Search

Çevreselsorunlar, ekonomik maliyet içermelerinin yanı sıra toplumsal gelişim ve refahseviyesi üzerinde de etkilidir. Bu nedenle, fosil yakıt tüketimi sonucu ortayaçıkan ve çevresel tahribat yaratan CO₂ emisyonunun, ekonomikbüyümenin temel kaynağını oluşturan beşeri sermaye üzerinde yarattığı etki vebu konuda önerilen politikalar birçok teorik ve ampirik çalışmaya konuolmuştur. Bu makalede, literatüre katkıyapan çalışmaların benzer ve farklı yönlerinin ortaya konması, bulgularıntespit edilmesi ve yapılacak çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.Ağırlıklı olarak gelişmekte olan ülkelerin büyüme süreçlerinde fosil yakıtkullanımı sonucu maruz kaldıkları çevresel tahribatın beşeri sermaye üzerindekietkilerini inceleyen çalışmalar analiz edilmiştir. Bu amaç doğrultusunda,çalışmada CO₂ emisyonu ile beşeri sermaye arasındaki ilişkiye dairaraştırma bulgularına yer verilmiştir., Environmental problems have an impact on social development and welfare as well as economic costs. Therefore, effects of CO2 emissions that emerge due to fossil fuel consumption and create environmental damage on human capital as the main source of economic growth and proposed policies have been the subject of many theoretical and empirical studies. The purpose is to reveal similar and different aspects of studies contributing to the literature, determine the findings and contribute to further studies. Mainly, studies examining the effects of environmental destruction which developing countries are exposed to because of using fossil fuels during the growth process on human capital are analysed. For this purpose, the findings investigating the relationship between CO2 emission and the human capital are included.

DergiPark: 684254 klujfeas Çevreselsorunlar, ekonomik maliyet içermelerinin yanı sıra toplumsal gelişim ve refahseviyesi üzerinde de etkilidir. Bu nedenle, fosil yakıt tüketimi sonucu ortayaçıkan ve çevresel tahribat yaratan CO? emisyonunun, ekonomikbüyümenin temel kaynağını oluşturan beşeri sermaye üzerinde yarattığı etki vebu konuda önerilen politikalar birçok teorik ve ampirik çalışmaya konuolmuştur. Bu makalede, literatüre katkıyapan çalışmaların benzer ve farklı yönlerinin ortaya konması, bulgularıntespit edilmesi ve yapılacak çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.Ağırlıklı olarak gelişmekte olan ülkelerin büyüme süreçlerinde fosil yakıtkullanımı sonucu maruz kaldıkları çevresel tahribatın beşeri sermaye üzerindekietkilerini inceleyen çalışmalar analiz edilmiştir. Bu amaç doğrultusunda,çalışmada CO? emisyonu ile beşeri sermaye arasındaki ilişkiye dairaraştırma bulgularına yer verilmiştir. Environmental problems have an impact on social development and welfare as well as economic costs. Therefore, effects of CO2 emissions that emerge due to fossil fuel consumption and create environmental damage on human capital as the main source of economic growth and proposed policies have been the subject of many theoretical and empirical studies. The purpose is to reveal similar and different aspects of studies contributing to the literature, determine the findings and contribute to further studies. Mainly, studies examining the effects of environmental destruction which developing countries are exposed to because of using fossil fuels during the growth process on human capital are analysed. For this purpose, the findings investigating the relationship between CO2 emission and the human capital are included.

Beşeri sermaye ile makro ve teknolojik değişkenlerin yüksek teknolojili ürün ihracatına dayalı uluslararası rekabet gücüne etkisini panel veri analizi yöntemleriyle (panel birim kök ve panel eşbütünleşme) analiz etmeyi amaçlayan çalışmamızda Türkiye dahil G20 üyesi toplam 14 ülke 1992-2014 dönemi itibariyle incelenmiştir. Uygulama neticesinde elde edilen bulgular, beşeri sermaye değişkenlerinden insani gelişme endeksi ile doğuştan yaşam süresinin yüksek teknolojili ürün ihracatına dayalı uluslararası rekabet gücünü genel olarak pozitif bir şekilde etkilediğini göstermiştir. Bu sonuç yüksek teknolojili ürün ihracatında rekabet gücü elde etmek isteyen ülkelerin beşeri sermaye yatırımlarına önem vermesi gerektiğini bir kez daha gözler önüne sermiştir.

