Search

YÖK ID: 667803 Bakteriyel selüloz bakteriler tarafından üretilen bir biyopolimerdir. Benzersiz özelliklere sahiptir ve bitki selülozuna göre oldukça saf olarak elde edilmektedir. Biyoteknolojideki gelişmelerle beraber bakteriyel selülozun önemi ve kullanım alanı çeşitliliği gün geçtikçe artmaktadır. Bu nedenle çalışmamızın birinci hedefi ev yapımı sirke ve SCOBY (Symbiotic Colony of Bacterias and Yeasts) olarak da bilinen kombucha mantarı çayından, selüloz üreticisi olan mikroorganizmaların izole ve identifiye edilmesidir. Çalışmamızın ikinci hedefi ise tanımlanan bu bakterilerden bakteriyel selüloz üretiminin varlığının gösterilmesidir. Bu çalışmada, sirke ve kombucha mantarından kültür yöntemi ile mikroorganizmaların izolasyonu yapılmıştır. İzolasyon için Hestrin Schramm (HS) kültür ortamında 30°C'de ve pH 6,0±0,02 kullanılmıştır. İzole edilen suşların identifikasyonu için klasik ve biyokimyasal testler uygulandı. Test sonuçlarına göre Gluconacetobacter cinsine ait oldukları belirlenen bakterilerin belirli oranlarda bakteriyel selüloz ürettikleri gözlenmiştir. Üreme süresince kültür ortamı pH'sı değişmiş ve kültür yüzeyinde membran tespit edilmiştir. Kalınlaşan membranların karakterizasyonu FTIR analizi ile yapılmıştır. Bakteriyel selüloz olduğu saptanan membranların lif kalitesini anlamak amacıyla kurutulup ağırlığı ölçüldükten sonra distile su içerisine daldırılıp yaş ağırlıkları ölçülüp su absorbsiyon oranları belirlenmiştir. Çalışmamız sonucunda hedeflenen bakteri türleri izole edilmiş ve selüloz üretimi gözlenmiştir. Çalışmamızda elde edilen bakteriler hakkında daha detaylı bilgi elde edildikten sonra ürettikleri bakteriyel selülozun kalitesini artırmak için gerekli çalışmalar sonrasında, ham madde olarak kullanılabilecek yeni bir ürün geliştirilmesi düşünülmektedir. Bacterial cellulose is a biopolymer produced by bacteria. It has unique properties and is obtained quite pure compared to plant cellulose. With the developments in biotechnology, the importance and usage area of bacterial cellulose is increasing day by day. Therefore, the primary goal of our study is to isolate and identify cellulose-producing microorganisms from homemade vinegar and kombucha mushroom tea, also known as SCOBY (Symbiotic Colony of Bacterias and Yeasts). The second goal of our study is to show the existence of bacterial cellulose production from these bacteria. In this study, isolation of microorganisms was made from vinegar and kombucha mushrooms by culture method. For isolation, Hestrin Schramm (HS) culture medium at 30 ° C and pH 6,0 ± 0,02 was used. Classical and biochemical tests were applied for the identification of the isolated strains. According to the test results, it was observed that bacteria that were determined to belong to the genus Gluconacetobacter produced bacterial cellulose at certain rates. During the breeding, the pH of the culture medium has changed and the membrane was detected on the culture surface. Characterization of thickened membranes was made by FTIR analysis. In order to understand the fiber quality of the membranes found to be bacterial cellulose, they were dried and weighed, then immersed in distilled water, their wet weight was measured, and water absorption rates were determined. As a result of our study, targeted bacterial species were isolated and cellulose production was observed. After obtaining more detailed information about the bacteria obtained in our study, it is planned to develop a new product that can be used as a raw material after the