Search

Austriacki patrolog i filolog Lukas Julius Dorfbauer w zbiorach biblioteki katedralnej w Kolonii w kodeksie 17 (K: Köln, Erzbischofl. Diozesan- und Dombibl. 17, s. IX1/4) odkrył anonimowy komentarz do Ewangelii Mateusza. Dorfbauer wykazał, że odnaleziony komentarz, datowany na początek IV wieku to zaginiony przez ponad 1600 lat Fortunatianus Aquileiensis Commentarii in evangelia. W 2013 Dorfbauer ogłosił swe odkrycie oraz rozpoczął prace nad edycją krytyczną tekstu, którą wydał w 2017 r. w CSEL 103. Komentarz Fortunacjana stanowił prawdopodobnie pomoc egzegetyczną dla duchowieństwa Akwilei na początku IV wieku. Bp Akwilei pisząc go opierał się na (obecnie zaginionym) komentarzu do ewangelii opracowanym pod koniec III wieku przez Wiktoryna z Poetovium (250–304). Wspomniane komentarze są dowodem udanej recepcji egzegezy alegorycznej Orygenesa w Kościele Zachodnim na przełomie III i IV wieku.

Traktat Juliana z Toledo (642-690), zatytułowany Prognosticum futuri saeculi, wywarł wielki wpływ na późniejszą teologię i religijność Kościoła zachodniego. Przepisano go w tysiącach egzemplarzy i był dostępny w większości średniowiecznych bibliotek. Argumentacja teologiczna stosowana przez Juliana z Toledo w traktacie Prognosticum futuri saeculi jest w dużej mierze zapożyczona. Autor opiera metodę dowodzenia prawdziwości teorii o ogniu pośmiertnie oczyszczającym dusze przede wszystkim na myśli eschatologicznej wypracowanej przez uznane autorytety Kościoła Zachodniego: Augustyna z Hippony, Grzegorza Wielkiego, Juliana Pomeriusza. Źródłowo koncepcja istnienia dusz po śmierci fizycznej ciał czy koncepcja natychmiastowego wynagrodzenia dusz po śmierci fizycznej ciał wyprowadzona jest z filozofii greckiej, natomiast kwestia leczenia dusz w zaświatach czy ognia oczyszczającego dusze jest zapożyczeniem z judeochrześcijańskich apokryficznych apokalips. Argumentacja biblijna stanowi jedynie dodatkowe potwierdzenie tez przyjętych wcześniej z autorytetu ojców zachodnich. Cytaty biblijne, których Julian użył w argumentacji na rzecz eschatologicznego stanu pośredniego niczego nie dowodzą, gdyż w tekście biblijnym na poziomie znaczenia sensu dosłownego, zamierzonego przez autora biblijnego, takie treści po prostu nie istnieją. Julian nie stara się wydobyć oryginalnego znaczenia tekstu biblijnego w sensie egzegetycznym, a jego argumentacja biblijna jest aprioryczna przy nadawaniu mu znaczenia ponadsłownego.

Patrystyczna refleksja nad kluczowymi tekstami pachomian dotyczącymi zagadnienia pracy cenobickiej i jej skutków pozwala na wyciągniecie następujących wniosków: w zamyśle ideowym Pachomiusza praca miała być czynnością ascetyczną, dokonującą się w ciszy i w zupełnym podporządkowaniu się przełożonym. Podstawowym zajęciem pachomian była praca rolnicza na polach. Natomiast plecionkarstwo wydaje się być bardziej ascetycznym uzupełnieniem tej pierwszej. Pozostałe prace pachomian miały charakter służebny wobec rolnictwa i plecionkarstwa. Chrystologiczną motywację do podjęcia pracy rekonstruujemy na podstawie listów Pachomiusza i Księgi Horsiesiego. Kryzysy wspólnot pachomiańskich z końca lat 40 i 60 IV wieku zweryfikowały pierwotne założenia Reguły. Kazuistyczny i urzędniczo normatywny zarząd zakonu za pierwszej kadencji Horsiesiego zabijał zarówno ideowość mnichów, jak i ich ludzką czy zakonną odpowiedzialność. Wywołał sprzeciw („Nie chcemy mieć nic wspólnego z Horsiesim ani z zasadami, które ustala”) i bunt braci. Za rządów Teodora, kolejnego z διακριτικός wspólnoty doszło do uspokojenia w zakonie. Paradoksalnie systematyczna praca przyniosła wymierne efekty materialne, co zaczęło zagrażać duchowemu celowi zakonu. Ten drugi kryzys zarządu zakonu zażegnano poprzez zawierzenie Bożej Opatrzności napięcia pomiędzy zakonną obserwacją a systematyczną pracą i bogaceniem się instytucji. Wydaje się, że było to skuteczne rozwiązanie, bo pachomianie przetrwali w Egipcie aż do najazdu arabskiego w IX wieku.

