Search

This Special Issue brings a selection of peer-reviewed papers that were presented at the 12th Principia International Symposium: Models and Modeling in the Sciences, Florianópolis, Brazil, online, August 2021. In this preface, the chair and the secretary of the organizing committee comment the symposium's context and briefly present the issue.

The object of this paper is to suggest how the Frege–Dummettian notions of criterion of identity and criterion of application can be put to work within Putnam’s account of reference for natural kind terms in “Meaning of ‘Meaning’ ”. By doing so, some light can be shed on Putnam’s earlier views on “necessity relative to a body of knowledge” as well as his later views on sortal identity. If the Frege–Dummettian criteria are indeed at work within Putnam’s account, then we must either give up (strong) rigidity or else give up the division of linguistic labor hypothesis. I will give an example from biological nomenclature that may sway us towards giving up the former.

Copyright of Miedzy Oryginalem a Przekladem is the property of Ksiegarnia Akademicka Sp. zo.o and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Miedzy Oryginalem a Przekladem is the property of Ksiegarnia Akademicka Sp. zo.o and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

HENRI MESCHONNIC: A MASTER WITHOUT A SCHOOL Henri Meschonnic’s international reputation in the field of the Translation Studies hasn’t been properly assessed, as we can judge by the translations of his theoretical works to English: few and late. The author of the paper above discusses the causes of this phenomenon of “non-translation” indicating, first of all, the belligerent temperament of the great French scholar, his propension to the polemic offending his opponents, including his admirers, some of which, e.g. George Steiner, could have been his translators to English. Secondly, the author shows which elements of Meschonnic’s work have been revolutionary in the 1970-ies and claims that the impact of his work was gradually eclipsed by his lack of the academical rigour, namely in defining the key notion of his work, the poetics, instead of very promising attempts in his early studies.

O objetivo deste artigo é analisar em perspectiva histórica os diferentes usos atribuídos à Ritalina (metilfenidato), desde a sua descoberta, na década de 1950, até hoje. Analisamos também como as explicações sobre supostos substratos neurais para os transtornos mentais possibilitou e legitimou o atual uso da droga para “tratar” problemas de comportamento e para melhorar o desempenho acadêmico. São abordados o diagnóstico do Transtorno de Déficit de Atenção com Hiperatividade (TDAH), que permitiu o uso de metilfenidato e de outros estimulantes em crianças; como esse medicamento foi usado ao longo do tempo, desde sua entrada no mercado na década de 1950; o papel das explicações biológicas cerebrais na consolidação do TDAH como diagnóstico psiquiátrico tratável com medicamentos; e como tudo isso resulta no metilfenidato como um medicamento prescrito e utilizado para melhorar o desempenho cognitivo. Argumentamos, ao final, que a crença nos substratos neurais de transtornos mentais pode gerar consequências sociais relevantes: a relativização da influência de questões sociais nos sofrimentos; a tentativa de prevenção de “perigos” por meio do tratamento e estigmatização de indivíduos considerados em risco; danos físicos e neurais decorrentes do uso exagerado e/ou a longo prazo de medicamentos psicotrópicos, dentre outras. Palavras-chave: Ritalina; metilfenidato; TDAH; smart drugs; medicalização; farmaceuticalização.

Fornication and Other “Awful Sins” in the Bible Translations. Euphemisms and Alterations on Matt 5:32, 9:19 and Lev 20:10-21 The paper shows confusion of theologians – both catholic and protestant – in all Polish and many other translations of fragments related to sexual relations, especially these contacts which were recognised uniquely as a cause of divorce. The considered translations tend to use archaic, euphemistic or imprecise vocabulary in the main text, adding often confusing and linguistically unacceptable footnotes. On the contrary, the analysed Italian and French translations are clear and intelligible. The Author shows, nevertheless, that the existing translations – not only in Polish, but also in Italian and French – of the Greek word porneia used in the Gospels are incoherent with those in the Old Testament, which is unacceptable. The Author also claims, on the basis of analysed texts, that even the best footnotes cannot replace a clear and intelligible translation in the main text.

