Search

Распространение ходжей на казахских землях началось с приходом на территорию Южного Казахстана оппозиционной ветви ислама - учения кайсания-мубайидия. В результате борьбы за политическую власть в крупных центрах «Исламского государства» под влиянием различных течений сформировались два основных течения в исламе — Ахл аль-Хадис и Ахл ар-Рай. Представители Ахл ар-Раи, кайсания-мубайидийа, стояли в авангарде всех научных исследований в исламе. Аббасиды, пришедшие к власти под влиянием движения кайсания, начали преследовать членов секты Кайсани из страха перед будущим. Таким образом, тюрко-исламская история началась изначально с приходом в Туркестан династии ходжей. В статье рассматривается вклад «исламских первооткрывателей» в сохранении традиционной культуры тюрко-мусульманских народов и их роль в переломных моментах казахской истории., The spread of Khojas in the Kazakh lands began with the arrival of the oppositional branch of Islam in the territory of South Kazakhstan - the teachings of Kaisaniya-Mubayidiya. As a result of the struggle for political power in the major centers of the Islamic State, under the influence of various currents, two main currents in Islam were formed - Ahl al-Hadith and Ahl ar-Rai. The representatives of Ahl ar-Rai, the Kaysaniya-Mubayidiya, stood at the forefront of all scientific research in Islam. The Abbasids, who came to power under the influence of the Kaisani movement, began to persecute members of the Kaisani sect out of fear of the future. Thus, the Turkic-Islamic history began initially with the arrival of the Khoja dynasty in Turkestan. The article discusses the contribution of "Islamic pioneers" in the preservation of the traditional culture of the Turkic-Muslim peoples and their role in the turning points of Kazakh history., Қожалардың қазақ жеріне таралуы ислам дінінің оппозициялық бағыты - қайсаниа-мубаййидийа ілімінің Оңтүстік Қазақстан жеріне келуімен басталады. Ислам мемлекетінің ірі ошақтарында саяси билік үшін болған талас-тартыс нәтижесінде дүниеге келген түрлі ағымдар ықпалымен ислам дініндегі басты екі бағыт - Ахл ал-Хадис пен Ахл ар-Рай қалыптасты. Ахл ар-Рай бағытын ұстанушы қайсаниа-мубаййидийа өкілдері ислам дініндегі барлық ғылыми ізденістердің басында болды. Қайсанилер қозғалысы ықпалымен таққа отырған Аббасилер, ертеңгі күнінен қауіптеніп қайсанийа ағымы өкілдерін қудалауды бастайды. Осылай алғаш қожалар әулетінің Түркістан жеріне келуімен түркі-ислам тарихы басталады. Мақалада «ислам ашушы» қожалардың түркі-ислам халықтарының дәстүрлі мәдениетін сақтап қалуларындағы ерен еңбегі мен қазақ тарихындағы бетбұрысты кезеңдердегі атқарған қызметі қарастырылады., Hocaların Kazak topraklarına yayılması, İslam'ın muhalif akımları Kaysaniye-Mubayidiyeyin Güney Kazakistan topraklarına gelmesiyle başladı. İslam Devleti'nin belli başlı merkezlerindeki siyasi iktidar mücadelesinin bir sonucu olarak, çeşitli akımların etkisi altında, İslam'da iki ana akım Ehl-i Hadis ve Ehl-i Rey şekillendi. Ehl-i Rey'in temsilcileri, Kaysaniye-Mubeyyidiyya, İslam'daki tüm bilimsel araştırmaların ön saflarında yer aldı. Kaysaniye hareketinin etkisiyle iktidara gelen Abbasiler, gelecek korkusuyla Kaysani akımı mensuplarına zulmetmeye başladılar. Böylece Türk-İslam tarihi, ilk hocalar hanedanının Türkistan'a gelişiyle başlamıştır. Makale "İslam kaşiflerinin" Türk-İslam halklarının geleneksel kültürünün korunmasına katkılarını ve Kazak tarihinin dönüm noktalarındaki rollerini ele almaktadır.

Бұл мақалада әл-Фарабидің саяси-этикалық көзқарастарындағы кейбір философиялық идеялары қарастырылады. Әл-Фараби әлеуметтік-саяси құбылыстарды талдап қана қоймай, сонымен бірге қоғамға және мемлекетке ақылға қонымды әділетті бағытты көрсетуге тырысты. Ойшылдың тұжырымдамасы практикалық құндылыққа ие болды және адамзат қоғамының болашағын болжаудың өзіндік түрі болып табылды. Әл-Фарабидің саяси философиясының жаңалығы да дәл осы болды. Зерттеудің маңыздылығы негізінен философ ұсынған теориялық принциптер мен ұсыныстарды игеруде жатыр. Әл-Фарабидің әлеуметтік-саяси және әлеуметтік-этикалық идеялары қоғамдағы бақыт пен игілікке жетудің жалпыға бірдей үйлесімге негізделген мінсіз адами бірлікті құру идеясы ретінде қарастырылады және осылайша өз уақытының әлеуметтік және моральдық мәселелерін теориялық тұрғыдан шешуге тырысады. Ойшыл саясаттың, мемлекет пен үкіметтің, қоғам мен мемлекеттің пайда болу проблемалары, оларды ұйымдастыру принциптері және мемлекеттік басқару формаларының толықтай дамуын өзінің «Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары» трактатында көрсете білді., В этой статье обсуждаются некоторые философские идеи политических и этических взглядов аль-Фараби. Аль-Фараби не только проанализировал социально-политические явления, но и попытался указать обществу и государству разумное и справедливое направление. Представление о мыслителе имело практическое значение и было своеобразным предсказанием будущего человеческого общества, которое было новшеством политической философии Аль-Фараби. Важность исследования заключается в основном в разработке теоретических принципов и рекомендаций, предложенных философом. Социально-политические и социально-этические идеи аль-Фараби рассматривается как идея создания совершенного человеческого единства, основанного на всеобщей гармонии счастья и благополучия в обществе, и таким образом пытаются теоретически решить социальные и моральные проблемы своего времени. Всестороннее развитие политики, государства и правительства, общества и государства, принципы их организации и формы правления мыслитель сумел показать в своем трактате «Трактат о взглядах жителей добродетельного города»., This article discusses some of the philosophical ideas of al-Farabi's political and ethical views. Al-Farabi not only analysed socio-political phenomena, but also tried to show the society and the state a reasonable and fair direction. The idea of a thinker was of practical significance and a kind of prediction of the future of human society, which was an innovation in the political philosophy of Al-Farabi. The importance of the research lies mainly in the development of theoretical principles and recommendations proposed by the philosopher. Socio-political and socio-ethical ideas of al-Farabi are considered as the idea of creating a perfect human unity based on the universal harmony of happiness and well-being in society, and thus he tried to theoretically solve the social and moral problems of his time. The thinker was able to show the comprehensive development of politics, state and government, society and state, the principles of their organization and forms of government in his treatise «A treatise on the views of the inhabitants of a virtuous city»., Bu makale, Farabi'nin siyasi ve ahlaki görüşlerinin bazı felsefi fikirlerini tartışıyor. El-Farabi sadece sosyo-politik olayları analiz etmekte başarılı olmakla kalmadı, aynı zamanda topluma ve devlete makul ve adil bir yön göstermeye çalıştı. Düşünür kavramı pratik değere sahipti ve insan toplumunun geleceğinin bir tür tahminiydi. Bu, Farabi'nin siyaset felsefesinin incelemesi ve yeniliğiydi. Araştırmanın önemi, esas olarak filozof tarafından önerilen teorik ilkelerin ve önerilerin geliştirilmesinde yatmaktadır. El-Farabi'nin sosyo-politik ve sosyo-etik fikirleri, toplumdaki mutluluk ve refahın evrensel uyumuna dayalı mükemmel bir insan birliği yaratma ve böylece zamanının sosyal ve ahlaki sorunlarını teorik olarak çözmeye çalışma fikri olarak görülüyor. Düşünür, "İyi Şehrin İnsanlarının Görüşleri" adlı eserinde siyasetin, devletin ve hükümetin, toplumun ve devletin tam gelişimini, örgütlenme ilkelerini ve yönetim biçimlerini gösterebildi.

Несомненно, что у человека и народа с сильной духовной опорой – большое будущее. Поэтому научное изучение Корана имеет важное значение. Теоретические основы данной проблемы актуальны как в истории религиоведения и философии религии, так и в научной сфере естественнонаучного и гуманитарного направления. Рассмотрение исламского мировоззрения с точки зрения гуманитарных, естественных (физических) и других наук позволяет молодежи углубляться во все сферы науки, не понимая религию, Коран как догматическую тайную доктрину, и инициирует стать членом духовно сознательного общества. В статье рассматривается Священный Коран в качестве божественной книги, основанной на науке, знаниях, преподавании и воспитании. Коран охватывает все области науки. Иными словами, Коран содержит множество сведений из различных областей науки: физики, астрономии, астрофизики, химии, биологии, математики, медицины, экономики, педагогики, психологии, эмбриологии, геологии, философии, культурологии, естествознании, религиоведении и многих других. Поэтому Коран является неиссякаемым источником научного знания. По мере развития науки и техники подтверждается и истина Корана. В статье отмечается, что Коран – это книга истины, которая не утратила своей ценности на протяжении веков, его чудеса неисчерпаемы и способствуют счастью и процветанию всего человечества. Рассматривается также связь между предметом физики и темами, содержащимися в Коране, священными словами, стихами, молитвами., There is no doubt that a person and a people with a strong spiritual support have a great future. Therefore, the scientific study of the Quran is of great importance. The theoretical foundations of this problem are relevant both in the history of religious studies and the philosophy of religion, as well as in the scientific field of natural science and the humanities. Considering the Islamic worldview from the point of view of the humanities, natural (physical) and other sciences allows young people to delve into all areas of science without understanding religion, the Koran as a dogmatic Secret doctrine, and initiates becoming a member of a spiritually conscious society. The article considers The Holy Quran as a divine book based on science, knowledge, teaching and education. The Quran covers all areas of science. In other words, the Quran contains a lot of information from various fields of science: physics, astronomy, astrophysics, chemistry, biology, mathematics, medicine, Economics, Pedagogy, Psychology, Embryology, Geology, Philosophy, Cultural studies, Natural science, Religious studies, and many others. Therefore, the Quran is a source of inexhaustible science. As science and technology develop, the truth of the Quran is also confirmed. The article notes that the Koran is a real book that has not lost its value over the centuries, its wonders are inexhaustible, useful for the happiness and prosperity of all mankind. The connection between the subject of physics and the topics contained in the Koran, sacred words, verses, and prayers is also considered., Рухани тірегі мықты адамның да, халықтың да болашағы мол болатыны сөзсіз. Сондықтан да Құранды ғылыми тұрғыдан зерттеудің маңызы үлкен. Аталмыш мәселенің теориялық негіздері дінтану ғылымы мен дін философиясы тарихында, жаратылыстану және гуманитарлық бағыттағы ғылыми салаларда да өзекті болып саналады. Исламдық дүниетанымды гуманитарлық, жаратылыстану (физикалық) және т.б. ғылымдар тұрғысынан қарастыру жастардың дінді, Құранды догмалық құпия ілім деп түсінбей, ғылымның барлық салаларына тереңнен үңілуіне мүмкіндік береді және рухани саналы қоғам мүшесі болуына бастама болады.Мақалада Исламның Кәусары болған Құран Кәрім – ғылымға, білімге, ілімге, тәрбиеге негізделген Илаһи кітап екені айтылады. Құранда ғылым салаларының барлығы да қамтылған: физика, астрономия, астрофизика, химия, биология, математика, медицина, экономика, педагогика, психология, эмбриология, геология, философия, мәдениеттану, жаратылыстану, дінтану және т.б. ғылым салаларының барлығын Құран Кәрімнен табасың. Демек, Құран ғылымның таусылмайтын қайнар көзі болып табылады. Ғылым мен техника дамыған сайын Құранның ақиқаты да дәлелденіп жатыр. Аталмыш мақалада Құран ғасырлар өтсе де құнын жоғалтпайтын, мұғжизасы таусылмайтын, бүкіл адамзат бақыты, берекесі үшін қайырлы, ақиқат кітап екені атап өтіледі. Сондай-ақ физика пәні мен Құрандағы қамтылған тақырыптардың, киелі сөздердің, аяттардың, дұғалардың байланысы сөз болады.

В cтатье рассмотрена моральная природа принципа в мировоззрении Абая Кунанбаева «Будь человеком!», который является духовной ценностью казахского народа. Всесторонне анализируются этические установки, наставления поэта, указывающие путь человечества к будущему поколению. Его общечеловеческие передовые и этические идеи нравственного совершенствования, единство и мир, свобода, добро, совесть, нравственность, доброта и справедливость, образованность и т.д. являются главными ценностями, которые служат примером для современного поколения. Основываясь на концепции поэта-мыслителя, которая дает понять, что хороший характер зависит от разума и науки, в статье также раскрывается тот факт, что люди имеют разные черты характера. А для достижения науки нужна особая любовь, благодаря которой творчество поэта познает своего Творца, окружающий мир.Авторы отмечают, что пять столпов творчества Абая Кунанбаева – это проявление человеческого самосовершенствования, формирование хорошего характера, формирование здорового и добродетельного человека, отвечающего запросам времени. Главное то, что поэт предполагает свободу будущего нации в формировании духовной сущности народа., The article considers the moral nature of the principle in the worldview of Abay Kunanbayev «Be a man!», which is a spiritual value of the Kazakh people. The author thoroughly analyzes the ethical guidelines and instructions of the poet, which indicate the path of humanity to the future generation. His universal advanced and ethical ideas of moral improvement, unity and peace, freedom, kindness, conscience, morality, kindness and justice, education, etc. are the main values that serve as an example for the modern generation. Based on the concept of the poet-thinker, which makes it clear that good character depends on reason and science, the article also reveals the fact that people have different character traits. And to achieve science, a special love is necessary, thanks to which the poet's creativity knows its Creator, the world around it. The authors note that the five pillars of Abay Kunanbayev's creativity are the manifestation of human self-improvement, the formation of a good character, the formation of a healthy and virtuous person who meets the needs of the time. The main thing is that the poet assumes the freedom of the future of the nation in the formation of the spiritual essence of the people., Мақалада қазақ халқының рухани қазыналары саналатын, құндылығы шексіз асқақ идеяларға толы Абай Құнанбаевтың дүниетанымындағы «Адам бол!» қағидасының адамгершілік сипаты қарастырылады. Келешек ұрпаққа адамшылық жолды көрсететін ақынның этикалық ұстанымдары, нұсқаулары жан-жақты сараланады. Оның өнегелілік тұрғыдан жетілдірудің жалпыадамзаттық озық және этикалық идеялары, бірлік пен татулық, еркіндік, жақсылық, арлылық, адамгершілік, мейірімділік және әділеттілік, білімділік, т.б. өзекті философиялық көзқарасы – бүгінгі ұрпақ үшін үлгі болатын басты құндылық. Сондай-ақ мақалада адам баласының түрлі мінездерге ие болатыны ол мінездің жақсы болуы ақыл мен ғылымға тәуелді екендігін нақтылайтын ойшыл ақынның тұжырымдамасы негізінде ашып көрсетіледі. Ал ғылымға жету үшін ерекше махаббаттың қажеттігі, сол арқылы өзінің жаратушысын, мына қоршаған дүниені танып-білетіндігін ақын шығармашылығы дәлелдей түседі. Авторлар адамның өзін-өзі жетілдіруі, жақсы мінезді болып тұлғалануының көрінісі ретінде Абай Құнанбайұлының ұстанған бес асыл іс тірегінің негізінде заманның сұранысына сай салауатты да салиқалы адам қалыптасатынын келтіреді. Бастысы, ақын шығармашылығынан халықтың рухани болмысының қалыптасуында ұлт болашағының еркіндігін болжағанын ұсынады.

