Search

У овој докторској дисертацији је испитано пет аморфних легура на бази гвожђа, различитог хемијског састава, са циљем да се код ових легура механизам и кинетика кристализације појединачних фаза разјасне и повежу са променама микроструктуре и морфологије, које наступају при загревању. Узорци свих испитиваних аморфних легура су добијени методом брзог хлађења на ротирајућем диску. Њихов хемијски састав у ат.% се може представити формулама Fe73,5Cu1Nb3Si15,5B7, Fe75Ni2Si8B13C2, Fe79,8Ni1,5Si5,2B13C0,5, Fe81B13Si4C2 и Fe40Ni40P14B6. Применом инструменталних структурних метода, XRD, Мезбауерове спектроскопије и електронске дифракције, идентификоване су кристалне фазе које настају загревањем и одређене су њихове количине, за сваку од легура. Рендгеноструктурном анализом нађени су микроструктурни параметри различитих фаза и праћене њихове промене услед изотермског загревања. TEM снимци узорака легура који су загревани на највишим температурама показују да су зрна различитих кристалних фаза величина од неколико десетина до неколико стотина нанометара и неправилних облика, при чему долази до срастања суседних зрна, на шта су указали и SEM снимци. Морфологија узорака загреваних неизотермски мења се при промени брзине загревања и максималне температуре до које се врши загревање, односно зависи од термичке историје узорака, што је утврђено методама SEM и AFM. У циљу испитивања термичке стабилности и процеса термичке стабилизације аморфних легура, примењена је метода диференцијалне скенирајуће калориметрије. Сложени кристализациони пикови разложени су до појединачних ступњева одговарајућим математичким поступком, при чему је примена изоконверзионих метода показала да пикови добијени разлагањем одговарају процесима који се одвијају у једном ступњу. Појединачни ступњеви су идентификовани у корелацији са фазним дијаграмима и уоченим... In this dissertation, five iron-based amorphous alloys with different chemical compositions were examined to clarify the crystallization mechanism and kinetics corresponding to the formation of individual phases, and to correlate these properties with the changes in microstructure and morphology, which occur during heating. All of the examined alloy samples were prepared by using the melt-spinning method. Their chemical compositions can be represented as follows (at.%): Fe73,5Cu1Nb3Si15,5B7, Fe75Ni2Si8B13C2, Fe79,8Ni1,5Si5,2B13C0,5, Fe81B13Si4C2, and Fe40Ni40P14B6. Using structural characterization techniques including XRD, Mössbauer spectroscopy and electron diffraction, the crystalline phases formed during heating were identified and their quantities were determined for each of the alloys. XRD analysis yielded values of microstructural parameters of individual phases, and their changes induced by isothermal heating were monitored. TEM images of the alloy samples heated at the highest temperatures showed irregular-shaped grains of different crystalline phases ranging in size from several tens to several hundreds of nanometers, with visible coalescence of neighbouring grains, which was observed in SEM measurements as well. Morphology of non-isothermally treated samples changed with the heating rate and the maximum heating temperature, that is, it depends on the thermal history of the sample, which was observed using SEM and AFM methods. With a view to examining thermal stability of the amorphous alloys and thermal stabilization processes, differential scanning calorimetry was applied. Complex crystallization peaks were deconvoluted into individual steps by using appropriate mathematical procedure, while the application of isoconversional methods showed that the peaks obtained by deconvolution correspond to single-step processes. Individual crystallization steps were identified by correlating deconvoluted data with the phase composition diagrams and the observed microstructural changes, which occur during heating. Kinetic triplets corresponding to formation of individual crystalline phases were determined by further analysis, which can be used to predict material lifetime at...

