Search

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi -- Kaynakça var. ÖZET Türkiye’de 2000’li yıllardan itibaren kredilerde gözlemlenen genişlemenin azalan özel tasarruflar üzerindeki etkisi yoğun tartışma alanı bulmuştur. Bu kapsamda, kredilerin özel tasarruflar için bir fırsat yaratıp yaratmadığı sorusu gündeme gelmiş ve borç alanlar açısından kredilerin refah etkisi sıklıkla sorgulanmıştır. Standart tüketim (tasarruf) davranışı modelleri, krediye erişimin iyileştirilmesinin tüketim düzleştirme ve yatırım olanakları kapsamında tasarrufları düşüreceğini göstermektedir. Bu yaklaşıma göre, artan krediler ihtiyat güdüsü ile tasarrufları hafifletmekte ve kurumların yatırım için gerçekleştirdikleri birikimleri daha az önemli hale getirmektedir. Bununla birlikte, kredilerin özel tasarruflar üzerindeki etkisini hanehalklarına verilen krediler ve kurumsal krediler özelinde ayrı ayrı analiz eden az sayıda çalışma bulunmaktadır. İlgili literatür kredilerin özel tasarruflar üzerindeki negatif etkisinin tüketici kredileri kapsamında teori ile uyumlu olduğuna buna karşılık kurumsal kredilere ilişkin bulgular tarafından desteklemediğine işaret etmektedir. Bu tez çalışmasının temel amacı Türkiye’de hanehalklarına verilen toplam krediler ile finansal olmayan kurumlara verilen kredilerin, özel tasarruflar üzerindeki etkisini belirlemektir. Çalışma, 1986-2019 yılları arasındaki dönemi kapsamaktadır ve analiz yöntemi olarak Pesaran vd. (2001) tarafından ortaya atılan sınır testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, Türkiye’de ilgili dönemde tüketici kredileri ve ticari kredilerin özel tasarruflar üzerinde etkin bir rol oynadığı sonucuna varılmıştır. Veriler yıllıktır ve tasarruf verileri Kalkınma Bakanlığı, kredi verileri ise BIS’ten elde edilmiştir. Analizden elde edilen sonuçlara göre, bütün sektörlerden Hanehalklarına Verilen Toplam Krediler/GSYİH ve bütün sektörlerden Finansal Olmayan Kurumlara Verilen Krediler/GSYİH değişkenleri istatistiksel olarak anlamlıdır. Bütün sektörlerden Hanehalklarına Verilen Toplam Krediler/GSYİH’deki %1’lik bir artış, Özel Tasarrufları %0. 55 azaltmaktadır. Bütün sektörlerden Finansal Olmayan Kurumlara Verilen Krediler/GSYİH’deki %1’lik bir artış Özel Tasarrufları %0. 21 artırmaktadır. Anahtar Kelimeler: Özel Tasarruflar, Tüketici Kredileri, Ticari Krediler, Gelir, ADRL Yaklaşımı. ABSTRACT The effect of the expansion observed in loans since 2000s in Turkey over the decreasing private savings has been heavily debated. In this regard The question of whether loans create an opportunity for private savings has been raised and the welfare impact of loans for consumers has often been questioned. Standard models of consumption (saving) behavior suggest that improving access to credit will reduce savings as part of consumption smoothing and investment opportunities. According to this approach, increasing loans ease the savings with the precautionary motive and make the savings realized by the institutions for investment less important. However, there are few studies that analyze the effect of loans on private savings separately for household loans and corporate loans. The relevant literature points out that the negative effect of loans on private savings is consistent with the theory in the context of consumer loans, but not supported by the findings on corporate loans. The main purpose of this thesis study is to determine the effect of total loans given to households and loans to non-financial institutions on private savings in Turkey. The study covers the period between 1986 and 2019 and the boundary test introduced by Pesaran etc. (2001) was used as the analysis method. According to the findings, it was concluded that consumer loans and commercial loans played an active role on private savings in the relevant period in Turkey. Data that used are annual. Savings data are from the Ministry of Development and loan data are from BIS. According to the results obtained from the analysis, the variables total credits to households/GDP from all sectors and credits to non-financial institutions/GDP from all sectors are statistically significant. A 1% increase in total credits to households/GDP from all sectors reduces private savings by 0. 