Artykuł podejmuje problem atrakcyjności koncepcji zrównoważonego rozwoju dla szeroko rozumianej sfery edukacji. Ta nowa idea, kojarząca się raczej ze światem biznesu i ekonomią, mieści wiele ciekawych treści, które mogą być z powodzeniem wykorzystywane w procesach nauczania. Koncepcja zrównoważonego rozwoju dotyka bowiem tak aktualnych problemów społecznych, jak m.in. świat wartości, tolerancja wobec odmienności, zjawisko wykluczenia czy harmonijny rozwój indywidualny i społeczny. Wiele postulatów oraz rozwiązań wypracowanych w ramach koncepcji równowagi w rozwoju spotyka się z dużym zainteresowaniem edukacji. Koncepcja zrównoważonego rozwoju może okazać się inspiracją dla tworzenia nowych treści w szerokim nurcie edukacji, wpływając na poszerzenie jej pola badawczego, oraz zapoczątkować zmiany wykorzystywanych przez pedagogikę metod, tym bardziej że idea ta ma dziś zasięg wyraźnie globalny.

Poetry and Anti-Poetry: A Commentary to Psalm 120 and Translation Strategy The main purpose of this paper dedicated to those Polish Bible scholars who seem to ignore new achievements of the theory of translation is to show that a conscious definition of the translation strategy (most notably, its scopos and its projected reader) is a capital issue in the Bible translation studies. The author aims to convince persons who may not be devoted admirers of poetry – a frequent case among Bible scholars – that poetry should not anymore be considered merely a “beautiful form” supplementing the omnipotent sense anymore. In his analysis of the first and successive editions of the Millenium Bible the author criticizes the commentaries to the Psalms which he calls “antipoetic” and therefore dissonant with the translated texts.

Celem artykułu jest refleksja nad metodologiczną i merytoryczną przydatnością określenia „dialog” jako pojęcia istotnego dla współczesnej humanistyki. Chcemy dokonać próby odpowiedzi na pytanie, czy za pomocą pojęcia dialogu jesteśmy w stanie uchwycić zjawiska zachodzące w przestrzeni komunikatów międzyludzkich. Być może pojęcie to nie wyczerpuje bogactwa treści współczesnej rzeczywistości, dewaluując swą naukową wartość? Ponadto, autora interesuje pytanie, czy dialog jako problem filozoficzny wciąż pozostaje aktualny? Pytanie jest o tyle zasadne, że współcześni badacze opisujący aktualną przestrzeń komunikacyjną, zamiast pojęciem dialogu coraz chętniej posługują się określeniami: relacja, interakcja czy komunikacja. Czy terminy te faktycznie odsłaniają więcej niż pojęcie „dialog”?

Sir Terry Pratchett’s “Unseen Academicals” shows the soccer world, but also the University, both of which are important. The title of the French translation, Allez les mages, is the first example of the naturalization strategy which focuses on football, but erases any hint of the British culture and, consequently, the reader of this translation is unable to see any allusion to the Oxford‑Cambridge old rivalry. Moreover, this strategy destroys the tension between the language of the “gentlemen” of the University and ordinary people, humble servants in the University but big ones in the football world. The rendering of the “cockney” by the Parisian argot is, in fact, Berman’s deforming tendency called vulgarization. In conclusion, the author of this paper believes that the French translator of Pratchett’s book, although very clever ar rendering of puns, took the wrong strategic decision, which his Polish colleague did not.

Niniejszy tekst jest sprawozdaniem z panelu dyskusyjnego „Młodzież a wartości”, który odbył się podczas konferencji „Podstawy edukacji. Sfera wartości zasad” 20 listopada 2012 r. Celem podjętej dyskusji było przybliżenie środowisku akademickiemu stanowiska młodzieży dotyczącego szeroko pojętej edukacji.