U ovoj doktorskoj disertaciji je ispitano pet amorfnih legura na bazi gvožđa, različitog hemijskog sastava, sa ciljem da se kod ovih legura mehanizam i kinetika kristalizacije pojedinačnih faza razjasne i povežu sa promenama mikrostrukture i morfologije, koje nastupaju pri zagrevanju. Uzorci svih ispitivanih amorfnih legura su dobijeni metodom brzog hlađenja na rotirajućem disku. Njihov hemijski sastav u at.% se može predstaviti formulama Fe73,5Cu1Nb3Si15,5B7, Fe75Ni2Si8B13C2, Fe79,8Ni1,5Si5,2B13C0,5, Fe81B13Si4C2 i Fe40Ni40P14B6. Primenom instrumentalnih strukturnih metoda, XRD, Mezbauerove spektroskopije i elektronske difrakcije, identifikovane su kristalne faze koje nastaju zagrevanjem i određene su njihove količine, za svaku od legura. Rendgenostrukturnom analizom nađeni su mikrostrukturni parametri različitih faza i praćene njihove promene usled izotermskog zagrevanja. TEM snimci uzoraka legura koji su zagrevani na najvišim temperaturama pokazuju da su zrna različitih kristalnih faza veličina od nekoliko desetina do nekoliko stotina nanometara i nepravilnih oblika, pri čemu dolazi do srastanja susednih zrna, na šta su ukazali i SEM snimci. Morfologija uzoraka zagrevanih neizotermski menja se pri promeni brzine zagrevanja i maksimalne temperature do koje se vrši zagrevanje, odnosno zavisi od termičke istorije uzoraka, što je utvrđeno metodama SEM i AFM. U cilju ispitivanja termičke stabilnosti i procesa termičke stabilizacije amorfnih legura, primenjena je metoda diferencijalne skenirajuće kalorimetrije. Složeni kristalizacioni pikovi razloženi su do pojedinačnih stupnjeva odgovarajućim matematičkim postupkom, pri čemu je primena izokonverzionih metoda pokazala da pikovi dobijeni razlaganjem odgovaraju procesima koji se odvijaju u jednom stupnju. Pojedinačni stupnjevi su identifikovani u korelaciji sa faznim dijagramima i uočenim... In this dissertation, five iron-based amorphous alloys with different chemical compositions were examined to clarify the crystallization mechanism and kinetics corresponding to the formation of individual phases, and to correlate these properties with the changes in microstructure and morphology, which occur during heating. All of the examined alloy samples were prepared by using the melt-spinning method. Their chemical compositions can be represented as follows (at.%): Fe73,5Cu1Nb3Si15,5B7, Fe75Ni2Si8B13C2, Fe79,8Ni1,5Si5,2B13C0,5, Fe81B13Si4C2, and Fe40Ni40P14B6. Using structural characterization techniques including XRD, Mössbauer spectroscopy and electron diffraction, the crystalline phases formed during heating were identified and their quantities were determined for each of the alloys. XRD analysis yielded values of microstructural parameters of individual phases, and their changes induced by isothermal heating were monitored. TEM images of the alloy samples heated at the highest temperatures showed irregular-shaped grains of different crystalline phases ranging in size from several tens to several hundreds of nanometers, with visible coalescence of neighbouring grains, which was observed in SEM measurements as well. Morphology of non-isothermally treated samples changed with the heating rate and the maximum heating temperature, that is, it depends on the thermal history of the sample, which was observed using SEM and AFM methods. With a view to examining thermal stability of the amorphous alloys and thermal stabilization processes, differential scanning calorimetry was applied. Complex crystallization peaks were deconvoluted into individual steps by using appropriate mathematical procedure, while the application of isoconversional methods showed that the peaks obtained by deconvolution correspond to single-step processes. Individual crystallization steps were identified by correlating deconvoluted data with the phase composition diagrams and the observed microstructural changes, which occur during heating. Kinetic triplets corresponding to formation of individual crystalline phases were determined by further analysis, which can be used to predict material lifetime at...

