Search

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza znaczeń i konotacji nazw šěry i šědźiwy w języku górnołużyckim. Przyjęte tło porównawcze z językami czeskim i polskim pozwoliło wydobyć zarówno podobieństwa w konceptualizacji tej barwy, jak i typowe wyłącznie dla górnołużycczyzny zakresy odniesień. Różnice pomiędzy trzema porównywanymi językami dotyczą liczby, bogactwa wyrażeń realizujących odpowiednie konotacje. W języku górnołużyckim widać m.in. kalki wyrażeń niemieckich, co wynika z bliskiego kontaktu mniejszościowych języków łużyckich z niemczyzną oraz dwujęzyczności Łużyczan. The paper presents an analysis of the meanings and connotations of the names šěry and šědźiwy in the Upper Sorbian language. The adopted background for comparison with Czech and Polish has made it possible to highlight both the similarities in the conceptualization of this colour and the scopes of references typical only for the Upper Lusatian region. The differences between the three compared languages relate to the number of expressions that carry the appropriate connotations. The Upper Sorbian language contains, among other things, clichés of German expressions, which results from the closeness of the minority Lusatian languages with German and the bilingualism of the Sorbs.

Artykuł dotyczy nieopracowanego dotychczas tematu, jakim jest górnołużycka leksyka o proweniencji mitologicznej, zarówno grecka oraz rzymska, jak i słowiańska. Zgromadzony na potrzeby analizy materiał pokazuje, że mitologizmy stanowią ważną część górnołużyckiej leksyki i są żywym tworzywem literackim. Bogatszy i bardziej zróżnicowany wydaje się zasób jednostek pochodzących z mitologii greckiej i rzymskiej. Wśród zebranych jednostek znalazły się jedno- i wielowyrazowe mitologizmy w znaczeniach prymarnych, metaforycznych oraz mitologizmy fachowe. Są to przede wszystkim nazwy własne, ale nie brak też leksyki pospolitej. The paper concerns a topic that has not been previously elaborated, namely the lexis of Upper Sorbian of mythological provenance, both Greek and Roman as well as Slavic. The material collected for the analysis shows that mythologisms form an important part of the Upper Sorbian lexis and are a vivid literary material. The resource of units from Greek and Roman mythology seems richer and more diverse. The collected units include one- and multi-word mythologisms having primary and metaphorical meanings, as well as specialist mythologisms. These are first and foremost proper names, but also common lexis.

Niniejszy artykuł podejmuje problematykę interferencji językowych pojawiających się w tłumaczeniach z języka czeskiego na język polski, postrzeganych jako źródło błędów przekładowych. Szczegółowo omawiane są dwa zagadnienia translatoryczne: kwestia tłumaczenia form adresatywnych oraz problem przekładu związków frazeologicznych. W ramach analizy tych zagadnień wskazywane są także czynniki wpływające na powstawanie błędów oraz sposoby ich eliminacji. Materiał egzemplifikacyjny pochodzi z tłumaczeń studentów bohemistyki. This chapter is devoted to the problem of linguistic interference that occurs in translations from Czech to Polish, perceived as a source of translation errors. Two issues are discussed in detail: translating forms of address and translating phraseology. As part of the analysis of these issues, factors affecting the occurrence of errors and ways to eliminate them are also indicated. Exemplificatory material comes from translations made by students of Czech philology.

Ptaki są ważnym elementem przyrody występującym w kulturze Górnołużyczan. Widać to przede wszystkim w górnołużyckiej literaturze, malarstwie oraz muzyce. Znajduje to również potwierdzenie w języku, szczególnie zaś w górnołużyckich przysłowiach i frazeologizmach zawierających „ptasi” komponent. Ponadto jednym z najbardziej żywotnych obyczajów jest ptasie wesele (głuż. ptači kwas) – doroczny zwyczaj obchodzony 25 stycznia. Birds are an important element of nature found in the Upper Sorbian culture. This can be seen above all in Upper Sorbian literature, painting and music. This is also confirmed in the language, especially in Upper Sorbian proverbs and idioms containing the "bird" component. Moreover, one of the most vital customs is birds‘ wedding (in Upper Sorbian ptači kwas) – an annual habit celebrated on 25th January.