Абай мұрасын ислам теологиясы мен философиясы, қазақ мұсылмандық және өркениеттік сипаты тұрғысынан тану өте өзекті мәселе. Бүгінгі қазақ діни танымы мен діни тәжірибесінің санадағы іздеріне ғылыми таным және тарихи тұрғыдан баға беру үшін де Абай мұрасының орны мен рөлін ашып көрсету маңызды. Сондықтан да Абайдың шығармаларындағы ұғымдар мен категориялық кешенді тұтас қарастырып, жүйелі тарихи-философиялық қалыптармен саралау оның болмыстық әрі діни-өркениеттік бейнесін тануға мүмкіндік береді. Мақалада адамзат ойлау тарихындағы болмыс туралы маңызды қабаттың атақты өкілдерін тілге тиек ете отырып, Абайдың жалпы көзқарастарын экзистенциалистік философияның шаблондарымен түсіндіргісі келетіндерге қарсы пікірін білдіреді. Сондай-ақ мәннің не екендігі мәселесінде, философия тарихына жасаған шолуында, Абайдың махаббатты бір мән ретінде анықтауының астарында жатқан ақиқаттың маңызды екендігін көрсетуді басты назарға алған., Признание наследия Абая с точки зрения исламского богословия и философии, мусульманского и цивилизационного характера казахского народа является очень актуальным вопросом. Важно раскрыть место и роль наследия Абая, чтобы дать научную и историческую оценку следам современного казахского религиозного познания и религиозного опыта. Поэтому целостное рассмотрение понятий и категориального комплекса в произведениях Абая и его дифференциация с системными историко-философскими формами позволяют признать его бытийный и религиозно-цивилизационный облик. В статье рассматривается мнение человечества против тех, кто хочет объяснить общие взгляды Абая шаблонами экзистенциалистской философии, ссылаясь на известных представителей важного слоя о бытии в истории мышления. В своем обзоре истории философии, а также в вопросе о том, что такое сущность, Абай подчеркнул важность истины, лежащей в основе определения любви как единого смысла., Recognition of the heritage of Abai from the point of view of Islamic theology and philosophy, the Muslim and civilizational nature of the Kazakh people is a very urgent issue. It is important to reveal the place and role of Abai's heritage in order to give a scientific and historical assessment of the traces of modern Kazakh religious knowledge and religious experience. Therefore, a holistic consideration of the concepts and categorical complex in the works of Abai and its differentiation with systemic historical and philosophical forms make it possible to recognize his existential and religious and civilizational appearance. The article examines the opinion of mankind against those who want to explain the general views of Abai with the templates of existentialist philosophy, referring to well-known representatives of an important layer about being in the history of thought. In his review of the history of philosophy, as well as in the question of what essence is, Abai stressed the importance of the truth underlying the definition of love as a single meaning., Abay mirasının, İslam teorisi ve felsefesi, Kazak Müslümanlık ve medeniyeti açısından incelenmesi oldukça önemlidir. Bugünkü Kazak dinî düşüncesi ile dinî tecrübesinin bilinçteki izlerini bilimsel bakış açısı ve tarihi açıdan değerlendirme konusunda Abay mirasının yeri ve rolünü ortaya koymak da önemlidir. Bu nedenle Abay’ın eserlerindeki kavramlar ve kategorik olarak karmaşık incelemelerin sistemli tarihi-felsefi kalıplarla yapılması onun varlık ve dinî medeniyetinin tanınmasına imkân vermektedir. Makalede, insanoğlunun düşünce tarihinde varlıkla ilgili fikir beyan eden filozofların önemli temsilcilerinden bahsetmekle beraber, Abay’ın bakış açısını varoluş felsefesinin şablonlarıyla anlatmaya çalışanlara karşı itirazlar da dile getirilmiştir. Aynı şekilde varlığın ne olduğunu anlama meselesinde felsefe tarihine dair değerlendirmelerde bulunurken Abay’ın, aşkı bir varlık olarak değerlendirmesinin özünde yatan hakikatin önemli olduğunu vurgulama ön plana çıkarılmıştır.

После смерти близкого человека, родственникам покойного необходимо совершить ряд обрядов при подготовке к похоронам. Погребальные обряды – это процесс, сопровождающийся захоронением человека и другими традициями. В последние годы проблема погребальных обрядов стало анализироваться в научной литературе. Тем не менее многие ученые в этой области говорят о недостаточной изученности данной темы. Обычно погребальные обряды различаются между культурами и религиозными группами. В статье определяются сложившиеся в науке методы и подходы исследования погребальных обрядов. В исследовательской работе обосновывается актуальность и важность теоретического понимания исследования погребальных обрядов. Методологическую основу исследования составляют научные труды отечественных, российских и зарубежных исследователей, их основные положения по изучению погребальных обрядов., After the death of loved one, relatives of the deceased must perform a number of rites in preparation for the funeral. Funeral rites are processes that is accompanied by the burial of the person and other traditions. In recent years, the problem of funeral rites has been analyzed in the scientific literature. Nevertheless, many scientists in this field say that this topic is insufficiently studied. Funeral rites usually differ between cultures and religious groups. The article defines the existing scientific methods and approaches for studying funeral rites. The research paper substantiates the relevance and importance of the theoretical understanding of the study of funeral rites. The methodological basis of the research consists of scientific works of domestic, Russian and foreign researchers, their main provisions on the study of funeral rites., Жақын адамның өлімінен кейін марқұмның туыстары жерлеуге дайындалу барысында бірнеше дәстүрлерді орындау қажеттілігін сезінеді. Жерлеу рәсімдері бұл адамды қабірге көму және басқа да дәстүрлермен жалғасатын процесс. Соңғы жылдары жерлеу дәстүрлері мәселесі ғылыми әдебиеттерде де талданып жатыр. Дегенмен осы саланың көптеген ғалымдары берілген тақырыптың аз зерттелгенін айтады. Әдетте, жерлеу рәсімдері мәдениет пен діни топтар арасында ажыратылады. Мақалада жерлеу рәсімдерін зерттеудің ғылымда қалыптасқан әдістері мен тәсілдері анықталады. Зерттеу жұмысында жерлеу рәсімдерін зерттеуді теориялық түсінудің өзектілігі мен маңыздылығы негізделеді. Мақаланың мақсаты болып қоғам өміріндегі жерлеу дәстүрлерінің рөлі мен орнын анықтау саналады. Зерттеудің әдістемелік негізін отандық, ресейлік және шетелдік зерттеушілердің ғылыми еңбектері, жерлеу рәсімдерін зерттеу бойынша негізгі қағидалары құрайды.

В cтaтьe охарактеризована cвязь мeждy кaзaxcкими пocлoвицaми и пoгoвopкaми и «Cлoвaми нaзидaния» Aбaя. Нacлeдиe вeликoгo Aбaя – нeиccякaeмaя coкpoвищницa, дyxoвный иcтoчник для мнoгиx пoкoлeний. Тpyднo oцeнить знaчeниe eгo твopчecтвa oдним cлoвoм, нo нacлeдиe А. Кунанбайулы зaнимaeт ocoбoe мecтo в coвpeмeннoй иcтopии, кyльтype, литepaтype народа и характеризуетсяя наибольшей востребованностью. В eгo твopчecтвe вce пpoблeмы были пpoaнaлизиpoвaны чepeз иcтинный yм и coзнaниe, a ocнoвнoй cтepжeнь пpeвpaтилcя вo блaгo жизни. Вocпpинимaя кaк иcтoчник дoбpoдeтeли вepy, любoвь, дoбpoтy, дoбpoжeлaтeльнocть, oн пpизывaл своих соплеменников, в особенности молодежь, любить жизнь, yвaжaть дpyг дpyгa и заниматься самопросвещением. Пpoизвeдeния Aбaя oxвaтывaют вce cфepы жизнeдeятeльнocти нapoдa, cвязывaя eгo пpoшлoe, нacтoящee, бyдyщee. «Cлoвa нaзидaния» нe yтpaтили cвoeгo знaчeния и ceйчac, xoтя cмeнилocь нecкoлькo пoкoлeний и эпox, a ecли yчecть, чтo нaциoнaльныe ocoбeннocти, чeлoвeчecкиe цeннocти пpoдoлжaют pacти и paзвивaтьcя, тo нyжнo пpизнaть, чтo данное произведение продолжит быть цeнным иcтoчникoм пoзнaния иcтины., The article describes the relationship between Kazakh Proverbs and sayings with the «Words of Edification» of Abay. The heritage of the great Abay is an inexhaustible Treasury, a spiritual source for many generations. It is difficult to assess the significance of his work in one word, but the legacy of Abay occupies a special place in the modern history, culture and literature of our people. Abay and its heritage are the most popular among the people. In his work, all problems were analyzed through the true mind and consciousness, and the main core turned into the good of life. Perceiving as a source of virtue faith, love, kindness, benevolence, he urged the people and young people to love life, respect each other and educate themselves. Abay's works cover all spheres of life of the people, linking their past, present, and future. Abay's «Words of Edification» have not lost their meaning even now, although several generations and epochs have changed, and if we consider that national characteristics and human values continue to grow and develop, we must recognize that Abay's «Words of Edification» will continue to be a valuable source of knowledge of the truth., Мaқaлaдa қaзaқ мaқaл-мәтeлдepi жәнe Aбaй «Қapa cөздepi» oй жeлiciндeгi өзapa бaйлaныc бaяндaлaды. Қaзaқ xaлқының мaңдaйынa бiткeн oйшыл дaнa Aбaйдың мұpacы – caн ұpпaққa pyxaни aзық бoлaтын capқылмac мoл қaзынa. Қазақ хaлқының бүгінгі тарихында, дәстүрі мен мәдениетінде Aбaйдың aлaтын opны айрықша, оны бір деммен, бір сөзбен жеткізу мүмкін емес. Aбaй мұpacы aдaм тipшiлiгiнiң caн-caлacын қaмтып, қaзaқ xaлқының өткeнi мeн бүгiнiн, бoлaшaғын ұштacтыpғaн өмipшeңдiгiмeн, мәңгiлiк өзeктiлiгiмeн қымбaт. Бapлық адамдық ілімді, өмір сүрудің мәнін, адамның адамдығының формуласын барлық шығарамаларына өзек еткен Aбaй мұрасы, тағлымы қазіргі таңда аса қажетті, көкейтесті мәселе болып отыр. Абай туындыларында түгел дерлік барлық мәселелер сау ақыл арқылы сарапталып, сұрыпталып, басты мазмұн өзегін өмip игiлiгiнe aйнaлдыpa бiлгeн. Ұлы жapaтылыcқa деген иман мен үмітті мaxaббaт пeн мeйipiмнiң, жaқcылықтың көзi peтiндe бaғaлay apқылы қaлың жұpтын өмipдi cүюгe, aдaмдapды aялayғa, жacтapды бiлiм aлyғa шaқыpғaн бoлaтын. Aбaйдың рухани мұрасы, қаншама заман ауысып, уақыт өзгерседе, ешуақытта құндылығы жойылмайды. Aбaй шығaрмaлaрының қaншa yaқыт өтce дe өз құндылығын жoғaлтпayының cыры адамшылық идеясында жатыр. Aл адамның aдaмшылығы кeз кeлгeн қoғaмның өзекті мәceлeci eкeнi анық.

Одна из традиций, которая свойственна только казахскому народу, это – традиция «сал-сери». Откуда исходят корни этого подлинного исскуства, которое получило особо яркое проявление в середине XIX века? Какой вклад внесли в традицию степи именовавшиеся салами и сери мастера, которые придавали особый облик культуре кочевого народа? Цель настоящей статьи состоит в том, чтобы, принимая во внимание мнения наших ведущих ученых, глубже изучить таинственный мир салов и сери. В Западном регионе Казахстана насчитывалось немало мастеров этого жанра. Одним из них был Закария Сагындыкулы, чья личность изучена нами с точки зрения качеств, присущих сери. Кроме того, были рассмотрены названия казахских универсальных мастеров «сал» и «сери», и особенности этого проявления и причины наследования этой традиции на протяжении веков., One of the traditions that is peculiar only to the Kazakh people is the tradition of «Sal-Seri». Where do the roots of true art, which was clearly expressed in the middle of the XIX century, come from? What contribution did the masters of art who gave a special tone to the art of the nomadic people, who have the title «Sal-Seri», make to the tradition of the steppe? The purpose of this article is to take into account the thoughts of our leading scientists, to explore the mysterious world of Sal-Seri more deeply. There were many skilled Seri masters in the Western region of Kazakhstan. One of them was Zakaria Sagyndykuly, whose «Seri» features were studied in this article. In addition, the names of Kazakh universal masters «Sal» and «Seri» were considered, and the features of this manifestation and the reasons for the inheritance of this tradition through the centuries., Қазақ халқының өзіне ғана тән ұлттық өнерлерінің бірі – салдық, серілік дәстүр. XIX ғасыр белесінде айрықша көзге шалынар хас өнердің қайнары қайдан? «Сал-сері» деген атқа ие болып, көшпенді жұрттың өнер көшіне өзгеше рең берген, түрлі өнер иелерінің сахара мәдениетіне қосқан үлестері қандай еді? Кешегі өткен абыз ғалымдарымыздың келелі ойларын кеңеске алып, осынау ойлары бөлек сал-серілердің тылсым әлемін терең зерделеу мақсат. Қазақстанның батыс аймағында серілік құрып өткен өнерпаздар аз болмаған. Соның бірі Зәкәрия Сағындықұлының серілік қасиеттері зерделенді. Мақалада сонымен қатар қазақ халқының әмбебап өнерпаздарының атауы – «сал» мен «сері» салтының ерекше көріністері және өзегі үзілмей бүгінге ұласуының себептері қарастырылған.

Статья посвящена философии великого мыслителя аль-Фараби о «четырех добродетелях», которые ведут жителей горада к достижению счастья. Ученый раскрывает секрет «четырех добродетелей», которые служат достижению дальнего счастья в этой жизни и высшего блаженства – в потусторонней. Люди такого горада не совершают преступлений и любят делать добро, они вежливы, а их лидер справедлив. Чтобы создать такое общество, людям необходимо овладеть искусством добродетельности – это теоретические добродетели, мыслительные добродетели, этические добродетели и практические искусства. Аль-Фараби отдельно останавливается на каждой добродетели и описывает методы передачи их людям. Далее он дает толкование понятию «счастье» и объясняет пути его достижения. Философ рисует идеальный образ лидера, способного привести добродетельную нацию к счастливой жизни. Это справедливый, воспитанный, образованный и красноречивый человек и философ., The article is dedicated to the great philosopher al-Farabi's philosophy of the “four virtues” that lead to happiness in the city. The scientist tells the secret of the «four virtues» that lead the people of the city to a happy life in this world and great happiness in the next. The people of this city do not commit crimes, they love to do good, the members of the society are polite and the leader is fair. In order to create such a society, people need to master the «four virtues» – theoretical, intellectual, ethical and practical arts. Al-Farabi personally reveals these four virtues and describes the methods of imparting them to the people. He then explains what «happiness» is and how to achieve it in order for people to be happy. The philosopher describes what it means to be a leader who leads such a good nation to happiness. He is fair, polite, educated, eloquent and a philosopher., Мақала ұлы ойшыл әл-Фарабидің қала тұрғындарын бақытқа жетелейтін «төрт ізгілік» философиясына арналған. Ғалым қала тұрғындарын бұл дүниеде рахат өмірге, о дүниеде асқақ бақытқа жеткізетін «төрт ізгіліктің» сырын айтады. Бұл қаланың тұрғындары қылмыс жасамайды, ізгілік қылғанды жақсы көреді, қоғам мүшелері әдепті, басшысы әділ. Осындай қоғамды құру үшін халық «төрт ізгілікті» – теориялық, ойшылдық, этикалық және практикалық өнерлерді игерулері қажет. Әл-Фараби бұл төрт ізгілікті жеке ашып, оларды халыққа дарыту әдістерін баяндайды. Кейін адамдардың бақытқа жетуі үшін әуелі «бақыттың» не екенін және оған жету жолын түсіндіреді. Философ мұндай ізгі халықты бақытқа бастайтын басшының қандай болуы керектігін суреттейді. Ол – әділ, әдепті, білімді, шешен сөзді және философ.

