması yoluyla elde edilmiştir. EPPS envanteri Türkçeye Kuzgun tarafından `Edwards Kişisel Tercih Envanteri` adı altında çevrilmiştir. EPPS 15 kişilik değişkenini kapsayan 225 ifade çiftinden oluşmaktadır. Denekler bu ifade çiftlerinden kendilerine en uygun gelen ifadeyi seçmek durumundadırlar. `EPPS` zorunlu seçmeli ifade çiftlerinden oluştuğu için bir ihtiyacın bir kişide ne ölçüde bulunduğundan çok. diğer ihtiyaçlarla karşılaştırıldığında o ihtiyacın yeri hakkında bilgi vermektedir. EPPS envanteri yoluyla elde edilen veriler her değişken için ayrı ayrı ele alınmış ve mühendisler ile yöneticiler iki grup olarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucu `EPPS` envanteri yoluyla elde edilmiş olan: bulguları ise kısaca şöyle özetleyebiliriz. Mühendisler sebat, değişiklik, düzen, şefkat gösterme, duyguları anlama ve başarma ihtiyaçlarından yüksek puan almışlardır. Buna karşılık gösteriş, karşı cinsle ilişki, saldırganlık ve başatlık ihtiyaçlarından ise düşük puan almışlardır. Yöneticiler ise yakınlık, düzen, sebat, şefkat gösterme, duyguları anlama ihtiyaçlarından yüksek puan; karşı cinsle ilişki, gösteriş, saldırganlık, ilgi görme ve uyarlık ihtiyaçlarından ise düşük puan almışlardır. İki meslek grubu bu psikolojik ihtiyaç örüntüleri yönünden karılaştırıldığında: mühendisler; sebat, değişiklik, düzen ihtiyaçlarının; yöneticilerde ise yakınlık, düzen, sebat ihtiyaçlarının yüksek; mühendislerde gösteriş, karşı cinsle ilişki, saldırganlık ihtiyaçlarının; yöneticilerde ise karşı cinsle ilişki, gösteriş ; saldırganlık ihtiyaçlarının !düşük olduğu bulunmuştur. 55 -A 59