Search

Između 1870 i 1945, Alzašani i deo Lorenaca12 (Mozelani13) menjali su svoju nacionalnost četiri puta. Za vreme dva svetska rata 1914–1918. i 1939–1945, neki su nosili francusku, a većina nemačku uniformu. Prvi svetski rat 1918. godine završili su kao pobeđeni, da bi se 1919. našli u taboru pobednika na osnovu odluka Konferencije mira u Versaju koja ih je dodelila Francuskoj. U Drugom svetskom ratu 1940. godine doživeli su poraz kao i svi Francuzi, zatim je najveći broj njih uključen u nemačku vojsku (1942), da bi 1944–1945. bili oslobođeni od strane saveznika. Jedan alzaški humorista mogao je zato da kaže da je jedina uniforma koja im je po svoj prilici odgovarala bila uniforma ratnih zarobljenika. Kako je, dakle, izgrađeno pamćenje takve populacije? Kako je ono urezano na kamenu spomenika stradalnicima koji u srcu gradova Alzasa-Mozela svedoče danas o podvojenosti prošlosti ovih oblasti? Podeljeno i suprotstavljeno nasleđe prošlosti istoka Francuske može da se analizira u nekoliko hronoloških i problemskih celina. Razvoj značenja pojmova sećanje (souvenir) i pamćenje (mémoire) u francuskom društvu u drugoj polovini 20. veka pokazuje u kojoj meri su spomenici žrtvama stradalim u ratovima bili odraz vremena u kome su nastali. Za razliku od većine spomenika stradalnicima u Francuskoj, spomenici u Alzasu i departmanu Mozel najčešće nose hrišćanska obeležja. To može da se objasni posebnom zakonskom regulativom koja je primenjivana u Alzasu-Mozelu posle njihove reintegracije u nacionalne okvire 1918. godine. Ipak, ikonografija i natpisi na ovim spomenicima su se razlikovali između većih i manjih gradova u inače veoma urbanizovanoj oblasti Francuske. Poseban status ovih oblasti doprineo je da se između dva svetska rata uspostavi osoben „građansko-religijski“ kult u kome je sveštenstvo imalo značajnu ulogu. Uspostavljeni model pamćenja prošlosti radikalno je izmenjen za vreme aneksije Alzas-Mozela od strane nacističke Nemačke, koja je uništavala spomenike koji su podsećali na francusko prisustvo. Period neposredno posle Drugog svetskog rata i povratka ovih oblasti Francuskoj bio je sličan razdoblju posle Prvog svetskog rata: insistiralo se na patriotskom ushićenju ali i obnovi religijskih osećanja. Međutim, veliko kulturološko i religijsko previranje krajem šezdesetih godina XX veka imalo je posledice i u domenu pamćenja. Na osnovu postulata opšteg osporavanja svakog autoriteta, stavljani su pod znak pitanja i pojmovi oko kojih je nekada uspostavljan konsenzus u društvu: otadžbina, vojska, vera i poštovanje prema žrtvama predaka. Od tada je priliv građana zainteresovanih za komemorativne svečanosti bio u stalnom opadanju. Ipak, krajem devedesetih godina XX veka došlo je do ponovnog oživljavanja interesovanja za Prvi svetski rat pod uticajem izražene pažnje koja je poklanjana Drugom svetskom ratu. Mnogi spomenici stradalnicima su „ponovo otkriveni“ zbog različitih pitanja koja su počela da interesuju široku publiku. U ovom periodu, javila su se i nova mesta pamćenja koja se znatno razlikuju od onih iz dvadesetih godina XX veka bilo da podsećaju na proces francusko-nemačkog pomirenja, aspekte francuske kolonijalne prošlosti ili lokalne istorije Alzas-Mozela. U Alzas-Mozelu, kao i u ostatku Francuske, pamćenje prošlosti doživelo je velika previranja u poslednjih tridesetak godina. Zbog povećanja nezainteresovanosti mlađih generacija za javne svečanosti kao i usled procesa dehristijanizacije, „nacionalni i hrišćanski“ kult vezan za spomenike stradalnicima u Alzas-Mozelu izgubio je veliki deo svoje snage. Ipak, nezaobilazni u srcu gradova, spomenici stradalnicima su ostali važan simbol za Alzašane i Mozelane koji žele da ispolje svoju vezanost na lokalnom, nacionalnom i ponekad konfesionalnom nivou. Na taj način, oni izražavaju dvojnost i posebnost istorije koju mnogi ne žele da zaborave, čak i ako je ona odavno prevaziđena i uzvišena francusko-nemačkim pomirenjem i procesom stvaranja Evrope čiji je Strazbur jedan od centara.

The revitalization of religion in postsocialism is followed by the revitalization of individual narratives about religious life in socialism. On the one hand, the lived experience is connected to the contemporary revitalization of religion and the public discourse promoted by the Serbian Orthodox church on the repression it suffered during socialism, and on the other hand, interlocutors tell of their positive experiences which stand in contrast to official stories. The research presented in this paper is directed toward the conceptualization of individual narratives which actualize the memories of the faithful of the life during socialism. Special attention has been paid to those aspects of the past which interlocutors consider relevant for interpreting their own relationship with religion, meanings attributed to memories and ways in which they are connected and interpreted i the context of the present.

The revitalization of religion in postsocialism is followed by the revitalization of individual narratives about religious life in socialism. On the one hand, the lived experience is connected to the contemporary revitalization of religion and the public discourse promoted by the Serbian Orthodox church on the repression it suffered during socialism, and on the other hand, interlocutors tell of their positive experiences which stand in contrast to official stories. The research presented in this paper is directed toward the conceptualization of individual narratives which actualize the memories of the faithful of the life during socialism. Special attention has been paid to those aspects of the past which interlocutors consider relevant for interpreting their own relationship with religion, meanings attributed to memories and ways in which they are connected and interpreted i the context of the present.

The aim of the communication is to present the different manners utilized in contemporary Bulgaria for facing the painful problem of the participation of Bulgarian authorities in the deportation of the Jews from Thrace and Macedonia during World War II. On the basis of examples from the historiography, textbooks, literature, cinema, museums, memorials and public debate are discussed the difficulties in the construction of one common and indivisible memory on events connected to the theme of responsibility and guilt, throwing the long shadow of the past on the actuality. [ABSTRACT FROM AUTHOR]