Search

Doktora Tezi, Yapılan çalışmalarda, eş atomik ya da eş atomik orana yakın kompozisyonlarda en az 5 elementin bir araya gelerek oluşturduğu yeni bir alaşım türü olan Yüksek entropili alaşımlar (YEA) keşfedilmiştir. YEA’lar en az 5 elementin bir araya gelerek oluşturduğu, basit katı çözelti oluşturma yatkınlığı ile geliştirilmiş mikroyapısal ve mekanik özelliklere sahip malzemeler olarak tanımlanmışlardır. YEA’lar geleneksel malzemelere kıyasla özellikle yüksek sertlik/dayanım, üstün aşınma dayanımı, yüksek sıcaklık dayanımı, iyi korozyon direnci gibi geliştirilmiş mekanik özellikler sayesinde son dönemlerde önemli oranda araştırılmakta ve çalışılmaktadır. Bu alaşımların mekanik alaşımlama yöntemi ile üretilmesi sayesinde, mikroyapısal ve mekanik özellikleri daha da geliştirilebilmektedir. Mekanik alaşımlama ile elde edilen nanokristal yapılı malzemelerin sıcaklığa karşı tane büyümesi eğiliminin üstesinden gelebilmek amacıyla, YEA’lar da dahil olmak üzere, alaşım sistemlerine termal kararlılığı artırıcı element ilaveleri yapılmaktadır. Bu çalışma kapsamında, nanokristal yapılı eşatomik CoCrFeNi alaşımı mekanik alaşımlama yöntemi ile üretilerek, 500 ile 1100 °C arasında tavlanmıştır. Termal kararlılık sağlayıcı ilaveler olarak, İtriyum (Y) ve Zirkonyum (Zr) tozları ana alaşıma atomca %1 ve %4 olacak şekilde ve İtriyum Oksit (Y2O3) tozu da ağırlıkça %1 ve %4 olacak şekilde ilave edilmiştir. Tavlama sıcaklığı ve termal kararlılık sağlayıcıların oranının bir fonksiyonu olarak, mekanik alaşımlanmış ve tavlanmış YEA'ların mikro yapı araştırmaları için X-ışını kırınımı (XRD), odaklanmış iyon ışını mikroskobu (FIB) ve geçirimli elektron mikroskobu (TEM) kullanılmıştır. Sonuçlar, mekanik alaşımlanmış CoCrFeNi alaşımının, 1100 °C'de tavlamadan sonra bile yüzey merkezli kübik (ymk) kristal yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Artan tavlama sıcaklıkları ile birlikte CoCrFeNi alaşımının tane büyümesine maruz kaldığı, dolayısı ile termal olarak kararlı bir yapıda olmadığı görülmüştür. Değişen oranlarda Y, Zr ve Y2O3 ilaveleri ile ana alaşımın termal kararlılığının farklı düzeylerde artırıldığı çalışma kapsamında belirlenmiştir. Ayrıca artan tavlama sıcaklığı ile ciddi oranda düşüş gösteren CoCrFeNi alaşımının sertliği, termal kararlılık sağlayıcı ilaveler ile yüksek sıcaklıklarda dahi tane büyümesi engellenerek belirli seviyelerde tutulmuştur. Sonuç olarak, bu çalışma kapsamında CoCrFeNi alaşımına Y, Zr ve Y2O3 ilaveleri ile elde edilen tane boyutu kararlılığının, nanokristal yapılı CoCrFeNi YEA tozlarının konsolidasyon sürecini basitleştirmesi ve özelliklerinde önemli bir azalma olmaksızın potansiyel yüksek sıcaklıklarda uygulamalarında kullanımına olanak sağlaması beklenmektedir., In the literature, a new types of alloy designing system consisting principal element in euqiatomic or near equiatomic ratios, was discovered and defined as High Entropy Alloys (HEA). HEAs are defined as materials with improved microstructural and mechanical properties with a tendency to reveal simple solid solutions, formed by the combination of at least 5 elements. HEAs have been studied in recent years, due to their improved mechanical properties such as high hardness/strength, superior wear resistance, high temperature resistance, good corrosion resistance compared to conventional materials. Their microstructural and mechanical properties can be further improved by mechanical alloying method. In order to overcome the grain growth tendency of nanocrystalline materials prepared by mechanical alloying, including HEAs, thermal stabilizer agents are added to alloy systems. In this study, nanocrystalline CoCrFeNi alloy in equiatomic ratio was produced by mechanical alloying and annealed between 500 and 1100 °C. Yttrium (Y) and Zirconium (Zr) powders were added to the main alloy 1 and 4 at%, and Yttrium Oxide (Y2O3) powder was doped at 1 and 4 wt%. X-ray diffraction (XRD), focused ion beam microscopy (FIB), and transmission electron microscopy (TEM) were used for microstructural investigations of as-milled and annealed YEAs as a function of annealing temperature and added powders. The as-milled CoCrFeNi alloy showed grain coarseningis with increasing annealing temperatures, thus, it is suggested that nanocrystalline CoCrFeNi is not thermally stable. It was determined within the scope of the study that the thermal stability of the CoCrFeNi HEA was imporved at varying ranges with the additions of Y, Zr and Y2O3. In addition, the hardness of CoCrFeNi alloy, which decreased significantly with increasing annealing temperature, was attained at higher values due to inhibited grain growth even at high temperatures with the addition of thermal stabilizers. Consequently, within the aim of this study, it is expected that the grain size stability obtained by the additions of Y, Zr and Y2O3 to the CoCrFeNi alloy will simplify the consolidation process of nanocrystalline CoCrFeNi YEA powders and allow their use in potential high temperature applications without a significant decrease in their properties.

