Search

Copyright of Marmara University Journal of Political Science / Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi is the property of Marmara University and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Tarih ve tarih felsefesi kavramları ile ilgili geçmişten günümüze birçok tanımlama yapılmış, farklı görüşler ve anlayışlar ortaya konmuştur. Modern tarih bilimi anlayışının temelleri özellikle aydınlanma dönemiyle birlikte atılmaya başlanmıştır. Aydınlanma döneminden günümüze kadar geçen süreçte, tarihin bir amacının olduğu ve bu amaca doğru ilerleyen bir süreç olduğu görüşünü savunan tarihçiler, filozoflar ve düşünürler olmuştur. Francis Fukuyama da bu görüşü benimsemiş ve liberal demokrasi anlayışının dünya genelinde kabul gören en ideal yönetim anlayışı olduğunu, tarihin amacına ulaştığını iddia ederek tarihin sonu tezini ortaya koymuştur. Liberal demokrasi anlayışının sosyalizm, monarşi ve faşizm gibi yönetim şekilleri karşısında mutlak zaferini ilan etmiştir. Bu anlayışın evrenselleşmesinin önünde engel olarak gördüğü devletlerin, ulus inşası veya devlet inşası olarak adlandırdığı uygulamalarla kontrol altına alınması ve sistemin parçası haline getirilmesi gerektiğini savunmuştur. Bunun uygulayıcısı olarak da Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’ni görmüştür. Demokrasi, özgürlük ve insan hakları gibi söylemlerle toplumların etki altına alınmasını ve liberal ekonomik düzenin kurucusu ABD’nin dünyada tek hâkim güç olmasını hedeflemiştir. Literatür analizine dayalı nitel araştırma yöntemi kullanılarak hazırlanan bu çalışmanın amacı, tarih ve tarih felsefesi üzerine yapılan tanımlardan yola çıkarak, özellikle ilerlemeci tarih anlayışında tarihin sonu kavramından kastedilenin ne olduğunu açıklamak, günümüzde bu görüşün önde gelen savunucularından olan Fukuyama’nın aslında neyi amaçladığının anlaşılmasına katkı sağlamaktır.

Toplumların evrimlerini düşündüğümüzde; demokrasi sistemleri, toplumsal bilinçleri, inanç sistematikleri, eğitimleri, kültürleri, sorun çözme yöntemleri vb. farklılık arz etmesine rağmen, modern ve gelişmiş toplumlar ile gelişmekte olan toplumların benzer sorunlar karşısında benzer çözüm yollarına gittiğini görmekteyiz. Demokrasilerin toplumlar tarafından sindirilmesi ve demokrasi kültürünün yerleşmesi kolay olmamakta ve birçok defa demokrasilerden geri dönüşler yaşanmaktadır. Ancak belli bir olgunluğa gelmiş olan demokratik sistemlerde ve demokrasileri gelişim aşamasında olan sistemlerde nasıl oluyor da bir sorun karşısında benzeri sonuçlar ortaya çıkıyor? Çalışmada bu durumun popülizm ile ilişkisi araştırılmaya çalışılmıştır. Tanımlanması ve genel hatlarının çizilmesi çok zor olan popülizmin kavramsal tanımlanması yapılmaya çalışılmıştır. Popülizmin gerçek hayatta genellikle sağ popülizm şeklinde gerçekleştiği göz önüne alındığında, çalışma popülizm ve faşizm arasındaki ilişkiye de büyük önem vermektedir. Makalenin dikkat çektiği hususlardan bir diğeri ise liberal demokrasinin krizi içerisinde popülizmin oynadığı kritik roldür. Elitlere karşı halkı iktidara çağıran popülizm liberal dünyanın meşruiyet krizini çözme noktasında başarısız olsa da, demokrasiye yeni bir ivme kazandırma noktasında anlamlı sonuçları içerisinde barındırmaktadır.

This study aims to assess the claims whether or not the direct democracy in ancient Athens can be properly regarded as a liberal democracy or had the potentials to evolve into a liberal democratic regime. For this purpose, firstly, a brief examination of liberal democracy is provided focusing on the basic tenets of liberalism; namely individualism, the limited conceptualisation of the state, negative freedom, and rights. Then, the basic principles and ideals of ancient Athenian direct democracy are briefly analysed to unveil its liberal democratic potential. The main argument raised in this study is that some essential characteristics of the Athenian version of direct democracy, viz. protecting the individual from the state interference and having several immunities to protect the negative liberties of citizens, were like liberal values and the indicators of the political regime’s liberal potential. It is also argued that it is much more persuasive to argue that ancient Athenian direct democracy had liberal democratic potentials because it facilitated the extension of core liberties than the claim that Athenian democracy could have evolved into a more liberal democratic political regime if historical conditions had been different. Methodologically, this is a qualitative study in analytic and normative political-philosophical theory.