Analiza zgromadzonego materiału pokazuje, że komponent łza odgrywa ważną rolę w znaczeniu globalnym omawianych frazeologizmów. Zdecydowana większość z nich zawiera komponent łza / łzy w znaczeniu ‘płacz’, które pokrywa się z semantyką całościową frazeologizmów. Natomiast porównanie zebranego materiału z odpowiednimi frazeologizmami czeskimi i górnołużyckimi ujawnia dużą różnicę ilościową. Znacznie większa liczba tego typu jednostek w języku polskim świadczyć może o tym, że w polszczyźnie zauważa się i wykorzystuje szczególną wartość semantyczną tego komponentu jako objawu zewnętrznego emocji. Z drugiej strony, niemal wszystkie zgromadzone frazeologizmy czeskie i górnołużyckie mają identyczne bądź podobne odpowiedniki frazeologiczne w języku polskim, co wynika z podobnych skojarzeń lub ze wspólnoty kulturowej (np. frazeologizmy pochodzenia biblijnego czy antycznego). The analysis of the collected material shows that the tear component plays an important role in the global meaning of the discussed phraseologisms. The vast majority of them contains the tear component in the meaning of ‘crying,’ which coincides with the comprehensive semantics of phraseologisms. However, the comparison of the material with the appropriate Czech and Upper Sorbian phraseology reveals a large quantitative difference. A considerably bigger number of such units in Polish may indicate that this language notes a special semantic value of this component and uses it as a symptom of external emotions. On the other hand, almost all of the collected Czech and Upper Sorbian phraseologisms have identical or similar phraseological equivalents in Polish, which results from similar associations or from a common cultural community (e.g. the phraseologisms of biblical or ancient origin).

W rozwoju górnołużyckiej terminologii (i języka górnołużyckiego w ogóle) wymienić można trzy etapy: 1) okres odrodzenia narodowego (2. poł. XIX wieku); 2) lata po drugiej wojnie światowej; 3) okres po przewrocie społeczno-politycznym 1989/1990. Zmianom politycznym i społecznym towarzyszył gwałtowny rozwój słownictwa, w tym również terminologii. Jednocześnie pojawiały się pewne tendencje rozwojowe, które w różnym stopniu wpływały na kształtowanie się terminologii poszczególnych dziedzin nauki. The development of Upper Sorbian terminology (and the Upper Sorbian language in general) can be divided into three stages: 1) the period of national revival (the second half of the 19th century); 2) the years after the Second World War; 3) the period after the socio-political revolution of 1989/1990. The political and social changes were accompanied by a rapid development of vocabulary, including terminology. At the same time, there appeared some tendencies that to varying degrees influenced the development of terminology of particular fields of science.

Wydany w 1866 roku Łužiski serbski słownik Křesćana Bohuwěra Pfula powstał pod wpływem idei łużyckiego odrodzenia narodowego i stanowi pierwsze prawdziwe opracowanie leksyki języka górnołużyckiego. Słownik odzwierciedla rozwój słownictwa górnołużyckiego w okresie odrodzenia narodowego (głównie w latach czterdziestych i pięćdziesiątych), a także ukazuje ówczesne tendencje językowe, m.in zapożyczanie leksyki z języków słowiańskich (głównie czeskiego) czy tworzenie neologizmów. Wszystkie te zabiegi są wyrazem świadomego dążenia do ożywienia i wzbogacenia górnołużyckiej leksyki. Słownik Pfula przedstawia obraz odradzającego się w XIX wieku jednolitego literackiego języka górnołużyckiego i stanowi cenne źródło do historii tego języka. Łužiski serbski słownik by Křesćan Bohuwěr Puful was published in 1866. It was a product of Lusatian national awakening and became the first real scientific work on Upper Lusatian lexis. The dictionary describes the development of Upper Lusatian lexis during the time of national awakening (mostly during 40’ and 50’). It also presents linguistic tendencies of the time, such as borrowings from other Slavic languages (mostly Czech) or creation of neologisms. All those processes are evidence for conscious efforts to revive and enrich Upper Lusatian lexis. Pufl’s dictionary is a picture of a 19th century revival of Upper Lusatian literary language. It is also valuable source of knowledge of the language’s history.