В статье анализируется мировоззрение нашего народа, формирующееся из поколения в поколение. Анализ с философской точки зрения проводился на основе частной семьи, отношении древнетюркских религиозных верований, сохранения национальной идентичнос-ти. Особенности менталитета, верования, передающиеся через поколения, раскрываются в анализе древнетюркских письменных памятников. Кроме того, выяснилось, что мировоззре-ния на тотем синего волка с древних времен значительно влияет на формирование национальной идентичности. Раскрыта также преемственность поклонения Солнцу (Культ Митры) в древнетюркских вероисповеданиях, имеющая значимость в сохранении духовного единства. В результате были предложены основные функции по сохранению национальной идентичности через преемственность вероисповеданий поколений., This article analyzes the worldview of our nation formed by generations. The analysis was conducted from the philosophical point of view and on the basis of the particular family’s attitude towards ancient Turk religious beliefs and preservation of national identity. The article also discusses the evidences of ancient people’s faith left on old Turkic manuscripts, and its trail left on the mentality of further generations. Moreover, it was found that the perception of the blue wolf totem, played a significant role in the preservation of the national identity. It was also revealed that a succession of generation to the Sun (Mitra), in ancient Turk worships, has a significance in keeping spiritual unity. As a result, the basic functions of preserving a national identity through succession of faith across generations were suggested., Бұл мақалада халқымыздың дүниетанымындағы ұрпақтар сабақтастығы туралы идеялар сараланды. Оның жеке отбасынан бастау алып, ұлт руханияты арқылы жүзеге асатындығына шолу жасалды, көне түркілік діни сенімдердің ұлттық бірегейлікті сақтай отыра, ұрпақтан-ұрпаққа сабақтасатындығы философиялық тұрғыдан талданды. Көне тәңіршілдік сенімнің көне түркі жазба ескерткіштеріндегі көріністерінің ұрпақтар арқылы жалғасқан менталитеттік көріністері сарапталды. Сонымен қатар, көк бөрі тотемінің көнеден бері сабақтасқан дүниетанымдық қырлары да ұлттық бірегейлікті сақтауға айтарлықтай ықпал еткендігі дәйектелді. Күнге (Митра) табыну дәстүрлері көне түркілік руханияттық бірегейлікті сақтауда айтарлықтай қызмет атқарғандығы да бұл сенімнің сабақтасқандығы бойынша ашып көрсетілді. Нәтижесінде, діни сенімдердің ұрпақтар сабақтастығы арқылы ұлттық бірегейлікті сақтаудағы негізгі қызметтері ұсынылды.

Сегодня термин «джихад» считается геополитическим понятием в одностороннем порядке в интересах держав. В начале XXI века в результате событий 11 сентября 2001 г. этот термин начал часто интерпретироваться на Западе как определение терроризма. В последние годы этот термин также был введен в круг исламской науки, имеющий политический окрас. В конечном итоге, концепция джихада стала более узкой, стала сводиться только к священной войне ислама и формироваться как способ проявления истинного зла. Учитывая быстрое распространение любой информации сегодня, необходимо дать правильное определение термина «джихад» в СМИ. Базовые принципы джихада могут быть использованы в повседневной жизни любого общества. Данные принципы изложены в содержании статьи: это экологический политический джихад, гуманитарный джихад и международный антитеррористический джихад. Приведены примеры из научных исследований таких выдающихся ученых, как социолога Энтони Гидденса и богословов Ризван Максима и Рашид Рида, а также результаты исследований международных организаций. В целом, тщательно изучив и другие аспекты, возможно отличить джихад от его современного определения и выделить новые области, через которые джихад может оказать положительное влияние на общество. Именно поэтому в статье тщательно рассмотрена смысловая концепция термина «джихад», принятая классическими исламскими учеными, с примерами о положительном влиянии джихада на развитие общества в целом. Кроме того, концепция джихада может рассматриваться как механизм, играющий важную роль в решении проблем окружающей среды, экологии, несправедливости, нарушений прав человека, а также важность и особенность джихада в исламе и ее уникальная роль в личности человека., Today, the term jihad is considered a unilaterally geopolitical concept in the interests of powers. In the beginning of the XXI century in the result of the 11th of September this term is interpreted as part of the war in the West. In recent years, this term has also been introduced into the circle of Islamic science and it has a political character. As a result, the concept of jihad has become narrower, is defined regarding the holy war of Islam and is formed as a way of manifesting true evil. Thanks to the rapid dissemination of any information, today it becomes necessary to correctly define the term «jihad» in the media. The basic principles of jihad can be used in the daily life of any society. These principles are set out in the article: environmental political jihad, humanitarian jihad and international anti-terrorism jihad. Examples from scientific studies of such outstanding scientists as sociologist Anthony Giddens and theologians Rizvan Maxim and Rashid Reed, as well as the results of studies of international organizations are given. In general, having carefully studied other aspects, it is possible to distinguish jihad from its modern definition and highlight new areas through which jihad can have a positive impact on societies. That is why the article carefully considers the semantic concept of the term «jihad», adopted by classical Islamic scholars, with examples of the positive impact of jihad on the development of society as a whole. In addition, the concept of jihad can be considered as a mechanism that plays an important role in solving environmental problems, ecology, injustice, human rights violations, as well as the importance and peculiarity of jihad in Islam and its unique role in the person., Бүгінде жиһад термині тек бір бағытта алпауыт елдердің мүддесін көздеген геосаяси сипатта ғана тұжырымдама ретінде қарастырылып келеді. XXI ғасырдың басында орын алған 11 қыркүйек (2001 ж.) оқиғасының нәтижесінде бұл термин Батыста көптеген еңбектердің мазмұнында терроризммен бара-бар түсіндірілуде. Соңғы уақытта исламдық ғылым айналымына да бұл термин анықтамасы еніп үлгерді және саясиланып тұжырымдалуда. Осының салдарынан жиһадтың ұғымы тарылып, дін жолындағы «қасиетті соғыс» анықтамасына айналып, нағыз зұлымдыққа апарар жол ретінде түсіндірілуде. Осыған байланысты бүгінгі заманауи технологияны тиімді пайдалану арқылы бұқаралық ақпараттар құралдары тарапынан қандай да бір мәліметті тез таратуға болатынын ескерсек, БАҚ арқылы жиһад сөзінің анықтамасын дұрыс бағытта насихаттау заман талабына айналып отыр. Адамзат өмір сүріп жатқан қоғамды мейлінше жақсы жаққа өзгерту, реттеу үшін жиһадтың басты қағидаларын негізге ала отырып, қол жеткізуге болады. Дәл осындай қағидалар жұмыстың мазмұнында үшке бөлініп жеке қарастырылған. Олар: экологиялық саяси жиһад, гуманитарлық жиһад және халықаралық терроризмге қарсы жиһад. Осы ретте аталмыш тақырыптар аясында белгілі әлеуметтанушы Энтони Гидденс пен дінтанушы Ризван Максим, Рашид Рида секілді ғалымдардың көзқарасы және халықаралық ұйымдардың зерттеу жұмыстарының нәтижесі негізге алынған. Жалпы, жиһадтың бұдан басқа да қырларын жіті талқылау арқылы оны заманауи қалыптасқан теріс анықтамадан ажыратып, позитивті бағытын айқындауға болады. Сол үшін бұл еңбекте «жиһад» сөзі көптеген мағына беретіндігін және оның классикалық ислам ғалымдары бекіткен негізгі концепциясы әрбір қоғамды ілгерілетуге игі ықпалын тигізетіні туралы жан-жақты талқыланады. Сондай-ақ, аталмыш концепцияны бүгінде жаһандық кеңістікте орын алып жатқан эко-логия, әділетсіздік, адамзат құқын бұзу секілді келеңсіздіктердің жолын кесуге елеулі ықпал ететін механизм ретінде қарастырып, жиһадтың ислам дініндегі орны мен маңыздылығын, адамның тұлға ретінде қалыптасудағы оның ерекше рөлі жөнінде кеңірек баяндалады.

В статье рассказывается о знаменитом ученом Абу Насыре аль-Фараби и о его имени, месте рождения и городах, в которых он обучался. При этом материалы дифференцированы на основании подлинного имени, фамилии, свойств исторической личности. Автор также освещает традиции именования людей восточных народов и мнения историков касательно места рождения ученого. Рассматривается образование Абу Насыра аль-Фараби, первую половину которого он получил на родине, а затем продолжил обучение в городах Шаш, Самарканд, Бухара, Багдад, Дамаск, где также овладел несколькими языками. Авторы подчеркивают тот факт, что он получил образование и работал в различных культурных центрах своего времени и получил международное признание во всем мире, и, что существует необходимость изучения его наследия в контексте духовного наследия., The article tells about the famous scientist Abu Nasr al-Farabi and about his name, place of birth and cities where he studied. In this case, the materials are differentiated based on the original name, surname, and properties of the historical person. It also examines the traditions of naming people of Eastern Nations, and the opinions of historians about the place of birth of the scientist. Then follows the education of Abu Nasr al-Farabi, the first half of which he received at home, and then continued in the cities of Shash, Samarkand, Bukhara, Baghdad, and Damascus, where he also mastered several languages. The authors emphasize the fact that he was educated and worked in various cultural centers of his time and received international recognition throughout the world, and that there is a need to study his legacy in the context of spiritual heritage., Мақалада Әбу Насыр әл-Фарабидің есімі, туған жері мен білім алған қалалары жайлы мәліметтер қарастырылған. Бұл ретте материалдар тұлғаның шын есімі, тегі, сипаты негізінде сараланған. Онда шығыс халқының кісі есімін атаудағы дәстүрі, ғалымның туып-өскен жері жайлы деректерге байланысты айтылған тарихшылардың пікірлері де қарастыры-лады. Келесі кезекте Әбу Насыр әл-Фарабидің білім алуы, алғаш өз елінде, кейіннен Шаш, Самарқан, Бұхара, Бағдат, Дамаск шаһарларында толықтырғандығы, сондай-ақ бірнеше тіл-дерді меңгергендігі сөз етіледі. Авторлар тұлғаның кезінде кең танылған мәдени орталықтарда білім алып, түрлі салада еңбек еткенін, әлемдік деңгейде танылғандығын атап, оның мұра-ларын бүгінде рухани жаңғыру аясында әлі де болса жан-жақты зерттеу қажеттігін ұсынады.

Понятие души и плоти человека в суфизме можно определить следующей концепцией – «Человек по плоти – фани (плоть человека – мимолетна, временна), душа – баки (вечная)». Поскольку человеческая душа получает божественную субстанцию, она вечна. Это является одной из главных особенностей суфийского мировоззрения. Дух – это шедевр, и его можно определить только по его свойствам. Как пишет наш пир Ахмед Ясави в «Дивани хикмет», никто не может знать «Тайну нашего сердца, души», Господь свидетель: «Я был свидетелем того, что неверующие тоже не знают об этом» (Дивани хикмет, X-11/23). Рассматривая мировоззрение Ясави можно распознать соотношения Бога, души и трансцендентального мира, поскольку Ясави раскрывает критерии и принципы познания души. Если искусство Господа возможно познать через мир, который он сотворил, то душу или совершенство человека можно распознать через его поступки, характер, слова, мысли. То есть Ахмед Ясави душу рассматривает исключительно с моральной точки зрения. Эта позиция философа показывает, что основой его учения является научное обоснование., The concept of human’s soul and body in Sufism can be defined by the following concept – «Man in the body is fani (body is fleeting, temporary), soul is baki (eternal)». Since the human soul receives divine substance, it is eternal. This is one of the main features of the Sufi worldview. Spirit is a masterpiece, and it can only be determined by its properties. As our feast, Ahmed Yassawi, writes in «Divani Hikmet», no one can know «The Secret of Our Heart, Soul» the Lord witness: «I witnessed that unbelievers also do not know about it» (Divani hikmet, X-11/23). By examining the worldview of Yassawi, one can recognize the relationship between God, the soul, and the transcendental world. Since, Yasavi reveals the criteria and principles of knowing the soul. If the art of the Lord can be known through the world that he created, then the soul or perfection of man can be recognized through his actions, character, words, thoughts. That is, Ahmed Yasawi considers the soul from a purely moral point of view. This position of the philosopher shows that the basis of his teaching is a scientific justification., Сопылықта жан мен тәннің жайы «адам тәні тұрғысынан – фани (пенде-өткінші), рухы жөнінен бақи (мәңгі)» тіркесімен тұжырымдалған. Өйткені, адам жаны құдайлық жауһардан (субстанциядан) берілгендіктен, ол – мәңгілік. Бұл – сопылық дүниетанымның басты ерекшеліктерінің бірі. Рух – жауһар болғандықтан, оны тек сипаттары арқылы ғана танып анықтауға болады. Ахмет Ясауи бабамыз «Диуани Хикметінде» бұл туралы «Көңілдің (діл-рухтың) хәлін» ешкім білмес, Тәңірім куә: Қан жұтып мен де куә болдым, мен, Тексіздер бұл сөздерден агаһ (хабардар) емес – дейді (Диуани Хикмет. Х-11/23). Ясауи ұғымында осы Тәңір мен рухтың немесе трансценденталь әлемнің хәлін тануға, білуге болады. Осылайша, Ясауи рухты танудың критерийлері мен ұстанымдарын көрсетіп отыр. Тәңірдің өнерін оның жаратқан әлеміне қарап тану мүмкін болса, адамның да ісіне, мінезіне, сөзіне, ойына қарай оның рухындағы төмендік немесе кемелдік сипаттарын тануға болады. Яғни, Ясауи рухты таза моральдық тұрғыдан қарастырады. Бұл ұстаным оның ілімінің негізгі ерекшелігін, ар түзейтін ғылым екендігін көрсетеді.

В статье рассматриваются языковая и терминологическая интерпретации «иджтихада» как составной части исламского права и особенности их использования. Кроме того, сравнительно изучены пояснения ученых ханафитского мазхаба классического и постклассического периодов об иджтихаде и различия понятий иджтихад между двумя периодами. Помимо этого даются определения понятиям рай и кияс, идентичных понятию иджтихад, и представляются до всеобщего сведения ранее неизвестные данные об отношениях между этими понятиями. Иджтихад поясняется в контексте произведений ученых Ханафитов., In this article, the linguistic and terminological definition of ijtihad, which is a part of Islamic law, and the differences between these two are investigated. In addition, the interpretations of the ijtihad among the Hanafi scholars in the Classical and Post-Classical periods and the differences of ijtihad between the two were examined comparatively. Furthermore, the meaning of the word "ray" and "qıyas" which is similar to the expression ijtihad, is defined separately and gives detailed information about their relationship between ijtihad. The term ijhtihad here will be explained through the works of Hanafi scholars., Бұл мақалада Ислам құқығы ғылымының бір бөлшегі саналатын ижтихадтың тілдік және терминдік тұрғыда түсіндірмелері мен бұл екеуінің арасындағы қолданылу ерекшеліктері жан-жақты қарастырылған. Бұған қоса классикалық кезең мен классикалық кезеңнен кейінгі уақыттарда Ханафи мазхабы ғалымдарының ижтихад жайлы жазған түсіндірмелері мен екі кезең арасындағы ижтихадтың өзара айырмашылықтары салыстырмалы түрде зерттелді. Ал ижтихад ұғымымен бір мағынада қолданылатын рай мен қияс сөздеріне де жеке-дара анықтама беріліп, бұлардың ижтихад арасындағы қатынастары туралы тың мәліметтер ұсынылды. Мұндағы ижтихад ұғымы Ханафи усул ғалымдарының шығармалары аясында түсіндіріледі.