Yüksek Lisans Tezi, Bu çalışmada Hf ilaveli ve ilavesiz 304L paslanmaz çelik alaşımları mekanik alaşımlama yöntemi kullanılarak nanokristal yapıda üretildi ve 1100 °C'ye kadar değişen sıcaklıklarda tavlanmıştır. Mekanik alaşımlama ile üretilen ve tavlanan numunelerin faz dönüşümü ve tane büyümesi, x-ışını kırınımı (XRD), geçirimli elektron mikroskobu (TEM), ve odaklanmış iyon demeti mikroskobu (FIB) teknikleri kullanılarak incelenmiştir. Farklı sıcaklıklarda ve farklı sürelerde uygulanan XRD analizleri ile sıcaklık, zaman ve kompozisyona bağlı olarak meydana gelen faz dönüşümlerinin kinetik incelemeleri gerçek zamanlı olarak tespit edilmiştir. Tavlama sıcaklıkları ve alaşım kompozisyonunun malzeme mekanik özellikleri üzerindeki etkisinin tespit edilebilmesi için sertlik ve mikroyapı arasındaki ilişkiden faydalanılmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlar denge halinde yüzey merkezli kübik (YMK) yapıya sahip olan 304L paslanmaz çeliğinin mekanik alaşımlama esnasında meydana gelen yoğun plastik deformasyon sebebiyle hacim merkezli kübik (HMK) kristal yapıya sahip martenzit fazına dönüştüğünü göstermiştir. Mekanik alaşımlama sonrası elde edilen HMK yapının tavlama işleminden sonra kısmi olarak YMK yapıya dönüştüğü tespit edilmiştir. Bununla birlikte, 1100 °C'de gerçekleşen tavlama işlemlerinden sonra bile denge yapısının (YMK) elde edilemediği ve oda sıcaklığına soğutma sonrası yaklaşık %50 YMK ve %50 HMK kristal yapılarının bir arada bulunduğu mikroyapı elde edilmiştir. Gerçek zamanlı uygulanan in-situ XRD çalışmaları, HMK yapıdan YMK yapıya tam faz dönüşümünün 304L çeliği için 900 ºC'de 105 dakika tavlamadan sonra gerçekleştiğini, buna karşılık Hf ilavesinin tam dönüşüm için gereken zamanı uzattığını ortaya koymuştur. Mekanik alaşımlamadan sonra 10 nm olarak hesaplanan 304L paslanmaz çeliğinin tane boyutunun 900 °C'de tavlamadan sonra yaklaşık olarak 705 nm olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, Hf ilavesi yapılan AISI 304L paslanmaz çeliğinin tane boyutu ise 900 °C ve 1100 °C sıcaklıklardaki tavlama işlemlerinden sonra sırasıyla yaklaşık olarak 226 nm ve 245 nm olduğu tespit edilmiştir. İşlem görmemiş AISI 304L paslanmaz çeliğinin yaklaşık olarak 200 HV olan sertliği, mekanik alaşımlama sonrası 500 HV’ye çıktığı görülmüştür. Uygulanan tavlama işlemleri neticesinde sıcaklığa bağlı olarak meydana gelen tane büyümesiyle sertlikte azalma meydana gelmiş olmasına rağmen 1100 °C’de tavlama işleminden sonra AISI 304L alaşımın sertliği 230 HV iken, Hf ilaveli aynı paslanmaz çeliğin sertliği 400 HV seviyelerinde kalmıştır. Yapılan çalışma kapsamında geliştirilen termal kararlılık ve mikroyapısal özellikler, AISI 304L paslanmaz çeliğinin hem yüksek sıcaklık uygulamaları hem de yüksek sıcaklıklarda gerçekleşen prosesleri için önem arz etmektedir., 304L stainless steels with Hf additions were nanostructured by mechanical milling and annealed at varying temperatures up to 1100 °C. The phase transformation and grain growth of the as-milled and annealed samples were investigated using X-ray diffraction (XRD), transmission electron microscopy (TEM), and focused ion beam microscopy (FIB) techniques. The isochronal and isothermal in-situ XRD investigations were carried out at elevated temperatures to study the phase transformation kinetics as a function of temperature, time, and composition. The relationship between the hardness and the microstructure was exploited to study the changes in the mechanical properties with respect to annealing temperatures and steel compositions. The results have revealed that the face-centered cubic (FCC) phase in the as-received AISI 304L powders partially transformed to the body-centered cubic (BCC) martensitic phase during mechanical milling. Although the partial reverse transformation from BCC-to-FCC occurred upon annealing, the equilibrium structural state could not be achieved even after annealing at 1100 °C resulting in a two-phase steel with around 50 % FCC phase at room temperature. The in-situ XRD studies revealed that the complete bcc-to-fcc phase transformation occurred after 105 min annealing at 900 ºC for AISI 304L whereas Hf addition extended the required time for the complete transformation. The calculated grain size of AISI 304L stainless steel was around 10 nm after mechanical milling and remained approximately 226 nm and 245 nm after annealing at 900 °C and 1100 °C, respectively, with 4 wt. % Hf addition compared to the observed 705 nm average grain size of base AISI 304L stainless steel after annealing at 900 °C. The as-received hardness of 304L stainless steel increased from ~200 HV to ~500 HV after milling and remained ~400 HV after annealing at 1100 °C with Hf addition as opposed to ~230 HV hardness of base AISI 304L steel under the same annealing conditions. These microstructural features are expected to promote the processing conditions as well as the application of AISI 304L stainless steels at elevated temperatures.