Analiza tekstów patrystycznych pozwala wyciągnąć wniosek, iż dla Ojców Kościoła rozważających zagadnienia ubóstwa najważniejsze było przekonanie, że jedynie Bóg jest panem wszystkiego i wszystkich. Wynikają z tego dwie zasadnicze konsekwencje teologiczne. Po pierwsze – przynależność do Królestwa Bożego nie jest równoznaczna z posiadaniem bogactw na ziemi. Z czasem coraz częściej podkreśla się w teologii chrześcijańskiej właściwe użytkowanie dóbr. Po drugie – jeśli Bóg jest absolutnym właścicielem materii, to dla chrześcijan będących braćmi w Chrystusie właściwa jest jedynie wspólnota dóbr. Od powstania pierwszych wspólnot cenobickich w Kościele, tj. od IV wieku propaguje się formę ascetycznego wyrzeczenia się prawa do posiadania własności prywatnej. Od VI wieku naczelną cnotą cenobityzmu stało się posłuszeństwo, któremu zostało podporządkowane dobrowolne ubóstwo.

Praktyka postu religijnego w chrześcijaństwie w pierwszych trzech wiekach wydaje się być uwarunkowana kulturowo. Chrześcijański post w środy i piątki był najprawdopodobniej zapożyczeniem z praktyki Esseńczyków z Qumran (patrz Didache), w przeciwieństwie do indywidualnego postu faryzeuszy. W tym czasie chrześcijanie pościli podobnie jak Żydzi, tzn. przed chrześcijańską Paschą - od wschodu słońca poprzedniego dnia (czwartek) do zachodu słońca następnego dnia (piątek). Wydaje się, że tradycja żydowska i chrześcijańska w pierwszym wieku zbiegają się w praktyce zwiększania liczby dni postu, co motywowano w obu tradycjach apokaliptycznymi objawieniami. Jeśli chodzi o rozbieżności w tradycjach postnych, to faryzejscy Żydzi mogli przez cały dzień pościć w poniedziałki i czwartki bez jedzenia i picia od wschodu do zachodu słońca w tych dniach. Z drugiej strony chrześcijanie mogli praktykować post w środy i piątki na chlebie i wodzie, od wschodu do trzeciej. W tekstach chrześcijan aleksandryjskich z przełomu drugiego i trzeciego wieku znajdujemy syntezę praktyki chrześcijańskiej ze zwyczajami ascetycznymi i dietetycznymi filozofii stoickiej i platońskiej. Aleksandryjscy pisarze wskazywali bardziej na umiarkowanie jako cnotę i dietę jako wybór niż na post religijny jako taki. Natomiast w montanistycznych praktykach dwutygodniowej kserofagii możemy odnaleźć początek dłuższego, dwutygodniowego postu przed chrześcijańską Paschą. Kościół katolicki aż do trzeciego wieku, nazwał Wielkim Postem zwyczaj poszczenia dwa dni bezpośrednio przed Wielkanocą. Do trzeciego wieku włącznie w Kościele formalny post był postulowany stosunkowo rzadko (przed chrztem i dwa dni przed Paschą). Indywidualny post był praktykowany w środy i piątki. Wydaje się też, że dłuższy post był uznawany w Kościele aż do trzeciego wieku jako przejaw fałszywych objawień lub herezji.

nie dotyczy

Few years ago, a poem by Karol Wojtyła, entitled „Przełom”, that is „The Turning Point”, was discovered. Written between 1942 and 1945, the reflection of young seminarian Karol begins with questions, and a personal and very significant answer: „It is thus that the Gothic of the soul and the Renaissance of the body fight in me”. The Gothic aspect indicates the sensitivity to the spiritual world of the future Pope. The Renaissance of the body is linked to its sporting nature and the desire to open to the true relationship with every man, the friendship. This study focuses its research around these two aspects of the internal integration of Karol Wojtyła, showing their development in pastoral and scientific research in the context of its Polish origins.

The first coherent doctrine of voluntary poverty appeared in Western Church theology in the writings of St. Augustine. This idea developed gradually under the influence of the coenobitic ideal and vision of a community Church. First having excluded the Manichean vision of community (AD 386-396) St. Augustine adopt­ed the coenobitic conception of poverty (relinquishing individual possession in favour of communal ownership and working for the benefit of the community). In his mature period (AD 397-426) St. Augustine referred directly to the perfect vi­sion of the Christian monastic community described in Acts 4:32-36 as the source of voluntary poverty. In this way the monks copied the perfection of the Early Church community. One might say his approach to ascetic poverty was according to the principle of qualitative parity i.e. every monk receives the minimum of ma­terial necessities. St. Augustine’s sermons 355 from December AD 425/January AD 426 and 356 from January AD 426 show clearly how he and his brothers practiced individual and community poverty.