В статье рассматриваются особенности и методика использования философских категорий в трудах С.Кондыбая. В своих исследованиях С.Кондыбай широко применяет философские термины для обоснования авторской мифологической концепции. Подвергая критике философию и гуманитарную науку в целом, С.Кондыбай утверждает, что они не опираются на общую парадигму. А также критикует гуманитарную науку за то, что они игнорируют протонауку – мифологию. В его исследованиях были широко использованы такие категории как онтология, миф, метафизика, абсолют, символ, иррациональное, трансцендентное, время, космос, модель мира и другие. В статье утверждается, что философия имеет важное мировоззренческое и методологическое значение в научных исследованиях С.Кондыбая., The article discusses the features and methods of using philosophical categories in the works of S.Kondybay. In his research, S.Kondybay widely uses philosophical terms to justify the author's mythological concept. Criticizing philosophy and the Humanities in General, S.Kondybay argues that they do not rely on a common paradigm. And also criticizes the Humanities for ignoring proto-science – mythology. In his research, such categories as ontology, myth, metaphysics, absolute, symbol, irrational, transcendent, time, cosmos, model of the world and others were widely used. The article States that philosophy has an important ideological and methodological significance in S.Kondybay's scientific research., Мақалада С.Қондыбай еңбектеріндегі философиялық категорияларды қолдану ерекше-ліктері мен әдістемесі қаралады. Өз зерттеулерінде С.Қондыбай авторлық мифологиялық концепциясын негіздеу үшін философиялық терминдерді кеңінен пайдаланады. Кеңестік кезеңдегі философия мен жалпы гуманитарлық ғылымды сынай отырып, С.Қондыбай гуманитарлық ғылымдардың сүйенер ортақ парадигмасы жоқ екенін айтады. Гуманитарлық ғылымдардың бастапқы таным – мифологияны мойындамай жүргенін сынға алады. Мақалада оның позитивистік және метафизикалық ойлау машықтары бар екенін тұжырымдай келіп, ғылыми әдіс ретінде екеуін де қолдануға тырысқаны тұжырымдалады. С.Қондыбайдың мифологиялық зерттеулерінде онтология, миф, метафизика, абсолют, символ, иррационалдық, трансценденттік, уақыт, космос, әлем моделі және т.б. сияқты категориялар қолданылған. Философия С.Қондыбай еңбектерінде дүниетанымдық және әдістемелік маңызға ие екендігі көрсетіледі. Сонымен қатар С.Қондыбай дүниетанымының діни, эзотериялық сипаты жөнінде пікір айтылады.

В статье представлены новые сведения об ученом Великой степи Абу Насыре Аль-Фараби. Немаловажное место в мире занимают исследования со стороны зарубежных ученых посвященные Абу Насыру Аль-Фараби. На сегодняшний день изданы многочисленные книги ученого как в Казахстане так и за рубежом. Автор предоставляет обширную информацию, основанную на трудах арабских историков. Также в статье приведены интересные факты и истории об аль-Фараби и воине- поэте Аль-Мутанабби, которые происходили во дворце знаменитого Сайфа ад-Даула, где они провели несколько лет вместе. А также можно познакомиться с событиями через которые прошел этот легендарный ученый., The article presents new information about the scientist of the great steppe Abu Nasir al-Farabi.An important place in the world is occupied by research by foreign scientists dedicated to Abu Nasir al-Farabi. To date, numerous books of the scientist have been published both in Kazakhstan and abroad. The author provides extensive information based on the works of Arab historians.The article also contains interesting facts and stories about al-Farabi and the warrior-poet al-Mutanabbi, which took place in the Palace of the famous Sayf al-Dawla, where they spent several years together.You can also get acquainted with the events that this legendary scientist went through., Мақалада ұлы даланың дара кемеңгері Әбу Насыр әл-Фараби туралы тың мәліметтер берілген. Бүкіл дүние жүзіне аты мәлім ғұламаның еңбектерінің шетелдік ғалымдар тарапынан зерттелуі де маңызды орын алған. Күні бүгінге дейін Қазақстанда және шет мемлекеттерде жарық көрген кітаптары туралы да білеміз. Автор араб тарихшыларының жазбаларына сүйене отырып, көптеген деректер береді. Атақты Сайф ад-Дауланың сарайында бірер жылын қатар өткізген әл-Фараби мен жауынгер ақын әл-Мүтанабби жайлы қызықты жәйттерді келтіреді. Аты аңызға айналған ғалымның басынан өткен оқиғаларымен де таныса аламыз.

В данной статье рассматриваются религиозные ресурсы казнета, их современное состояние и тенденции развития. Автор подчеркивает важность определения роли интернета в формировании информационного общества и уточнения его места в системе казахстанских СМИ и коммуникации. На сегодняшний день интернет успел превратиться в целостную коммуникационную всемирную сеть. Влияние интернета растет с каждым днем. Можно с уверенностью сказать, что интернет сформировал коммуникационное общество. В том числе и религиозные отношения. Авторы называют этот процесс всемирной тенденцией., This article, before starting to consider the religious resources of Kaznet, its current state and development trends, discusses the following issues: what is the role of the Internet in the formation of the information society and what is its role in the Kazakh media and modern communication system? The Internet has become a unified communication system. Moreover, it has formed an information society, including religious relations. These are the topical issues discussed in the article., Бұл мақалада қазнеттің діни ресурстары, олардың қазіргі жай-күйі мен даму тенденциялары қарастырылады. Сонымен қатар автор ақпараттық қоғамның қалыптасуындағы интернеттің рөлі қандай және оның қазақстандық БАҚ пен коммуникацияның қазіргі жүйесіндегі орны қандай екендігін де қарастырады. Бүгінгі таңда интернет бүкіл әлем бойынша біртұтас байланыс жүйесіне айналып үлгерді. Интернеттің ықпалы күннен күнге артуда. Тіпті ақпараттық қоғамды қалыптастырып үлгерді. Соның ішінде діни қатынастарды да қамтыды. Бұл бүкіл әлемдік құбылыс деп айтсақ та болады.

В данной статье наряду с рассмотрением значимости исследования философии М.Х.Дулати, показаны индивидуальные особенности его этики. В частности, связь с исламской теологией, переплетение с эстетикой. Здесь свободно передана система самостоятельных тюрко-казахских этических понятий, не схожих с Европой, корни которых исходят с существовавшего до нее тюркского мировоззрения, их преемственность, этические направления и в виде крылатых выражений, и в поэтических формах, и в виде афоризмов, взаимосвязь моральных размышлений с собственным жизненным опытом, присутствие в исторических событиях предложенных им идей, наряду с этим созданная им же этика принадлежит мировой этике и современным актуальным моральным ценностям и др. Подобные оригинальные взгляды мыслителя цитируются в текстах труда «Тарих-и Рашиди» и во взглядах отечественных и зарубежных философов., In this article, along with the consideration of the importance of the study of the philosophy of M.Kh.Dulati, the individual features of his ethics are shown. In particular, the connection with Islamic theology, intertwining with aesthetics. Here the system of independent Turkic-Kazakh ethical concepts, not similar to Europe, which roots come from the Turkic worldview existing before it, their continuity, ethical directions in the form of winged expressions, and in poetic forms, and in the form of aphorisms, interrelation of moral reflections with own life experience, presence in historical events of the ideas offered by it, at the same time ethics created by him belongs to the world ethics and modern actual moral values, etc., is freely transferred. Such original views of the thinker are quoted in the texts of «Tarikh-i Rashidi» and in the views of domestic and foreign philosophers., Бұл мақалада М.Х.Дулатидің философиясын зерттеудің маңыздылығы қарастырыла келе, оның этикасының өзіндік ерекшеліктері көрсетіледі. Атап айтқанда, исламдық теологиямен байланыстылығы, эстетикамен де астасып жатқандығы, Еуропаға ұқсамайтын өзіндік түркі-қазақтық этикалық ұғымдар жүйесінің еркін берілгендігі, өзіне дейінгі түркілік дүниетанымнан тамыр тартып, олармен сабақтасып жатқандығы, этикалық сарындарының қара сөздер түрінде де, поэтикалық формада да, афоризмдер бойынша да көрініс тапқандығы, моральдік ой-толғамдарының өзінің өмірлік тәжірибесімен де байланыстылығы, идеяларының тарихи оқиғаларға қатыстырылып ұсынылатындығы. Сонымен қатар, оның этикасының әлемдік этикамен және қазіргі заманауи өзекті болып отырған моральдік құндылықтарға да тиесілі болып құрылғандығы, т.б. Бұл төлтума пікірлері ойшылдың «Тарихи-и Рашиди» еңбегіндегі мәтіндер мен отандық және шет елдік философтардың пікірлері арқылы дәйектелді.

В статье рассматриваются доисламские религиозные верования кочевников казахской степи и роль Великой Шелковой пути в распространении этих верований. А также рассматриваются приход, процветание и распространение Ислама, соответствие новой религиозной веры жизненным принципам и верованиям кочевников, возникновения новых понятий. Распространение новой религии на юге Казахстана будут рассматриваться в три этапа., Inthearticle, the old belief swhich were common in the Kazakh lands before Islam and the Silk Road that contributed in spreading of those beliefs, also the emergence of the Islamic religion in the modern Kazakh territory, its development and spreading will be examined. In addition, the compatibility of the Islamic religion to the old beliefs of the nomadic people and the spread of the new religion in southern Kazakhstan are discussed in three periods. Finally, the similarities between Islam and old beliefs and the emergence of new concepts will be examined., Мақалада қазақ жеріндегі көшпенді халықтың Ислам дінін қабылдағанға дейінгі діни ұстанымдары, ол ұстанымдарға Ұлы Жібек жолының ықпалы мен әсері сараланады. Сондай-ақ Ислам дінінің қазақ жеріне келуі, оның ішінде Қазақстанның оңтүстік өңіріне жайылуы үш сатыға бөліп талқыланатын болады. Бұған қоса, исламға дейінгі ескі наным-сенімдердің жаңа діннің келуімен қалыптасқан үйлесімдер мен ұғымдардың пайда болуы мәселесі сөз етіледі.

В современную эпоху глобализации существенно изменилась социальная структура общества. Народы и этносы развиваются посредством взаимного духовного воздействия в ходе политико-экономических отношений. В связи с этим вопросы этноса и нации, познания и религии, национального воспитания и образования становятся актуальными для исследования в этнологии, этнографии, социологии и философской науки. В статье рассмотрены основы культуры тюркского суфизма Ахмеда Ясави. Эта наука стала основой формирования традиционного казахского понятия «ислам» и в целом казахского мусульманства. В тюркском обществе религиозно-духовные изменения реализованы через исламские трансформации национальных мировоззрений, понятий и традиций. Кроме того, описано современное состояние традиционного казахского понятия «ислам», созданного Ходжой Ахмедом Ясави., In the current era of globalization, the social structure of societies has changed significantly. Nations and ethnic groups develop in each other through spiritual and political interaction. In this regard, issues of ethnicity and nationality, religion, national upbringing and education are becoming the subject of urgent research in the field of ethnology, ethnography, sociology and philosophy. The work examines the foundations of the culture of Turkic Sufism and Ahmed Yassawi. This teaching became the basis for the formation of the traditional Muslim concept of Kazakhs, and in general Kazakh Islam. In the Turkic society, religious and spiritual changes are realized through Islamic transformations of the national worldview, concepts and traditions. In addition, the current state of the traditional Kazakh Muslim concept created by Khoja Ahmed Yassawi is described., Қазіргі жаһандану заманында қоғамның əлеуметтік құрылымы айтарлықтай өзгеріске түсті. Ұлттар мен этностар өзара саяси-экономикалық қарым-қатынас барысында бір-біріне рухани ықпал ету арқылы дамып отыр. Осыған байланысты этнос пен ұлт, таным мен дін, ұлттық тәрбие мен білім мәселелері этнология, этнография, әлеуметтану және философия ғылымының өзекті зерттеу тақырыбына айналып отыр. Мақалада Ахмет Ясауидің түріктік сопылық мәдениетінің негізі қарастырылған. Бұл ғылым – қазақтың дәстүрлі мұсылмандық ұғымының, жалпы қазақ мұсылмандығының қалыптасуына негіз болды. Түрік қоғамында діни-рухани өзгеріс ұлттық дүниетаным, түсінік және дәстүр ұғымдарының исламдық сипатқа ие болуы арқылы жүзеге асуы жайлы сөз болады. Сонымен қатар Қожа Ахмет Ясауи қалыптастырған қазақтың дәстүрлі мұсылмандық түсінігінің бүгінгі жағдайы туралы ойын ортаға салады., Küreselleşme çağında toplumların sosyal yapıları önemli ölçüde değişime uğramaktadır. Uluslar ve etnik grupların, kendi aralarında siyasi ve iktisadi iletişimleri esnasında manevi etkileşim de gerçekleşmektedir. Bu bağlamda etnik ve milli kimlik ve din, ulusal eğitim ve öğretim meseleleri ile etnoloji, etnografi, sosyoloji ve felsefe de giderek daha önemli hale gelmektedir. Bu makalede, Hoca Ahmed Yesevi’nin Türk tasavvuf kültürünün ve ilminin temelleri ele alınmaktadır. İşte bu ilim, geleneksel Kazak Müslümanlık kavramının ve genel olarak Kazak Müslümanlığının oluşumunun temelini meydana getirmiştir. Ekseriyetle Türk toplumunda dini ve manevi dönüşüm, İslami ve milli görünüm, anlayış ve gelenek kavramlarının kullanılması gerçeği söz konusudur. Ayrıca Ahmed Yesevi tarafından kurulan geleneksel Kazak Müslümanlık anlayışının mevcut durumu hakkında da onun düşüncelerinden hareketle bilgi verilecektir.

В этой статье рассматриваются закономерности религиозного познания и духовной преемственности в творчестве средневекового тюркского мыслителя Юсуфа Баласагуни. Суфийское мировоззрение, в отличие от традиционных философских моделей, является неотъемлемой частью исламской философии, которая требует развития языка понятий, категорий философских воззрениях Юсуфа Баласагуни были выявлены очень тонкие различия и трудноразличимые грани между философским и суфийским познанием, одновременно показаны эти различия между единством суфийской личности, теорией и пантеизмом. Главная задача персонажа Одгурмыша, ставшего суфийским символом этой работы, – положиться на одного Аллаха, чтобы обладать такими качествами как довольство малым, терпение, милосердие и добропорядочность. Его способ познания истины раскрывает смысл жизни, и ее полную духовную ценность. Такая выдающаяся работа, как «Кутадгу билиг», вдохновила поэта поэта-мыслителя придерживаться принципов исламской религии, а также принять богатое наследие исламского мировоззрения., The article discusses the laws of religious knowledge and spiritual continuity in the works of the medieval Turkic thinker Yusuf Balasaguni. The Sufi worldview, in contrast to traditional philosophical patterns, is an integral part of Islamic philosophy, which requires the development of categories, language, and concept. From the philosophical point of view of Yusuf Balasaguni, very subtle differences and an invisible line between philosophical and Sufi knowledge were revealed, while at the same time showing the differences between the unity of Sufi personality, theory and pantheism.The main task of the character Odgurmysh, who became the Sufi symbol of this work, is to rely on Allah alone to have such qualities as satisfaction of the least, patience, mercy and virtues. His way of knowing the truth reveals the meaning of life, its full spiritual value. High-altitude work, such as Kutadgu Bilig, laid the foundation for the poet and thinker to adhere to the principles of the Islamic religion, as well as acquire and inherit a rich legacy of the Islamic worldview., Бұл мақалада ортағасырлық түркі ойшылы Жүсіп Баласағұнның шығармашылығындағы діни танымдық үлгілер және рухани сабақтастық мәселелері қарастырылады. Сопылық дүниетаным дәстүрлi философиялық қалыптардан өзгеше өзiндiк тiл‚ ұғым‚ категорияларды игерудi талап ететiн ислам философиясының ажырамас бөлiгi. Жүсіп Баласағұнның философиялық көзқарасында сопылыққа тән болмыстың бiрлiгi, теориясы мен пантеизм арасындағы ерекшелiктерi көрсетіле отырып, философиялық және сопылық таным арасындағы өте нәзік айырмашылық пен беймәлім қырлары ашылған. Бұл шығарманың сопылық рәмізі Одғұрмыш тұлғасы үшін басты міндет – аз нәрсеге қанағатшылдық, шыдамдылық, мейірімділік және ізгі қасиеттер тек бір Алладан үміттену болып табылады. Оның ақиқатты тану жолында адам өмірінің мәні, толық рухани құндылықтарын сезінуі көрінеді. «Құтадғу білік» сияқты шоқтығы биік туындыны ойшыл-ақынның ислам дінінің қағидалары ұстанымдарымен өмір сүруі және исламдық дүниетанымдарының бай мұрасын меңгеруімен дүниеге әкелуіне негіз қалады., Bu makale, ortaçağ Türk düşünürü Yusuf Balasagun’un çalışmalarında dini bilgi ve manevi süreklilik kurallarını tartışıyor. Sufi dünya görüşü, geleneksel felsefi kalıpların aksine, İslam felsefesinin, kategorilerinin, dilinin ve kavramlarının geliştirilmesini gerektiren ayrılmaz bir parçasıdır. Yusuf Balasagun’un felsefi bakış açısına göre, çok ince farklılıklar, felsefi ve tasavvufî bilgi arasında görünmez bir çizgi ortaya koyarken, aynı zamanda tasavvufi kişilik, teori ve panteizm arasındaki farklılıkları da göstermektedir. Bu eserin tasavvufi sembolü haline gelen Odgurmysh karakterinin ana görevi, en azından tatmin, sabır, merhamet ve erdem gibi niteliklere sahip olmak için yalnızca Allah'a güvenmektir. Gerçeği bilme şekli, yaşamın anlamını, tam olarak manevi değerini ortaya koymaktadır. Kutadgu Bilig gibi yüksek irtifa çalışmaları, şair ve düşünürün İslam dininin ilkelerine bağlı kalmasının yanı sıra İslam dünya görüşünün zengin bir mirasını edinmesi ve miras almasının temelini atmıştır.