Nanokristalin malzemelerin tane büyümesinden dolayı mukavemetlerindeki düşüş nedeniyle özellikle yüksek sıcaklıklarda kullanımları uygun olmamaktadır. Saf nanokristalin metallerde, fazla tane sınırı serbest enerjisi, düşük sıcaklıklarda dahi tane büyümesi için oldukça büyük bir itici güç sağlar. Tane büyümesi, nanokristalin tanelerin kabalaşmasına ve böylece mukavemetin düşmesine yol açar. Çözünen eklenmesiyle tane boyutunun kararlılığı sağlanabilmektedir. Bunun için iki ana yaklaşım vardır. Bunlardan birincisi, kinetik mekanizma diğeri ise termodinamik mekanizmadır. Mekanik alaşımlandırma ile geleneksel alaşımlandırma tekniklerindeki sınırlamaların çoğu ortadan kaldırıldığından oldukça dikkat çekici bir yöntemdir. Bu çalışmada Al-%(x)Sb (x=0,5, 1, 2)-%1,5 Stearik Asit; Al-%(x)Zr (x=0,5, 1, 2)-%1,5 Stearik Asit; Al-%(x)W (x=0,5, 1, 2)-%1,5 Stearik Asit; Al-%(x)Ni (x=0,5, 1, 2)-%1,5 Stearik Asit ve Ag-%2Zr-%1,5 Stearik Asit; Ag-%1W-%1,5 Stearik Asit numuneleri mekanik alaşımlandırma yöntemi ile üretilmiştir. Üretilen toz numuneler preslenerek pelet haline getirilmiş ve cam tüplere konularak Ar atmosferinde farklı sıcaklıklarda ısıl işleme tabi tutulmuşlardır. Numunelerin, mikrosertlikleri ve X-ışını kırınımı ile tane boyutu ve faz analizleri hem ısıl işlem öncesi hem de sonrasında incelenmiştir. Zr miktarı arttıkça kristalit boyutta azalma görülmektedir. %1 ve 2 Zr içeren numuneler benzer değerler göstermiş olsa da hem sertlik düşüş yüzdesi hem de kristalit boyut göz önünde bulundurulduğunda 600°C’de en iyi performansı %2 Zr içeren numune sergilemektedir. W ve Ni, alüminyuma göre daha sert olduğundan bu katkı elementleri ile mekanik alaşımlandırma sonrası sertlik artmıştır; ancak kristalit boyut ve sertlik düşüş yüzdesi açısından diğer katkı elementlerine göre W ve Ni’in yeterince etkili olmadıkları gözlemlenmiştir. Al grubunda en kötü etkiyi gösteren katkı elementi Ni olmuştur. Sb ve Zr birbirine çok yakın değerler sergilemişlerdir. 600°C’de 1 saat ısıl işlem sonunda Zr katkısının etkisi Sb katkısına göre daha etkili olmuştur. Isıl işlemler sonrasında, mekanik alaşımlandırılmamış Ag numunesinin sertlik değeri düşerken hem Zr hem de W katkısı Ag numunesinin sertlik değerleri artmıştır Nanocrystalline materials are not suitable for use at particularly high temperatures because of the decrease in strength due to grain growth. In pure nanocrystalline metals, excess grain boundary free energy provides a considerable driving force for grain growth at relatively low temperatures. Grain growth causes the coarsening of the nanocrystalline grains and thus reduces strength. Grain size can be achieved by adding solute. There are two main approaches for this. The first one is the kinetic mechanism and the other is the thermodynamic mechanism. Mechanical alloying is quite remarkable because most of the limitations of conventional alloying techniques have been removed with this method. In this study Al-%(x)Sb (x=0,5, 1, 2)-%1,5 S.A.; Al-%(x)Zr (x=0,5, 1, 2)-%1,5 S.A; Al-%(x)W (x=0,5, 1, 2)-%1,5 S.A; Al-%(x)Ni (x=0,5, 1, 2)-%1,5 S.A ve Ag-%2Zr-%1,5 S.A; Ag- %1W-%1,5 S.A samples were produced by mechanical alloying method. The as-milled powder samples were pressed into pellets and then they were put in glass tubes and subjected to heat treatment at different temparatures under Ar atmosphere. The grain size and phase analysis by X-ray diffraction, micro hardness of the samples were examined both before and after the heat treatment.As the amount of Zr increases, crystallite size decreases. Although samples containing 1% and 2% Zr showed similiar values, the sample with 2%Zr indicates the best performance at 600°C considering both the decrease in hardness and the crystallite size. Since W and Ni are harder than aluminum, the hardness has increased after mechanical alloying with these additives; however, considering the crystalline size and the decrease in hardness, it was observed that W and Ni were not effective enough compared to other additives. The additive element showing the worst effect in the Al group was Ni. Sb and Zr additives showed very close values. After 1 hour heat treatment at 600°C, the effect of Zr additive was more effective than Sb additive. After the heat treatments, while the hardness value of the non-mechanically alloyed Ag sample decreased, hardness values increased with both Zr and W additives

Bu çalışmada ikiz merdaneli sürekli döküm tekniği ile üretilen 1xxx ve 3xxx alaşımlarının alüminyum levha ve rulo üretimi gerçekleştirilmiştir. 1xxx ve 3xxx alaşımları ile üretilen alüminyum levhaların günümüz teknolojisinde avantajları ve dezavantajları, üretimdeki proses parametreleri, dökümü etkileyen parametreler ve döküm anında oluşabilecek hatalara karşı alınacak önlemlerin neler olduğu araştırılmıştır. Tez çalışmasında 1050 ve 3105 alaşımlı levha üretimi için 1310 mm genişliğinde, 5,50 mm ve 6,00 mm kalınlığında sürekli döküm yöntemi tekniği kullanılarak levha üretimi gerçekleştirilmiştir. Döküm işleminden sonra nihai ürün şeklini alıncaya kadar ki soğuk haddeleme, tavlama işlemi, gerdirme hattı, kalın-ince dilme hattı ve boy kesme hattındaki proses aşamalarında karşılaşılan sorunlar ve yapılan iyileştirmeler hakkında bilgiler verilmiştir. Döküm denemeleri TS EN 573-3 standardına göre yapıldı. Zwick Z050 markalı çekme test cihazı ile dökümden alınan malzemelerin mekanik özellikleri ölçüldü. 1050 alaşımlı malzemeler 1,90 mm, 2,00 mm ve 2,20 mm kalınlığına soğuk haddeleme işlemi ile 3 adımda nihai ürün şekline getirilmiştir. Döküm içerisindeki alaşım elementlerinin (Si, Mn ve Ti) elektriksel iletkenliğe etkilerinin yanında soğuk haddeleme sonrasında, nihai tav denemeleri uygulanarak iletkenlikleri ölçülmüştür. 3105 alaşımlı 0,35 mm kalınlığındaki malzemelerde oluşan tane büyümesi üzerinde (portakallanma) döküm içerisindeki alaşım elementlerinin etkisi incelenmiştir. Dökümden alınan beş farklı malzemenin soğuk haddeleme ve ara tavlama işlemlerinde denemeleri yapılmış, nihai tavlama işlemi uygulanarak sıcaklığın tane büyümesi (portakallanma) üzerine etkileri incelenmiştir., In this project, the production of aluminum sheets and roll from 1xxx and 3xxx alloys produced by twin roll continuous casting technology is realized. Advantages and disadvantages of aluminum sheets produced from 1xxx and 3xxx alloys in modern technology, process parameters in the production, parameters affecting casting and precautions that should be taken for probable mistakes in casting area are analysed. In the thesis project, with the aim of production of 1050 and 3105 alloyed sheet, the production of 1310 mm wide and 5,50 mm - 6,00 mm thick sheet is realized by continous casting technology. The explanations about the problems occuring in cold rolling, annealing process, strecth line, thick- thin slitting line and cut-to-length line levels and improvements about theese problems are given. Casting trials are conducted according to the TS EN 573-3. Mechanical properties features of materials extracted from casting are measured by Zwick Z050 tensile testing device. 1050 alloyed materials are converted to 1,90 mm, 2,00 mm and 2,20 mm thickness by cold rolling and to final product in 3 steps. In addition to the effects of alloy elements (Si, Mn ve Ti) in casting on electrical conductivity, also conductivity of them after cold rolling is measured by implementing final annealing experiments. The grain growth arising in 3105 alloyed and 0,35 mm thick material and the effects of alloys in casting are examined. Five different materials from the casting were tested in cold rolling and intermediate annealing processes and the effects of temperature on grain growth (orangeing) were examined by applying final annealing process.