Антрополошко проучавање Интернет порнографије може да се односи на културну комуникацију између твораца садржаја и аутора порнографских сајтова, као и између аутора сајтова и корисника, при чему је, у случају овог рада, потоња битнија, пошто подразумева надкултурно деловање на Интернету и обухвата кориснике Интернет порнографије као посебну популацију. Циљ овог истраживања је да се кроз категоризације порнографских исечака на Интернету одреде когнитивне шеме и културни модели који објашњавају принципе таквог класификовања и носе информацију о културној мисли, која стоји иза тумачења Интернет порнографије приликом организовања тог дела виртуелне стварности од стране аутора порографских сајтова и корисника. Као методолошка средства, примењена су етнотаксономска анализа и Дандрадеов фолк модел ума. Категорије на сајтовима нису хијерархијски организоване, тако да су међусобне релације проналажене. Резулатати показују да категорије саме по себи не носе довољно значење, већ помоћу блиских категорија учествују у опису концепата, а сами концепти своје значење често одређују у поређењу са осталим концептима. Корисници, такође, врше поделу овог простора, користећи сличне веће сегменте, док су категорије преференције унутар сегмента коме је тренутно посвећена пажња. Једно од уочених понашања корисника које утиче на њихово одређење према катогрисању је представа о односу реално-спектакуларно. Већину исечака корсисници посматрају као одглумљену фикцију за коју учесници имају интерес да је спроводе, што са једне стране, имплицира већу компетeнцију популације корисника, а са друге је повезано са потребом да се представа о личној сексуалности дефинише, оправда и нађе у друштвено прихватљивим оквирима, уз тврдњу: „ниједна животиња није повређена приликом снимања филма“, што донекле одговара контексту изван порнографије у коме је легитимно било које понашање на Интернету, зато што је све виртуелно, те се као вредносни параметри јављају естетска компонента и физичка неугроженост, а све има своју цену. Интернет порнографија представља конзистентан наставак историје порнографије, зато што понашање приликом њеног коришћења, такође, представља бочни ефекат културног окружења групе која је користи. Anthropological study of the Internet pornography can refer to the cultural communication between the creators of the contents and authors of pornographic sites, as well as between the authors of sites and users, the latter being more relevant to this work as it assumes supracultural activities on the Internet and comprises the pornography users as a distinct population. The aim of this study is to determine, through the categorization of porn clips in the Internet, cognitive schemes and cultural models which explain the principles of such classification and provide the information on the cultural thought that lies behind the interpretation of the Internet pornography during the organization of that particular part of virtual reality by the pornographic sites’ authors and their users. Following methodological means have been applied: ethno-taxonomic analysis and D’Andrade’s folk model of the mind. Categories which appear on web sites are not organized in hierarchies, which means their interrelations had to be inferred. Results showed that categories do not carry sufficient meaning by themselves. Rather, related categories are used to describe concepts, and those concepts frequently derive their meaning from their relation with other concepts. Users also perform the partition of this space by using similar larger segments, whereas the categories themselves are merely preferences within the segment which is currently in focus. One of the observed user behaviours which affects their approach to categorization is their perception of the realistic-spectacular relationship. The users perceive most clips as a staged fiction whose actors take part in it for reasons of self-interest. On one hand, this implies a higher competence of users population; on the other, this relates to the need to define, justify and place the perception of one’s own sexuality within the framework of what is socially acceptable supporting it with the assertion that “no animal was harmed during the making of this movie”, which to a certain extent corresponds to the context outside the pornography in which any behaviour on the Internet is believed to be legitimate just because it is virtual, making the evaluation parameters appear to come down to the esthetic element and the physical safety, while everything has its price. The Internet pornography represents a consistent continuation of the history of pornography because the behaviour exhibited during its use also represents a side effect of a cultural environment of the group using it.