В статье рассматриваются культурно-исторические основы понятия преемственности, изучается место в традиционном мировоззрении, а также вопрос трансформации в преемственности. Преемственность – объективно необходимая связь между новым и старым в процессе историко-культурного опыта. Эта связь обеспечивает целостность и является предпосылкой поступательного развития культуры. Преемственность – стержень идеи «Мәңгілік ел». Семь принципов "Мәңгілік Ел" раскрывают фундаментальные ценности нашего развития, общие интересы и историческую судьбу народа Казахстана. О ценности, значимости любого явления в механизме его передачи, в технологии достижения будущего периода или эпохи, в общей трансформации. Поэтому роль преемственности в истории человечества очень важна и ответственна. Преемственности само по себе не бывает. Для этого должна быть связь между культурой и цивилизациями. Это соединение обычно осуществляется через диалог или коммуникации. Понятие преемственности занимает важное место в любой сфере, поэтому этот вопрос требует непрерывного изучения., The article deals with the cultural and historical foundations of the concept of continuity, the place in the traditional worldview, as well as the question of transformation in continuity.Continuity is an objectively necessary link between the new and the old in the process of historical and cultural experience. This connection ensures the integrity and is a prerequisite for the progressive development of culture. Continuity is the core of the idea "Mangilik El". Seven principles of "Mangilik El" reveal the fundamental values of our development, common interests and historical destiny of the people of Kazakhstan. On the value, significance of any phenomenon in the mechanism of its transfer, in the technology of achieving a future period or era, in the overall transformation. Therefore, the role of continuity in the history of mankind is very important and responsible. There is no continuity in itself. To do this, there must be a link between culture and civilizations. This connection is usually made through dialogue or communication. The concept of continuity is important in what area, so this issue requires continuous study., Мақалада сабақтастық ұғымының мәдени-тaрихи негiздерi қaрaстырылa отырып, дәстүрлi дүниетaнымындaғы aлaтын орнын, сондaй-aқ сaбaқтaстықтaғы трaнсформaция мәселесi зерттеледі. Сaбaқтaстық – тaрихи-мәдени тәжiрибе үрдiсiндегi жaңa мен ескiнiң aрaсындaғы объективтi қaжеттi бaйлaныс. Бұл бaйлaныс тұтaстықты қaмтaмaсыз етедi және мәдениеттiң үдемелi дaмуының aлғышaрты болып сaнaлaды. Сaбaқтaстық – мәңгілік ел идеясының өзегі. «Мәңгілік елдің» жеті қaғидaсы біздің дaмуымыздың apқaулық құндылықтapын, Қaзaқстaн хaлқының opтaқ мүддесі мен тapихи тaғдыpын aйшықтaйды. Кез келген құбылыстың құндылығы, маңыздылығы туралы оның беру механизмінде, келесі кезеңге не болмаса дәуірге жету технологиясында, жалпы трансформациялануында. Сондықтан да адамзат тарихындағы сабақтастықтың ролі өте зор әрі жауапты. Сабақтастық өздігінен не болмайды. Ол үшін мәдениет пен өркениеттер арасында өзіндік бір байланыс болуы тиіс. Бұл байланыс, әдетте, сұхбат немесе белгілі бір коммуникация тоғысуы арқылы жүзеге асырады. Сaбaқтaстық ұғымы қaй сaлaдa дa мaңызды орынғa ие, сондықтaн бұл мәселе үздiксiз зерттеудi тaлaп етедi.

Цель данного исследования обзор истории мусульманских тюркских народов Центральной Азии, анализ и оценка роли и места конкретного религиозного мусульманского духовного лидера, влиятельных представителей, а также суфийского братства. Особое значение придается средневековым арабским и персидским источникам, о которых никогда не сообщалось. Результаты и новизна исследования: обоснование того, что внедрение ислама в Центральной Азии, как было сказано ранее, началось не в 960 году, а раньше, в 714 году. Доказано, что не только религиозные лидеры, но и религиозные представители народа, шейхи, ишаны, кари и муллы внесли большой вклад в распространение ислама среди тюркских народов Центральной Азии. Учения Яссави и некоторых суннитских движений повлияли на выбор ислама и ханафитского мазхаба тюркскими народами. Исследование также показывает, что исламская религия Яссауи имеет чисто тюркский характер и характеризуется своими непредсказуемыми аспектами в научных открытиях ее борьбы против иранского напрвления аш-шиа и тариката накшбанди., The aim of the study: a review of the history of the Muslim Turkic peoples of Central Asia, analysis and evaluation of the role and place of a particular religious Muslim spiritual leader, influential representatives, as well as Sufi brotherhood. Sources of research: historical publications on the establishment and activities of Islam in Central Asia. Among them, special attention is given to justified medieval sources which were previously translated from Persian and Arabic but not announced. Results and novelty of the research: the rationale for the fact that the introduction of Islam in Central Asia, as was said earlier, did not begin in 960 but earlier in 714. It has been proved that not only religious leaders, but also religious representatives among the people, sheikhs, ishans, kary and mullahs, have made a great contribution to the spread of Islam among the Turkic peoples of Central Asia. Accurate evidence was obtained that the teachings of Yassawi and some Sunni movements influenced the choice of Islam and Hanafi mazhab by the Turkic peoples. Also, the study proved the Turkic description of the path of Yassawi in Islam, and previously unknown sources about his struggle with the Iranian flow of Ash-Shia and Nakshbandiya Tarihat., Мақалада Орталықазиялық түрктекті халықтардың мұсылмандану тарихына ой жүгіртіп, оған ықпал еткен белгілі бір діни мәзһабтық жолдың, оның беделді өкілдерінің, сондай-ақ белгілі бір исламдық діни ағымды ұстанған сопылық бауырластықтың орны мен рөлі сарапталған. Ортағасырлық арабтық және парсылық шығармалардан бұрындары хабарланбаған тың деректерге, сараптауларға айрықша мән берілген. Ислам дінінің Орталық Азияға енуі, бұрындары айтылып жүргендей, 960 жылы емес, одан ертерек, яғни 714 жылы енгендігін негіздейді. Ислам дініне орталықазиялық түрктекті халықтарды мойын ұсындыруда түп тектері арабтық және парсылық дін иелерімен қатар, жергілікті халықтардан шыққан ірі дін иелерінің, шейхтердің, ишандардың, қары мен молдалардың да айтарлықтай еңбек сіңіргендігін дәлелдейді. Түрктекті халықтардың ислам дінінің Ханафи мәзһабын таңдап алуында Ясауи ілімімен қатар басқа да бірнеше суниттік бағыттардың еңбек сіңіргендігін айғақтайды. Сонымен қатар мақалада ислам дінінің Ясауи жолының таза түркілік сипатта көріністенгендігі дәлелденіп, оның ирандық аш-шиа бағыты мен нақшбандийа тарихаты ағымдарына қарсы күресі бұрындарғы ғылыми басылымдарда айтылмаған қырларымен сипатталады., Makalede Orta Asya Türk halklarının Müslüman olmaları ile ilgili tarihî kaynaklar incelenerek buna etki eden mezhepler ile temsilcilerinin yanı sıra İslamiyet’e ışık tutan sufi geleneğinin önemi ve rolü değerlendirilmektedir. İslamiyet’in Orta Asya’ya yayılmasını ve faaliyetlerini ortaya koyan yayınlar içerisinde Orta Çağ’daki Arapça ve Farsça eserlerden daha önce çevrilen ancak akademik camiada pek kullanılmayan önemli kaynakların ele alınmasına ve bunların detaylı bir şekilde incelenmesine büyük önem verilmiştir. İslamiyet’in Orta Asya’ya yayılması 960’lı yıllara değil daha erken dönemlere dayanmaktadır. İslamiyetin 714 yılında yayılmaya başladığı ifade edilmektedir. Orta Asya halklarının İslamiyet’i benimsemelerinde Arap ve Fars din görevlilerinin yanı sıra yerel halk arasından çıkan şeyh, imam, hafız ve mollaların da büyük katkısının olduğu belirtilmiştir. Türk halklarının Hanefi mezhebini benimsemesinde Yesevilik tarikatı ile birlikte birçok ehlisünnet mezhebinin de büyük katkı sağladığı ortaya konulmuştur. Ayrıca daha önce yapılan araştırmalarda ele alınmamış olan Yesevilik tarikatının İran’ın Şia mezhebi ile Nakşibendi tarikatlarına karşı verdiği mücadele de ele alınmış ve söz konusu araştırmada Yeseviliğin tam anlamıyla Türk geleneğini esas alan bir tarikat olduğu ortaya koyulmuştur.

Ученые из Центральной Азии и Хорасанского региона сыграли важную роль в становлении и развитии исламских наук. Особенно в период Караханидов города Самарканд и Бухара стали важными научными центрами. Рассматривая исторические данные, мы видим, что в этих регионах появляются ученые из разных областей, таких как фикх, хадис, калам, тафсири тасаввуф. Бурханид аль-Маргинани, родившийся в МаргинанеФерганского района Узбекистана, является одним из них. Он ученый Ханафитского Мазхаба не только в мусульманском мире, но и на Западе. Он был известен своим трудом в истории исламского права«Аль-Хидайя». Аль-Хидайя - это ценная заслуга ханафитского Мазхаба, переведенная на английский, русский, турецкий и другие языки. В его труде было сделано множеств переводов и толкований. В данной статье рассматривается вклад Бурханида аль-Маргинани в изучение фикха и анализируются особенности его работы аль-Хидайя., Scientists from Central Asia and the Khorasan region have played an important role in the formation and development of Islamic sciences. Especially in the Karakhanid period, the cities of Samarkand and Bukhara became important research centers. Looking at historical data, we see that scientists from different areas are emerging in these regions, such as fiqh, hadith, kalam, tafsir and tasavuf. Burkhanid al-Marginani, born in Marghinan, Fergana district of Uzbekistan. He is a scientist of the Hanafi Mazkhab not only in the Muslim world, but also in the West. He was known for his work in the history of Islamic law ―Al-Hidaya‖. Al-Hidayah is a valuable merit of the Hanafi Mazhab, translated into English, Russian, Turkish and other languages. In his work sets of translations and interpretations were made. This article discusses the contribution of Burkhanid al-Marginani to the study of fiqh and analyzes the peculiarities of his work ―Al-Hidaya‖., Орта Азия жҽне Хорасан аймағынан шыққан ғалымдар ислам ғылымдарының қалыптасуы мен дамуында маңызды рҿл атқарған. Ҽсіресе, Қараханиттер кезеңінен бастап Самарқанд жҽне Бұхара қалалары маңызды ғылым орталықтарына айналған. Тарихи деректерге қарағанымызда осы аймақтарда фиқх, хадис, кҽлам, тҽпсір, тасаууф сияқты ҽртүрлі бағыттағы ғалымдардың шыққандығын байқауға болады. Солардың ішінен қазіргі Ҿзбекстанның Фарғана аймағындағы Марғинан қаласында туылған Бурханиддин ҽл-Марғинаниді атап ҿтуге болады. Ол мұсылман ҽлемінде ғана емес батыста да танымал болған ханафи мазхабының ғалымы болып табылады. Ол ислам құқығы тарихында ҿзінің «ҽл-Хидая» атты еңбегімен танымал болған. «Ҽл-Хидая» ағылшын, орыс, түрік жҽне т.б. тілдерге аударылған ханафи мазхабының құнды еңбегі болып табылады. Оның бұл еңбегіне кҿптеген шархтар мен түсіндірмелер жасалған. Мақалада Бурханиддин ҽл-Марғинанидің фиқх іліміне қосқан үлесі туралы сҿз қозғалып, оның «ҽл-Хидая» атты еңбегінің ерекшеліктеріне талдау жасалады.

В статье рассмотрены учения Ходжи Ахмета Ясави и проблема становления национальной целостности в Тюркском обществе на основе его учения суфизма. В соответствии культуре суфизма, в стране сформировалось понятие национальной целостности Исламского толка. В связи с этим, в работе описаны создание в Тюркской стране духовного единства и национальной целостности путем гармонии Тенгрианского мировоззрения, национальных традиций, а также духовных и материальных ценностей местных народов с соответствующими Исламскими понятиями. Суфийское учение Ходжи Ахмета Ясави внесло значительные изменения в культуру тюркского народа благодаря приглашению тюркской общины кочевников к образованию и нравственности. Благодаря суфийскому учению и культуре ученого, многоэтническое тюркское общество сформировало религиозно-духовное и национальное единство. Как уже упоминалось выше, автор ставит своей целью проинформировать молодежь об учении суфизма Ахмета Ясави, о формировании духовного и национального единства в тюркском обществе., The article considers the teachings of Ahmet Yasawi and the problem of the establishment of national integrity in the Turkic society on the basis of his teachings of Sufism. In accordance with the culture of Sufism, the concept of the national integrity of the Islamic sense was formed in the country. In this regard, the work describes the creation in the Turkic country of spiritual unity and national integrity through the harmony of the Tengrian worldview, national traditions, as well as spiritual and material values of local peoples with the corresponding Islamic concepts. The Sufi teachings of Khoja Ahmet Yasawi made significant changes in the culture of the Turkic people thanks to the invitation of the Turkic community of nomads to education and morality. Thanks to the Sufi teachings and culture of Gulama, a multi-ethnic Turkic society has formed a religious and spiritual unity and national unity. As mentioned above, the author seeks to inform youth about the teachings of Sufism of Ahmet Yasawi about the formation of spiritual unity and national unity in Turkic society., Мақалада Ахмет Ясауидің сопылық ілімі және оның негізінде Түрік қоғамында ұлттық тұтастықтың қалыптасуы мәселесі қарастырылды. Сопылық мәдениетке сай, қазақ елінде ұлттық тұтастық ұғымы исламдық сыйпатта қалыптасты. Осыған орай, Түрік елінде рухани бірлік пен ұлттық тұтастықтың жергілікті халықтардың дәстүрлі Тәңірлік дүниетанымының, наным-сенімінің, салт-дәстүрінің, рухани-материалдық құндылықтарының Исламдық сәйкес ұғымдармен үйлесіммен құрылуы баяндалды. Қожа Ахмет Ясауидің сопылық ілімі көшпелі түрік қауымын білім мен имандылыққа шақыру арқылы түрік халықтары мәдениетіне үлкен өзгеріс енгізді. Ғұламаның сопылық ілімі мен мәдениеті арқылы көп ұлтты Түрік қоғамында діни-рухани бірлік пен ұлттық тұтастық қалыптасты. Автор мақалада жоғарыда айтқанымыздай, жастарға Ахмет Ясауидің сопылық ілімінің түрік жұртында рухани бірлік пен ұлттық тұтастықты қалыптастыруы туралы ақпарат беруді мақсат еткен., Bu makalede Hoca Ahmet Yesevi'nin öğretileri ile Türk toplumunda tasavvufi gelenek temelinde ulusal bütünlük oluşumu ele alınmaktadır. Tasavvuf kültürüne uygun olarak Kazak yurdunda İslami anlayışın ulusal bütünlüğü kavramı oluşturuldu. Bu bağlamda çalışma, Tengrian dünya görüşünün uyumu, milli geleneklerin yanı sıra yerel halkların manevi ve maddi değerlerinin ilgili İslami kavramlarla uyumu yoluyla Türk manevi birliği ve ulusal bütünlüğün oluşumu anlatılmaktadır. Hoca Ahmet Yesevi'nin tasavvufi öğretileri, göçebe Türk topluluklarının eğitim ve ahlaka davet edilmesiyle Türk halkının kültüründe önemli değişiklikler meydana getirmiştir. Tasavvuf öğretileri sayesinde çok etnik gruptan oluşan bir Türk toplumu dini, manevi ve milli birliği oluşturdu. Yukarıda bahsedildiği üzere yazar, gençleri Hoca Ahmet Yesevi’nin tasavvuf öğretilerinin Türk toplumunda milli ve manevi birliğin oluşumunda katkıları hakkında bilgilendirmeye çalışmaktadır.