Bu çalışmada, itriya ile stabilize edilmiş zirkonya (Y-TZP)/alümina (Al2O3) nano kompozit granül tozları itriya-zirkonya sol ve alümina solüsyon karışımından ultrasonik sprey piroliz (USP) tekniği ile sentezlenmiştir. Farklı reaktör sıcaklığı (600°, 800° ve 1000°C) ve Al2O3 katkı miktarının (%5-20 mol.) toz özelliklerine etkisi belirlenmiş ve tozların sinterleme davranışları toz formunda ve basınç altında yüksek frekanslı indüksiyon (YFİ) sisteminde incelenmiştir. Toz sinterleme işlemi kamara fırında farklı sıcaklık (1000°-1250°C) ve bekleme sürelerinde (1-24 saat) yapılmıştır. YFİ sistemi ile tozların sinterleme davranışı iki farklı sıkıştırma basıncında (10 ve 20 MPa) farklı sıcaklık (1400°-1600°C) ve sinterleme sürelerinde (60-600 sn) araştırılmıştır. Granül tozların tane boyutu, yüzey alanı, yüzey morfolojisi ve faz yapıları ilave edilen Al2O3 miktarı ve uygulanan reaktör sıcaklığıyla değişmektedir. Düşük reaktör sıcaklığında üretilen tozlar amorf yapıdadır, reaktör sıcaklığı 1000°C olduğunda tetragonal zirkonya kristallenmesi başlamaktadır. Al2O3 katkısı ile oluşan böhmitik yapılar yüzey alanını 2 m2/g değerinden 137 m2/g değerine ve kristallenme sıcaklığını da 513°C'den 817°C'ye yükseltmektedir. Aktivasyon enerjisi alümina katkısı ile değişmektedir. Alümina katkısız, %10 mol ve %20 mol Al2O3 katkılı tozların aktivasyon enerjileri sırasıyla 43.93 kJ/mol, 31 kJ/mol ve 27.69 kJ/mol değerindedir. Düşük aktivasyon enerjisine sahip tozlar da alümina miktarı tozların kristal büyümesini önlemede etkili olmuş ve 67 nm, 45 nm ve 38 nm kristal boyutuna sahip tozlar üretilmiştir. Alümina ilavesiz tozlarda ortalama tane büyümesi granül içi birincil tanelerde 426 nm boyuta ulaşırken %10 mol alümina ilavesi ile 225 nm boyutunda kalmaktadır. YFİ ile sinterleme sürecinde tozlar granüle yapılarını kaybederek birincil taneler şeklinde paketlenmektedir. Tozların YFİ ile sinterlenmesinde, tane büyümesini önlemede Al2O3 miktarı etkilidir, ancak sinterleme süresi 300 saniyeden fazla olduğunda bu etki Al2O3 tane taşınımı nedeniyle azalmakta, mikroyapıda Al2O3 yönüyle zengin bölgeler oluşmakta ve ikinci fazın homojen dağılımı bozulmaktadır. YFİ sistemi ile 1600°C sıcaklık ve 300 saniyenin altında bekleme süresi ile üretilen Y-TZP/ Al2O3 kompozit malzeme %97 yoğunluk, 68 nm kristal boyutu ve 300 nm tane boyutundadır., In this study, yttria stabilized zirconia (Y-TZP)/alumina (Al2O3) nano composite granule powders were synthesized by ultrasonic spray pyrolysis (USP) technique from a mixture of yttria-zirconia sol and alumina solution. The effect of different reactor temperatures (600°, 800° and 1000°C) and the amount of Al2O3 content (5-20 mol%) on the powder properties was determined and the sintering behaviors of the powders were investigated in powder form and under pressure in high frequency induction (YFI) system. Powder sintering was carried out in a furnace at different temperatures (1000°-1250°C) and produced different sintering times (1-24 hours). The sintering behavior of the powders with the YFI system was investigated at different temperatures (1400°-1600°C) and sintering times (60-600 sec) at two different compression pressures (10 and 20 MPa). The grain size, surface area, surface morphology and phase structures of the granular powders vary with the amount of Al2O3 added and the applied reactor temperature. The powders produced at low reactor temperature are amorphous, and tetragonal zirconia crystallization begins when the reactor temperature is 1000°C. The boehmite structures formed by the Al2O3 admixture increase the surface area from 2 m2/g to 137 m2/g and the crystallization temperature from 513°C to 817°C. Activation energy varies with alumina contribution. The activation energies of alumina-free, 10 mol% and 20 mol% Al2O3 added powders are 43.93 kJ/mol, 31 kJ/mol and 27.69 kJ/mol, respectively. The alumina additive reduced the activation energy by preventing grain growth and the crystal size of the powders was found to be 67 nm, 45 nm and 38 nm, respectively. Sintered powders at lower activation energies are low in crystal size; wherein the crystal dimensions were measured as 67 nm, 45 nm and 38 nm, respectively. In alumina-free powders, the average grain growth is 426 nm in primary granules, while it remains 225 nm with 10 mole% of alumina addition. In the process of sintering with YFI, the powders lose their granular structure and are packed as primary granules. In the sintering of the powders with YFI, the amount of Al2O3 in the grain growth prevention is effective, but when the sintering time is more than 300 seconds, this effect is decreased due to the transport of Al2O3, the Al2O3-rich regions are formed in the microstructure and the homogeneous distribution of the second phase is disturbed. The Y-TZP/Al2O3 composite material produced with the YFI system at a temperature of 1600°C and a sintering time of less than 300 seconds has a density of 97%, a crystal size of 68 nm and a grain size of 300 nm.