W artykule autor skupia uwagę na roli dialogu we współczesnym procesie edukacji. Warto zapytać, czy obecna edukacja nadal sprzyja dialogicznej relacji między ludźmi. Dialog jest najbardziej naturalną formą kontaktów między ludźmi i pozostaje starożytną relacją mistrza do ucznia. Jakie elementy prawdziwego dialogu są kontynuowane we współczesnej edukacji? Wydaje się, że obecny proces edukacji na różnych poziomach utracił relacje dialogowe. Edukacja w XXI w. promuje krótkotrwałe kontakty. Są to relacje bez dwustronnej odpowiedzialności. Nowoczesne technologie tworzą możliwości relacji nowego rodzaju, które są bardzo często używane w przestrzeni edukacyjnej. Główne pytanie tekstu brzmi: Czy nowa sieć komunikacyjna jest w stanie zastąpić prawdziwy dialog interpersonalny? Jeżeli pada odpowiedź „tak”, to powinniśmy zastanowić się nad konsekwencjami takiego stanu rzeczy.

Treść niniejszego artykułu podejmuje ważki problem rozumienia dialogu, koncentrując się na klasycznych formach interpretacji fenomenu spotkania. Instancją konstytuującą dialog są nade wszystko podmioty. Ich wzajemne uznanie, uznanie własnej wolności, godności i równości wobec siebie w dialogu pozwala na rzeczywiste jego przeżycie. Choć dialog nie jest doświadczeniem (M. Buber), to pozostaje jakąś forma intymnej i ścisłej relacji. Przechodząc przez poszczególne fazy rozwojowe, sprawia, że jeden podmiot jest współzależny nie od, ale z drugim podmiotem. Spotkanie jest więc relacją. Jej owoce są równie cenne, co nie do końca przewidywalne, nawet dla samych uczestników spotkania tu i teraz. Podejmując próbę interpretacji dialogu, odwołałem się do własnych przemyśleń inspirowanych filozofią dialogu oraz koncepcją egzystencjalistyczną, ze szczególnym uwzględnieniem położenia względem siebie podmiotów jako instancji tworzących dialog. Starałem się ukazać również elementy stanowiące główne przeszkody w dialogu interpersonalnym, jak choćby chęć zdominowania Drugiego, zazdrość, pychę czy bodaj najgroźniejszy z nich wszystkich – egoizm. Na koniec wspomniałem o coraz gorszych warunkach, jakie stwarza się relacjom dialogicznym we współczesnej przestrzeni społecznej, co całość rozważań zabarwia nieco pesymistycznie. Jednak kurczące się pola dla dialogu społecznego są faktem i nie można ich pominąć, z kolei istnieje świadomość, że sama diagnoza niestety nie ma mocy sprawczej, aby te niepokojące kierunki skutecznie odwrócić. Tym, co pozostaje w wyposażeniu każdego podmiotu chcącego zacieśnić relację z bliźnim, jest otwartość na Ty, chęć wejścia z Nim w szczery i bezwarunkowy dialog. Może się to nie tylko okazać jedyną drogą i skutecznym orężem do odkrycia ważności i doniosłości Drugiego jako osoby, ale także przyczynić się do poprawy relacji międzyludzkich.

Can we not stylize? The article discusses the problem of colloquializing and archaizing of literary style in translation. The author agrees with Antoine Berman that such stylistic measures are difficult and result in many failed translation attempts but he considers stylization necessary and possible. His point of departure is Odile Schneider‑Mizony’s concept of “fictitious colloquiality” (oralité fictive) which leads to the creation of “spoken archi‑language”; in his opinion, the model of such translation in Poland is provided by the works of Zofia Chądzyńska. The author argues that this way of translating can be applied to other types of style, including archaizing, as proved by the successful translations done by Tadeusz Boy‑Żeleński and Andrzej Nowak.