Ekscerpcja górnołużyckiego słownictwa z niemieckimi objaśnieniami nawiasowymi pozwoliła zebrać w krótkim czasie bogaty materiał leksykalny do analizy i przeprowadzić badania statystyczne, które w jakimś stopniu pomogły w ocenie roli prasy górnołużyckiej w rozwoju leksyki tego języka. Zgromadzone z rocznika 2011 "Serbskich Nowin" słownictwo okazało się niezwykle ciekawe pod względem semantycznym. Pokazuje ono rozwój górnołużyckiej leksyki oraz odzwierciedla zmiany społeczne i ekonomiczne, jakie dokonały się w ostatnich latach. Objaśniane słownictwo to wyrazy mało znane lub nowe. The extraction of Upper Sorbian vocabulary with German glosses in parentheses allowed researchers to collect, in a short time, rich lexical material for study and to conduct statistical analyses, which, to some extent, helped to evaluate the role of the Upper Lusatian press in the development of the lexis of this language. The vocabulary extracted from the daily newspaper Serbske Nowiny (the issues of 2011) proved to be very interesting semantically. This collection of words illustrates the development of the Upper Sorbian lexis and reflects the social and economic changes which have taken place in recent years. The words explained in parentheses were poorly known or new.

W górnołużyckich zbiorach paremiologicznych zachowało się wiele przysłów dających obraz stosunków społecznych panujących na Łużycach w wieku XIX i wcześniej. W zebranym materiale dają się wyróżnić dwie grupy przysłów. W pierwszej znajdują się paremie obrazujące status Łużyczan jako mniejszości etnicznej, w drugiej – ich sytuację jako przedstawicieli określonej warstwy społecznej. Zgromadzone przysłowia pokazują Łużyczan jako mniejszość etniczną, która musiała się opierać żywiołowi niemieckiemu; walczyć o zachowanie własnego języka i zwyczajów. Z drugiej strony jest to mniejszość, która należy do niższych warstw społecznych i boleśnie odczuwa nierówności klasowe. Jest to jednak grupa społeczna świadoma swojej sytuacji i domagająca się praw. The proverbs that have been preserved in Upper Sorbian paremiological collections illustrate the social relations in Lusatia in the 19th century and earlier. The research material can be divided into two classes. The first group includes proverbs that picture the Lusatian Sorbs as an ethnic minority. The other class of proverbs describes the situation of Lusatian Sorbs who represent a specific social group. The collected research material presents Lusatian Sorbs as an ethnic minority that had to resist the Germans and fight for the preservation of their own language and traditions. Lusatian Sorbs are a lower class minority group that suffers from social inequalities. They are, however, aware of their situation and claim their rights.