Površinski morski sediment uzorkovan u decembru 2019. godine na dvanaest lokacija u Bokokotorskom zalivu, analiziran je primenom različitih instrumentalnih metoda u cilju postizanja hemijske, teksturalne i radiološke karakterizacije sedimenta. Određen je sadržaj deset oksida i dvadeset šest elemenata (Al2O3, CaO, Fe2O3, K2O, MgO, MnO, Na2O, P2O5, SiO2, TiO2, i As, Ba, Br, Cl, Co, Cr, Cs, Cu, Ga, La, Mo, Nb, Ni, Pb, Rb, S, Sb, Se, Sn, Sr, Th, U, V, Y, Zn, Zr), dodatnih teških metala (Cd, Hg), radionuklida (40K, 226Ra, 232Th, 238U, 137Cs) i njihova prostorna raspodela u zalivu. Pre instrumentalnih analiza, određene su fizičko-hemijske katakteristike sedimenta, poput granulometrijskog sastava, sadržaja organske materije i karbonata. U okviru doktorske disertacije, jedan deo istraživanja odnosio se na procenu ekološkog i radiološkog rizika za period 2019. godine. Za procenu ekološkog statusa sedimenta primenjeni su individualni indeksi, poput faktora obogaćenja (EF), geoakumulacionog indeksa (Igeo), faktora kontaminacije (Cf), zatim i kompleksni indeks, kao što je indeks opterećenja zagađenjem (PLI); koji su se zasnivali na vrednostima potencijalno toksičnih elemenata (Al, Fe, Mn, Cr, Zn, Ni, Cu, Pb, As, Co, U). Primenom individualnih indeksa zagađenja (EF, Cf, Igeo), okriveno je umereno i umereno-do-jako zagađenje u Tivatskom zalivu za većinu teških metala (Ni, Cr, Zn, Cu, As i Pb), što je ukazalo na očigledan uticaj antropogenih aktivnosti koji je doprineo kontaminaciji sedimenta. Primenom PLI, utvrđen je ukupan obim opterećenja teških metala za svaku lokaciju, čime je ukazano na visok nivo zagađenja na lokaciji Bijela brodogradilište. Metode multivarijacione statističke analize istakle su sličnosti odnosno razlike u distribuciji pojedinih ispitivanih elemenata u skladu sa njihovm poreklom. Da bi se obezbedila radiološka procena rizika morskih sedimenata u 2019. godini, najpre je izvršena analiza sadržaja prirodnih radionuklida (40K, 226Ra, 232Th, 238U) i tehnogenog cezijuma (137Cs). Primenjeno je nekoliko dobro utvrđenih parametara (doza zračenja i indeksa), i to spoljašnjih hazard indeksa: ekvivalent aktivnosti radijuma (Raeq), ukupna apsorbovana doza (D), eksterni hazard indeks (Hex), rizik od nastanka kancera tokom života (ELCR); i unutrašnjih hazard indeksa: interni hazard indeks (Hin), godišnja efektivna doza (AEDE), godišnji ekvivalent gonadne doze (AGDE), i indeks iskorišćenja aktivnosti (AUI). Rezultati dobijenih indeksa ukazuju na to da je rizik usled gama zračenja u ispitivanom području u okviru prihvatljivog nivoa. Mape prostorne raspodele radionuklida upućivale su na izraženiju primordijalnu radioaktivnost u unutrašnjem delu zaliva. Korelaciona i klasterska analiza otkrile su snažnu povezanost između primordijalnih radionuklida i većine makroelemenata i napravile jasnu razliku između 226Ra, 232Th, 238U i 137Cs. Drugi deo ovog istraživanja predstavljao je sveobuhvatnu procenu statusa kvaliteta sedimenta, odnosno procenu potencijalne kontaminacije sedimenta. Evaluacija sedimenta izvršena je uporednom analizom vrednosti razmatranih pokazatelja ekološkog rizika i indeksa zagađenja, praćenih na četrdeset lokacija u Bokokotorskom zalivu u različitim sezonama u periodu od 2005. do 2019. godine. U cilju procene potencijalnog ekološkog rizika, ekotoksičnosti sedimenta, identifikacije nivoa toksičnosti i ukupnog opterećenja kontaminacije razmatranih teških metala (As, Cd, Cr, Cu, Hg, Mn, Ni, Pb, Zn, Fe), primenjeni su indeksi poput indeksa opterećenja zagađenjem (PLI), indeksa potencijalnog ekološkog rizika (RI), prosečnog ERM kvocijenta (MERMQ), indeksa toksičnog rizika (TRI) i indeksa jačine kontaminacije (CSI). Nekoliko žarišta u zalivu vizuelno su predstavljena prostornom distribucijom ovih indeksa zagađenja, ukazujući da je sediment u Tivatskom zalivu bio najzagađeniji u okviru ispitivanog područja. Utvrđen je prosečni doprinos pojedinih metala u ukupnom riziku, predstavljen sledećim redosledom: Cd > Hg > As > Pb > Ni > Cu > Cr > Zn. S obzirom na najveći doprinos ukupnom riziku, prisustvo Cd predstavlja prioritet usled toksičnosti koji izaziva veliku zabrinutost u okviru ekosistema zaliva. Na osnovu rezultata, postoji opadajući trend vrednosti sadržaja Hg zabeležen u periodu od 2005. do 2019. godine. Na osnovu rezultata dobijenih indeksima zagađenja ukazano je na Tivatski zaliv kao najzagađeniji deo ispitivanog područja, kako za 2019. godinu, tako i za istraživani period od 2005. do 2019., što je potvrđeno i metodama multivarijacione analize. Multivarijacione statističke metode podržale su primenu smanjenog broja kompleksnih indeksa, s obzirom da je većina njih upućivala na relativno slične zaključke u proceni rizika. Marine surface sediment sampled in December 2019 at twelve locations in the Boka Kotorska Bay was analyzed using different instrumental methods to achieve chemical, textural and radiological