necessary studies to increase the quality of the bacterial cellulose they produce. İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET -- İV ABSTRACT -- Vİ TEŞEKKÜR -- Vİİİ ÇİZELGELER DİZİNİ -- Xİ ŞEKİLLER DİZİNİ -- Xİİ RESİMLER DİZİNİ -- Xİİİ SİMGELER VE KISALTMALAR -- XİV 1. GİRİŞ -- 1 2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ARAŞTIRMASI -- 3 2.1 Se l ü l o z -- 3 2.2 Ba k t e r iy e l Se l ü l o z -- 5 2.3 Ba k t e r iy e l Se l ü l o z u n Ya p IS I -- 7 2.4 BS Ür e t im i Ya p a n Mik r o o r g a n iz m a l a r v e Ko m b u c h a Ma n t a r I -- 11 2.5 BS Biy o s e n t e z İ v e Me k a n iz m a s I -- 16 2.5.1 Bakteriyel Selüloz Sentezi -- 19 2.6 BS ÜRETİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER -- 21 2.6.1 Fermentasyon Yöntemleri -- 22 2.6.2 Karbon ve Azot Kaynakları -- 32 2.6.3 Sıcaklık ve pH Etkileri -- 35 2.6.4 Oksijen ve Karbondioksit Etkisi -- 36 2.7 BS ÜRETİMİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ -- 36 2.8 UYGULAMA ALANLARI -- 38 2.8.1 Sağlık -- 39 2.8.2 Gıda -- 43 2.8.3 Kağıt -- 45 2.8.4 Kozmetik 46 x 2.8.5 Diğer Uygulamalar -- 51 3. MATERYAL VE YÖNTEM -- 55 3.1 Ma t e r y a l -- 55 3.1.1 Kimyasallar -- 55 3.1.2 Örnek temini -- 55 3.1.3 Besi ortamları ve hazırlanışı -- 55 3.1.4 Çözeltiler ve Boyalar -- 58 3.2 YÖNTEM -- 59 3.2.1 Bakteri İzolasyonu -- 59 3.2.2 Bakterilerin İdentifikasyonu -- 60 3.2.3 BS Saflaştırma -- 62 3.2.4 BS Karakterizasyonu -- 63 4. ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE TARTIŞMA -- 64 4.1 MİKROORGANİZMA İZOLASYONU SONUÇLARI -- 64 4.1.1 Gram boyama sonuçları -- 64 4.1.2 Biyokimyasal Test Sonuçları -- 67 4.1.3 Bakteriyel Selüloz Karakterizasyonu -- 68 5. SONUÇ VE ÖNERİLER -- 79 KAYNAKLAR -- 80 ÖZGEÇMİŞ -- 105

Bu çalışma, Demirkapı (Hamur-Ağrı) dolaylarındaki volkanik kayaçların petrografik vejeokimyasal özelliklerini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma alanındakivolkanitler subalkali, kalkalkali, yüksek K’lu seri ve şoşonitik özelliklere sahip olupandezit, dasit, ignimbrit ve tüflerden meydana gelirler. Bu volkanik kayaçlar hafif nadirtoprak elementleri (HNTE) ve büyük iyonlu litofil elementler (BİLE) (Cs, Rb, Ba, K)açısından zenginleşme gösterirler. Karlıca volkanitlerinin Nb/Yb and (Th/Nb)N oranlarısırasıyla 8.56-15.52 ve 12.59-15.43 arasında değişir. Ortalama Sr ve Ba değerleri505.15ppm ve 626.16 ppm olup bu değerler ortalama kıtasal kabuk değerlerininüzerindedir. Karlıca volkanitlerindeki bu zenginleşmeler ve yüksek Sr ve Badeğerlerinden bu kayaçların oluşumu ve evrimi sırasında fraksiyonel kristallenme ilebirlikte kabuksal kirlenmenin de etkili bir süreç olduğu sonucu çıkarılabilir. This study was carried out to reveal the petrographic and geochemical features of therocks around Demirkapı (Hamur-Ağrı). The volcanites in the study area havesubalkaline, calc-alkaline, high-K calc-alkaline and shoshonitic features and consistof andesite, dacite, ignimbrite and tuffs. These volcanic rocks show enrichments in light rare earth elements (LREE) and large ion lithophile elements (LILE) (Cs, Rb, Ba,K). The Nb/Yb and (Th/Nb)N ratios of the Karlıca volcanites range between 8.56-15.52 and 12.59-15.43, respectively. Average Sr and Ba values are 505.15ppm and626.16ppm, respectively, and these values are higher than average Sr and Ba valuesof the continental crust. These enrichments in Karlıca volcanites, and high Sr and Bavalues suggest that crustal contamination is an effective process with fractionalcrystallization during the formation and evolution of the these rocks.