Niniejsza praca ukazuje rozwój zapożyczeń czeskich, a właściwie terminologii naukowej pochodzenia czeskiego w języku górnołużyckim od połowy XIX wieku aż po czasy współczesne. Podstawę ekscerpcji materiału stanowił wydany w 1866 roku Łužiski serbski słownik Křesćana Bohuwěra Pfula. Analizą objęte zostały hasła kwalifikowane przez samego leksykografa jako bohemizmy (łącznie 1494 wyrazy hasłowe), które następnie zostały porównane z materiałem zawartym w późniejszych słownikach górnołużyckich oraz w górnołużyckim korpusie tekstowym HOTKO (w pojedynczych przypadkach również w innych tekstach źródłowych). Takie podejście pozwoliło w pełni pokazać losy zapożyczeń czeskich w górnołużycczyźnie. Jednocześnie dało choćby częściową odpowiedź na pytanie, dlaczego niektóre zapożyczenia nie utrzymały się w języku, a pośrednio pozwoliło także pokazać rozwój górnołużyckiej terminologii naukowej w ogóle. Zebrany materiał został podzielony na dwie grupy: terminologię naukową i słownictwo ogólne. Niniejsza rozprawa stanowi pierwszą część opracowania zagadnienia rozwoju zapożyczeń czeskich w języku górnołużyckim. Z 432 terminów pochodzenia czeskiego zachowało się do dziś 132, czyli 30%. Najwięcej utrzymało się nazw geograficznych (13 z 22 zapożyczeń) i zoologicznych (39 z 74 zapożyczeń), tj. odpowiednio 59% i około 53% wszystkich przejętych nazw geograficznych i zoologicznych. Następne w kolejności są nazwy geologiczne (9 z 26, czyli około 35%), terminy z zakresu literatury, mitologii, sztuki i architektury (13 z 38, czyli ponad 34%), nazwy botaniczne (20 z 59, czyli około 34%), terminy matematyczne (5 z 19, czyli ponad 26%), terminy z różnych dyscyplin naukowych (6 z 27, czyli ponad 22%), a także terminy lingwistyczne (3 z 14, czyli ponad 21%), anatomiczne i medyczne (10 z 48, czyli ponad 20%) oraz fizyczne i astronomiczne (3 z 15, czyli 20%). W mniejszym stopniu zachowały się nazwy chemiczne (10 z 70, czyli ponad 14%) i terminy filozoficzne (1 z 11, czyli 9%). Nie utrzymał się żaden termin z zakresu prawa. Wiele z zachowanych bohemizmów występuje jako terminy samodzielne, pozostałe jako synonimy innych nazw, np. internacjonalizmów lub germanizmów. Część z nich notowana jest w słownikach jako przestarzałe, niektóre zaś należy chyba uznać za takie ze względu na fakt, że jako ostatnie rejestrują je pojedyncze słowniki z lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. The work discusses the development of Czech borrowings, and more precisely, of scientific terminology of Czech origin in the Upper Sorbian language, beginning with the mid-19th c. till the present day. The analysed material has been excerpted from the Łužiski serbski słownik compiled by Křesćan Bohuwěr Pful and published in 1866. The object of investigation are entries qualified by the lexicographer himself as Bohemisms (1494 entry words in total), which are subsequently compared with the material included in later Upper Sorbian dictionaries as well as the HOTKO Upper Sorbian text corpus (and in individual cases also in other source texts). Such an approach has allowed for a thorough overview of the fate of Czech borrowings in Upper Sorbian. At the same time it has offered at least a partial answer concerning the question as to why some borrowings have not survived in the language,. Indirectly, it has also made it possible for us to trace the development of Upper Sorbian scientific terminology altogether. The collected material has been divided into two groups: scientific terminology and general vocabulary. The present dissertation constitutes the first part of the analysis of the question concerning the development of Czech borrowings in Upper Sorbian. Out of 432 terms of Czech origin in all 132 have survived to date, i.e. 30%. The most numerous items preserved concern geography (13 out of 22 loans) and zoology (39 out of 74 loans), i.e., 59% and ca. 53% of all the geographical and zoological terms borrowed, respectively. The following in order are geological terms (9 out of 26, i.e. ca. 35%), the terminology in the field of literature, mythology, art and architecture (13 out of 38, i.e. more than 34%), botanical terms (20 out of 59, i.e. ca. 34%), mathematical terms (5 out of 19, i.e. over 26%), vocabulary from various scientific disciplines (6 out of 27, i.e. over 22%), linguistic terminology (3 out of 14, i.e. over 21%), anatomical and medical vocabulary (10 out of 48, i.e. over 20%) as well as terms from the fields of physics and astronomy (3 out of 15, i.e. 20%). The less frequently preserved items are those related to chemistry (10 out of 70, i.e. over 14%) and philosophy (1 out of 11, i.e. 9%), no legal terminology, however, has survived. Many of the identified Bohemisms function as independent items, whereas the remaining ones are synonyms of other terms, e.g. internationalisms or Germanisms. Some of those are marked as obsolete in dictionaries, while others probably need to be recognised as such due to the fact that they appear only in individual dictionaries not later than the 1950s.

Punktem wyjścia do rozważań na temat form grzecznościowych w języku czeskim stał się niedokończony artykuł Pani Profesor Teresy Zofii Orłoś . Onkání i onikání jako formy grzecznościowe używane były w czeszczyźnie przede wszystkim w XVIII wieku. W okresie odrodzenia narodowego nie zostały one włączone do normy literackiej (w tej funkcji używa się 2.os. lmn., czyli tzw. vykání), ale w codziennej komunikacji werbalnej pojawiały się jeszcze długo. Dzi ś onikání używa się jako elementu pozwalającego wyrazić ironię, parodię. W literaturze wykorzystywane bywa jako środek stylizacji czy charakterystyki bohaterów; przede wszystkim jako element charakteryzujący osoby proste lub Żydów (np. w żydowskich anegdotach). Brak form onkání i onikání we współczesnej czeszczyźnie pokazuje, że norma grzecznościowa się zmienia. Nie jest ona dana raz na zawsze. Professor Teresa Zofia Orłoś' s unfinished article has become a stimulus to write this paper on polite forms in the Czech language. The polite forms onkání and onikání were mainly used in Czech in the 18th century. During the Czech Revival they were not included in the literary norm (the 2nd person pl., i.e. vykání is used), however, in everyday communication they have appeared for a long period of time. Today onikání is used as an element expressing irony or parody. In literature it is used as a means of stylization of heroes description, particularly characterizing simple people or Jews (e.g. in Jewish anecdotes). The lack of onkání and onikání in contemporary Czech shows that the norm of polite forms undergoes changes. It is not given for good.