This study was conducted with 4 bread wheat genotypes to determine the macronutrient content in different plant organs during the grain filling period. Macronutrient contents such as nitrogen (N), phosphorus (P), potassium (K), calcium (Ca), and magnesium (Mg) were determined in lower stems, peduncles, lower leaves, flag leaves, rachises, florets, and grains. High genotype effects were found for all macronutrients and plant organs. N, P, K, and Mg decreased during grain filling in all plant parts except the grain. The rate of decrease varied depending on plant organs and nutrients. Grain nutrient concentration, except nitrogen content, increased up to physiological maturity. In contrast to the other nutrients, Ca content increased or remained stable depending on the plant organs. The macronutrient remobilization order from plant organs to grain was Mg < P < N < K

Tescilli 10 çeltik çeşidinin (Aromatik-1, Çakmak, Durağan, Edirne, Efe, Gala, Halilbey, Neğiş, Osmancık-97, Şumnu) olgunlaşmış embriyolarının bitki materyali olarak kullanıldığı bu araştırma 2013-2014 yılları arasında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Biyoteknoloji Laboratuvarında yürütüldü. In vitro koşullarda bu 10 çeltik çeşidi büyük ve küçük olarak iki gruba ayrıldı. Kallus oluşumu için 8 ml/l 2,4- D (2,4 Diklorofenoksiasetik asit) içeren sıvı MS ortamı ve bitki rejenerasyonu için 20 g/l sükroz ve 7 gr/l agar içeren katı MS ortamı kullanıldı.Çalışmada, kallus oluşumu, kallus ağırlığı, rejenerasyon kapasitesi ve kültür etkisi parametreleri belirlendi. Elde edilen sonuçlara göre iri tanelilerde kallus oluşumu % 96,7-100,0; kallus ağırlığı 0,468-0,837 gr, rejenerasyon kapasitesi % 42,0-86,7 kültür etkisi % 40,0-86,7 arasında belirlendi. Küçük tanelilerde ise bu değerler sırasıyla kallus oluşumu % 93,4-100,0; kallus ağırlığı 0,326-0,581 gr; rejenerasyon kapasitesi % 36,0-63,3; kültür etkisi 33,3-63,3 olarak belirlendi.Çeltikte tane iriliğinin bitki rejenerasyonuna etkili olduğu, büyük tanelerin rejenerasyon kapasitesinin daha yüksek olduğu saptandı. This study was carried out in University of Ankara, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops, Biotechnology Laboratory during 2013-2014, mature embryos of 10 registered rice (Oryza Sativa L.) varieties (Aromatik-1, Çakmak, Durağan, Edirne, Efe, Gala, Halilbey, Neğiş, Osmancık-97, Şumnu) were used as plant material. These 10 rice varieties were seperated into 2 groups as small and large in in vitro conditions. Liquid MS medium including 8 mg/l 2,4-D (2,4-Dichlorophenoxyacetic acid) was used for callus induction. For plant regeneration, solid MS medium including 20 g/l sucrose and 7 g/l agar was used.In this study, callus induction, callus weight, regeneration capacity and culture efficiency parameters were determined. According to the results, 96,7-100,0 % callus induction, 0,468-0,837 gr callus weight, 42,0-86,7 % regeneration capacity and 40,0-86,7 % culture efficiency were obtained in large seeds. In small seeds, these parameters varied as 93,4-100,0 % in callus induction, 0,326-0,581 gr in callus weight, 36,0-63,3 % in regeneration capacity and 33,3-63,3 % in culture efficiency, respectively. It was established that; for rice, seed size is effective on plant regeneration and regeneration capacity is higher in larger seeds. 84

An advanced solder alloy, Pb-10wt%Sn-3wt%Zn, has been developed to improve the mechanical properties of the Pb-10wt%Sn based solders. Deformation behavior of Pb-10wt%Sn and Pb-10wt%Sn-3wt%Zn alloys was investigated in tension at strain rates from 0.005% to 0.25% s-1 in the temperature range 383--433 K. The stress-strain characteristics curves showed two deformation modes: (i) continuous work softening and fracture following a sharp stress in Pb-10wt%Sn, (ii) work hardening with steady-state flow and fracture just after yielding in Pb-10wt%Sn-3wt%Zn. In the work softening type, relatively coarse grains ranging from 30 to 60 m m are produced by dynamic recrystallization (DRX). In the work hardening with steady-state flow type, fine grains less than 10m m are developed by alloying with zinc. Adding Zn into the solder makes the microstructure finer and more uniform. Microstructural characterization using optical microscope analysis (OMA) were conducted to investigate the deformation behavior and cleared that the grain boundary sliding is the dominant mechanism observed in the Pb-10wt%Sn-3wt%Zn. The melting points have been determined using differential thermal analysis (DTA) and differential scanning calorimetry (DSC). These temperatures are 587 and 555 K for Pb-10wt%Sn and Pb-10wt%Sn-3wt%Zn, respectively. The addition of a small amount of Zn leads to reduce high temperature performance and melting point.