The patristic view of death arose from the Greek anthropological philosophy. According to the ancients, man was made up of soul and body. Despite the Greek dualism, the Old Testament comprehensive approach to man meant that we are not two different, united natures, but rather a single, unified person. In early Christian writings man was portrayed as a living soul which after death awaits the resurrection of the body. Death was described as the major break in human nature . It is the “first death”, i.e. the physical one. Fathers of the Church gradually introduced to their explanation of death the elements from the Old Testament. They maintained that death was the result of Adam’s sin, and it was caused by the devil’s jealousy of man. They didn’t pay too much attention to the message of the New Testament, i.e. to the Jesus’ Sacrifice which expiated our sins and redeemed us from the course of the law. Their teaching was rather aimed to inspire the faith in the resurrection of bodies and in eternal life with God, by the use of a Christian version of consolatio mortis. Christians buried their dead what expressed their hope for the resurrection of believers laid in eternal sleep. The inscriptions found in the catacombs clearly illustrate this hope.

Numerous remarks which refer to the Christian social life in the writings of St Ambrose (339-397) offer us a relatively homogeneous picture of his pastoral opinions on marriage and family, work, property and virtues as considered in the theological context. God is the single aim of every man’s activity in the social activities. A systematic theological analysis led St. Ambrose to the conclusion that: 1) Marriage can have either a positive or negative sense and 2) that the male component in marriage is dominant over the female. He argued that the full libera­tion of both sexes would come only in Eternal Life. The emancipation of women is possible in this world through the Christian religion, through the role of a wife, mother or the consecrated virginity. Labor is inseparately related to human nature from its creation and before original sin. After original sin, human labor changed in the punishment for sin (pain and hardship) however in the same time became the means of salvation, and the redemption of sins. It is also necessary to sustain living and gives a chance to achieve moral virtues. Work and mutual assistance were made by the Bishop of Milan a model work in the society. St Ambrose ac­cepted both private possession rights and a community property of goods. The earthly goods should be used always with the religious perspective of the sole des­tiny – God. The main Aim-God, a temporary possession of goods (worldliness) and the purpose of the Main Owner- the good of every man (justice, fraternity, solidarity, mutual love) are the limits of a possession rights. The Bishop of Milan also introduced to the Christian moral theology the system of evaluation of the human deeds based on the Stoic categories of virtues and vices. St. Ambrose com­bined this system with the allegoric conception of the Four Rivers of the Philo of Alexandria and St. Paul’s moral theology. A Christian should be guided by the vir­tues of humbleness and fear of God. They will lead him to the wisdom and divine blessing, subsequently to the real knowledge of God. In this world the Christians should respect the sense of responsibility, the virtue of silence, freedom, cardinal virtues, honesty, charity and usefulness of his work. In the social life Christians are obliged to denounce the vices of egoism and arrogance, usury, greediness, vice behavior or giving unwise promises. The social problems were always subordi­nated to the theological purposes in the writings of St. Ambrose. The Christian are always obliged to be guided by Gods Commandments. St. Ambrose did not manage to work out a code of Christian moral behavior in a society, however he discussed many different problems, which were used by others (cf. St. Thomas of Aquino) to construct such a code. A synthesis of the Stoic philosophy, the philoso­phy of Philo Judaeus and St. Paul’s moral theology can be legitimately regarded as his valuable contribution to the studies of ethics.

nie dotyczy

I considered the different views regarding the issues of possession, wealth and poverty in the fourth and fifth century. I focused on the concepts of the fifth-century theologian (St. Ambrose, the Bishop of Milan, St. Augustine the Bishop of Hippo), pioneers of the western monastic theology and also the earliest monastic theologians and the heterodox pelagianist writers. They regarded soteriological perspective of Christianity. In that early period the socio-economic view did not constitute a doctrine. We can distinguish two essential approaches to the issue of possession in the teaching of the Church Fathers in the fourth and fifth century: a realistic and a pessimistic attitude. (The optimistic version regarded the possession of wealth as the result of Divine Protection and as a reward for pious Christian life. Both those models presumed that all the earthly goods were created by God and that people are only the temporary stewards of the goods given them for use. The realistic approach emphasized that everything which God has made was good and there was nothing wrong with owning possessions but it denounced the unjust means by which it is sometimes achieved or used. The pessimistic approach of Anchorites (monas­ticism, orthodox and heterodox ascetics) accepted the possession of goods which were made with one’s own hands. Everything which was not necessary should be given as alms. Coenobitic monks didn’t have anything of their own because everything belonged to the monastery. Their superior decided how everything could be used. The heterodox followers of Pelagius condemned shared of private property at all, and shared the view that voluntarily poverty was the only possible way for Christian.