ÖZ Bir ülkenin ekonomikperformansı ile beşeri kalkınma performansı birbirinden farklı olabilir.Bununla birlikte kalkınmanın bir göstergesi olarak sadece yüksek gelir düzeyide yeterli değildir. Gelişmişlik düzeylerini belirleyebilmek, ekonomikgöstergelerle birlikte insani, sosyal ve kültürel açıdan farklı göstergelerinkullanılmasını gerektirmektedir. Birleşmiş Milletler, bir ülkenin gelişmişlikdüzeyini İnsani Gelişim Endeksi aracılığıyla ölçmektedir. Bu endekste,ülkelerin gelirleriyle birlikte, eğitim ve sağlığa ilişkin göstergeler de yeralmaktadır. Bu çalışmadaTürkiye’nin de içinde olduğu 57 üyeli İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerinin,2016 İnsani Gelişme Endeksi ve alt grup göstergeleri açısından birdeğerlendirilmesi yapılmaktadır. Buna göre, Türkiye insani gelişme endeksibakımından, 0,767 puanla 188 ülke içerisinde 71. sırada yer almaktadır. Busıralama Türkiye’yi yüksek insani gelişime sahip ülkeler arasına koymaktadır.İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleri içerisinde ise 11. sırada yer alan Türkiye, bugrubun gelir göstergeleri göz önüne alındığında daha yüksek yerlerde olmayı hakettiği düşünülmektedir. Türkiye’nin insani gelişim açısından daha üstbasamaklarda yer alabilmesi, eğitim ve sağlık alanlarındaki yatırımlarınarttırılmasına bağlı bir durum olarak görülmektedir. AnahtarKavramlar: Beşeri sermaye, Beşeri Kalkınma, İnsani GelişimEndeksi, İslam İşbirliği TeşkilatıJELKodları: O10, O15, Economic performance and human development performanceof a country may be different than each other. In addition, only high level ofincome is not even enough as an indicator of development. Assessing thedevelopment levels requires the use of different indicators from humanitarian,social and cultural perspectives, in addition to economic indicators. TheUnited Nations measures the level of development of a country by The HumanDevelopment Index. This Index includes indicators on education and health, inaddition to the incomes of countries.This study analyzes the 2016 Human Development Indexand its sub-categories for The 57-member Organization of Islamic Cooperationcountries, which also includes Turkey. The Human Development Index Reportplaces Turkey at 71st rank with 0,767 among 188 countries. Thisranking places Turkey among the countries with human development. Among TheOrganization of Islamic Cooperation countries, Turkey places 11th,which should be deserving a higher ranking considering income indicators ofthis group. Placement of Turkey at higher rankings in terms of humandevelopment appears to depend on increased investments on education and healthareas.

Büyüme hızının yavaşlaması sonucu ülkelerin uzun yıllar orta gelir düzeyinde kalmaları ve yüksek gelir düzeyine ulaşma başarısı gösterememeleri durumu son yıllarda ekonomi literatürüne yeni giren `Orta Gelir Tuzağı (OGT)` kavramı ile tanımlanmaktadır. Büyüme hızlarında görülen yavaşlamalar geleneksel büyüme modellerinin ekonomik büyümeyi açıklama gücünü zamanla azaltırken teknolojik gelişmeleri ve beşeri sermayeyi ön plana çıkaran yeni büyüme anlayışlarının ortaya çıkmasına vesile olmaktadır.Bu çalışmanın amacı, ekonomilerde büyümenin yavaşlaması, güncel tabiriyle orta gelir tuzağı sorununun çözümü ve büyümenin devamlılığı açısından beşeri sermayenin önemini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda orta gelir tuzağına yakalanmadan yüksek gelir düzeyine ulaşma başarısı göstermiş bir grup yüksek gelirli gelişmiş ülkeyle, orta gelir tuzağında bulunan veya en azından böyle bir riskle karşı karşıya olan bir grup üst-orta gelirli gelişmekte olan ülkelerin durumu incelenmiştir. Bu doğrultuda, Beşeri sermaye göstergesi olarak kabul edilen ve İnsani Gelişme Endeksi (İGE) hesaplanırken de dikkate alınan değişkenler aracılığıyla 2010-2014 dönemi için Panel Veri Analiz Tekniği kullanılarak ampirik olarak incelenmektedir. Elde edilen genel sonuçlar, genel olarak beşeri sermaye unsurlarında zaman içerisinde meydana gelen iyileşmelerin, ekonomik büyümenin sağlanması ve büyümenin devamlılığı üzerinde pozitif etkiye sahip olduğunu ve beşeri sermaye unsurlarının ekonomik büyümeyi açıklama gücünün ve ekonomik büyümeye olan katkılarının, üst-orta gelirli ülkelere kıyasla yüksek gelirli ülkelerde daha fazla olduğunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir Büyüme, Orta Gelir Tuzağı, İnsani Gelişme ve Beşeri Sermaye. Recently the concept of the Middle İncome Trap (MIT) in the economics literature explains the case of a country which keeps the middle income level position for many years and fails to reach a high income level. Owing to the fact that decreasing growth rates has been undermining the explanatory power of the traditional growth models, the new growth models, which emphasized the technological advancement and human capital, have been arising in recent years. The main objective of this dissertation is to reveal the importance of human capital with regard to the solution of the middle income trap and to the sustainable growth. For this, both the middle income countries and high income countries were analyzed by using the Panel Data Analyzing Technic, which contains variables in order to calculate the Human Development Index (HDI), for the period of 2010 – 2014. According to consequences of the analysis, human capital has a positive effect on economic growth and its continuity. Also it is seen that both the explanatory power of human capital and its contributions to the gowth process are stronger in the high income countries than middle income countries.Key Words: Sustainable Growth, Middle Income Trap, Human Development,Human Capital. 240