ÖZ: Hukukun üstünlüğü, liberal demokrasinin bir şartı olarak kabul edilse de prosedürel demokrasinin bir şartı olarak görülmemektedir. Bu makale, Robert Dahl’ın sunduğu prosedürel demokrasi tanımını merkeze alarak hukukun üstünlüğünün prosedürel demokrasinin de gereği olduğunu savunmakta ve prosedürel demokrasi ile hukukun üstünlüğü arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Bu makale üç iddiayı savunmaktadır. İlkin, prosedürel demokrasi için şart olan hakların güvence altına alınması ve seçimlerin adil ve özgür olmasının sağlanması için hukukun üstünlüğünün tesis edilmesi gereklidir. İkinci olarak, prosedürel demokrasinin temel amaçlarından biri olan dikey hesap verebilirliğin, seçmenlerin seçilenlerden hesap sorabilmesinin, sağlanmasında hukukun üstünlüğü büyük önem taşır. Son olarak, hukukun üstünlüğüyle ilgili sistematik kusurlar, prosedürel demokrasinin gereklerinin kısmen yerine getirildiği rejimlerin daha otoriter rejimlere dönüşmesini kolaylaştırmaktadır. ABSTRACT: It is commonly thought that while the rule of law is a requirement of liberal democracy it is not a requirement of procedural democracy. Using Robert Dahl’s account of procedural democracy, this article examines the relationship between the rule of law and procedural democracy. It argues that the rule of law is, in fact, a requirement of procedural democracy. This article defends three claims. First, the protection of political liberties, and free and fair elections, which are both essential for procedural democracies, depend on the rule of law. Second, the absence of the rule of law undermines the relationship of vertical accountability between politicians and voters—an essential aspect of procedural democracy. Finally, shortcomings of a regime with respect to the rule of law facilitates democratic backsliding in regimes that partially satisfy the requirements of procedural democracy.

En basit ve genel tanımıyla; halkın kendi kendini yönetmesi olarak tanımlayabildiğimiz demokrasi, tarihsel süreç içerisinde farklı toplumlarda farklı şekillerde uygulanagelmiştir. Günümüzde uygulanan ve geniş ölçekli kabul görmüş olan liberal temsili demokrasi modeli ise birçok açıdan yetersiz bulunmakta ve eleştirilmektedir. Bu eleştiriler aynı zamanda liberal temsili demokrasiye farklı alternatifler geliştirilmesi çalışmalarını da içermektedir. Özellikle kentsel nüfusun artması ile birlikte, kentlerin siyaset açısından cazibe merkezleri haline dönüşmesi, etkinlik ve verimlilik kavramlarının demokratik ilkeler temelinde tekrar gözden geçirilmesi gerekliliğini de doğurmuştur. Bu çerçevede ortaya konulan ve oldukça da teveccüh gören yeni demokrasi modelleri, vatandaşların karar alma süreçlerinde daha aktif olabilme isteğini karşılama ihtiyacı üzerinden daha kapsayıcı uygulamalar etrafında şekillenerek katılım ve müzakere kavramları üzerinden yeniden yorumlanmaya başlanmıştır. Müzakereci demokrasi yaklaşımı da, klasik demokrasi modellerinin eleştirildiği hususlara alternatif olarak modern dönem demokrasi anlayışı üzerinden şekillenmiş bir yaklaşım olması sebebiyle dikkat çekmektedir. Bu amaçla çalışmada, klasik demokrasi anlayışının eleştirilen hususları üzerinden değerlendirilme yapılarak, müzakereci demokrasinin temel varsayımları açıklanmaya çalışılacaktır. Bununla birlikte tarihsel ve teorik köken olarak demokrasinin gelişimi, liberal temsili demokrasinin özellikleri ve eleştirilen yönleri de tartışılacaktır.