In the Central Pontides, Late Cretaceous-Eocene volcanic rocks prominently outcrop around Sinop-Samsun. The Late Cretaceous volcanites are represented by the Hamsaros volcanites near Sinop in the north and volcanic units in the Yemişliçay Formation around Alaçam-Dikmen-Durağan in the south. The Eocene volcanites are represented by the Tekkeköy Formation outcropping in a large area from Bafra to the East. 40Ar/39Ar geochronology, mineral- and whole-rock geochemistry of the (sub)volcanic units in the Yemişliçay Formation will be presented in this study. The Yemişliçay Formation volcanites include plagioclase (An50-70), clinopyroxene (augite-diopside), amphibole (mainly magnesio-hastingsite, rarely tschermakite) phenocrysts and opaque minerals. 40Ar/39Ar ages from the volcanites show that volcanic activity occurred two different time as Late Cretaceous (~71 Ma, inverse isochron age) and Eocene (~48 Ma, plateau age). The Late Cretaceous volcanites were considered as products of the volcanism contemporaneous with the deposition of the Yemişliçay Formation, but as shallow intrusions in this formation, the Eocene volcanites were interpreted to be continuation of volcanites of the Tekkeköy Formation. The Late Cretaceous volcanites are andesite/basaltic andesite and calc-alkaline, but the Eocene volcanites basalt/trachyandesite and shoshonitic in character. N-MORB-normalized trace element patterns of all the volcanites are characterized by strong enrichments in LILE (Rb, Ba, K and Sr), Th and LREE (La, Ce), prominent negative Nb-Ta-Ti and positive Pb anomalies, all characteristic for subduction-related volcanites. The shoshonitic samples possess relatively high Ndi (εNd: +4) and low Sri (0.704634) isotopes whereas calc-alkaline rocks have low Ndi (εNd: down to -3) and high Sri (0.705203-0.706956) isotopes. The obtained geochronological and geochemical data together with the published geological information reveal that the Yemişliçay Formation volcanites formed in a fore-arc setting in the Pontide magmatic arc., Orta Pontidlerde, Sinop-Samsun çevresinde Geç Kretase-Eosen yaşlı volkanik kayaçlar belirgin yüzlekler vermektedir. Geç Kretase volkanitleri, kuzeyde Sinop yakın civarında Hamsaros Volkanitleri, güneyde ise Alaçam-Dikmen-Durağan çevrelerinde Yemişliçay Formasyonu içindeki volkanik birimler ile temsil edilmektedir. Eosen volkanitleri, Bafra’dan başlayıp doğuya doğru geniş bir alanda yüzeyleyen Tekkeköy Formasyonu volkanitleri ile temsil edilir. Bu çalışmada, Yemişliçay Formasyonu içindeki (sub)volkanik birimlerin 40Ar/39Ar jeokronolojisi, mineral- ve tüm-kayaç jeokimyası sunulacaktır. Yemişliçay Formasyonu volkanitleri plajiyoklas (An50-70), klinopiroksen (ojit-diyopsit), amfibol (magnezyo-hastingsit, nadiren çermakit) fenokristalleri ve opak mineraller içermektedir. Volkanitlerden elde edilen 40Ar/39Ar yaşları, volkanik faaliyetin Geç Kretase (~71 Myıl, ters izokron yaşı) ve Eosen (~48 Myıl, plato yaşı) olmak üzere iki ayrı dönemde etkili olduğunu göstermektedir. Geç Kretase volkanitlerinin Yemişliçay Formasyonuyla eş yaşlı bir volkanizmanın ürünü olduğu düşünülürken, bu formasyonu sığ intrüzyonlar olarak kesen Eosen yaşlı volkanitler Tekkeköy Formasyonu volkanitlerinin bir eşleniği olarak yorumlanmıştır. Geç Kretase volkanitleri andezit/bazaltik andezit bileşiminde ve kalk-alkalen, Eosen volkanitleri bazalt/trakiandezit bileşiminde ve şoşonitik karakterlidir. İncelenen tüm örneklerin N-MORB’a göre normalleştirilmiş iz element desenleri, yitimle ilişkili volkanitler için tipik olan, BİYE (Rb, Ba, K, Sr), Th ve HNTE (La, Ce) zenginleşmesi, belirgin negatif Nb-Ta-Ti ve pozitif Pb anomalileri göstermektedir. Şoşonitik kayaçlar göreceli olarak yüksek Ndi (εNd: +4) ve düşük Sri (0.704634) izotopları ile temsil edilirken, kalk-alkalen kayaçlar tersine düşük Ndi (εNd: -3’e kadar) ve yüksek Sri (0.705203-0.706956) değerlerine sahiptir. Elde edilen jeokronolojik ve jeokimyasal veriler, yayınlanmış jeolojik bilgiler ile beraber değerlendirildiğinde, Yemişliçay Formasyonu volkanitlerinin Pontid magmatik yayında bir yay-önü ortamda oluştuğuna işaret etmektedir.