characterization of sediment. The content was determined for ten oxides and twenty-six elements (Al2O3, CaO, Fe2O3, K2O, MgO, MnO, Na2O, P2O5, SiO2, TiO2, As, Ba, Br, Cl, Co, Cr, Cs, Cu, Ga, La, Mo, Nb, Ni, Pb, Rb, S, Sb, Se, Sn, Sr, Th, U, V, Y, Zn, Zr), heavy metals (Cd, Hg), radionuclides (40K, 226Ra, 232Th, 238U, 137Cs) was determined, as well as their spatial distribution in the Bay. Before instrumental analysis, physico-chemical characteristics of the sediment were determined, such as granulometric composition, organic matter content and carbonate content. Within the doctoral dissertation, one part of the research referred to the assessment of environmental and radiological risk for the period 2019. Individual indices, such as enrichment factor (EF), geoaccumulation index (Igeo), contamination factor (Cf); and complex index, such as pollution load index (PLI), were applied to assess the ecological status of the sediment, which were based on the values of potentially toxic elements (Al, Fe, Mn, Cr, Zn, Ni, Cu, Pb, As, Co, U). Moderate and moderate-to-strong pollution has been identified in the Tivat Bay for most heavy metals (Ni, Cr, Zn, Cu, As and Pb) using the individual pollution indices EF, Cf and Igeo, which indicated the obvious impact of anthropogenic activities that contributed to sediment contamination. Combining the number of analyzed heavy metals, PLI determined the total heavy metal load for each site, indicating a high level of pollution at the site Bijela shipyard. The multivariate statistical analysis highlighted the similarities and differences in the distribution of individual examined elements in the Bay by their origin. To provide a radiological risk assessment of marine sediments in 2019, the sediment has been first analyzed for the content of natural, primordial radionuclides (40K, 226Ra, 232Th, 238U) and technogenic cesium (137Cs). Several well-established parameters (radiation doses and indices) were applied, such as, external hazard indices: radium equivalent activities (Raeq), absorbed dose rate (D), external hazard index (Hex), excess lifetime cancer risk (ELCR); and internal hazard indices: internal hazard index (Hin), annual effective dose rate (AEDE), annual gonadal dose equivalent (AGDE), activity utilization index (AUI). The results of the obtained indices suggest that the risk due to gamma radiation in the investigated area is within an acceptable level. Spatial distribution maps of radionuclides indicated that primordial radioactivity was more concentrated in the inner part of the Bay. Correlation and cluster analysis revealed a strong association between primordial radionuclides and most macroelements and a clear difference between 226Ra, 232Th, 238U and 137Cs. The second part of this research was a comprehensive assessment of the sediment quality status, that is, an assessment of potential sediment contamination. The sediment evaluation was performed by a comparative analysis of the values of the considered environmental risk indicators and pollution indices, monitored at forty locations in the Boka Kotorska Bay in different seasons in the period from 2005 to 2019. To assess the potential environmental risk, sediment ecotoxicity, identification of toxicity levels and total contamination load of the considered heavy metals (As, Cd, Cr, Cu, Hg, Mn, Ni, Pb, Zn, Fe), indices such as Pollution Load Index (PLI), Potential Ecological Risk Index (RI), Mean ERM Quotient (MERMQ), Toxic Risk Index (TRI), and Pollution Contamination Index (CSI) were applied. Several hotspots in the Bay were visually represented by the spatial distribution of these pollution indices, indicating that the sediment in Tivat Bay was the most polluted within the study area. The average contribution of individual metals in the total risk was determined, presented in the following order: Cd > Hg > As > Pb > Ni > Cu > Cr > Zn. Considering the highest contribution to the overall risk, the presence of Cd is a priority due to the toxicity that causes great concern within the ecosystem of the Bay. Based on the results, there is a declining trend of Hg content observed in the period from 2005 to 2019. Based on the results obtained by pollution indices, the bay of Tivat was the most polluted part of the investigated area, both in 2019 and in the period from 2005 to 2019, which was confirmed by the methods of multivariate analysis. Multivariate statistical methods supported the application of a reduced number of complex indices, as most of them pointed to relatively similar conclusions in the risk assessment.