We can distinguish two essential approaches to the issue of monastic poverty in the teaching of St Basil: a critical anti-Eustachian and a positive, unpolemical attitude. He pointed out his critical approach to main points of the doctrine introduced by Eustachius i.e.: the refusal of marriage and condemnation of the possession of any property, even in order to use it for charity purposes. It is clearly visible in his late writings – Letters, Moralia. St. Basile proved, in these writings, the necessity of the use of properties, from a biblical and ecclesiastical point of view because – for example to pay taxes. The positive approach which accepted voluntary poverty is clearly visible in his Moralia, Greater Asketikon and Lesser Asketikon. The bishop of Caesarea considered voluntary poverty as the mean to achieve a state of the unity of Christian life. The only Christian purpose is to give glory to the Lord and salvation.

Neither the Apostles nor any Christian minister is admitted to use the priest’s title in the text of the New Testament. Nevertheless, in the New Testament we can perceive the development of the doctrine of the priest ministry in the early Church. Albert Vanhoye maintains that the lack of the term “priest” in the New Testament suggests the way of understanding of the Christian ministry, different from this in the Old Testament. It can’t be considered as a continuation of Jewish priesthood, which was concentrated mainly on ritual action and ceremonies. In the first century the Church developed the Christology of priesthood (Hbr) and ecclesiology of priesthood (1 P). Early Christians focused first on the redemptive event of Jesus Christ’s sacrifice and Jesus as the mediator of a new covenant. Only then the religious communities adopted the priest’s title for their ministry. In the early years of the Church, all the ministries were regarded as a charismatic service among the Christian communities. In their services the early Christians followed Jesus Christ sent by God to serve. The Holy Spirit sent by God in the name of Jesus bestowed the spiritual gifts upon the Church (1 Kor 12–13). Consequently the disciples of Jesus and their successors could continue his mission. The Twelve Apostles’ ministry was the very first and most important Christian ministry. It was closely connected to the service of Jesus Christ himself. The Apostles were sent by the authority of Jesus Christ to continue his mission upon earth and they preached the Good News of the risen Christ. The Apostolicity was the fundamental base for every Church ministry established in different Christian communities. Successive ministries were established in order to transmit the teaching of Jesus Christ and to lead the community. For the early Christians the priesthood was not an individual privilege. It had rather the community character.

This paper focuses on the social environment of the ancient Church of Ravenna, which developed its own local liturgy. The paper also characterizes the most impor- tant components of the liturgy up to mid 5th century. The Catholic see of Ravenna developed an original liturgy, which flourished during the incumbency of Bishop Peter Chrysologus (380-450). The ancient liturgy of the 5th century Ravenna church appears to have been a bridge, which United the Catholic liturgy of the Christian Orient with the West. The pregregorian Roman liturgy constituted its most prominent component. The pregregorian liturgical rite of Ravenna was conspicuous for its Roman Character, although it had always preserved its original local elements in the 5th as well as in the 6th-9th centuries. In the 9th century the liturgy of Ravenna was Romanized in accordance with the unifying tendencies of the Gregorian reform.

The article aims to reconstruct on the basis of the writings of St. Paulinus of Nola both the way the famous master of Nola saw Rome and the significance of his pilgrimages there. Ancient, pre-Christian Rome is called by him the daughter of Babylon because of the pagan character of Rome and the numerous sins committed by its citizens as well. However, thanks to the presence of true believers such as Melanie or the relics of holy Apostles and martyrs like Peter and Paul, Pagan Rome becomes more the daughter of Zion and new Jerusalem. Paulinus of Nola and Terasia, his wife, once a year traveled to their monastery in Campania, from the grave of the martyr St. Felix to Rome, on the festival of the Apostles Peter and Paul, where they usually spent 10 days. Later, as bishop of Nola, he set off to Rome earlier, just after Easter. His pilgrimage usually lasted four weeks. Besides the religious aspect of traveling to Rome, the meetings with numerous Christian celebrities Corning to the festival of the Apostles in Rome were the goal of his pilgrimage. Since the very beginning Paulinus treated his journeys as a way to establish contacts with important priests of Christian Rome. For Paulinus these meetings gave him the opportunity to propagate the monastic style of life, which he himself adopted while still in Spain.