Bu çalışma ile İstanbul-Ankara otoyolunda bulunan Bolu Dağı Tüneli'nde aktif örnekleme ile toplam askıda partiküller (TSP) kuvars filtrelere toplanmıştır. Toplanan bu filtrelerde elementler, anyon ve katyonlar tayin edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlarla ağır metallerin trafik kaynaklı emisyon faktörleri (EF)'de hesaplanmıştır. Filtrelerde; Al, As, B, Ba, Bi, Ca, Cd, Ce, Co, Cr, Cs, Cu, Fe, In, K, La, Mg, Na, Nd, Ni, Pb, Rb, Sb, Sc, Se, Sm, Sr, Th, Tl, U, V ve Zn metallerinin konsantrasyonları tespit edilmiştir. Yapılan deneyler sonucunda Fe, Mn, Rb, Mg, Na, Ca, Sr, Ba, K ve Th metallerinin tamamına yakınının topraktan kaynaklandığı görülmektedir. Krom, Ni, Cu, Co, Cs, Pb, Be ve Sm elementlerinin toprağa göre orta seviyelerde zenginleştiklerini, yani trafiğin bu metaller için en az toprak kadar önemli bir kaynak olduğunu göstermektedir. Çinko, Nd, Sn, U, Tl, B, As, Sb, Bi, Cd, V, In ve Se metallerinin yüksek düzeyde zenginleştikleri ve tamamen toprak dışı bir kaynaktan geldikleri görülmüştür. Bu çalışmada frekansı %65 (frekans >13) ve üzerinde olan metaller Co, Cu, As, Cd, In, Sn, Sb, Ba, Sm, Tl, Pb ve Bi metallerin EF sonuçları araç emisyonu olarak değerlendirilmiştir. Emisyon faktörü değerleri sırasıyla Al 3900±3300, Ca 11800±9200, Fe 3100±2000, Mg 1300±1000, Na 2500±1700, As 8,95±4,91, Ba 57,3±51, Cd 2,58±1,68, Co 9,80±5,05, Cr 32,3±16,4, Cu 175±88,0, Mn11,0±8,20, Ni 14,8±8,22, Pb 14,5±12,0, Sb 6,30±4,30, Se19,2±12,1, Sr 11,8±12,1, V 11000±3500, Zn 540±500, Sn 6,00±6,00 olarak bulunmuştur. Th ve U dahil çoğu metalin toprak kökenli olduğu görülmektedir. Anyon ve katyonlardan bahsi geçen iyonlar dışında frekansı yüksek olan iyona fazla rastlanılmamıştır. Klorür EF değeri 2000 ±1000 µg/araç.km, Sülfat iyonu EF değeri 15000 ± 4000 µg/araç.km ve Amonyum iyonu EF değeri de 2600 ± 2000 µg/araç.km olarak belirlenmiştir. EF değerlerinde, Na+, K+, Mg+2 ve Ca+2 ağırlıklı olarak toprak kökenli iyonlar olduklarından, tünel çıkışında birikmiş tozların havalanması ile pozitif EF değerleri verdiklerinden araç emisyonları olarak değerlendirilmemişlerdir ve genellikle de literatürde verilen ortalama EF değerlerinden daha yüksek seviyelerde gözlemlenmişlerdir. In this study, total suspended particles (TSP) were collected with active sampling method on quartz filters at Bolu Mountain Tunnel which is located at Istanbul-Ankara highway. Elements anions and cations were determined from collected filter samples. Concentration of Al, As, B, Ba, Bi, Ca, Cd, Ce, Co, Cr, Cs, Cu, Fe, In, K, La, Mg, Na, Nd, Ni, Pb, Rb, Sb, Sc, Se, Sm, Sr, Th, Tl, U, V, Zn and ions were determined in the filter sample. Using the concentrations at the entrance and exit stations Traffic Emission Factors (EF) of metals and ions were determined. Results showed that almost all of Fe, Mn, Rb, Mg, Na, Ca, Sr, Ba, K and Th metals were derived from crustal soil which deposited in the tunnel tube. Chrome, Ni, Cu, Co, Cs, Pb, Be and Sm elements were found to be moderately enriched in soil which show that the traffic is also an important source as much as soil for these elements. Zinc, Nd, Sn, U, Tl, B, As, Sb, Bi, Cd, V, In and Se metals were observed to be enriched highly and were totally originate from non-soil sources. In this study, EF results of Co, Cu, As, Cd, In, Sn, Sb, Ba, Sm, Tl, Pb and Bi metals, whose frequency level is equal or more than 65%, were evaluated as a vehicle emissions. Emission factor values of metals were