Son yıllarda popülist radikal sağ partiler Avrupa’da hızlı bir yükseliş içerisindedir. Popülizm, yerlicilik ve otoriterliği birleştiren bu partiler küreselleşme, Avrupa Birliği (AB), göçmen, mülteci ve İslam karşıtı söylem ve politikaları ile özellikle ekonomik bağımsızlıklarını ve kültürel kimliklerini kaybetme endişesi taşıyan seçmenlerin desteğini almaktadırlar. Dışlayıcı söylem ve politikaları ile söz konusu partiler Batı Avrupa’nın yerleşik demokrasilerini özellikle kişisel özgürlükler, siyasi haklar ve siyasal çoğulculuk temelinde tehdit ederek, liberal demokrasinin temel ilke ve kurumlarında aşındırıcı etkilere sebep olmaktadırlar. Bu çalışma söz konusu tehditleri Avusturya, Almanya, Hollanda, İtalya ve Fransa örnekleri çerçevesinde incelemektedir.

Demokrasinin var olan alternatifler içerisindeki en iyi siyasal sistem olarak kabul edilmesinin ardından Dünya’nın pek çok bölgesini etkisi altına alan demokratikleşme dalgaları birbiri ardına yaşanmıştır. Demokratikleşme literatüründe belki de son yirmi yıldır en çok tartışılan konu ise Müslüman Dünya olarak da anılan Orta Doğu ve Kuzey Afrika’nın bu dalgalardan etkilenmemiş olması ve bölgede gerçek bir demokratikleşmenin yaşanmamış olmasıdır. Müslüman Dünya’daki demokrasi açığını ve bunun altında yatan nedenleri tartışmaya açan literatüre katkıda bulunmayı hedefleyen bu çalışma, Dünya Değerler Araştırması’nın World Values Survey altıncı dalga verisini kullanarak, farklı bölgelerdeki bireylerin demokrasiden anladıklarını karşılaştırmaktadır. Çalışmanın bu konuya odaklanmasının ana nedeni ise şimdiye kadar konu üzerine yapılan çalışmaların neredeyse tamamının bölge halkının demokrasiyi desteklediği/önemli gördüğü sonucuna ulaşmış olmasına rağmen bölgede hatırısayılır bir değişimin yaşanmamış olmasıdır. Öyleyse sorulması gereken önemli sorulardan biri; acaba bölge halkı demokrasi derken neyi/nasıl bir yönetim şeklini kast etmektedir. Bahsi geçen veri setinde demokrasinin tanımlanmış dokuz farklı özelliği sıralanmakta –gelir eşitliği, ordunun ve dini otoritelerin rolü, yurttaşlık hakları, kadın erkek eşitliği vb.- ve görüşmecilere bu özelliklerden herbirini ne kadar gerekli gördükleri sorulmaktadır. Bu çalışmada hangi özelliklerin hangi bölgelerde daha gerekli görüldüğü üzerinden yapılan karşılaştırmada farklı bölgelerdeki bireylerin demokrasiyi hangi motivasyonlarla tercih ettikleri, önemli gördükleri anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu bağlamda, dünyada demokratikleşmenin rol modeli olarak kabul edilen Batı demokrasileri ile demorasi açığı en ciddi boyutta olan bölgesi olarak kabul edilen Müslüman Dünya karşılaştırılırken aynı zamanda literatürde çeşitli kereler dikkat çekilmiş olan Arap-Arap olmayan Müslüman ülkeler farkına da değinilmekte ve bu iki bölge ayrı ayrı ele alınmaktadır. Analizler göstermektedir ki, tüm bölgelerde önemli görülen özelliklerin yanı sıra bölgeleri ayrıştıran çok önemli faktörler de mevcuttur. Örneğin, “hükümetler yetersiz kaldığında ordunun gücü devralması” Batı ile Müslüman Dünya’yı birbirinden net bir biçimde ayırırken –bu Batı demokrasilerinde kabul edilemez bir durumdur-, “devletin gelir eşitliği sağlaması” Arap Müslüman ülkeler ile Arap olmayan Müslüman ülkeleri belirgin bir biçimde ayrıştırmaktadır –ikinci grup tarafından son derece gerekli bir özellik olarak görülmektedir.

Copyright of Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences is the property of Cukurova University Institute of Social Sciences and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

The Arab Uprising has risen to the academic arena recently in several aspects. What is happening in that territory calls attention to the structure of the uprising. Tunisia, the first cycle in the Arab Spring, witnesses a short but bloody transition. This transition, which is called the Jasmine Revolution, comes to an end with the surrender of power by the incumbent regime to the opposition without any compromise. These events begin with an economic reasoning but then continue with liberal-democratic demands. In this study, we will first cover Tunisia's political background in search of its democratic heritage. We will then consider such democratic institutions before and during the transitions as elections, freedom of expression, freedom of association and other issues regarding human rights. Finally we will discuss the possibility of democratic consolidation in Tunisia. [ABSTRACT FROM AUTHOR]