%8 MOL YİTRİYA İLE STABİLİZE EDİLMİŞ KÜBİK ZİRKONYAMN SİNTERLENEBİLİRLİĞİNE YE TANE BÜYÜMESİNE ÇEŞİTLİ METAL OKSİTLERİN ETKİSİNİN İNCELENMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Bülent AKT AŞ GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Aralık 2002 ÖZET Bu çalışmada, %8 mol yitriya ile kararlı hale getirilmiş kübik zirkonyanın (8Y-CSZ) sinterlenebilirliği ve tane büyümesi üzerine değişik metal oksitlerin etkisi incelendi. Bu amaçla; ağırlıkça %1 oranında a-Al2O3 ve SiO2 katkı elemanı olarak seçildi ve slip döküm yöntemi ile bu katkı elemanları 8Y-CSZ ile katkılandı. X ışınları kırınım sonuçları a-Al2O3 ve SiO2' in ağırlıkça %0,3 oranında 8Y-CSZ içerisinde çözüldüğünü gösterdi Slip döküm yöntemiyle sekilenen numuneler değişik sıcaklıklarda sinterlendikten sonra 1300 ve 1400 °C sıcaklıklarda 10, 30 ve 66,5 saat süreyle tavlandı. Tane büyüme tamın, «-AI2O3 ve SiO2 katkı elemanlarının ağırlıkça %1 oranında ilavesi ile kontrol edilebileceği görüldü. Katkısız 8Y-CSZ için tane büyüme üssü 3 ve tane büyümesi için gerekli aktivasyon enerji 298 kj/mol olarak elde edildi 0-ALO3 içeren numunelerde ise bu değerler 4 ve 361 kj/mol' dür. Tane büyümesini sınırlayan en etkili katkı elemanı ise düşük çözünürlükte, tane büyüme üssü 4 ve tane büyümesi için gerekli aktivasyon enerjisi 382 kj/mol olan SiO2'dir. Katkılı 8Y-CSZ9 lerde M düşük hızdaki tane büyümesi, tane sınırlarında çözünen iyonların çökelmesine bağlanabilir. Tane sınırlarına çökelen katkı elemanları tane sınırı boyunca madde transferini sınırlar ve böylece yavaş tane büyümesi meydana gelir. Bilim Kodu : 22S.01.01 Anahtar Kelimeler : Zirkonya, Slip Döküm, Sinterlenebilirlik, Tane Büyümesi Sayfa Adedi : 97 Tez Yöneticisi 1 Doç. Dr. Süleyman TEKELİ AN INVESTIGATION OF THE EFFECT OF VARIOUS METAL OXIDES ON SINTEREBILITY AND GRAIN GROWTH OF 8 MOL % YITRIA-STABILIZED CUBIC ZIRCONIA (ML Sc Thesis) Bülent AKTAŞ GAZt UNIVERSITY MSTUTE OF SCINCE AND TECHNOLOGY December 2002 ABSTRACT In this study, the effect of various metal oxides on sinterebility and grain growth behaviour of 8 mol % yitria-stabilked cubic rirconia (8Y-CSZ) was investigated. For these purposes, lwt% ©-ALOs and SİO2 were selected as a dopant and doped with 8Y-CSZ by sip casting method, X Ray Difraction results showed that a-ALO* and SİO2 had very limited solubility of 0,3 wt % into 8Y-CSZ. The slip cast specimens were sintered at different temperatures and than annealed at 1300 °C and 1400 °C for 10, 30, 66,5 hours. It was seen that grain growth rates could be controlled by the deliberate addition of 1 wt % grain boundary phases of cs-ALOs and SiOz. A grain growth exponent of 3 and activation energy for grain growth of 298 kj/mol were obtained for undoped 8Y-CSZ. The CI-ALO3 containing samples had a grain growth exponent of 4 and activation energy of 361 kj/mol. The most effective intergranular phase for limiting grain growth was the low solubility SİO2 phase with a grain growth exponent of 4 and an activation energy of 382 kj/mol The slow grain growth in doped 8Y-CSZ is attributed to solute ions segregation in grain boundary region. The addition of the grain boundary phase results in limiting matter transfer along the grain boundary resulting in slower grain growth. Science Code Keywords Page Number Adviser 225.01.01 Zirconia, Slip Casting, Sinterebility, Grain Growth 97 Assoc. Prof. Dr. Süleyman TEKELİ 112

ÖZET Yüksek Lisans Tezi PEATİN TANE BÜYÜKLÜĞÜNÜN BİTKİ YETİŞTİRME ORTAMI OLARAK BEGONYA (Begonia semperjlurens) BİTKİSİNİN GELİŞİMİNE ETKİSİ Pınar ÇAKI Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilinı Dalı Danışman: Doç. Dr. Gökhan ÇAYCI Jüri: Prof.Dr. Mustafa KAPLAN Prof.Dr. Yener ATAMAN Doç.Dr. Gökhan ÇAYCI Bu çalışmada, farklı tane büyüklükleri kullanılarak hazırlanan peat karışımlarında begonya (Begonia Senıpeıjlurens) bitkisi yetiştirilerek tane büyüklüğünün bitki gelişimine olan etkisi araştırılmıştır. Çalışmada yetiştirme ortamı olarak yedi farklı peat karışımı kullanılmıştır. Ortamlar aşağıdaki gibidir; % 2ü < 1 mm + % 80 1-4Ü mm, % 10 < I mm + % 90 1-15 mm, tüm taneler 2J8 mm den büyük, tüm taneler 2.00 ve 6J5 mm arasında, % 25 0-2 mm+ % 75 2-6.35 mm, % 80 < 6.00 mm + % 20 6-40 mm ve tüm taneler 9.54 mm'den küçük. Önce karışımların fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiş sonra karışımların performansı dört aylık bitki gelişimi boyunca begonya bitkisi üzerinde denenmiştir. Sonuç olarak, 2.38 mm'den büyük taneler ve 2-6.35 mm arasındaki tanelerden oluşan karışımların gerek fiziksel özellikler gerekse bitkisel parametreler yönünden en dikkate değer karışımlar olduğu belirlenmiştir. 2000, Say fa: 48 ANAHTAR KELİMELER: Tane büyüklüğü, peat, begonya (Begonia semperjloreııs), yetiştirme ortamı, organik topraklar ABSTRACT Master Thesis THE EFFECT OF PARTICLE SIZE OF PEAT AS GROWING MEDIUM ON GROWTH OF BEGONIA (Begonia semperflorens) PLANT Pınar ÇAKI Ankara University Graduate School or Natural and Applied Sciences Department of Soil Science Supervisor: Assoc.Prof.Dr. Gökhan ÇAYCI Jurv: Prof.Dr. Mustafa KAPLAN Prof.Dr. Yener ATAMAN Doç.Dr. Gökhan ÇAYCI In this research, effect of particle sue of peat on begonia (Begonia semperflorens) plant grown in different peat mixtures, prepared from different peat particle sizes, »as investigated. Seven different peat mixtures were used as growing media in this research. The growing media were consisted from 20 % < 1 mm + 80 % 1-40 mm, 10 % < I mm + 90 % 1-15 mm, all particles are larger than 2-38 mm, all particles are between 2.00 and 6.35 mm, 25 % 0-2 mm + 75 % 2-6-35 mm, 80 % < 6 mm -i- 20 % 6-40 mm and all particles are finer than 9.54 mm. At first, some plnsical and chemical properties of mixtures were determined then, K>rformance of mixtures was investigated with a four months begonia growth. As a conclusion, the peat mixtures consisting of all particles are larger than 238 mm and all particles are between 2-6.35 mm were found suitable to begonia grow ılı with respect to physical characteristics and horticultural parameters. 2000, Pages: 48 KEY WORDS: Particle size, peat, begonia (Begonia semperflorens), growth medium, organic soils 48