calculated as Al 3900±3300, Ca 11800±9200, Fe 3100±2000, Mg 1300±1000, Na 2500±1700, As 8,95±4,91, Ba 57,3±51, Cd 2,58±1,68, Co 9,80±5,05, Cr 32,3±16,4, Cu 175±88,0, Mn11,0±8,20, Ni 14,8±8,22, Pb 14,5±12,0, Sb 6,30±4,30, Se 19,2±12,1, Sr 11,8±12,1, V 11000±3500, Zn 540±500, Sn 6,00±6,00. Most of metals including Th and U showed crustal behaviour. EF values of chloride, sulphate ion and ammonium ion were determined as 2000 ±1000 µg/vehicle.km, 15000 ± 4000 µg/vehicle.km and 2600 ± 2000 µg/vehicle.km, respectively. In EF results, soil borne Na+, K+, Mg+2 and Ca+2 ions showed positive EF values, however, they were not evaluated as the result of vehicular emissions, since the aeration of the tunnel tube re-suspend the accumulated dust in the tunnel atmosphere. The calculated EF values for metals and ions were found to be higher than and at comparable levels of EF values reported in literatures. 72

Sakarya Zonu'nun doğusunda bölgenin temel kayaçlarını oluşturan Çamlıkaya İntrüzif Kompleksine aitKarbonifer ve Geç Jura yaşlı granitoyidlerin kökenlerini ve jeodinamik evrimlerinin ortaya koyulması amacıyla,söz konusu kayaçlar üzerinde, mineralojik, tüm kayaç ve radyometrik yaş tayinleri gerçekleştirilmiştir. Çamlıkayaİntrüzif Kompleksi'ni oluşturan alkali feldispat granit ve bunları kesen granodiyorit ve tonalit bileşimlidayklardan, LA-ICP-MS U-Pb zirkon yöntemiyle, sırasıyla; 344.8±5.9 My ve 152.7±2.2 My yaşlar elde edilmiştir.Tamamı I-tipi granitoyid kayaç özelliği sunan intruzif kompleksteki Karbonifer yaşlı alkali feldispat granitgenellikle peralumin karakterli olup; yüksek potassik kalk-alkalen ve şoşonitik karaktere doğru geçiş sunarken;Geç Jura kayaçları, metalumin karakterli ve kalk-alkalin ve yüksek-K kalk-alkalin özelliklidirler. Her iki kayaçgrubu da büyük iyon yarıçaplı litofil elementlerce (BİYLE) (Rb, Ba, K ve Th), hafif nadir toprak elementlerce(HNTE) (La/Yb)n zenginleşme ve yüksek alan enerjili elementlerce (YAEE) (Ta, Nb, Hf, Sm ve Yb) tüketilme,negatif Nb ve Ti anomalileri göstermemektedirler. Elde edilen jeokimyasal bulgular, bölgesel jeolojik verilerledeğerlendirildiğinde, Sakarya Zonu'nun doğu kesiminde, Çamlıkaya İntrüzifi'ni oluşturan orta kabuk türevlikayaçların kısmi ergimesiyle oluşan ana magmanın fraksiyonlaşması ve azda olsa kabuksal kirlenmesiyle oluşanKarbonifer kayaçları, Rheik Okyanusu'nun tamamen kapanma sürecini takip eden kıta-kıta çarpışmasısonrasındaki dönemde geliştikleri anlaşılmaktadır. Zenginleşmiş bir manto kamasının kısmi ergimesi ve bazik anamagmanın fraksiyonlaşmasıyla oluşan Geç Jura kayaçlarının ise; Paleotetis Okyanusu'nun güney yönlü yitimletamamen kapanması sonrası genleşmeli safhada oluştukları sonucuna varılmıştır. Mineralogic, whole-rock major and trace element and radiometric dating analyses were performed on theCrbonifereous and Late Jurassic rocks of the Çamlıkaya İntruzif Complex in the eastern Sakarya Zone to evaluateorigin and geodynamic processes. LA-ICP-MS U-Pb zircon dating method yielded ages of 344.8±5.9 Ma for theK-feldspar alkaline granites and 152.7±2.2 Ma for the granodiorite-tonalites. All the rocks are I-type in character.The Carboniferous rocks show peraluminous and high-K calc-alkaline to shoshonitic tendency, whereas the LateJurassic rocks exhibit a metaluminous and calc-alkaline to high-K calc-alkaline signature. All the rocks arecharacterized by enrichments of large ion lithophile elements (LILE) (Rb, Ba, K ve Th), light rare earth elements[(LREE) (La/Yb)n] and depletion of high field strange elements [(HFSE) (Ta, Nb, Hf, Sm ve Yb)], negative Nband Ti anomalies. All the geochemical data combined with regional data, the Çamlıkaya Intruzif Complex in theeastern Sakarya Zone are generated by a parental melt of partial fusion of middle crust in response to closure ofRheic Ocean and partial melting of an enriched mantle wedge triggered by slab break-off of Paleotethyan Oceaniclithosphere. 67