Kalkınma İkinci Dünya Savaşından sonra GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) gibi salt ekonomik değerler ile ölçülmüştür. 1970'ler ile birlikte kavramın insani boyutu incelenmeye başlanmış ve kalkınma için yalnızca ekonomik göstergelerin iyileştirilmesinin yeterli olmayacağı görülmüştür. Günümüzde ekonomik kalkınmayla ilgili zengin bir kavramsallaştırma oluşturulmuştur. Ekonomik kalkınma GSMH, eğitim, sağlık, yaşam standartları, yoksulluk ve eşitlik gibi birçok kavramla birlikte ele alınmaya başlanmıştır. 1990'dan itibaren her yıl Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı(UNDP) tarafından, kalkınmanın insani boyutunu ele alan, İnsani Gelişme Raporu(İGR) yayınlanmaktadır. Bu çalışmanın ilk bölümünde kalkınma, teorik olarak tarihsel bir perspektifte açıklanmıştır. İkinci bölümde ise UNDP tarafından her yıl yapılan İnsani Gelişme Endeksi(İGE) ve İGE alt endeksi olan Eğitim Endeksi'nin Türkiye göstergeleri, OECD ülkeleri ile karşılaştırılarak Türkiye'nin eğitim alanında kalkınmışlık düzeyinin tespiti amaçlanmıştır. Çalışmada Türkiye'nin eğitim göstergelerinin OECD ülkelerine göre düşük olduğu saptanmıştır. Çalışma insani gelişme endeksi içindeki eğitim göstergelerine dikkat çekmekte ve politika yapıcılarının eğitim alanına daha fazla alan açmaları için öneriler getirmektedir., After The Second World War, the development was measured with absolute economical indicators like gross domestic product. The human dimension of the concept began to be studied in 1970s and it has been seen that only economical indicators to be recovered isn't enough for development. Today a rich conceptualization about development has been constituted. Economical development has been considered with a lot of concepts like gross domestic product, education,health, living standards, poverty and equality. The Human Development Report (HDR) which address the human dimension of the development has been published by The United Nations Development Programme (UNDP) every year since 1990. In the first part of this study, the development was explained theoretically in a historical perspective. However, in the second part, the determination of Turkey's development level in the field of education was aimed to be compared Turkey's indicators of Human Development Index (HDI) and Education Index which is sub-index of HDI have been formed every year by UNDP with OECD countries. It was determined in the study that Turkey's education indicators are lower than OECD countries'. The study draws attention to the education indicators in the human development index and makes recommendations as policy makers should try upward for the education field.

