Search

Artykuł ukazuje proces decyzyjny tłumacza oraz stosowanie strategii i technik przekładowych w tłumaczeniu na język angielski współczesnej polskiej powieści kryminalnej pt.,,Seans w Domu Egipskim”. Głównym celem studium jest przeanalizowanie problemów tłumaczeniowych, takich jak kulturemy lub idiomy oraz rozważenie luk pragmatycznych, które pojawiają się w procesie tłumaczenia powieści z polskiego na angielski. Dynamiczna i kontekstowa analiza strategiczna poprowadzona zgodnie z metodologią ARTS (badania w działaniu) oraz oparta na minimalistycznym modelu kompetencji według Pyma z 2003 roku, prowadzi do wniosków na temat istoty wiedzy kulturowej, świadomości znaczeń kulturowych zakodowanych w kulturemach, a także założeń pragmatycznych w komunikacji międzykulturowej. Wnioski z przedstawionego studium przypadku podkreślają mediacyjną rolę tłumacza podczas „strategicznej gry tłumaczeniowej” oraz w pokonywaniu barier komunikacyjnych wynikających z różnic kulturowych.

The cultural orientation in translation leads to the consideration of the compensation strategy in translating culture. After presenting the cultural turn which took place in translation studies in the 1980s as well as definitions of the key terms of strategy and compensation, examples of several American and one Cypriot cultureme are discussed in order to grasp the nature of compensation and broaden the awareness of the role of culture in translation. The analysis of examples concludes with a claim that the translator is an interpreter of cultural presuppositions, references, connotations and meanings based on a diverse spectrum of pragmatic knowledge, and the appropriate understanding of the former emerges from the philosophy of translation compromise and the ensuing strategy of compensation.

The translator’s intuition in Translation Studies research In the era of a tremendous growth of a ‘non‑existing’ discipline of translation studies and a gradual de‑humanisation of translation in its pragmatic aspect via an extensive use of new technologies, exploring a scholarly controversial, and yet valid concept of “the translator’s intuition” is both risky and relevant. The aim of the study is to address the paradox and analyse the concept of intuition against a few selected TS research models, explicate the latter, and in particular, focus on the well‑known competence models. An overview of their development demonstrates how intuition is an element of creation during the translation process. Going beyond reasonable cognition, it is empirically observable and in such a perspective it provides an interesting insight into the translation process and translator competence.

Krztusiec jest ostrą chorobą zakaźną wieku dziecięcego, najbardziej niebezpieczną dla noworodków i niemowląt. Przed erą wprowadzenia powszechnych szczepień przeciwkrztuścowych krztusiec występował jako choroba endemiczna charakteryzująca się wysoką zapadalnością, wysokim odsetkiem śmiertelności, szczególnie w 1. roku życia, oraz licznymi powikłaniami. Po wprowadzeniu szczepień ochronnych przez pewien okres obserwowano tendencję spadkową zachorowań. Obecnie współczynnik zapadalności wzrasta (wPolsce 3,45 w2009 roku vs 2,25 w2008 roku), a przyczyn tego zjawiska upatruje się w szybkim wygasaniu odpowiedzi poszczepiennej u dzieci starszych, co czyni je podatnymi na zakażenie. W ciągu ostatniej dekady odnotowuje się systematyczny wzrost zachorowań na krztusiec wśród młodzieży i osób dorosłych. Fakt ten skłania do intensyfikacji prac nad opracowaniem nowych, skutecznych szczepionek przeciwko krztuścowi przeznaczonych do stosowania w profilaktyce krztuśca u młodzieży i dorosłych. Rejestracja w 2005 roku w USA dwóch nowych szczepionek skojarzonych dTap zawierających acelularny komponent krztuśca, toksoid tężcowy oraz obniżoną ilość toksoidu błoniczego [Boostrix, GlaxoSmithKline (od 10. do 18. r.ż.) oraz Adacel, Sanofi Pasteur (od 11. do 64. r.ż.)] jest pierwszym krokiem ku poprawie sytuacji epidemiologicznej wcałym społeczeństwie. Tym bardziej, że dotychczasowe badania potwierdzają ich immunogenność i profil bezpieczeństwa. W pracy przedstawiono sytuację epidemiologiczną zachorowań na krztusiec wPolsce i na świecie oraz aktualne strategie zapobiegania tej chorobie. Nowoczesna profilaktyka krztuśca polegająca na powszechnym wprowadzeniu programu szczepień u osób dorosłych i młodzieży (obejmującego strategie tzw. kokonu i podawania dawki przypominającej dTap) wydaje się aktualnie najskuteczniejszym sposobem zmniejszenia częstości występowania krztuśca w całej populacji.