Kuzeydoğu Türkiye'de, ilk kez belirlenen adakitik trakitlerin kökenlerini ve jeodinamik süreçlerinin irdelenmesi için, Sakarya Zonu'nun kuzey kesimi boyunca, yüzeylenmiş lav akmalarının, tüm kayaç ve radyometrik yaşları araştırılmıştır. Trakitlerden alınan kayaçların, SIMS zirkon U-Pb zirkon yöntemine dayalı edilen yaşı, 5,16 ± 0,11 milyon yıldır.Ortaç bileşimli adakitik trakitler, andezit ve dasitlerden oluşmaktadır. Yüksek La/Yb ve Sr/Y oranları ile karakteristiktirler. Genellikle metalumin karakterli olup; yüksek potassik kalk-alkalen kimyasal özelliklidirler. Söz konusu kayaçlar, büyük iyon yarıçaplı litofil elementlerce (BİYLE) (Rb, Ba, K ve Th), hafif nadir toprak elementlerce (HNTE) (La/Yb)n= 18-24) zenginleşme ve yüksek alan enerjili elementlerce (YAEE) (Ta, Nb, Hf, Sm ve Yb) tüketilme, negatif Nb ve Ti anomalileri ve önemli bir Eu anomalisi göstermemektedirler. Bu kayaçlar, hafif değişim gösteren Mg# (42-46)'na sahip olup; mafik alt kabuk türevli ergiyik kompozisyonu ile uyumluluk sunmaktadırlar.Tüm jeokimyasal veriler, bölgesel jeolojik veriler ile birleştirildiğinde, Sakarya Zonu'nun doğu kesiminde, oluşan Geç Miyosen yaşlı adakitik trakitlerin, yersel faylara bağlı genişlemeli rejimde, mafik alt kıtasal kabuğun kısmi ergimesiyle oluşmuş ergiyiklerin kırık zonları boyunca yükselimleriyle oluştukları anlaşılmıştır. Whole-rock major and trace element compositions and dating of the first time adakitic trachytes from the eastern part of the Sakarya Zone were investigated to understand their origin and geodynamic processes. The obtained age data by SIMS zircon U-Pb technique is 5.16 ± 0.11 Ma.The adakitic trachytes consist of andesite and dacites. The rocks are characterized by high La/Yb and Sr/Y ratios. They have metaluminous features. All the samples show high-K calc-alkaline characters. The trachytes have enrichments of large ion lithophile elements (LILE) (Rb, Ba, K ve Th), light rare earth elements [(LREE) (La/Yb)n= 18-24) and depletion of high field strange elements [(HFSE) (Ta, Nb, Hf, Sm ve Yb)], negative Nb and Ti anomalies and no significant Eu anomalies. Their compositions, with low Mg# (42-46) are consistent with an origin as partial melts of a mafic continental lower crust beneath the region.All the geochemical data combined with regional data, Late Miocene adakitic trachytes was generated by partial fusion of mafic lower continental crust due to local extension and then their magmas may use the deep faults as a pathway. 82