öz YÜKSEK LİSANS TEZİ DANE KALİTESİ YÖNÜNDEN FARKLILIK GÖSTEREN MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİTLERİNDE DANEYE PROTEİN BİRİKİM SEYRİ VE KALİTE İLE İLİŞKİSİ OLCAY BİLDİRİCİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARLA BİTKİLERİ ANA BİLİM DALI Danışman : Prof.Dr. Müjde KOÇ Yd : 2000, Sayfa : 56 Jüri rProf.Dr. Tacettin YAĞBASANLAR :Prof. Dr. Hayriye İBRİKÇİ Çalışma makarnalık buğdayda (Triticum turgidum L. var. Durum), protein birikim seyri ile camsılık arasındaki ilişki hakkında bilgi birikimi sağlayabilmek amacıyla 1997/98 yetiştirme mevsiminde iki erkenci ve iki geçci çeşitle Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi kıraç arazisinde yürütülmüştür. Normal azot uygulaması (ekim ve kardeşlenmede 30 kg N/ha, sapa kalkmada 20 kg N/ha (NK:30+30+20 kg N/ha)) yanında gelişmenin geç döneminde yapılan azot takviyesi (NK azot uygulamasına takviye çiçeklenmede 80 kg N/ha (NT: 30+30+20+80 kg N/ha)) yapılarak çeşitlerde, dane büyümesi ve daneye protein birikimi izlenmiş, olgunlukta dane kalite özellikleri belirlenmiştir. Dane büyüme hızı ve süresi ile protein birikim hızı ve süresi yönünden önemli çeşit farkları saptanmış olmasına rağmen; dane ağırlığı ve dane protein içeriği yönünden çeşit farkları çok belirgin olmamıştır. Geç dönemde yapılan azot takviyesi dane büyüme hızını azaltırken, dane dolum süresinin uzamasına neden olmuştur. Protein birikimi yönünden azotun etkisi erkenci çeşitlerde dane büyümesine benzer olmuştur. Geçci çeşitlerde ise azot takviyesinin bu yönden önemli bir etkisi olmamıştır. Camsılık yönünden ortaya çıkmış olan çeşit farklarının dane büyümesinin erken dönemindeki protein birikimi ile yakın bir ilişki içerisinde olduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Makarnalık buğday, protein birikimi, camsılık, dane büyüme hızı ve süresi. ABSTRACT Msc THESIS A STUDY ON THE ASSOCIATION BETWEEN PROTEIN ACCUMULATION PATTERN AND VITROUSNESS IN DURUM WHEAT CULTIVARS WITH DD7FERENT QUALITY OLCAY BİLDİRİCİ DEPERTMANT OF FIELD CROPS INSTITUTE OF NATURAL AND APPLD2D SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervision : Prof. Dr. Müjde KOÇ Year : 2000, Pages: 56 Jury :Prof. Dr. Tacettin YA?B ASANLAR :Prof. Dr. Hayriye İBRİKÇİ This study was undertaken to determine the assocation of protein accumulation pattern with vitreousness in durum wheat (Triticum turgidum L. var. Durum). Two early and two late durum wheat cultivars were studied under two N-application (NK:30+30+20 kg N/ha at GS 00,20 and 3; NT:NK+80 kg N/ha at GS 55-65) during 1997/98 growing season, at experimental area of faculty of agriculture, university of Çukurova. Significant differences between the cultivars were observed for the rate and duration of grain filling and protein accumulation. Cultivar differences in final grain weight and grain protein concentration were not obvious. Late-applied N decreased the rate of grain filling, while increased grain filling duration. Similar trends were observed for protein accumulation in early cultivars. In late cultivars the rate and duration of protein accumulation were not effected by late-N application Cultivars differences in vitreousness seem to be related more to differences in protein accumulation during early grain filling. Key Words: Durum wheat, protein accumulation, vitreousness, grain growth rate and duration. II 56

60- SUMMARY The field trial was conducted with two durum wheat cutivars (T. durum Desf. v. apiculum Korn. ) (Balcali-S5 and 6ediz-75) in 89-1990 growing season two different water- treatment were used (irrigated and nonirr igated) and N- ?f o liar aplication during grain filling stage. During the grain filling periods leaf area, dry matter and distribution with grain developing duration were studied. Also the flag leaf and other characters leaves were avaluated. The flag leaf area was 14 % higher for Gediz-75 then Balcali-85 during one week after anthesis. While after two weeks from anthesis the leaf area was similar in both cultivars with 17.1 cm35. At the beginning of grain filling, N-foliar fertilization were not caused senescence of flag leaf. Genotypes were respond for two treatment of water thus N were similar in both cultivars. The results shows that the leaf area of remainder leaves were not different in both cultivars. But the possitive effect of irrigation was to extent effective period of remainder leaves area during grain filling period. It was found that during the grain growing period flag leaf dry matter were not significantly different, however, were lower in the Ged i 2-75 than Bal call -85. Effects of water and flag leaf dry matter production were started throught effective grain filling stage. While irrigated of water were decrease flag leaf dry matter loss. Application of N treatment on leaves did not change flag leaf dry matter production. Remainder leaf dry matter production were not different in both cutivars. Thus effects of treatments of water and N together on remainder leaves dry matter production were not determinate. There were simmilar result in the upper internod weight (UIW) at the begining but, there was dif ferentat ion (UIW) after 3rd weeks from anthesis (depending an the irrigation).ÜSKM ağırlığı yönünden başlangıçta benzer değerler gösteren çeşitler, H3* den itibaren sulama uygulamasına bağlı alarak önemli farklar göstermiştir. Azotun yaprak gübrelemesi şeklinde uygulanması ile ÜSKM ağırlıklarına önemli bir etkide bulunmamıştır. Diğer sap kurumadde (DSKM) ağırlıkları yönünden çiçeklenmeden 2 hafta sonra benzerlik gösteren çeşitlerde yaslanma ile birlikte önemli farklılıklar ortaya çıkmıştır. Yapılan sulama ve N~yaprak uygulamaları alt sapların kurumadde ağırlıklarında önemli bir değişikliğe neden olmamıştır. Olgunlukta saptanan başak ağırlıkları yönünden çeşitler benzer değerler göstermiştir. Dane büyümesi esnasında başak kurumadde ağırlıkları yönünden çeşitlerde, azot uygulamasına belirgin bir tepki saptanmam ist ir. Bu dönemde sulama uygulaması, başak kurumadde ağırlığının 2.25 g' dan 2.67 g'a yükselmesi sonucunu doğurmuştur. Olgunluk döneminde (K6) çeşitler arasındaki toplam kurumadde yönünden fark bulunmamıştır. Sulamanın kurumadde üretiminde % 9 oranında artış sağladığı saptanmış, azotun ise TKM miktarına etki etmemiştir. Olgunluk dönemine kadar ortalama dane ağırlığı, Balcalı-85 çeşidinde Gediz-75'e göre sürekli daha yüksek değerler göstermiştir» Olgunlukta ise çeşitler ortalama dane ağırlığı yönünden benzer değerler göstermiştir. Uygulanan azot, dane ağırlıklarına önemli bir etkide bulunmazken; sulaması: koşullar altında her iki çeşitte de dane büyümesi HA ' de büyük ölçüde tamamlamırken, sulamalı koşullar altında en az bir hafta daha. devam ederek