W pracy omówiono aspekty praktyczne dotyczące zasad wykonywania szczepień ochronnych w Polsce. Zwrócono uwagę na prawidłowe przeprowadzanie kwalifikacji do szczepień, odpowiedni dobór szczepionek, schemat i technikę ich podawania. Uodpornienie czynne przeciwko chorobom zakaźnym u dzieci i młodzieży jest wykonywane według narodowych programów szczepień ochronnych, a w przypadku zagrożeń epidemicznych dodatkowo przeprowadzane są szczepienia akcyjne w grupach wysokiego ryzyka. Przed każdym szczepieniem należy przeprowadzić odpowiednią kwalifikację lekarską, uwzględniającą wywiad, badanie fizykalne, ocenę ryzyka ewentualnych odczynów poszczepiennych lub wskazań do szczepień zalecanych. Bardzo pomocny w uzyskaniu wywiadu przed szczepieniem i w jego interpretacji jest 10-punktowy „Kwestionariusz wywiadu przesiewowego przed szczepieniami dzieci i młodzieży”. Należy ściśle przestrzegać wieku, w którym realizuje się szczepienia, oraz odstępów czasowych pomiędzy szczepionkami żywymi lub kolejnymi dawkami tej samej szczepionki. Wykonywanie wielokrotnych iniekcji podczas realizacji szczepień wymaga stosowania różnych sposobów eliminacji doznawanego przez dziecko bólu. Należą do nich m.in.: karmienie piersią podczas szczepienia, podawanie roztworu sacharozy, stosowanie preparatów miejscowo znieczulających skórę lub środków przeciwbólowych. Pewne problemy w kwalifikacji do szczepień ochronnych stwarzają lekarzowi dzieci z chorobami alergicznymi. Należy podkreślić, że tylko uczulenie w stopniu anafilaksji na antygeny szczepionkowe czy inne składowe szczepionki jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do jej stosowania. Dzieci z chorobami przewlekłymi powinny być szczepione w okresach remisji choroby i otrzymywać dodatkowo szerszy niż obowiązkowy zakres szczepień.

Szczepienia ochronne należą do podstawowych i najważniejszych działań profilaktycznych. W pracy przedstawiono najnowsze zmiany w zaleceniach dotyczących szczepień ochronnych w grupie noworodków zdrowych oraz z grup wysokiego ryzyka, tj. wcześniaków, oraz w populacji niemowląt. W ostatnich latach nastąpiły w Polsce istotne zmiany dotyczące uodpornienia populacji wieku rozwojowego przeciwko gruźlicy. Według najnowszych wytycznych szczepienie BCG należy wykonać jednorazowo, jak najszybciej po urodzeniu dziecka, jednak niekoniecznie w 1. dobie życia, ale w dowolnym dniu pobytu w oddziale noworodkowym. Zniesiono też obowiązek oceny wielkości blizny poszczepiennej u 12-miesięcznych niemowląt. Obowiązuje natomiast kontrola dokumentacji medycznej w 1. roku życia dziecka w celu sprawdzenia, czy wykonane zostało szczepienie BCG. U wcześniaków, należących do grupy wysokiego ryzyka ciężkich zakażeń, głównie bakteryjnych, nie należy opóźniać realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych; przy dobrym stanie klinicznym powinny być wykonywane zgodnie z wiekiem kalendarzowym. Dzieciom tym trzeba także rozszerzać program czynnego uodpornienia o aktualnie dostępne w Polsce szczepionki zalecane. O stałym zagrożeniu chorobami zakaźnymi na świecie informują raporty WHO. W ostatnim raporcie, opublikowanym w 2008 roku, przedstawiono grupy najgroźniejszych chorób, wymagających priorytetowych działań prewencyjnych, do których zaliczono m.in. zakażenia pneumokokowe i meningokokowe, grypę i ospę wietrzną. Od października 2008 roku w Polsce wprowadzono obowiązkowe,refundowane szczepienia dla dzieci z grupwysokiego ryzyka przeciwko pneumokokom do 5.r.ż. i ospie wietrznej do 12. r.ż. Należy mieć nadzieję, że dzięki postępowi wakcynologii i wdrażaniu nowych szczepionek możliwa będzie coraz skuteczniejsza ochrona populacji wieku rozwojowego przed licznymi chorobami.

Action Research in Translation Studies. Self-reflection in translation research training Demonstrating a diversity within TS research, the study enquires into ARTS as a new methodology. The aim of the paper is to define ARTS, localize it among major TS research models, present its components and characteristics and argument for its usefulness and relevance in translator training. Basic assumptions of this methodology are illustrated on the chosen example of an M.A. project, namely translation action with critical reflection, implementing the practitioner‑researcher’s knowledge and experience, and strategic translating in a cyclic process. Implementing ARTS in translator education is a methodological response to a greater professionalization of the discipline and Kiraly’s modern educational model with student being an active participant‑translator in the process of training.