Bu çalıĢmada Türkiye‟de kalkınmanın ve beĢeri sermayenin durumuincelenmiĢtir. ÇalıĢmanın temel amacı, Türkiye‟de kalkınmanın tam anlamıylagerçekleĢebilmesi için sermaye olarak sadece fiziki sermayenin yeterli olmadığınıaynı zamanda beĢeri sermayenin de gerekli olduğunu ifade etmektir. Ġlk bölümdeekonomik kalkınma kavramı ele alınmıĢ olup bu kavramın tarihsel süreci, etkilerianlatılmaktadır. Bu kavram çerçevesinde kalkınma planlarına da tarihi sırayla yerverilmiĢtir. Ġkinci bölümde beĢeri sermaye kavramı ele alınmıĢ olup bu kavramınönemi, etkileri ve göstergeleri üzerinde durulmuĢtur. Ayrıca bu bölümde beĢerisermaye formu olarak Türkiye‟deki sağlık-eğitim-nüfus gibi kavramların önemivurgulanmakta ve bu kavramlara iliĢkin sayısal veriler verilmektedir. Son bölümdeise kalkınma ve beĢeri sermaye kavramları insani geliĢmiĢlik endeksine görekarĢılıklı olarak ele alınmıĢtır. AraĢtırma sonunda ise, beĢeri sermayeye verilenönem arttığında ekonomik kalkınmanın daha iyi ve niteliksel Ģekilde gerçekleĢtiğisöylenebilmektedir.ANAHTAR KELĠMELER: Ekonomik Kalkınma, BeĢeri Sermaye, Ġnsani GeliĢmiĢlik Endeksi In this study, the position of economic development and human capital inTurkey are examined. Basic aim of this study underlines that not only physicalcapital is enough as a capital bu t also human capital is need to carry out fullyeconomic development in Turkey. In first part economic development is examineddetaily and is explained clearly historical process and effects of this termDevelopment plans are explained historically within the frame of this term. Insecond part, human capital is explained and the importance, effects, indicators ofthis term are underlined. The importance of terms such as health, education,population in Turkey is underlined in this part as special forms of human capitaland digital figures is given regarding these terms. In last part, the terms ofeconomic development and human capital are examined reciprocally by humandevelopment index. As a result of research, As the importance given to humancapital increase, it can be said that economic development is better and qualitative.KEYWORDS: Economic Development, Human Capital, Human Capital Index 133

21. yüzyılın ekonomik çalışmalarında, ülkelerin daha çok sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri üzerinde durulmuştur. Bu doğrultuda yaklaşık son 40 yıl öncesinde hak ettiği ilgiyi görmeyen veya çalışmalarda arka planlarda kalan beşeri sermaye kavramı, çalışmalarda daha çok işlenmeye başlanmıştır. Böylece klasik anlamda üretim faktörleri olan işgücü, fiziki sermaye, doğal kaynak ve girişimci faktörlerine ilave olarak, beşeri sermaye de ülkelerin büyüme ve kalkınma politikalarında yerini almıştır. Bireyin sahip olduğu bilgi, beceri ve yeteneklerin toplamı olarak ifade edilen beşeri sermayenin, günümüzde ekonomik kalkınma üzerindeki etkisi daha önemli hale gelmiştir. Ekonomik kalkınma, ülkedeki ekonomik büyümeye ek olarak, o ülkedeki yapısal gelişmeleri de içine alan bir kavramdır. Ülkelerdeki yapısal gelişme ve dönüşümü gerçekleştiren en önemli faktörlerin başında ise beşeri sermaye gelmektedir. Bu nedenle ülkelerdeki yapısal gelişme ve dönüşümle kalkınmayı gerçekleştirecek olan en önemli faktör olarak beşeri sermaye görülmektedir.Bu doğrultuda çalışmada, Türkiye'de kalkınma ve beşeri sermaye ilişkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, ekonomik kalkınma ve beşeri sermaye kavramları ortaya konarak, aralarındaki ilişki işlenmiştir. İkinci bölümde ise, beşeri sermayenin unsurları, göstergeleri ve ölçümü anlatılmıştır. Ve son olarak üçüncü bölümde Türkiye'nin beşeri sermaye potansiyeli ve birleşmiş milletler kalkınma örgütünün (UNDP) ülkelerdeki beşeri kalkınmanın bir göstergesi olan beşeri kalkınma endeksi (HDI) ile Türkiye'deki beşeri kalkınmanın gelişimi ortaya konmuş, sonrasında eşbütünleşme analizi ve varyans ayrıştırma yöntemleri ile Türkiye'deki kalkınma ve beşeri gelişime üzerine ampirik bir çalışma yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Ekonomik Kalkınma, Beşeri Sermaye, Beşeri Kalkınma Endeksi, Eşbütünleşme Analizi, Varyans Ayrıştırma. Economic studies in the 21st century, economical, social and cultural characteristics of countries are emphasized mostly. Concept of human capital that staying in backround at studies have begun to processed in last 40 years. Human capital has replaced the country's growth and development policies as a classical production factors in addition to labour, physical capital, natural resources and enterprising factors. Human capital expressed as the sum of the knowledge, skills and abilities that has individuals. The impact of human capital on economic development has become more important. Economic development, in addition to economic growth in the country, it is a concept involving structural developments in the country. Human capital is the most important factor that performs the structural development and transformation in the countries.For this reason, aimed to demonstrate the relationship development and human capital in Turkey. In the first part of the study, by explaining the economic development and human capital concepts, relation between them will be discussed. The elements, indicators and measurement of human capital will be mentioned in the second part. Finally, in third part the progress of human development in Turkey will be examine with Turkey's human capital potential and Human Development Index (HDI) which is used as an indicator of human development in the countries by the United Nations Development Organization (UNDP). Then, an empirical study will be made on development and human development with uses cointegration analysis and variance decomposition method.Keywords: Economic Development, Human Capital, Human Development Index, Cointegration Analysis, Variance Decomposition. 181