55%. A 1% increase in lending to nonfinancial institutions/GDP from all sectors increases private savings by 0. 21%. Keywords: Private Savings, Consumer Loans, Commercial Loans, Income, ADRL Approach İÇİNDEKİLER ÖZET . iv ABSTRACT. v İÇİNDEKİLER. vi TABLO LİSTESİ. ix ŞEKİL LİSTESİ. x 1. GİRİŞ. 1 2. TASARRUFLARA VE KREDİLERE İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE . 3 2. 1. Tasarruflara İlişkin Temel Kavramlar. 3 2. 1. 1. Tasarrufun Tanımı. 3 2. 1. 2. Tasarruf Fonksiyonu. 4 2. 1. 3. Tasarrufun Türleri . 5 2. 1. 3. 1. İç Tasarruflar-Dış Tasarruflar. 5 2. 1. 3. 2. Özel Tasarruf . 6 2. 1. 3. 2. 1. Hanehalkı Tasarruf. 6 2. 1. 3. 2. 2. Kurumsal Tasarruf . 7 2. 1. 3. 3. Kamu Tasarrufu . 7 2. 1. 3. 4. Zorunlu Tasarruflar-Gönüllü Tasarruflar. 8 2. 2. 4. Tasarrufları Belirleyen Faktörler. 8 2. 2. 4. 1. Gelir ve Gelir Dağılımı. 8 2. 2. 4. 2. Sermaye-Yatırım. 9 2. 2. 4. 3. Reel Faiz . 11 2. 2. 4. 4. Enflasyon . 12 2. 2. 4. 5. Cari Açık (İthalat-İhracat) . 13 2. 2. 4. 6. Finansal Derinlik. 14 2. 2. 4. 7. Döviz Kuru . 15 2. 2. 4. 8. Vergiler. 16 2. 2. 4. 9. Borçlanma. 17 2. 2. 4. 10. Nüfus Yapısı . 18 2. 2. 4. 11. Sosyal Güvenlik Sistemi. 19 2. 3. Kredilere İlişkin Temel Kavramlar. 20 2. 3. 1. Kredinin Tanımı . 20 2. 3. 1. 1. Kredi Tayınlaması. 21 2. 3. 1. 2. Kredi Genişlemesi. 21 2. 3. 2. Kredinin Unsurları. 22 2. 3. 2. 1. Güven Unsuru . 22 2. 3. 2. 2. Risk Unsuru . 22 2. 3. 2. 3. Zaman Unsuru. 23 2. 3. 2. 4. Gelir Unsuru . 23 2. 3. 2. 5. Para Aktarım Mekanizması . 23 2. 3. 3. Kredi Türleri. 24 2. 3. 3. 1. Nakdi Krediler . 24 2. 3. 3. 1. 1. Spot Krediler. 25 2. 3. 3. 1. 2. Borçlu Cari Hesap Kredisi (Rotatif Kredi) . 25 2. 3. 3. 1. 3. İskonto/İştira Kredisi. 25 2. 3. 3. 1. 4. Döviz Kredileri. 26 2. 3. 3. 2. Gayrinakdî Krediler. 27 2. 3. 3. 2. 1. Akreditifler. 27 2. 3. 3. 2. 2. Teminat Mektupları. 27 2. 3. 3. 2. 3. Harici Garantiler. 28 2. 3. 3. 3. Vade ve Ödeme Açısından Krediler. 28 2. 3. 3. 4. Sabit ve Değişken Faizli Krediler. 28 2. 3. 3. 5. Teminat Açısından Krediler. 29 2. 3. 3. 6. Kaynaklarına Göre Krediler. 29 2. 3. 3. 6. 1. Banka Kaynaklı Krediler. 29 2. 3. 3. 6. 2. Banka Dışı Kaynaklardan Sağlanan Krediler . 30 2. 3. 4. Tüketici Kredileri . 31 2. 3. 4. 1. Konut Kredisi. 31 2. 3. 4. 2. Taşıt Kredisi. 32 2. 3. 4. 3. Kredi Kartı . 32 2. 3. 5. Ticari Krediler . 32 2. 3. 5. 1. Tarım Kredisi. 32 2. 3. 5. 2. Yatırım Kredisi . 33 2. 3. 5. 3. İşletme Kredisi. 33 2. 3. 5. 4. İhracat Kredisi. 33 3. TEORİK ÇERÇEVE. 34 3. 1. Tasarruf ve Tüketim Teorileri. 34 3. 1. 1. Tasarruf ve Tüketim İlişkisi . 34 3. 1. 2. Tasarruf Teorileri. 35 3. 1. 2. 1. Mutlak Gelir Hipotezi. 35 3. 1. 2. 2. Nispi Gelir Hipotezi. 38 3. 1. 2. 3. Dönemler Arası Gelir Hipotezi. 40 3. 1. 2. 4. Yaşam Boyu Gelir Hipotezi. 43 3. 1. 2. 5. Sürekli Gelir Hipotezi. 45 3. 1. 2. 6. Rassal Yürüyüş Hipotezi . 47 4. TÜRKİYE’DE TASARRUFLARIN VE KREDİLERİN GELİŞİMİ . 49 4. 1. Türkiye’de Tasarrufların Gelişimi . 49 4. 1. 1. 1980-1989 Yılları Arasında Makroekonomik Politikaların ve Olayların Tasarruflara Etkisi . 49 4. 1. 2. 1990-1999 Yılları Arasında Makroekonomik Politikaların ve Olayların Tasarruflara Etkisi . 51 4. 1. 3. 2000-2009 Yılları Arasında Makroekonomik Politikaların ve Olayların Tasarruflara Etkisi . 56 4. 1. 4. 2010-2019 Yılları Arasında Makroekonomik Politikalar ve Olayların Tasarruflara Etkisi . 60 4. 2. Türkiye Ekonomisinde Kredilerin Gelişimi. 63 4. 2. 1. Hanehalklarına ve Finansal Olmayan Kurumlara Verilen Kredilerin 1986- 2019 Dönemlerindeki Gelişimi . 65 5. LİTERATÜR DEĞERLENDİRMESİ. 77 6. VERİ SETİ VE EKONOMETRİK YÖNTEM. 81 6. 1. Veri Seti . 81 6. 2. Ekonometrik Yöntem. 81 6. 3. Ampirik Bulgular . 82 7. SONUÇ. 85 KAYNAKÇA. 88