APSTRAKT: U ovoj disertaciji su prikazani rezultati ispitivanja legure Fe72Cu1V4Si15B8, koja pripada familiji FINEMET-tipa legura. Legura je izrađena ultrabrzim hlađenjem rastopa legure na rotirajućem disku. Dobijena legura ima već formirane nanokristalne faze (α-Fe(Si) i Fe23B6 faze), koje se nalaze u amorfnoj matrici, što je ustanovljeno XRD analizom i Mesbauerovom spektroskopijom. Pored toga, Mesbauerovom spektroskopijom je ustanovljeno postojanje znatno više kristalnih faza koje zbog male zastupljenosti nisu detektovane XRD analizom. Legura je termički tretirana, što je indukovalo strukturne promene koje su doprinele promeni magnetnih svojstava. DTA analizom je legura zagrevana do 1073 K, različitim brzinama (β= 5K/min, 10K/min i 20 K/min), kojom su ustanovljena dva kristalizaciona pika: (i) od 750 K do 780 K i (ii) od 875 K do 900 K (za β= 5 K/min). Oba pika su nesimetrična, što ukazuje na složenost procesa kristalizacije. Ovi pikovi odgovaraju jednom termomagnetnom piku u intervalu od 745 K do 875 K (za H=7960 A/m i β= 4 K/min). Termomagnetnim merenjima je ustanovljena Kirijeva temperatura amorfne faze legure koja iznosi oko 615 K i Kirijeva temperatura iskristalisane legure koja iznosi oko 875 K. Nakon toga su uzorci oblika trake odgrevani različitim temperaturama (Tan= 573 K – 973 K). Ustanovljeno je da je pri Tan= 773 K došlo do najvećeg povećanja magnetizacije zasićenja, Ms uz minimalno povećanje koercitivnog polja, Hc. Povećanje Ms se objašnjava uvećanjem zastupljenosti α-Fe(Si) faze, sa porastom Tan, usled transformacije amorfne u kristalnu fazu. Prosečna veličina novoformiranih kristalita α-Fe(Si) faze ista je kao i veličini kristalita u neodgrevanoj leguri do Tan=773 K. Pri Tan>773 K dolazi do naglog povećavanja prosečne veličine kristalita ove faze, što uzrokuje slabiju pokretljivost magnetnih domena, zbog čega se smanjuje Ms. Isti trend promena Ms uočen je i za longitudinalnu i normalnu (perpendikularnu) orijentaciju uzorka u magnetnom polju u odnosu na temperaturu odgrevanja. Konstantan porast Hc sa porastom Tan, povezano je sa boridnim fazama gvožđa, čiji se udeo sa odgrevanjem takođe povećava. Naime, odgrevanjem se metastabilna faza Fe23B6 transformiše u stabilnu Fe2B fazu, a proces se završava na Tan= 723 K. Nemagnetni atomi bora (B) koji okružuju α-Fe smanjuju izmensku interakciju atoma Fe, što je razlog degradacije magnetno mekih svojstva. Odgrevane trake su analizirane i Mesbauerovom spektroskopijom, gde su rezultati pokazali da ni jedan od podspektara u potpunosti ne odgovara identifikovanim fazama Fe23B6 i Fe2B. Ovo se objašnjava rastvorljivošću elemenata Si i V u kristalnoj rešetki Fe, kao i bliskog atomskog faktora rasejanja atoma Fe i V, pa se pretpostavlja da u kristalnim rešetkama ovih faza ima u manjoj meri ugrađenih atoma V i Si. Pored toga na osnovu podspektara koji korespondiraju Fe(Si) fazi, pretpostavlja se da u pojedinim delovima ove faze ima različitog rasporeda prvih suseda atoma Fe, kao i ugrađenog V, što ukazuje na postojanje i drugih oblika kristalnih rešetki ove faze. Ove pretpostavke su potvrđene skenirajućim elektronskim mikroskopom gde su EDS analizom detektovana određena zrna bogata vanadijumom. Takođe, ovom metodom pronađena su i mesta bogata bakrom, što sugeriše na postojanje klastera atoma bakra koji se prvi izdvajaju prilikom kristalizacije FINEMET sistema i isti pospešuju nukleaciju α-Fe(Si) faze... ABSTRACT: This dissertation presents the results of examination of the alloy Fe72Cu1V4Si15B8, which belongs to the FINEMET-type family of alloys. The alloy was prepared with a rapid quenching of the melt on a rotating disc. The as-prepared alloy already contains nanocrystals of α-Fe(Si) and Fe23B6 phases, in an amorphous matrix, that is observed by XRD analysis and by Mössbauer spectroscopy. In addition, Mössbauer spectroscopy revealed the existence of significantly more crystal phases that, due to their low presence, were not detected by XRD analysis. The alloy was thermally treated, which induced structural changes that contributed to the changes in magnetic properties. First, the alloy was heated to 1073 K, at different rates (β = 5K/min, 10K/min and 20 K/min), and two crystallization peaks were found by DTA analysis: (i) from 750 K to 780 K, and (ii) from 875 K to 900 K (for β = 5 K/min). Both peaks are asymmetric, which indicates the complexity of the crystallization process. These peaks correspond to a single thermomagnetic peak in the range from 745 K to 875 K (for H = 7960 A/ m and β = 4 K/ min). Thermomagnetic measurements revealed the Curie temperature of the amorphous phase of the alloy at 615 K, and the Curie temperature of the crystallized alloy at 875 K. After that, the