Przysłowia wyrażają poglądy ludu na życie i otaczający go świat. Wśród poruszanych tematów ważne miejsce zajmuje kwestia wiary. Obraz wiary Łużyczan widziany przez pryzmat wizji piekła i nieba utrwalonej w górnołużyckich przysłowiach przedstawia się dość interesująco. Z jednej bowiem strony potwierdza stereotypowe wyobrażenie nieba i piekła jako przestrzeni pomiędzy dwoma przeciwstawnymi biegunami, jakimi są dobro i zło. Niebo jest wartością najwyższą i miejscem nagrody za cierpienie na ziemi, natomiast piekło jest miejscem kary za popełnione grzechy, miejscem, z którego nie ma powrotu. Ponadto bardzo wyraźnie pokazuje, iż zasady moralne są jasno określone i wiążą się ściśle z nauką Kościoła. Z drugiej strony, pozwala poznać stosunki społeczne panujące na wsiach łużyckich w minionych stuleciach. Proverbs express the opinions of the populace on life and the surrounding world. The question of faith occupies an important place among the commented topics. The picture of faith of Lusatians - as seen through the prism of the vision of heaven and hell preserved in the Upper Sorbian proverbs - seems to be quite interesting. Pn the one hand, it confirms stereotypical conceptions of heaven and hell as a space between two opposite poles which are good and evil. Heaven is the supreme value and the place of reward for suffering on earth, whereas hell is the place of punishment for the committed sins, the place from which there is no return. Moreover, the proverbs show distinctly that moral principles are clearly determined and closely linked with the teachings of the Church. On the other hand, they allow one to become acquainted with social relationships prevailing in the Lusatian countryside in the bygone centuries.

Professor Teresa Zofia Orłoś‘s unfinished article has become a stimulus to write this paper on polite forms in the Czech language. The polite forms onkání and onikání were mainly used in Czech in the 18th century. During the Czech Revival they were not included in the literary norm (the 2nd person pl., i.e. vykání is used), however, in everyday communication they have appeared for a long period of time. Today onikání is used as an element expressing irony or parody. In literature it is used as a means of stylization of heroes’ description, particularly characterizing „simple” people or Jews (e.g. in Jewish anecdotes). The lack of onkání and onikání in contemporary Czech shows that the norm of polite forms undergoes changes. It is not given for good.