* Turgay Geçer. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi, İşletme Bölümü, İstanbul, Türkiye. Kredi sistemi; finansal enformasyon, kredi derecelendirme, kredi riski yönetimi, alacak ve kredi sigortası sistemleri, kredi türev piyasaları ve kredi garanti programlarından oluşan bütünleşik bir mimaridir. Kredi sisteminin ana amacı; bir ekonomik sistemde tüm kredi kanallarının işlerliğini sağlamak ve finansman ihtiyacı olan tüm gerçek ve tüzel kişilerin kredi kaynaklarına erişimini kolaylaştırmaktır. Kredi sisteminin önemli unsurlarından olan kredi garanti programları, geleneksel olarak, maruz kalınan kredi riskinin sabit bir yüzdesini karşılar. Bu çalışmada; bu sabit karşılama oranı yerine, beklenen zararın kredi fiyatına yansıtılması, kredi riskinden kaynaklanan beklenmeyen zararın ise kredi garanti programları tarafından karşılanması önerilmektedir. Credit system is an integrated architecture consisted of financial information, credit rating, credit risk management, receivables and credit insurance systems, credit derivative markets and credit guarantee programs. The main purpose of the credit system is to provide the functioning of all credit channels and to make it easy to access of credit sources demanded by all of real and legal persons in any economic system. Credit guarantee program, the one of prominent elements of the credit system, traditionally, covers a fixed percentage of credit risk exposure. In this study, it is proposed that the expected losses should be added up to credit price, instead of the fixed coverage ratio, and the unexpected losses should be covered by the credit guarantee programs.

Kredi sistemi; finansal enformasyon, kredi derecelendirme, kredi riski yönetimi, alacak ve kredi sigortası sistemleri, kredi türev piyasaları ve kredi garanti programlarından oluşan bütünleşik bir mimaridir. Kredi sisteminin ana amacı; bir ekonomik sistemde tüm kredi kanallarının işlerliğini sağlamak ve finansman ihtiyacı olan tüm gerçek ve tüzel kişilerin kredi kaynaklarına erişimini kolaylaştırmaktır. Kredi sisteminin önemli unsurlarından olan kredi garanti programları, geleneksel olarak, maruz kalınan kredi riskinin sabit bir yüzdesini karşılar. Bu çalışmada; bu sabit karşılama oranı yerine, beklenen zararın kredi fiyatına yansıtılması, kredi riskinden kaynaklanan beklenmeyen zararın ise kredi garanti programları tarafından karşılanması önerilmektedir. Credit system is an integrated architecture consisted of financial information, credit rating, credit risk management, receivables and credit insurance systems, credit derivative markets and credit guarantee programs. The main purpose of the credit system is to provide the functioning of all credit channels and to make it easy to access of credit sources demanded by all of real and legal persons in any economic system. Credit guarantee program, the one of prominent elements of the credit system, traditionally, covers a fixed percentage of credit risk exposure. In this study, it is proposed that the expected losses should be added up to credit price, instead of the fixed coverage ratio, and the unexpected losses should be covered by the credit guarantee programs.