ribbon-shaped samples were annealed at different temperatures (Tan = 573 K - 973 K). It was found that at Tan = 773 K there was the huge increase in saturation magnetization (Ms) with a minimal increase in the coercive field (Hc). The increase in Ms is explained by the increase of the abundance of α-Fe (Si) phase, with the increase of Tan, due to the transformation of amorphous into crystalline phase. The average size of the evolved crystallites of α-Fe (Si) phase is the same as the size of crystallites in the as-prepared alloy up to Tan = 773 K. At Tan > 773 K there is a sharp increase in the average size of crystallites of this phase, which causes slow mobility of magnetic domains due to reduced width of the domain walls, that is why the Ms decreases. The same trend of changes in Ms was observed for both longitudinal and perpendicular orientation of the sample in the magnetic field with increase of the annealing temperature. The constant increase of Hc with the increase of Tan is connected with the boride phases of iron, whose weight fraction also increases with the annealing. By annealing, the metastable phase Fe23B6 is transformed into a stable Fe2B phase, and the process ends at Tan = 723 K. Nonmagnetic boron atoms (B) surrounding α-Fe reduce the exchange interaction of Fe atoms, and consequently, the degradation of magnetically soft properties occurs. The annealed ribbons were also analysed by Mössbauer spectroscopy, where the results showed that none of the sub-spectra fully corresponded to the identified Fe23B6 and Fe2B phases. This is explained by the solubility of the elements Si and V in the crystal lattice of Fe, as well as by the similar atomic scattering factor of Fe and V atoms. It is assumed that some of V and Si atoms are embedded in the crystalline lattices of these phases. In addition, based on the subspectra corresponding to the Fe (Si) phase, it is assumed that in some parts of this phase there is a different arrangement of the first neighbors of the Fe atom, as well as a built-in V, which indicates the existence of other crystalline forms of this phase. These assumptions were confirmed by scanning electron microscopy where certain vanadium-rich grains were detected by EDS analysis. Also, with this method, copper-rich sites were found, which suggests the existence of clusters of copper atoms that are formed at the onset of crystallization of the FINEMET system and they accelerate the nucleation of the α-Fe (Si) phase...

Istraživanje u okviru doktorske disertacije obuhvata uzorkovanja inhalativne frakcije praškastih materija generisane u zubotehničkoj laboratoriji i procesom brušenja čelika EN 90MnCrV8, primenu savremenih metodologija uzorkovanja, analizu uzorka laserskom difrakcijom i analizom slike, zasnovanom na mikrografijama skenirajućeg elektronskog mikroskopa i statističku obradu podataka. Osnovni cilj istraživanja je razvoj funkcionalnog modela za evaluaciju rezultata merenja karakteristika praškastih materija, koji je obuhvatio identifikaciju, procenu i vrednovanje karakteristika prahova, u cilju unapređenja tačnosti rezultata u vezi sa karakterizacijom čestica. Složena geometrija čestica je ispitana analizom 14 parametara, 6 koji definišu veličinu i 8 parametara koji opisuju morfološke karakteristike, upotrebom dva softvera za analizu slike. Dobijeni rezultati obrađeni su primenom metode analize glavnih komponenti i hijerarhijske klaster analize, čime se prevazišao problem subjektivnog prilaza i izvršila redukcija i selekcije reprezantativnih parametara na osnovu kojih se može dovoljno dobro definisati i okarakterisati uzorak., Тhis PhD thesis presented the development of the functional model for evaluation оf measuring results of powder materials’ characteristics, which involved the identification, assessment and evaluation of particles characteristics, in order to improve the accuracy of the results. Sampling of inhalation fraction of the powder materials’ was done in the dental laboratory and grinding process of the EN 90MnCrV8 steel. Particle analysis was performed whit laser diffraction and image analysis based on micrographics from scanning electron microscopy and data were statistically analyzed. The complex particle geometry was examined by analyzing 14 parameters, 6 which define the size and 8 parameters that describe the morphological characteristics, using two image analysis software. To deal with a large number of the numerical parameters used to characterise the particle geometry and the nonlinear relationships among these parameters, principal component analysis (PCA) and hierarchical cluster analysis (CA) algorithm was applied to identify representative numerical descriptors within each group.