Сегодня многие проблемы цифровизации, как кажется поначалу, связаны исключительно с вопросами применения различных информационных и компьютерных технологий, математических и иных моделей. На самом деле цифровизация – это проблема прежде всего социально-политическая и социогуманитарная. А если так, то без осмысления методологических и стратегических задач нынешней и будущей цифровизации, применительно к развитию и нахождению в цифровом мире самого человека, нам никак не обойтись. В данной статье рассматриваются основные вопросы цифровизации и проводится анализ с философской точки зрения., Today, many problems of digitalization, as it seems at first, are connected exclusively with the application of various information and computer technologies, mathematical and other models. In fact, digitalization is primarily a socio-political and socio-humanitarian problem. And if so, without understanding the methodological and strategic objectives of the current and future digitalization in relation to the development and finding in the digital world of the person we can not do. This article discusses the main issues of digitalization and provides a philosophical analysis., Қазіргі таңда цифрландырудың көптеген мәселелері бір қарағанда, әртүрлі ақпараттық және компьютерлік технологияларды, математикалық және өзге де модельдерді қолдану мәселелерімен ғана байланысты болып көрінеді. Ал шын мәнінде, цифрландыру – бұл ең алдымен, әлеуметтік-саяси және әлеуметтік-гуманитарлық мәселе. Олай болса, қазіргі және болашақтағы цифрландырудың адамның цифрлық әлемінде дамуына және қолданылуына қатысты әдіснамалық және стратегиялық міндеттерін зерделемесек, түсіне алмаймыз. Бұл мақалада цифрландырудың негізгі мәселелері қарастырылып, философиялық тұрғыдан талдаулар жасалады.

В статье обсуждаются исследования священной книги «Дивани хикмет» (Божественная мудрость) Ходжи Ахмеда Ясави, которая была хорошо известна древневосточной публике. Вопросы, исследуемые в статье, имеют важное значение в изучении истории развития тюркских языков, а из-за сложности идеи необходимо изучить эту работу в историко-типологическом, сравнительном и обобщающем аспектах. Кроме того, предмету исследования были посвящены ряд глав, чтобы ясно показать политический и идеологический путь, религиозные взгляды и учение Х.А.Ясави. Во-первых, жизнь великого мыслителя сопоставима с книгой «Дивани хикмет», а также представляет научный интерес в историческом плане. Во-вторых, раскрыты секреты и особенности поэтического творчества поэта Х.А.Ясави. В-третьих, опираясь на основы философского учения Х.А. Ясави, автором выявляется сущность, цель, ценность, жизнеспособность учения К.А.Ясави. В-четвертых, утверждается, что священная книга «Дивани Хикмет» считается вторым благородным наследием Корана., This article discusses research on Khoja Ahmed Yasawi and his Holy Book "Divani Hikmet" (Divine Wisdom) which is well-known in an ancient Eastern public. The raised issue is very big, important and because of the complexity of the idea, it is necessary to study this work in the historical-typological, comparative and synthesis aspects. Moreover, the subject of the study was devoted to a number of chapters in order to clearly show the subject of this work, the political and ideological path, the religious issue and the teachings of K.A.Yasawi. Firstly, the life of the great thinker was comparable with the book of “Divani Hikmet” as well as deepened on a historical basis. Secondly, the secrets and peculiarities of the poetic work of the poet K.A.Yasawi were revealed. Thirdly, the causes of doctrine, the essence, the purpose, the value, the viability of the doctrine of K.A.Yasawi were differentiated and composed the scientific summary. Fourth, the sacred book "Divani Hikmet" is considered as the second noble heritage of the Quran., Мақалада Шығыс жұртшылығына ертеден танылған Қожа Ахмет Ясауидің «Диуани хикмет» атты қасиетті кітабына зерттеу жасалып, ғұламаның өмір жолы қоса қарастырылған. Мұнда көтерілген мәселе өте ауқымды, маңызы, идеясы күрделі болғандықтан бұл жұмысты тарихи-типологиялық, салыстырмалы және синтездік тұрғыда тексеру қажеттілігі қолға алынды. Сонымен қоса, зерттеу тақырыбының өзегі діни мәселе және содан өрістейтін Ясауи ілімі, оның өмірден алар орны жайында болғандықтан осы зерттеудің нысанасын, саяси-идеялық жолын айқын, анық көрсету үшін бірнеше тараушаға бөліп қарастырылған. Бірінші ретте, ұлы ғұламаның өмір жолы оның жасаған «Диуани хикмет» кітабымен қатар салыстырыла, тарихи негізде тереңдетіле сөз болды. Екінші Ясауи поэзиялық шығармасының жұмбақ құпиясы, ерекшелігі ашылды. Үшінші Қожа Ахмет Ясауи жасаған ілімнің туындау себебі, мәні, мақсаты, құндылығы, өміршеңдігі сараланып, ғылыми түйіндеулер жасалды. Төртінші, қасиетті «Диуани хикмет» кітабы – ислам дінінің негізін қалаған құран тектес екінші асыл мұра екендігі тұжырымдалды., Bu makalede Doğu halkı tarafından eskiden beri tanınan Hoca Ahmet Yesevi'nin "Divan-ı Hikmet" isimli eseri araştırılıp alimin hayatı da incelenmiştir. Makalede ele alınan mesele çok geniş, önemli ve karmaşık olduğu için bu işi tarihi-tipolojik, karşılaştırılmalı bir biçimde ve sentez yaparak kontrol etmenin gerekliliği ele alındı. Bununla birlikte, inceleme konusu dini mesele ve Yesevi ilmi, onun hayattaki yeri olduğu için siyasi-ideolojik açıdan da kısa ve net olarak birkaç bölümde değerlendirmeler yapılmıştır. İlk bölümde ulu alimin hayatı, onun yazdığı "Divan-ı Hikmet" eseriyle karşılaştırılıp tarihi yönüyle incelendi. İkinci bölümde H.A.Yesevi'nin şiirsel eserinin sırları üzerinde durularak bilinmeyen özellikleri açıklandı. Üçüncü bölümde Hoca Ahmet Yesevi ilminin yayılma nedeni, manası, amacı, kıymeti inecelenip özetlendi. Dördüncü bölümde kutsal "Divan-ı Hikmet" kitabının İslam dininin temelini oluşturan Kuran-ı Kerim kadar önemli bir miras olduğu vurgulandı.

В статье в целях исследования основных направлений философии права дан сравнительный анализ доктрин, научных концепций различных философов в истории философии. Кроме того, в статье дается характеристика естественного права, теорий правового и социального позитивизма и марксисткого правового направления. Помимо этого, в исследовании рассмотрены комплексные, составные, многогранные и разномерные проблемы философии права. В работе исследованы различные школы и направления в контексте философии права, а также проанализированы труды современных исследователей в области философии права. Главное внимание в статье обращено на то, что при исследовании правового позитивизма, среди исследователей нет единой позиции о независимости науки в данной сфере., The article provides a comparative analysis of the doctrines, scientific concepts of various philosophers in the history of philosophy in order to study the main directions of the philosophy of law. In addition, the article describes the characteristics of natural law, theories of legal and social positivism, and the Marxist legal direction. In addition, the study examined the complex, composite, multifaceted and multidimensional problems of the philosophy of law. The work explored various schools and trends in the context of the philosophy of law, and also analyzed the works of modern researchers in the field of legal philosophy. The main attention in the article is drawn to the fact that in the study of legal positivism, among researchers there is no single position on the independence of science in this field., Бұл мақалада құқық философиясының негізгі бағыттарын анықтау мақсатында философия тарихындағы түрлі философтардың ілімдері, ғылыми тұжырымдамалары салыстырыла зерттелген. Сондай-ақ, табиғи құқық теориясына, құқықтық жҽне ҽлеуметтік позитивизм теорияларына жҽне марксизм құқықтық бағытына сипаттама берілген. Онымен қоса, зерттеуде құқық философиясының кешенді, күрделі, кҿп қырлы жҽне кҿп ҿлшемді мҽселелері қарастырылған. Еңбекте құқық философиясының шеңберінде кҿптеген мектептер мен бағыттар анықталып, заманауи зерттеушілердің еңбектері талданған. Құқықтық позитивизмді зерттеу барысында, зерттеушілердің арасында осы саладағы ғылымның тҽуелсіздігі туралы бірыңғай ұстаным жоқ екеніне назар аударылған.

Культурное пространство, ставшее сегодня одним из центральных объектов гуманитарных исследований, представляет собой сложную многоуровневую систему, требующую при своем рассмотрении комплексного подхода. Культурное пространство туркестанского отрезка Великового Шелкового пути обладает богатым культурно-историческим наследием: археологическими, историческими и архитектурными памятниками и т.д. Культура народов туркестанского отрезка Великового Шелкового пути представляет собой многоуровневую систему, объединившую достижения более ста этносов. Эта особенность региона послужила главной причиной неповторимого разнообразия «культурных пространств», важным условием дальнейшего существования которого является грамотная государственная политика в области сохранения культурного наследия. Феномен культурного наследия представляет собой динамическую систему элементов и уровней социокультурных взаимодействий. В последние десятилетия в Казахстане произошли изменения в политической, социально- экономической и культурной сферах, связанные с развитием инновационных процессов. Именно поэтому возникает потребность в создании и внедрении программ сохранения культурного наследия на уровне регионов и муниципальных образований., Cultural space, which has become one of the central objects of humanitarian research today, is a complex multi-level system that requires an integrated approach to its consideration. Thecultural space of the Turkestan segment of the Great Silk Road has a rich cultural and historical heritage: archaeological, historical and architectural monuments, etc. The culture of the peoples ofthe Turkestan segment of the Great Silk Road is a multi-level system that combines the achievements of more than one hundred ethnic groups. This peculiarity of the region was the main reason for the unique diversity of ―cultural spaces‖, an important condition for the continued existence of which is a competent state policy in the field of preservation of cultural heritage. The phenomenon of cultural heritage is a dynamic system of elements and levels of socio-cultural interactions. In recent decades, Kazakhstan has witnessed changes in the political, socio-economic and cultural spheres associated with the development of innovative processes. That is why there is a need to create and implement cultural heritage conservation programs at the level of regions and municipalities., Бүгінгі күні гуманитарлық зерттеулердің орталық нысандарының бірі болған мҽдени кеңістік кешенді кҿп деңгейлі жүйе болып табылады, оны қарауға кешенді кҿзқарас қажет. Ұлы Жібек жолы Түркістан бҿлігінің мҽдени кеңістігі бай мҽдени-тарихи мұраға жатады: археологиялық, тарихи жҽне сҽулет ескерткіштеріне жҽне т.б. Ұлы Жібек Жолының Түркістан аймағындағы халықтардың мҽдениеті - жүзден астам этникалық топтардың жетістіктерін біріктіретін кҿп деңгейлі жүйе. Ҿңірдің бұл ерекшелігі «мҽдени кеңістіктерінің» ерекше сан алуандығының негізгі себебі болып табылады, оның жалғасуы мҽдени мұраны сақтау саласында құзыретті мемлекеттік саясат болып табылады. Мҽдени мұра феномені ҽлеуметтік-мҽдени ҿзара ҽрекеттесудің элементтері мен деңгейлерінің динамикалық жүйесі болып табылады. Соңғы онжылдықта Қазақстан инновациялық үдерістерді дамытуға байланысты саяси, ҽлеуметтік-экономикалық жҽне мҽдени салалардағы ҿзгерістерге куҽ болды. Сондықтан аймақтар мен муниципалитеттер деңгейінде мҽдени мұраны сақтау бағдарламасын жасау жҽне жүзеге асыру қажет.

Великий Шелковый путь – одно из наиболее значительных достижений в истории мировой цивилизации, соединивший Восток и Запад и ставший причиной возникновения многочисленных уникальных городов, исторических памятников, культур, обычаев и даже государств. Разветвленные сети караванных дорог пересекали Азию и Европу от Китая до Средиземноморья и служили, начиная со II века до н. э., вплоть до средневековья, важным средством не только торговых связей, но и являлись культурно-экономическим мостом между Востоком и Западом, соединявшим народы, в их стремлении к миру и сотрудничеству. Шелковый путь оказал огромное влияние на формирование политического, экономического, культурного устройства стран, через которые он проходил. Вдоль всех его маршрутов возникали крупные и малые торговые города и поселения. Во времена расцвета Великий Шелковый путь способствовал процветанию и развитию всего человечества. И сегодня этот маршрут является одним из инструментов межкультурного диалога, который способствует укреплению согласия, солидарности и мира в регионе. Поэтому охрана и сохранение культурного наследия Туркестанского отрезка Великого Шелкового пути для будущих поколений представляют собой моральную необходимость, которая должна быть подкреплена целым рядом нормативных инструментов и ответственным подходом всех государств. При этом культурное многообразие Туркестанского региона мира является необходимым условием для борьбы с бедностью и осуществления его устойчивого развития., The Great Silk Road is one of the most significant achievements in the history of world civilization, connecting East and West and causing the emergence of numerous unique cities, historical monuments, cultures, customs and even states. The extensive network of caravan roads crossed Asia and Europe from China to the Mediterranean and served from the 2nd century BC onwards. e., right up to the Middle Ages, an important means not only of trade relations, but also a cultural-economic bridge between the East and the West, connecting peoples in their quest for peace and cooperation. The Silk Road had a great influence on the formation of the political, economic, and cultural structure of the countries through which it passed. Along all its routes, large and small trading towns and settlements arose. During the heyday of the Great Silk Road contributed to the prosperity and development of all mankind. And today this route is one of the instruments of intercultural dialogue, which contributes to strengthening harmony, solidarity and peace in the region. Therefore, the protection and preservation of the cultural heritage of the Turkestan segment of the Great Silk Road for future generations is a moral necessity, which must be supported by a number of regulatory instruments and the responsible approach of all states. At the same time, the cultural diversity of the Turkestan region of the world is a prerequisite for fighting poverty and implementing its sustainable development., Ұлы Жібек жолы - Шығыс пен Батысты байланыстырып, көптеген бірегей қалалардың, тарихи ескерткіштердің, мәдениеттердің, әдет-ғұрыптардың, тіпті мемлекеттердің пайда болуына себепші болатын әлемдік өркениеттің тарихындағы ең маңызды жетістіктердің бірі. Керуен жолдарының кең желісі Қытайдан Азия мен Еуропаға дейін Жерорта теңізінен өтіп, б.з. II ғасырдан бастап қызмет ете бастаған. Екінші жағынан, орта ғасырға дейін сауда қатынастарының негізгі картасы болумен қатар, ол Еуропа мен Азияны кесіп өтіп, Батыс пен Шығыс мәдениетттері арасындағы тілдесудің маңызды құралы қызметін атқарды. Ұлы Жібек жолы өтіп жатқан елдердің саяси, экономикалық және мәдени құрылымын қалыптастыруға үлкен ықпал етті. Барлық бағыттар бойынша үлкен және кіші сауда қалалары мен қоныстары пайда болды. Ұлы Жібек жолының гүлденуі кезінде бүкіл адамзат өркендеуіне және дамуына үлес қосты. Бүгінде бұл бағыт - өңірдегі үйлесімділікті, ынтымақтастықты және бейбітшілікті нығайтуға ықпал ететін мәдениетаралық үнқатысу құралдарының бірі. Сондықтан адамзаттың болашақ ұрпағы үшін Ұлы Жібек жолының Түркістан өңіріндегі мәдени мұраларын қорғау және сақтау өзі арқылы бірқатар тұтас нормативті құралдармен және барлық мемлекеттің жауапты тәсілімен бекітілуі тиіс моральдық қажеттілікті көрсетеді. Сонымен бірге әлемнің Түркістан аймағындағы мәдени әртүрлілігі кедейшілікпен күрестің қажетті шарты және оның тұрақты дамуының жүзеге асырылуы болып табылады.

