Search

Artykuł jest próbą polemiki z tezą Gianniego Vattima stwierdzającą ścisłe związki filozofii hermeneutycznej Hansa-Georga Gadamera z nihilizmem, co miałoby oznaczać odrzucenie pojęcia prawdy i sfery faktów. Staram się przeciwstawić tej tezie, ukazując, że jedna z fundamentalnych kategorii hermeneutyki — kategoria języka — nie implikuje, jak zwykło się uważać, nihilistycznej fabularyzacji świata, o której mówi Nietzsche, ale służy odsłanianiu prawdy. Badanie oparte zostało na wystąpieniu Gadamera Cóż to jest prawda?, pochodzącym z okresu klarowania się poglądów autora Prawdy i metody na hermeneutykę, w którym autor, powołując się na Nietzschego, daje do zrozumienia, że nie zamierza kontynuować jego radykalnego projektu. Dystans względem autora Wiedzy radosnej w pewnym stopniu poświadcza również korespondencja Gadamera z Leo Straussem, dotycząca znikomej roli Nietzschego w Prawdzie i metodzie. Gadamer, choć podejmuje krytykę pojęcia prawdy funkcjonującego w naukach przyrodniczych, nie odrzuca prawdy samej, lecz stara się ją odnajdywać w naukach humanistycznych. Hermeneutyka, w zamyśle jej twórcy, nie może być rozumiana jako destrukcja, ale jako odsłanianie logosu w języku, który nie jest narzędziem dopasowywania świata do własnych popędów czy kategorią implikującą odrzucenie sfery faktów, lecz medium zapośredniczającym kontakt bytu ludzkiego z prawdą z jednej strony i sposobem bycia Dasein z drugiej. Wedle Vattima dystans wobec nihilizmu i koncentrowanie się Gadamera na pojęciu logosu i prawdy muszą zostać w hermeneutyce przezwyciężone. Wydaje się jednak, że hermeneutyka Gadamera, stawiająca nihilizmowi opór, może być filozofią, w której interpretacja nie jest konstruowaniem, lecz odkrywaniem sensu tekstu. To, nie zaś jej rzekome „nihilistyczne powołanie”, świadczy o aktualności i ważności tej myśli w naukach humanistycznych.

This article takes into consideration the problem which occurs betweenthe relations of Hans-Georg Gadamer’s philosophical hermeneuticsand the philosophy of dialogue, analyzing basic problems of Gadamerian philosophy – the problem of language, tradition or the truth in termsof the presence of the same intuitions, which werepart of Ebner’s,Levinas’, or Rosenzweig’s (the principles of dialogical and thecriticism of the idea of unity). It presents an outline of Gadamerian‘philosophy of dialogue’and peculiarly features the conditionsandbasic assumptions, which make interpersonal communication possible.