sonuçta dane büyüklüğü yönünden istatistiksel anlamda farklar lar in ortaya çıkmasına neden olmuştur. Gediz-85 çeşidinin başak verimi ortalama 1.97 g` la Balcalı-85 çeşidine göre yaklaşık 7. S daha yüksek bulunmuştur. Gediz-75 çeşidinde başak başına dane sayısı ve fert il-61- N-foliar application did not significantly change (UIW) dry matter production. There were similar remainder internads dry weight (Rl'W) till after 2 weeks fallowed by flowering in both cultivars but during senescense there were differentiation (RIW) in the different cultivars. The irrigation and N application did not effect on dry matter production of lower laeves. Spike weight of both cultivars were similar at the time of full maturity. The possitive effect of N to spike weight during grain growing period were not recorded» Irrigation treatment increased spike dry matter from 2.25 to 2.6 g. At the full maturity there were not differences total dry matter production. Notice also the irrigation increased 9 7. total dry matter but N did not. The avarage grain dry weight till full maturity were he i g her in Balcali~85 than Bed i 2-75. However, at full maturity grain dry weight were similar result in both cultivars. N-foliar treatment on grain weight were not significant under nonirrigated condition. The treatment of N-foliar fertilization inreased i 000 grain weight. While, under irrigation treatment increased 1000 grain weight o-f two cultivars during at the week period. It was found that spike yield of 6edir:~73 were 8 V. higher than Balcal i-85. Moreover, grain number per spike and fertile spikelet number were higher in Gediz-75. 1000 grain weight and other spike characters were similar in both cultivars. The effects af N was not significant on grain weight as comparised with water treatment. -60- SUMMARY The field trial was conducted with two durum wheat cutivars (T. durum Desf. v. apiculum Korn. ) (Balcali-S5 and 6ediz-75) in 89-1990 growing season two different water- treatment were used (irrigated and nonirr igated) and N- ?f o liar aplication during grain filling stage. During the grain filling periods leaf area, dry matter and distribution with grain developing duration were studied. Also the flag leaf and other characters leaves were avaluated. The flag leaf area was 14 % higher for Gediz-75 then Balcali-85 during one week after anthesis. While after two weeks from anthesis the leaf area was similar in both cultivars with 17.1 cm35. At the beginning of grain filling, N-foliar fertilization were not caused senescence of flag leaf. Genotypes were respond for two treatment of water thus N were similar in both cultivars. The results shows that the leaf area of remainder leaves were not different in both cultivars. But the possitive effect of irrigation was to extent effective period of remainder leaves area during grain filling period. It was found that during the grain growing period flag leaf dry matter were not significantly different, however, were lower in the Ged i 2-75 than Bal call -85. Effects of water and flag leaf dry matter production were started throught effective grain filling stage. While irrigated of water were decrease flag leaf dry matter loss. Application of N treatment on leaves did not change flag leaf dry matter production. Remainder leaf dry matter production were not different in both cutivars. Thus effects of treatments of water and N together on remainder leaves dry matter production were not determinate. There were simmilar result in the upper internod weight (UIW) at the begining but, there was dif ferentat ion (UIW) after 3rd weeks from anthesis (depending an the irrigation).-61- N-foliar application did not significantly change (UIW) dry matter production. There were similar remainder internads dry weight (Rl'W) till after 2 weeks fallowed by flowering in both cultivars but during senescense there were differentiation (RIW) in the different cultivars. The irrigation and N application did not effect on dry matter production of lower laeves. Spike weight of both cultivars were similar at the time of full maturity. The possitive effect of N to spike weight during grain growing period were not recorded» Irrigation treatment increased spike dry matter from 2.25 to 2.6 g. At the full maturity there were not differences total dry matter production. Notice also the irrigation increased 9 7. total dry matter but N did not. The avarage grain dry weight till full maturity were he i g her in Balcali~85 than Bed i 2-75. However, at full maturity grain dry weight were similar result in both cultivars. N-foliar treatment on grain weight were not significant under nonirrigated condition. The treatment of N-foliar fertilization inreased i 000 grain weight. While, under irrigation treatment increased 1000 grain weight o-f two cultivars during at the week period. It was found that spike yield of 6edir:~73 were 8 V. higher than Balcal i-85. Moreover, grain number per spike and fertile spikelet number were higher in Gediz-75. 1000 grain weight and other spike characters were similar in both cultivars. The effects af N was not significant on grain weight as comparised with water treatment. 68

IV öz Yapılan bu çalışmada, kafes ve parsel denemeleriyle farklı yoğunluktaki Nazara virudula (L) 'nın soya bitkisinin vegetatif ve generatif gelişmesine etkisi araştırılmıştır. Nazara virudula.(L)'nın populasyon yoğunluğuna bağlı olarak Soya tohumlarında emgi sayısının arttığı, tohumda buruşma ve renk değişimi oluştuğu saptanmıştır. Danedeki emgi sayısı artışına bağlı olarak çimlenme gücü ve çimlenme hızı da azalmaktadır. Nazara vjridula (L.) zararı bitkinin hasat olgunluğunda bir gecikmeye de sebeb olmaktadır. Buna karşın ürün miktarında meydana gelen kayıp danedeki kalite kaybına göre daha önemsiz olmaktadır. V ABSTRACT The effect of Uezsra vfrfduls (L.) in different population density on the vegetative and generative growth of soybean studied in cage and plot trials. In this work. It was determined that on soybean seeds numbers of sucking, clumping and darking in color were increased as a result of increase in number of population of Nazara viridufa (L). Germinating ability and time of the seeds were negatively corelated with the increase in number of sucking: Nazara vihöula (L.) also caused delaying harvesting maturity of plants. But, decrease of yield by Nazara viridute (L) was relatively less than the decrease in seed quality. 46