The article deals with the importance of the heritage of the Great Silk Road in the development of cultural tourism. The Great Silk Road undoubtedly had an important economic and political importance in the life of the peoples of Asia and Europe. It served as a kind of bridge between East and West, thanks to which there was interaction and cooperation of peoples in both trade and cultural sphere. It also shows that the most excellent way of contact and communication of peoples is the way of trade, culture and science. And that is why in our time the process of restoring the traditions of the Great Silk Road has become relevant., Мақалада Ұлы Жібек жолы мұрасының мәдени туризмді жандандыру мүмкіндіктері қарастырылған. Азия мен Еуропа халықтарының өмірінде Ұлы Жібек жолының экономикалық және саяси маңызы зор болды. Ол Шығыс пен Батыстың арасындағы ерекше көпір іспеттес болды, оның арқасында халықтардың сауда-саттық және мәдени салада ынтымақтастығы жүзеге асырылып отырған. Бұл халықтар мен елдердің қарым-қатынас түзуінің ең жақсы жолы сауда, мәдениет және ғылым жолы болып табылатындығының дәлелі болып табылады. Сондықтан да біздің заманымызда Ұлы Жібек жолы дәстүрін қайта жаңғыртып, қалпына келтіру үрдісі аса өзектілікке ие болып отыр., Makalede, Büyük İpek Yolu mirasının kültürel turizmin gelişimindeki önemi incelenmektedir. Büyük İpek Yolu şüphesiz Asya ve Avrupa halklarının yaşamlarında önemli bir ekonomik ve politik öneme sahiptir. Doğu ve Batı arasında bir köprü vazifesi gören İpek Yolu sayesinde hem ticaret hem de kültürel alanda halkların etkileşimini ve işbirliği gerçekleşmiştir. Ayrıca, uluslararası iletişim ve iletişimin en harika yolunun ticaret, kültür ve bilimin yolu olduğu gerçeğine de tanıklık edilmiştir. Bu nedenle, zamanımızda Büyük İpek Yolu geleneğini yeniden canlandırılmalıdır.

В этой статье средневековый тюркский философ Юсуф Балсагуни в своем мировоззрении основывается на постулатах человека и мира, великой вселенной и единство микровселенной на пути достижения истины в освоении космоса, который описывает взаимосвязь между «Человеком и вселенной». Основанный на четырех силах, известных как огонь, вода, воздух, древний мир земли, вдумчивый мир создается взаимодействием четырех четвертей, а жизнь - взаимодействием их. Единство Великой Галактики и уникальность и целостность микрогалактики показывают, что Юсуф Баласагуни имеет особый взгляд на свое мировоззрение. В своих глубоких философских заключениях, изображающих художественные решения в его работе «Кутадгу билиг», он сочетает мировоззрение с универсальной системой мировоззрения и ценностей., In this article, the medieval Turkic philosopher Yusuf Balsaguni in his worldview is based on the tenets of man and the world, the great universe and the unity of the microverse on the way to achieving truth in space exploration, which describes the relationship between «Human and the universe». Based on four forces known as fire, water, air, the ancient world of the earth, the thoughtful world is created by the interaction of four quarters, and life by the interaction of them. The unity of the Great Galaxy and the uniqueness and integrity of the micro-galaxy show that Yusuf Balasaguni has a special view on his world outlook. In his deep philosophical conclusions, depicting artistic decisions in his work «Kutadgu Bilik», he combines a worldview with a universal system of worldview and values., Бұл мақалада ортағасырлық түркі ойшылы Жүсіп Баласағұнның дүниетанымындағы «Адам мен Әлемнің» өзара үйлесімділігінің сипатталуындағы ғарыштық танымда ақиқатқа жету жолын адам мен әлемнің, ұлы ғалам мен микроғаламның бірлігі жайлы постулатқа негіздеді. Белгілі төрт құдірет – от, су, ауа, жер жайлы антикалық мұратқа сүйене отырып, ойшыл әлем осы төрттағанның араласуынан жаралды, ал өмір солардың өзара қатыстылығының әрекеттесуі деп түсінеді. Ұлы Ғалам мен микроғаламның қарама-қарсылығы мен тұтастығының бірлігі Жүсіп Баласағұн дүниетанымында ерекше сипатпен көрініс тапқандығына көз жеткізеді. Ол «Құтадғу білік» шығармасында көркемдік шешімдер арқылы бейнеленген терең философиялық тұжырымдарында әлем туралы түркілік дүниетанымды жалпы адамзаттық дүниетаныммен, құндылықтар жүйесімен ұштастырады., Bu makalede, ortaçağ Türk düşünürü Yusuf Has Hacib, dünya görüşünde, insanın ve dünyanın ifadelerini, büyük evreni ve uzayın keşfinde doğruyu elde etmenin yolunda mikro dünyanın birliğini temel alan "İnsan ve Evren" arasındaki ilişkiyi açıklamaktadır. Ateş, su, hava ve yeryüzünün antik dünyası olarak bilinen dört kuvvete dayanan dünya, dört çeyrek kuvvetin ve yaşamın etkileşimiyle yaratılmıştır. Büyük Galaksinin birliği ve mikro galaksinin tekliği ve bütünlüğü, Yusuf Has Hacib’in dünya görüşüne özel bir bakış açısına sahip olduğunu göstermektedir. «Kutadgu Bilig» adlı eserinde sanatsal çözümleri betimleyen derin felsefi sonuçlarında, dünya görüşünü evrensel bir dünya görüşü ve değerler sistemi ile birleştirmektedir.

В статье анализируется этическая философия выдающегося представителя тюркского суфизма Хаджи Бекташа Вали. В своем произведении «Макалат» он отводит особое место методам совершенствования человека. Совершенствование человека происходит путем осуществления этических ценностей. Основу его этической философии составляют разум, вера и отрешенность. Эту основу подкрепляют такие суфийские категории как учение,щедрость, богобоязненность, сабр, перхизкар, хауф и т.д. Подкрепленная философией Ходжа Ахмеда Ясави этическое учение Хаджи Бекташа Вали, безусловно, имело огромное влияние на мыслителей последующих веков., The article analyzes the ethical philosophy of the prominent representative of Turkic Sufism, Haji Bektash Wali. In his works "Makalat" he assigns a special place to the methods of human perfection. Human perfection occurs through the implementation of ethical values. The basis of his ethical philosophy is mind, faith and detachment. Such a foundation is supported by such Sufi categories as doctrine, generosity, haia, sabr, perhizkar, kawf etc. Supported by the philosophy of Khoja Ahmed Yasavi, the ethical teachings of Haji Bektash Vali certainly had a great influence on the thinkers of subsequent centuries., Бұл мақалада түркі сопылығының көрнекті өкілі Қажы Бекташ Уалидің этикалық философиясына талдаулар жасалынады. Қажы Бекташ өзінің «Мақалат» атты туындысында адамның кемелденуіне ерекше маңыз берген. Адамның кемелденуі этикалық құндылықтардың орындалуымен байланысты. Оның этикалық философиясының іргесінде ақыл, иман, пақырлық маңызды болып табылады. Осы іргенің беріктігі ілім, жомарттық, ұят, сабыр, перһизкар, хауф сияқты сопылық категориялармен байланысты. Қожа Ахмет Ясауи философиясынан нәр алған Қажы Бекташ Уалидің этикалық ілімі кейінгі дәуір суфи- ойшылдарына көп әсер еткендігі белгілі..

В статье раскрывается преемственность философских идей Абу Мансура аль-Матуриди и казахских мыслителей конца ХІХ - начала ХХ вв. Особое внимание уделяется выявлению идейной общности в понимании основных канонов исламского вероучения. Учение Абу Мансура аль-Матуриди является основополагающей в становлении теологических, духовных, а также философских взглядов тюркских народов, начиная со времен их зарождения до сегодняшних дней. Корни мировоззрений тюркских ученых по вопросам нравственности, верования гармонируют и взаимосвязаны с учениями ханафитско- матуридитского толка. Утверждается, что источником духовного познания казахских мыслителей является учение Абу Мансура аль-Матуриди, в частности, его взгляд на роль откровения и разума в Исламе., The article reveals the continuity of the philosophical ideas of Abu Mansur al-Maturidi and Kazakh thinkers about revelation and reason. Special attention is paid to identifying the ideologicalcommunity in the understanding of the basic canons of Islamic dogma. The teaching of Abu Mansur al-Maturidi is fundamental in the development of theological, spiritual, and also philosophicalviews of the Turkic peoples, starting from the time of their inception to the present day. The roots of the worldviews of Turkic scholars on moral issues, beliefs are in harmony and interrelated with the teachings of the Hanafi-Maturidi sense., Мақалада Имам Матуридидің ақыл мен нақыл туралы көзқарастарының қазақ ойшылдарының рухани танымымен сабақтастығы зерттелді. Қазақ ой-санасының орамдары да қайнар көзін матуридилік-ханафилік үлгіден алған деген пікірдеміз. Осы мақсатта Имам Матуридидің танымал еңбегі «Китабут-Таухид» пен қазақ дін ойшылдарының шығармаларын қарастыру негізінде, Имам Матуриди көзақарастары мен қазақ ойшылдарының рухани танымымен сабақтастығын ғылыми зерделеу нәтижелері баяндалған. Имам Матуриди ілімі тарих бойынан бүгінгі күнге дейінгі түркі халықтарының теологиялық, рухани, тіпті философиялық көзқарастарының негізін құрап келді деп айтуға болады. Олай дейтініміз имандылық, сенім мәселесі бойынша ой айтқан түркілік діни ғұлама ойының түп тамыры осы ханафилік-матуридилік мазхабы ілімімен астасып, сабақтасып жатады.

В данной статье о степном пророке Заратуштре доказано, что он является автором первого в мире поэтического священного наследия под названием «Авеста», которое состоит из двадцати одной книги. Согласно общим выводам мировых ученых, он жил в Центральной Азии, в древнем Хорезмском регионе, где Амударья и Сырдарья впадают в Аральском море. А данный регион с древних времен был заселен тюрками.Сравнивая Тенгрианство древних тюрков и писания «Авеста» об учении Зороастризм, которое было названо в честь степного пророка Заратуштры, приходим к выводу, что между этими двумя религиями нет никакой разницы. Основным принципом двух религиозных произведений является дуализм, то есть, бесконечная борьба добра и зла. Эти две религии проповедуют добро, человечность, правдивость и долголетие.В статье говорится, что обе религии берут свое начала с древней племенной эпохи. Например, как доказал профессор М. Аджи, основываясь на китайские исторические данные, Тенгрианство древних тюрков было сформировано в V-III веках до н.э. и распространено в крупных регионах. Обе эти религии являются предками всех религий в мире. В данной работе говорится, что нельзя отделить книгу «Авеста» и период, когда ее автор Заратуштра появился на свет. Исследовав все работы в данном направлении, пришли к выводу, что религия Зороастризм и книга «Авеста», сформированная в период основания государств саков, гуннов, уйсунов, канглов, которые являются предками древних тюрков, считаются благородным наследием Тенгрианства тюрков. А то, что Тенгрианство тюрков является основой казахской философии научно обосновано в данной статье., This article is devoted to the creation of the Field Creator, the author of twenty-one poems in the world, the author of the sacred heritage of the "Avesta". This is done in the ancient Khorezm region of Central Asia, the Amudarya and the Aral Sea of the Syr Darya in accordance with the general opinion of scientists around the world. And this region was inhabited by ancient Turks.When we compare the work of the Avesta with Zoroastrianism, named after Zarathuhtra, the ancient Turkic people and the prophet of the steppe, there is no difference between the two religions. The main principle of two religious works is dualism, an endless struggle between good and evil. These two religions spread good, humanity, truth and longevity.Both religions were created in the era of the aboriginal tribe. For example, according to Professor M. Aji, according to historical data made by the Chinese, the ancient religion of the Turks, between the AD. V-ІІІ centuries, it was fully developed and distributed in large regions. Both these religions are the ancestors of all religions in the world. Recall that, the book of the Avesta and the birth of the Creator of this book can not be divided. All ideas and conclusions in this direction are summarized as follows: Zoroastrian religion - Avesta is the religion of the Turkic worship of the Turkic people, which was created at a time when the ancient Turkic people founded the Sak, Uisin and Kangli tribes. And in this article the Turkic people are the subject of the religion of the Lord and the source of Kazakh philosophy., Бұл мақалада дала пайғамбары атанған Жаратуштра – жиырма бір кітаптан құралған, поэзия тілінде жазылған әлемдегі тұңғыш шығарма «Авеста» атты қасиетті мұраның авторы екені дәлелденген. Ол дүние жүзі ғалымдарының ортақ тұжырымдары бойынша Орта Азияда, Амудария мен Сырдарияның Арал теңізіне құярлығындағы ежелгі Хорезм аймағында өмір сүрген. Ал бұл өңірді ежелден көне түркілер мекендеген. Көне түркілердің Тәңірлік діні мен дала пайғамбары Жаратуштра есімімен аталған Зороастризм ілімі туралы жазылған «Авеста» шығармасын салыстырып қарастырғанда, бұл екі діннің арасында айырмашылық жоқ есебінде. Екі діндік шығарманың негізгі қағидасы – дуализм, яғни, жақсылық пен жамандықтың бітіспес күресі. Бұл екі дін де жақсылықты, адамгершілікті, шындықты, ұзақ ғұмыр сүру жолдарын уағыздайды. Мақалада екі дін де бағзы заманда рулық, тайпалық дәуірде жасалғаны мәлімденген. Мысалы, профессор М.Аджидің дәлелдегеніндей, қытайлар жасаған тарихи деректерге сүйенгенде, көне түркілердің Тәңірлік діні б.з.б. V-ІІІ ғасырлар аралығында толық жасалып, үлкен аймақтарға тараған екен. Осы екі дін де дүниедегі барлық діндердің атасы болып табылады. Осы еңбекте «Авеста» кітабы мен соны жасаған Жаратуштраның дүниеге келген дәуірін тіпті бөліп тастауға болмайтыны айтылған. Бұл бағыттағы барлық ой-пікірлер, тұжырымдарды жинақтап бір ауыз сөзбен сығымдай түйіндеп, көне түркілердің негізін қалаған Сақ, Ғұн, Үйсін, Қаңлы тайпалары мемлекет болып дәуірлеп тұрған кезеңде жасалған Зороастризм діні – «Авеста» кітабы – түркілердің Тәңірге табыну діні, асыл мұрасы болып есептеледі. Ал түркілердің Тәңірлік діні – қазақ философиясының негізі екені осы мақалада ғылыми негізде тұжырымдалған., Bu makalede, bozkır Peygamberi olan Zerdüşt, yirmi bir kitaptan oluşan nazım şeklinde yazılan dünyadaki ilk eseri olan “Avesta” adlı kutsal kitabın yazarı olduğu ispat edilmiştir. Zerdüşt, dünya alimlerinin ortak kararına göre, Orta Asya’da, Ceyhun ile Seyhun’un Aral Denizi'ne aktığı, eski Horezm bölgesinde yaşamıştır. Bu bölgede ise, eskiden Türkler yaşamışlardır.Eski Türklerin Tanrıcılık dini ile bozkır Peygamberi olan Zerdüşt ismi verilen Zerdüşt bilimi hakkında yazılmış olan “Avesta” eserini karşılaştırdığımızda, her iki dinin arasındaki hiç bir farklılık olmadığı sonucuna varmıştık. İki dini eserin temel ilkesi, dualizm, yani iyilik ile kötülük arasındaki sonsuz bir mücadeledir. Bu iki din, iyiliği, insanlığı, hakikati, uzun hayat yaşamanın yollarını vaaz eder.Makalede, her iki dinin de köklerini eski aşiret döneminden aldıklarını açıklanmıştır. Mesela, Prof. Dr. M.Adji’ye göre, Tanrıcılık, eski Türklerde M.Ö. 5.-3.yy. arasında tamamen yaygınlaşmıştır. Her iki din dünyadaki tüm dinlerin atalarıdır. Bu yazıda, "Avesta" kitabı ile onun yazarı Zerdüşt’ün doğduğu döneminin birbirinden ayrılması imkansız olduğu söylenmektedir. Eski Türklerin ataları olan Saka, Hun, Üysin ve Kanglı boylarının devletlerinin kurulmasında oluşan Zerdüşt dini ve "Avesta" kitabı, Türklerin Tahrı’ya ibadet dini ve asıl mirası olarak kabul edilir. Türklerin Tanrıcılık dini ise, Kazak felsefesinin temelidir.

