Search

Glucocorticoid hormones are involved in regulation of cell processes and coordinate physiological response to diverse signals. These hormones, through interaction with specific intracellular receptors, coordinate components of physiological repertoires by activating the expression of gene networks. Thus hormone-receptor complexes may function as key constituent in regulation of specific cell functions as well as in provoking differentiation in already determined cells. Analysis of steroid receptors are important for understanding of molecular details of transcriptional control as well as providing the insight as to how an individual transcriptional factor such as glucocorticoid receptor, contributes to cell identity and function. The purpose of this review is to establish the general molecular mechanism of glucocorticoid action and mechanism associated hormone-receptor complexes with the control of differential patterns (i.e. "positive" and "negative") of gene expression. One of the examples of two signal pathways regulating opposite gene expression are NF-kB and GR-mediated signal pathways. These pathways have important and opposite roles in the immune function. NF-kB is transcription factor which induces the expression of many genes that participate in immune and inflamatory response, while GR is transcription factor that serves as antiinflammatory agent and immune suppressor. Their interactions within the cell, although not yet completely understood, appear to be an important, possibly even the primary mechanism of immune homeostasis. It has not been established that glucocorticoid sensitivity can be caused by mechanisms other than changes of GR number and properties, although recent studies have indicated that receptor isoforms and transcriptional factors may modulate glucocorticoid responsiveness by interacting with receptor protein or directly at the site of DNA binding. The aim of this review is also to describe the role of glucocorticoid receptors in mechanism of glucocorticoid action on cell functions, including immune responses, as well as to present emerging issues on clinical aspects of molecular mechanisms of glucocorticoid action. Glikokortikoidni hormoni su uključeni u regulaciju ćelijskih procesa koji koordiniraju fiziološke odgovore na različite signale. Ovi hormoni u kompleksu sa specifičnim ćelijskim receptorima preko aktivacije ekspresije mreže različitih gena učestvuju u koordinaciji komponenti koje su u osnovi fizioloških odgovora. Na taj način kompleksi hormona i receptora funkcionišu kao ključni faktor u regulaciji specifičnih ćelijskih funkcija, a takođe podstiču i procese diferencijacije u već determinisanim ćelijama. Analize glikokortikoidnih receptora (GR) su značajne, kako za bolje upoznavanje transkripcione kontrole, tako i za objašnjenje kako pojedini transkripcioni faktori, kao što su GR, doprinose identitetu ćelije i njenom funkcionisanju. U ovom radu su prikazani opšti principi molekulskog mehanizma delovanja glikokortikoida, kao i mehanizmi koji povezuju komplekse hormona i receptora sa kontrolom različitog tipa („pozitivnom” ili „negativnom”) genske ekspresije. Jedan od primera za signalne puteve koji suprotno regulišu aktivnost gena su nukleusni faktor kapaB (NFκB) i signalni putevi posredovani sa GR. Ovi putevi imaju suprotne uloge u regulaciji funkcionisanja imunskog sistema. NFκB je transkripcioni faktor koji indukuje ekspresiju gena uključenih u imunske i zapaljenjske procese. GR je takođe transkripcioni faktor, ali deluje kao antiinflamacioni i imunosupresivni agens. Njihove interakcije su značajne u ćelijama imunskog sistema, iako još nisu potpuno objašnjene; one su možda čak i primarne u mehanizmu imunske homeostaze. Do sada nije dokazano da ćelijska senzitivnost na delovanje glikokortikoida zavisi od mehanizama koji ne uključuju promene količine i funkcionalnih osobina GR. Međutim, novija istraživanja pokazuju da izoforme receptora i transkripcioni faktori mogu da menjaju ćelijski odgovor na glikokortikoide preko interakcije sa receptornim proteinom ili direktno sa mestima vezivanja na DNK. U ovom radu su takođe prikazani podaci iz literature o ključnoj ulozi glikokortikoidnih receptora u mehanizmu delovanja glikokortikoida u regulaciji ćelijskih funkcija, uključujući i ćelije imunskog sistema, kao i podaci o kliničkim aspektima molekulskog delovanja glikokortikoida.