U disertaciji je ispitana termička stabilnost pet kompleksa prelaznih metala (Cu, Ni i Zn) sa anjonima aromatičnih polikarboksilnih kiselina: ftalne (pht), izoftalne (ipht) i piromelitne (pyr) kiseline i različitim aminskim ligandima, kao što su etilendiamin (en), bipiridin (bipy) i 2,2'-dipiridilamin (dipya). Razmatrani kompleksi [Cu2(bipy)2(pht)2]·4H2O, Na2[Cu(pht)2]·2H2O, K2[Cu(pht)2]·2H2O, [Zn(dipya)(ipht)]n i [Ni2(en)2(H2O)6(pyr)]·4H2O sintetisani su reakcijom izmene liganada. Strukture kompleksa detaljno su opisane zajedno sa uporednom analizom strukturnih karakteristika. Posebna pažnja posvećena je načinu koordinacije odgovarajućeg polikarboksilato-jona i konformaciji karboksilat-grupa koji uslovljavaju različitu dimenzionalnost (0 – 2D) ispitivanih materijala... Thermal stability of five transition metal (Cu, Ni and Zn) complexes containing the anions of aromatic polycarboxylic acids: phthalic (pht), isophthalic (ipht) and pyromellitic acid (pyr), and different amine ligands such as ethylenediamine (en), bipyridine (bipy) and 2,2'-dipyridylamine (dipya) was investigated. The examined complexes [Cu2(bipy)2(pht)2]·4H2O, Na2[Cu(pht)2]·2H2O, K2[Cu(pht)2]·2H2O, [Zn(dipya)(ipht)]n and [Ni2(en)2(H2O)6(pyr)]·4H2O were synthesized by ligand exchange reaction. Structures of the complexes are described in detail together with a comparative analysis of structural characteristics. Special attention has been devoted to the coordination mode of the corresponding polycarboxylato ion and the conformation of the carboxylate groups which cause the different dimensionality (0 – 2D) of the investigated materials...

Uzorci zemljišta iz povšinskog sloja dubine 0 - 10 cmprikupljeni su sa 121 lokacije na gradskom području NovogSada. Ispitivano područje obuhvatilo je površinu (4 x 5)km2,koja je podeljena na mrežna polja veličine (400 x 400) m2i u svakom polju uzet je po jedan uzorak. Za 121 uzorakgradskog zemljišta Novog Sada ispitana su fizičko-hemijskasvojstva zemljišta, ukupni i pristupačni sadržaj metala (As,Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, Zn) i njihova prostorna raspodela.Konturne mape prostorne raspodele metala u zemljištudobijene su korišćenjem interpolacijske metode običnogkriginga. Za pojedine uzorke izvršeno je razdvajanje česticapo veličinama frakcionisanjem u vodi pomoću sita različitihveličina i identifikovani su minerali prisutni u frakciji prah +glina. Aktivnosti radionuklida „unsupported” 210Pb i 137Csodređene su za jedan deo uzoraka zemljišta u Novom Sadu iza uzorke zemljišta pored fabrike akumulatora u Somboru.Ispitana je i vertikalna distribucija stabilnog i radioaktivnogPb u zemljištu.Na 14 lokacija u Novom Sadu prikupljeno je 35 uzorakasnega direktno sa asfaltnih puteva i sa zemljanih površina uokolini puteva i na pešačkim ostrvima. Raspodela čestica poveličinama i ukupne koncentracije metala (Al, Ca, Cu, Fe, K,Na, Mn, Ni, Pb, Zn) određene su analizom filtriranih uzoraka,a za 4 uzorka ispitana je morfologija čestica i urađenasemikvantitativna analiza čestica u suvoj materiji.Prilikom obrade rezultata merenja primenjene su metodedeskriptivne statistike i multivarijacione statističke analize ucilju identifikacije izvora zagađenja i određivanja povezanostiizmeđu samih metala i drugih parametara., A total of 121 surface soil samples were collectedacross the central part of Novi Sad covering a surfacearea (4 km x 5 km). The physicochemical properties,pseudo total and available metal concentrations (As,Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, and Zn) were determined.Contour maps of spatial distribution of the investigatedmetals were obtained using ordinary kriginginterpolation method. Separation of different particlesize fractions by wet sieving and identification ofminerals in the clay and silt fraction for some soilsamples were performed. Specific activities ofradionuclides “unsupported” 210Pb and 137Cs weremeasured in forty soil samples collected in urban areaof Novi Sad and industrial area of Sombor (near abattery manufacturer). Vertical distribution of stable andradioactive Pb for two samples from the industrial soilwas examined.Thirty five snow samples were collected at fourteenlocations near crossroads in Novi Sad. The sampleswere taken directly from the road surface and from theground surface in the vicinity of roads and onpedestrian islands. Particle size distribution and totalconcentration of the metals (Al, Ca, Cu, Fe, K, Na, Mn,Ni, Pb, Zn) were determined for filtered samples. Semi-quantitative analysis of the particles was conducted andmorphology of the particles was examined for drymatter of four snow samples.Methods of descriptive and multivariate statistics andgeostatistics were carried out for the analysis andinterpretation of the data.