Bu çalışmanın amacı, Diyarbakır yöresinde doğal olarak yetişen meyan (Glycyrhiza glabra) bitkisinde bazı eser elementlerin (Cd, Pb, Ca, Mg, Cr, Mn, Ba, K, Na, Zn, Fe, Co, Mo, Se, P, Cu, Ni, V) spektroskopik yöntemler ile tayin edilmesidir. Çalışma Gaziantep (Oğuzeli-Yeşildere), Şanlıurfa (Birecik), Diyarbakır (Karacadağ) illerinden toplanan bitki örnekleri ile gerçekleştirilmiştir.Bitki örneklerindeki eser elementlerin tayini için İndüktif Eşleşmiş Plazma Optik Emisyon Spektrofotometresi (ICP-OES) ve İndüktif Eşleşmiş Plazma Optik Kütle Spektrofotometresi ICP-MS) kullanıldı. Ayrıca eser elementlerin tayini için kapalı ortamda mikrodalga ile çözünürleştirme yöntemi kullanıldı. Seçilen yörelerden toplanan meyan bitkisi örneklerinde en yüksek düzeyde tayin edilen element 50107.58 ± 22030.09 ppm ortalama ile Na, en düşük düzeyde tespit edilen eser element ise 0.04 ± 0.01 ppm ortalama ile Cd'dir. Çalışma alanından toplanan meyan bitkisinde Co, Mo, ve Se elementleri tespit edilememiştir.Elde edilen sonuçlar neticesinde Şanlıurfa ve Diyarbakır yöresinden toplanan meyan bitkisinde eser elementlerin düzeyleri, Gaziantep yöresine göre daha yüksek olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Meyan, eser element, spektroskopi The aim of this study is to determine some trace elements (Cd, Pb, Ca, Mg, Cr, Mn, Ba, K, Na, Zn, Fe, Co, Mo, Se, P, Cu, Ni, Va) in licorice (Glycyrhiza glabra) naturally occurring in Diyarbakır region with spectrophotometric methods. The study was carried with plant samples collected from, Gaziantep (Oğuzeli-Yeşildere), Şanlıurfa (Birecik) and Diyarbakır (Karacadağ) provinces during 2011-2012.Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometer and Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometer (ICP-OES and ICP-MS) were used for the determination of trace elements in plant samples. Also, solubilization with microwave in a closed cup was used for the trace elements determination.In this study, the trace element determined the highest level in the licorice plan samples collected in elected regions is Na element with 50107,58± 22030,09 ppm mean, the lowest level element is Cd with 0.04 ± 0.01 ppm average. Co, Mo and Se elements were not detected in licorice plant collected from the study area.As a result, it has seen that the trace element level of the licorice samples collected from Şanlıurfa and Diyarbakır region is higher than Gaziantep region.Key Words: Licorice, trace element, spectrophotometer 81

Toros kuşağında Likya napları içerisinde yer alan Yeşilova (Burdur) Ofiyoliti ultramafik tektonitler, ultramafik-mafik kümülatlar, izotropik gabrolar, plajiyogranitler ve bazaltlardan oluşmaktadır. Bu çalışma, Yeşilova Ofiyolitinin, Salda, Düden ve Doğanbaba (KB Yeşilova, Burdur) mevkilerinde yüzeyleyen, ultramafik-mafik kayaçları (ana kayaçlar) ve bu kayaçları kesen izole dayklar ile ilgilidir. Bu araştırmada, kayaçların petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan petrografik incelemeler sonucunda ana kayaçlar serpantinit ve gabro, izole dayklar ise diyabaz bileşimine sahiptir. Ana kayaçlarda ve izole dayklarda serpantinleşme, uralitleşme, kloritleşme, sossoritleşme, epidotlaşma ve serisitleşme gibi alterasyon türleri gözlenmiştir. Ana kayaçlarda elek/ağ dokusu, izole dayklarda ise ofitik/subofitik ve intersertal dokular gözlemlenmiştir. Ti/Y - Nb/ Y diyagramına göre Yeşilova örnekleri toleyitik ve alkalen özelliktedir. Örümcek diyagramlarda, ana kayaçlar ve izole dayklarda LIL (ör: Rb, Ba, K, Sr, Eu) elementlerinde zenginleşme ve HFS elementlerinde (ör: Ta, Nb) ise tüketilme gözlenmektedir. Kondrit-normalize REE diyagramlarına göre ana kayaçlarda ve izole dayklarda LRE elementlerinde tüketilme ve HRE elementlerinde ise yataya yakın bir dağılıma sahip olup; N-MORB trendine benzerlik göstermektedir. Jeokimyasal değerlendirmeler sonucunda ise inceleme konusu olan kayaçlar için dalma-batma zonundaki (SSZ) yay ile ilişkili bir magmadan türediği söylenebilir.

Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı., Bu çalışmada, Türkiye’nin kuzeybatısında İzmir-Ankara-Erzincan kenet kuşağının kuzeyinde yer alan Biga Yarımadası’ndaki (Batı Anadolu), Paleojen-Neojen magmatizmasının ürünü olan Oligo-Miyosen yaşlı Hallaçlar volkanik kayaçlarının, Balıkesir ili güneyinde yer alan Karakavak-Çukurhüseyin mahalleleri ve çevresindeki bölümünün petrografisi, jeokimyası ve petrolojisi incelenmiştir. İnceleme alanında Üst Oligosen-Alt Miyosen yaşlı Hallaçlar Volkaniti, Alt Miyosen yaşlı Soma Formasyonu ve Kuvaterner yaşlı alüvyonel çökeller bulunmaktadır. Hallaçlar volkanik kayaçlarını andezitik lav ve piroklastları oluşturmaktadır. Mikrolitik, mikrolitik porfiri, porfiri yer yer de akma dokusuna sahip volkanik kayaçların ana mineralleri plajiyoklaz, amfibol ve biyotit, tali minerali apatit, ayrışma mineralleri ise serisit, kil, klorit ve kalsittir. Hallaçlar volkanik kayaçları jeokimyasal olarak, orta-yüksek K'lu olup kalk-alkalen özelliğine sahiptir. Volkanik kayaçların gelişiminde amfibol ve plajiyoklaz mineral ayrımlaşmasının egemen olduğu fraksiyonel kristalleşme ile oluşmuşlardır. İz element diyagramında, büyük iyon yarıçaplı litofil elementlerce (BİYLE; Rb, Ba, K ve Th) zenginleşme, yüksek çekim alanlı elementlerce (YÇAE; Zr, Sm ve Y) fakirleşme görülmektedir. Nadir toprak element diyagramında, hafif nadir toprak elementlerce (HNTE) zenginleşme, ağır nadir toprak elementlerce (ANTE) de daha az zenginleşme görülmektedir. Örneklerde (La/Lu)N değerleri 4,69-10,13, (La/Sm)N değerleri 2,39-7,17 ve (Gd/Lu)N değerleri 1,18-1,64 arasında değişmektedir. Hallaçlar volkanitlerinde (La/Lu)N=4,69-10,13 değerleri arasında olup orta düzeyde zenginleşmiştir ve konkav şekilinde dağılım sunmakta olup kalk-alkalen volkanizmayı göstermektedir. Tektonik olarak volkanik yay kayaçlarına benzerlik göstermektedir. Neo-Tetis Okyanus kabuğunun Sakarya Kıtası’nın altına yitimi ile, Sakarya ve Torid-Anatolid kıtalarının çarpışması sonucu oluşan Hallaçlar volkanik kayaçları, zenginleşmiş litosferik manto kökenli olup yitim ile ilişkili çarpışma ürünleri yansıtmaktadır., This study is the examination of the petrography, geochemistry and petrology of the Oligocene-Miocene aged Hallaçlar volcanics, which are the result of Paleogene-Neogene magmatism in the Biga peninsula (W Anatolia), located in the north of the İzmir-Ankara Erzincan suture zone in northwest Turkey and the villages of Karakavak-Çukurhüseyin and its surroundings located in the south of Balıkesir province. The study area includes Upper Oligocene-Lower Miocene Hallaçlar volcanics, lower Miocene Soma formation and Quaternary alluvial deposits. Hallaçlar volcanics consist of andesitic lava and pyroclastics. They have microlitic, microlitic porphrytic, porphrytic and rarely fluidal texture, and main minerals are plagioclase, amphibole and biotite, secondary mineral apatite and alteration minerals are sericite, clay, chlorite and calcite. Geochemically, volcanics are medium-high K and have calc-alkaline characteristics. They were formed by fractional crystallization dominated by amphibole and plagioclase. Trace element diagram shows enrichment by Large-Ion Lithophile Element and depletion by High Field Strength Elements. The Rare-Earth Element diagram, enrichment with Light Rare Earth Elements (LREE) and less enrichment with Heavy Rare Earth Elements (HREE) is observed. In the samples (La/Lu)N values 4,69-10,13, (La/Sm)N values 2,39-7,17, and (Gd/Lu)N values range from 1,18-1,64. They have (La/Lu)N 4,69-10,13 and moderately enriched, and show concave distribution and calc-alkaline volcanism. Tectonically they have volcanic arc rocks. As a result of the subduction of the Neotethys Oceanic Crust under the Sakarya Continent and the collision of the Sakarya and Torid-Anatolid continents, the volcanic rocks are of enriched lithospheric mantle origin and are post-subduction products associated with subduction., Bu tez çalışması Balıkesir Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından 2019/014 nolu proje ile desteklenmiştir.