Qauamad-din al-Itqani al-Farabi from Turkestan (1286 – 1357) the most prominent of Shariah, fiqh and religion scientific creativity of the origin of Kazakh land. The great heritage left behind does not disappear, especially Arabic sources reserved scientific creativity, have reached our era. But most of them are still not seen. The article reviews the historical-political, social conditions of the late 13th century and the first half of the 14th century when the scientist lived. Religious education, education, and the development of Sharia teachings, as well as using sources and valuable data on al-Itqani's life, an attempt to create a scientific biography, recommended unknown about the data us., Қауам ад-дин әл-Итқани әл-Фараби әт-Түркістани (1286 – 1357) қазақ жерінен шыққан аса көрнекті шариғаттанушы, фиқһшы, дін ғұламаларының арасында топжарғаны. Артына қалдырған ұлан-ғайыр құнды мұрасының дені жоғалмай, әсіресе араб қайнаркөздерінде сақталған ғұлама еңбектері заманымызға дейін жеткен. Бірақ олардың аз бөлігінен өзге көпшілігі әлі жарық көрмеген. Мақалада ғалым ғұмыр кешкен ХIII ғасырдың соңы мен ХIV ғасырдың бірінші жарымындағы тарихи-саяси, әлеуметтік жағдайларға шолу жасалды. Діни білім, оқу, шариғи ілімдердің дамуы турасында баяндалады, сондай-ақ әл-Итқани өміріне қатысты тың қайнаркөздер мен құнды деректерді қолдана отырып, ғұламаның ғұмырнамасын жасауға талпыныс жасалады, бізге беймәлім деректер ұсынылады.

This article while investigating historical, social cultural works of Turkic thinker Yusuf Balasagun, it was found out the interrelation of philosophical outlooks of Turkic and Islamic world. By means of creative work of Yusuf Balasagun «Kudatgu Bilik» have been united in one uniform Turkic and Islamic outlook and for today value of this work has great importance. it became known that in outlook of Yusuf Balasagun that Islamic the culture was spread among Turkic people was the basic theme among the philosophers Turkic world. Also it became known that Yusuf Balasagunі was the founder of model of use Turkic and Islamic of spiritual values which have begun to adhere in social sphere., Мақалада ортағасырлық түркі ойшылы Жүсіп Баласағұнның «Құтадғу білік» шығармасының тарихи, әлеуметтік, мәдени алғышарттарына жүйелі түрде тарихи-философиялық талдау жасалып, оның философиялық көзқарастарының қайнар көздері түркі және ислам дүниетанымының өзара кірігуі қарастырылды. Ойшыл-ақынның дүниетанымдық көзқарастарында ислам мәдениетінен нәр алған түркі философтарының ислам әлемімен мәдени сұхбатына негіз болатын - түркілік-исламдық рухани құндылықтарды нақты іс жүзінде әлеуметтік салада қолданудың алғаш моделі жасалынды. «Құтадғу білік» шығармасы арқылы Жүсіп Баласағұн түркі халықтарының жазба әдебиетінің негізі - түркі тілінде философиялық ой кешу үрдісін қалыптастырды. Сондықтан поэтикалық формадағы үлгілерді ұсынып, күрделі сипаттағы образдарды ашу әдісі шығыстық дүниені түсінудің өзіндік ерекшелігі екендігін тұжырымдауға болады

Author regards about ideology, state principles and religious direction of Kazakh khanate formed by Kazakh people who set their statehood in Kipchak steppe. He analyzes that religious views and state principles set during Golden Horde period was widely used in the period of Kazakh khanate and later periods. He underlines the role of Shariah and Sufism direction in formation of Kazakh people as a nation, and proves by this importance of stable religious views for nation’s unity., Автор өз мақаласында Қыпшақ даласында жеке мемлекет құрып, Қазақ хандығы деген атпен мәлім болған Қазақ елінің өз алдына қалыптастырған идеологиясы мен мемлекеттік ұстанымы, діни бағыты турасында сөз қозғайды. Алтын Орда кезінде қалыптасқан діни көзқарас пен елдік ұстаным кейін Қазақ хандығы дәуірінде де, одан кейінгі кезеңдерде де жалғасып отырғандығына тоқталады. Шариғат жолы мен сопылық ағымның қазақ халқының ұлт болып ұйысуы жолында алған орнын айта келе ұлтты бір идеяға жұмылдыру үшін оның діни көзқарасының да орнықты болуының маңыздылығына тоқталады.

The purpose of the project is not to explore all of the content of the Central Asya civilization, and reveal only the social, material and spiritual characteristics of its origins, to consider and to show the material and the spiritual core and foundation of the Central Asya civilization, as well as to determine the place this civilization in world history and its role, serving as a historical, cultural and ideological basis of the Union peoples of Central Asya., Еңбекте Орталық Aзия көшпелілері қоғамының ішкі-сыртқы байланыстарының өркениеттік негіздері, оны нығайтудың механизмі қарастырылады; бұл өркениеттің басты материалдық-рухани ядросы және оның Қазақстанның әлеуметтік-рухани болмысын қалыптастырудағы рөлі анықталады; көшпелі мәдениеттің құндылықтық ориентациясының позитивті жақтарына мән беріп, одан әрі аялап сақтаудың қажеттігі тұжырымдалады.

In the article the question is that in Kazakhstan there was a publicly-ideological revival in a pre-revolution period, intellectuals began to share the considerations about the future of enormous edge - Kazakhstan. In connection with positive changes in Russia as early as the first fourth of ХХ of century on an order-paper a question was put about limitation of colonial dependence. Presently progressively intellectual intellectuals, front-rank people, began to understand the necessity of unification of progressive-patriotic-national forces, strengthening of the national state system, heave up status of Kazakh and confirm spiritual heritage of ancestors.It is underlined in the article, that the Kazakh people need the ground of ideas having rescue potential, structural elements of moslem and turkic cultures based on a synthesis, presently. Instead of with that it registers in the article, that a language is the soul of people(ethnos, nation). Reasons of deformation of the psychical-spiritual world of Russian-language Kazakhs open up. More than thousand Millionaires-Kazakhs appealed to escape in foreign countries. They abandoned Kazakhstan. Besides except for one or two all they Russian speaking Kazakhs, received education at Russian school. The real Kazakhs do not abandon the Motherland. Among homosexuals people teaching at Kazakh school do not reveal also. There is not a single native from an aul. All of them are Russian-language Kazakhs.The resume of author is taken to that it is possible to stop such process by the return of Kazakhs on the bosom of the ethnos. For this purpose must be created in own sense of word national state structure. In the article the question is about the necessity of being of harmony for mutual relations between the state and people. Proved, that it it can make reality of only then, when all state structures behave to all phenomena from positions of native national interests.Reasons of deformation of afore-named Kazakhs open up. An author comes to the conclusion about that, to change nature of these people informative waves must change in the chromosomes of people of the Kazakh origin. Ethnic to information of negative character must be ousted by Kazakh reflexes and information.Finally, in the article in detail is stopped on a question about ethnic homogeneity: kernel and periphery., Қазақстанда қоғамдық, ең алдымен идеологиялық жандану байқалып, зиялылар ұлан-байтақ өлкенің келешегі жөніндегі ой-толғаныстарымен көріне бастады. Ресейдегі оң өзгерістерге байланысты қазақ елінің отаршылдық тәуелділігіне шек қою ХХ ғасырдың алғашқы ширегінде-ақ, әсіресе 1917-1918 жылдары күн тәртібіне қойылған еді. Қазіргі уақытта зиялылар прогрессивтік-патриоттық-ұлттық күштерді біріктіру, ұлттық мемлекеттілікті нығайту, рухани мәдениет пен қазақ тілінің мәртебесін көтеру және т.б. мәселелерді шешу қажеттілігін түсіне бастады. Мақалада қазіргі қазақтардың ұлттық мәселесінің шешімін табудың жолдары қарастырылған. Онда Қазақстандағы мемлекеттілік пен халықтың арақатынасындағы үйлесімдікті табу қажеттілігі сөз болады. Мұның мемлекеттік құрылымдардың барлық құбылыстарға тек қана түбегейлі ұлттық мүдделер тұрғысынан қарағанда ғана жүзеге асатыны дәлелденген. Қазаққа мұсылмандық пен түріктік (және өзіндік) мәдениеттердің сындарлы элементтерінің синтезденуі негізінде алға тартылатын құтқарушылық әлеуеті бар идеяны тұжырымдау қажеттілігі атап өтіледі. Сондай-ақ, тілдің халықтың, этностың, ұлттың жаны екендігі дәлелін тапқан. Орыстілді қазақтардың орыстық табиғатының себептері ашып көрсетілген. Сондай-ақ қазақы қалыпты қалыптастыру үшін қазақ затының хромосомдарындағы этноспен байланысты ақпараттар легі өзгеруі және олар қазақы рефлекстер, ақпараттармен ығыстырылып шығарылуы керек дегенді баса айтады. Ақырында, нәсілдер мен этностардың біркелкілігі (біртектілігі) мәселесіне тоқталған: ядро және периферия (орталықтан қашық шеткі аймақтағылар).Қорытынды бөлімінде орыстілді қазақтардың кейбір негативті қасиеттері фактілер негізінде сипатталған. Мәселен, қазір ұзын саны 1000-нан астам қазақстандық миллиардтап жеп шетелге қашып кеткен. Солардың бір-екеуінен басқасы – түгел орыс мектебінде оқыған орыстілді қазақтар. Қазақтілді қазақ елден қашпайды. Азғындаған гомосексуалистер арасында қазақ ауылынан келгендер, жалпы қазақтілділер жоқ. Олардың бәрі – орыстілділер екен. Автордың түйіні мынаған саяды: Қазақтарды төл этносына қайтару жолымен мұндай үдерісті тоқтатуға болады, әлбетте. Мұның үшін ұлыстың шын мәніндегі ұлттық мемлекеттік құрылымы болуы шарт. Бәрі айналып келгенде, әсіресе біздің жағдайымызда (дәстүрлеріміз жар жағасына барып қалып, сүйегі терісіне ілініп қалт-құлт етіп тұрғанда) осынау Ұлттық мемлекет құзырынан құралатын болады. Тап осынау мемлекеттіліктің ұйыстырушы-ұйымдастырушылық функцияларының арқасында этностың басы біріге бастайтын болады.

It is known that the work on the study of life and creativity Ahmed Yasaui conducted earlier. The writings Navoi A found brief information about the life and "Hikme". Unfortunately, all the valuable information did not reach us . There are several reasons . For example, in the Soviet period is strictly forbidden to read, store and explore the sources written in Arabic fonts. Proceedings A.Yasaui underestimates . About his "Hikmet" wrote as follows: "The content of the verses Ahmed Yasaui representant. Representant interest not only of interest as documented material on the history of language".Over the past 15-20 years, "Hikmat" A.Yasaui published as separate books in Tashkent, Kazan, Turkmenistan, and also conducted research.We study "Hikmet" began to develop. Since the 1990s, were written articles and monographs. These works, mainly related to autobiography, religious activities, religious-ideological way Yasaui .This article provides a brief overview of these works., Данышпан бабамыз Йасауидің өмірі мен шығармашылығын зерттеу ісі ертеден қолға алынғаны белгілі жайт. Өмірі мен хикметтері туралы қысқаша түрде айтылған мағлұматтар Ә.Науаи еңбектерінде де кездеседі. Бірақ өкінішке орай, ондай құнды деректердің бәрі бірдей бізге жеткен жоқ. Оның бірнеше себептері бар. Соның бірі – Кеңестік дәуірдегі солақай саясаттың салдары екені көпшілікке мәлім.Соңғы 15-20 жыл көлемінде Йасауи хикметтері Ташкентте, Қазанда, Түркіменстанда жеке кітап болып басылып, зерттеу жұмыстары да жүргізіліп келеді.Біздегі Йасауитану 1990 жылдардан бері қарай жандана бастады. Үлкенді-кішілі зерттеу жұмыстары жазылды. Ол жұмыстар, негізінен, Йасауидің өмірбаяны, діни қызметі, діни-идеологиялық жолы туралы болып келеді. Мақалада осы еңбектерге қысқаша шолу жасалды.

The paper describes the evolution of life in general, species, races and ethnic groups, as well as the question of how to effect a blood mixing of different races and ethnicities, with sharp features on their psycho-genetic condition. It highlights the emergence of the tribal community, especially the so-called Nordic race and their place of settlement., Мақалада жалпы алғандағы тіршіліктің, түрлердің, нәсілдердің, этностардың эволюциясы сөз болады. Сондай-ақ бір-бірінен айқын айырмашылықтары – белгілері бар нәсілдер мен этностар өкілдерінің қандық тән тұрғысынан араласуының олардың психологиялық көңіл-күйі мен генетикалық жағдайына әсері қарастырылады. Онда рулық қауымдастықтың, әсіресе нордикалық деп аталатын нәсілдің пайда болуы мен таралу жерлері көрсетіледі.

The article discusses the origin and evolution of race and ethnicity. In this regard, are thoughts and statements of researchers, in particular, LN ENU, J. Toynbee, etc. It is a great place allotted positions and justifications monogenists and poligenists (monocentrisms and polycentrisms) on the nature of race and ethnicity, and their interrelationships. In this regard, we share the logic of propositions and proofs style of researchers who claim that not all races, ethnic groups and people are equally endowed with natural mental and intellectual abilities. They prove this by analyzing the chemistry, electro-magnetic properties of blood, internal secretion, protein, and transferrin and immunoglobulins representatives of different races and ethnicities. Hopefully advocates the position that all races, ethnic groups and people are genetically and mentally. However, they give little evidence to this effect and their system seems to be a lack of evidence., Мақалада нәсіл мен этностың пайда болуы мен эволюциясы сөз болады. Бұл ретте түрлі көзқарастарға, атап айтқанда, моногенистер мен полигенистердің позицияларына орын берілген. Нәсілдік теория бойынша, қарама-қарсы бағытты ұстанған авторлардың уәждері мен дәйектемелері келтіріледі. Алайда нәсілдер мен этностардың бірдей мүмкіндіктер мен қабілеттерге ие емес екендігін растайтын деректер, мәліметтер және фактілерді алға тартқан авторлардың дәйектемелерін қабылдамасқа лажың жоқ. Ал халықтардың бәрі бірдей тең, сондай-ақ психикалық және ақыл-ой қабілеттері бойынша олардың айырмашылықтары жоқ деген авторлардың генетикалық жағынан сенімді де нақты фактілері жұтаңдау екендігі тілге тиек етіледі.Мақалада адам бойы мен болмысында нәсілдік және этностық белгілердің өзара байланыста екендігі көрсетіледі.

The article deals with the term «etos» as the spiritual and psychological basis of the ethnic and national selfconsiosness. Expose the matter of the «etos». Reduce to valuable and rull of contuct., Мақалада этос этникалық және ұлттық өздік сананың рухани-психологиялық өзегі мен негізі ретінде қарастырылады. Этостың мағына-мазмұны ашып көрсетілген. Оны құрайтын құндылықтар мен қалыптардың көріністері берілген.