Makroekonomik büyüme ve kalkınma süreçlerinin analizlerini konu edinen modellerin, politik ekonomi politikaları üretiminde yetersiz kalması, zamanla bölgesel kalkınma olgusunu önemli hale getirmiştir. Bu sayede, ekonomik mekanda oluşan somut potansiyellerin dikkate alınması sağlanmış ve pratik değeri daha yüksek analizler gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Bunun sonucu olarak, bölgesel ekonomi politikalarının, ekonomik faaliyetleri daha somut yönlendirebilme şansına sahip olduğu söylenebilir.Bölgesel gelişme sorununa yönelik ilk analizler, makroekonomik büyüme modellerinin bölgeye uyarlanması yoluyla elde edilen bölgesel büyüme modelleridir. Denge modellerinin bölgesel gelişmeyi açıklamada yetersiz kalması kutuplaşmış gelişme teorilerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Sektörel ve mekansal kutuplaşmalar çerçevesinde oluşturulan yaklaşımlar merkez-çevre ilişkilerine, yenilikçi ve merkez girişimcilere, ulaşım koşullarına bağlı olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Daha sonraları geliştirilen analizler yığılma ekonomilerini temel alan şehirleşme modellerine dönüşmüştür. Böylece yığılma ekonomileri bölgesel gelişmenin ana konusu durumuna gelmiştir.Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de, Düzey 2 Bölgelerinde beşeri sermaye yapısının panel veri analizi ve beşeri gelişmişlik indeksi kullanılarak karşılaştırılmasıdır. Birinci bölümde teorik ve olgusal olarak bölge ve bölgesel kalkınma kısaca açıklanmış; ikinci bölüm teorik ve olgusal olarak beşeri sermaye, üçüncü bölüm panel veri analizi teorisi ve analiz sonuçları üzerine kurulmuştur. Çalışmada kullanılan endeks değerleri belirlenirken, ulusal literatürde kullanılan endekslere ağırlık verilmiştir. Ancak, endeks oluşturmada kullanılan verilerin eksik olması, çalışmanın 2007-2011 yılları arasını kapsamasına neden olmuştur. Çalışmada kullanılan veriler, Türkiye İstatistik Kurumu web sitesinden alınmıştır.Ayrıca bu çalışmada, bölgelere ve yıllara göre, eğitim, sağlık, kültür ve bölgesel rekabet indeksleri açısından karşılaştırma yapılmıştır. Bu çalışma; Türkiye'de Düzey 2 bölgeleri için, endeksleme yöntemi kullanılarak yapılmış ilk kapsamlı çalışma olması açısından önem arz etmektedir.Bu çalışma, Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından 4094-YL1-14 No'lu yüksek lisans projesi kapsamında desteklenmiştir. That models dealing with the analysis of the macro-economic growth and development process have become insufficient in production of political economic policies has made regional development concept over time. Thus, concrete potentials existing in economic space have been taken into consideration and higher practical value analysis have been started to be made. As a result, it can be said that regional economic policies have the chance of leading economic activity more concretely. First analysis on regional development issues are regional growth models which are obtained through the adaptation of the macroeconomic growth models on the region. That the equilibrium models are inadequate in explanation of regional development has led to the emergence of polarized development theories. Approaches created within the framework of sectoral and spatial polarization have been tried to be explained depending oncenter-periphery relations, innovative center and entrepreneurs, and transport conditions. Later developed analysis have turned into urbanization models based on agglomeration economies. Thus, agglomeration economies have been the main issue of regional developments. The purpose of this study is to compare human capital structure in level 2 regions in Turkey by using panel data analysis and human development index. In the first chapter, region and regional development have been defined as theoretical and factual briefly; the second chapter has been based on human capital as theoretical and factual, and the the third chapter has been based on panel data analysis theory and analysis results. The induces used in national literature has been mainly chosen while determining the index values in this study. However, that the data used to create index is missing has led the study to cover the years between 2007 and 2011. The data used in this study has been taken from Turkish Statistical Institute website. Besides, in this study, a comparison has been made in terms of education, health, culture and regional competitiveness index according to regions and years. This study is important since it is the first comprehensive study about level 2 regions in Turkey carried out using the indexation method. This Project was supported financially within the scope of master's Project as Project number 4094-YL1-14 by Süleyman Demirel University Scientific Research Projects Coordination, 222