Rozwiązywanie złożonych problemów optymalizacji dyskretnej znajduje zastosowania praktyczne w wielu dziedzinach aktywności człowieka. Przykładem możne być wyszukiwanie optymalnej drogi między dwoma punktami na mapie drogowej w nawigacji samochodowej z zastosowaniem wielu kryteriów oceny. Problem jest znany w literaturze jako bardziej ogólny, wielokryterialny problem najkrótszej drogi w grafie (ang. multi-objective shortest path problem – MOSP). Na początku rozprawy zostały omówione różne, klasyczne podejścia do rozwiązywania problemów optymalizacji wielokryterialnej, ze szczególnym uwzględnieniem podejścia zaproponowanego przez włoskiego ekonomistę Vilfredo Pareto. W metodzie tej zakłada się, że w procesie optymalizacji wielokryterialnej bardzo rzadko możliwe jest wyznaczenie jednego rozwiązania, które jest optymalne z punktu widzenia każdego kryterium oceny równocześnie. W związku z tym wynikiem optymalizacji wielokryterialnej metoda Pareto jest najczęściej zbiór rozwiązań niezdominowanych. Każde rozwiązanie, które należy do tego zbioru charakteryzuje się tym, że nie da się już polepszyć żadnego z kryterium oceny bez pogorszenia pozostałych. W rozprawie zdefiniowano wielokryterialny problem wyszukiwania najkrótszej drogi w grafie oraz dokonano przeglądu różnych metod rozwiązywania tego problemu. Charakteryzują się one dużą złożonością obliczeniową, co zachęca do stosowania algorytmów wyznaczających rozwiązania przybliżone. Są wśród nich algorytmy optymalizacji mrowiskowej, które są skuteczną metodą rozwiązywania złożonych problemów optymalizacji dyskretnej. Optymalizacja mrowiskowa (ang. ant colony optimization – ACO) jest paradygmatem związanym z tworzeniem algorytmów heurystycznych dla rozwiązywania problemów optymalizacji dyskretnej, które należą do licznego grona algorytmów inspirowanych przez naturę. Jest on oparty na kolonii sztucznych mrówek, które współpracują i komunikują się za pośrednictwem sztucznych śladów feromonowych. Pierwszym algorytmem w tej klasie był system mrówkowy, który wywodzi się z badań w dziedzinie systemów naśladujących rzeczywiste zachowania mrówek i został zaproponowany w 1991 r. przez M. Dorigo, V. Maniezzo i A. Colorniego jako algorytm rozwiązujący problem komiwojażera. Mrówki podróżują w przestrzeni rozwiązań, która zwykle ma strukturę grafową. Następny punkt swojej drogi mrówki wybierają z prawdopodobieństwem zależącym od dwóch rodzajów informacji związanych z krawędzią: statycznej informacji heurystycznej, np. odległości między węzłami oraz śladu feromonowego, który zmienia się w trakcie obliczeń i jest środkiem „porozumiewania się” mrówek. Algorytmy mrowiskowe stały się podstawą zaproponowanych w rozprawie oryginalnych wielokryterialnych algorytmów optymalizacji w nawigacji samochodowej. Na podstawie algorytmu AVN, znanego z literatury, zaprezentowano nowe, udoskonalone algorytmy NAVN i MultiNAVN będące głównymi efektami prac nad niniejszą rozprawa. Zaproponowano dwie wersje algorytmu MultiNAVN: z kryterium zastępczym (MultiNAVNZ) oraz losowym wyborem kryterium (MultiNAVN-L), które zostały poddane eksperymentom na danych rzeczywistych. Wykorzystano cztery kryteria oceny rozwiązań: długość drogi, szerokość drogi, liczba skrzyżowań oraz bezpieczeństwo. Dane dotyczące trzech pierwszych kryteriów pozyskano z bazy danych systemu OpenStreetMap, a jako kryterium bezpieczeństwa wykorzystano informacje o wypadkach i kolizjach z systemu Policji o nazwie SEWiK. Oba algorytmy wyznaczają przybliżone zbiory rozwiązań niezdominowanych, których jakość może być mierzona odległością tych zbiorów (np. metryka Hausdorffa) od pełnych zbiorów rozwiązań wyznaczonych algorytmem deterministycznym. Za pomocą wielu eksperymentów wykazano, że zaproponowane algorytmy z powodzeniem wyznaczają drogi dla rzeczywistych map drogowych, przy czym wyniki są porównywalne, a nierzadko lepsze od rezultatów uzyskiwanych za pomocą innych algorytmów.

Toponimia danego miasta nie tylko kreuje jego przestrzeń, ale jednocześnie oddaje jego charakter. Nazewnictwo ulic Brna jest tego doskonałym przykładem. Odzwierciedla ono bowiem bogatą i skomplikowaną historię tego miasta. Semantyka nazw ulic Brna jest odbiciem otaczającej rzeczywistości. Pokazuje jak ważną rolę w kształtowaniu się tego nazewnictwa odegrały czynniki historyczno-urbanistyczne oraz społeczno-polityczne, a w okresie późniejszym również administracyjno-urbanistyczne. Przeprowadzona klasyfikacja semantyczna pozwoliła potwierdzić w brneńskim systemie nazewnictwa miejskiego wszystkie wyszczególnione typy nazw ulic oraz wyodrębnić cechy nazewnicze właściwe tylko temu miastu. Pokazano też, że sporo elementów w tym schemacie się krzyżuje i niekiedy trudno jednoznacznie je rozgraniczyć. Toponymy of a given city does not only create space but also reflects its character, the excellent example being the street nomenclature in Brno since the street nomenclature reflects the rich and complicated history of this city. The semantics of the street names of Brno echoes the reality. It shows the important role of the historic-urban as well as social-political factors in forming these names. In the later period, it also shows the administrative-urban factors. The semantic classification allowed us to confirm all of the listed types of names of the streets in the system of names in Brno and to distinguish the characteristics of those names that were only proper to this city. Moreover, one can see that a number of elements cross in this scheme and sometimes it is difficult to differentiate them in an unambiguous way.

The Łužiski serbski slownik by Křesćan Bohuwěr Pful originated as a result of the Sorbian national revival. As a revival dictionary, it presents a rich collection of words in which borrowings from other Slavic languages abound, accompanied by the dictionary author’s vocabulary proposals. Among other word forms, Pful suggested 95 verbs which reflect very diversified lexical resources with impressive word formations. Various derivatives have been identified with respect to the basis upon which they were formed, including adjectival, noun, verb, adverbial, pronoun and numeral as well as compound verbs. Some of the verb formations suggested by Pful have been incorporated into the lexical resources of Upper Sorbian. Keywords