Search

Gross domestic product (GDP) and energy consumption in the economic evaluations of countries are seen as two basic concepts of development. The need for energy resources in recent years has brought countries closer to technology, but in some cases, it causes problems such as wars. It is also important to determine the economic feasibility of energy consumption as well as the feasibility of many aspects such as the origin, usage, and necessity of energy. When we look at the crises that have taken place in the last 20 years, it is once again seen that energy is the dynamism and indispensable necessity of the countries. If we look at the effect of the consumed energy on the country's economy, the first economic variable will be GDP. Interpretation and evaluation of GDP, which reveals steady growth, will give effective results on economic indicators of the country. A lot of research has been done in the literature between the amount of energy consumption (according to the sectors, type of energy used, supply, and etc.) and the GDP which is the most important indicator of the country's economy. The final relationship between these two variables has been examined in details for different countries and energy concepts. In previous studies, it is sometimes observed that energy consumption is a cause of GDP or vice versa, and sometimes a two-way causality between them is determined. On the other hand, a causality relationship can not be always determined between the variables. In this case a suitable regression model can be established without looking for causality. In this study, the causality relationship between the GDP values, categorized by five income levels, and the energy consumptions of the countries between 1980 and 2014 is determined by using the Granger causality test. When we look at the results of the causality test, we find that only one causality relationship exists between high income level countries by GDP and the energy consumption of them. According to the causality test result, dependent and independent variable are determined before generalized estimating equations (GEE) method is used for modelling the data. In GEE method, the smallest values of QIC and QICC information criteria are found in the direction of causality relationships. The same causality assessment is done between gross national incomes (GNI) of countries categorized by income levels and energy consumptions, and it is concluded that the GEE models established according to the causality relationship direction are much better fit to the data. These findings obtained from this study suggests that causality test is a guide for us when we have insufficient knowledge in determining dependent and independent variables before fitting regression models to the data., Ülkelerinin ekonomik değerlendirmelerinde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ve enerji tüketimi kalkınmanın iki temel unsuru olarak görülmektedir. Son yıllarda enerji kaynaklarına duyulan ihtiyaç, ülkeleri teknolojiye yaklaştırdığı gibi bazende onları yok edebilecek savaşlara sebep olabilmektedir. Enerjinin temini, kullanımı ve ihtiyaç nedeni gibi bir çok açıdan ele alınabilirliği kadar enerji tüketiminin ekonomik karşılığının tespit edilebilmesi de son derece önemlidir. Son 20 yılda enerji kaynaklı yaşanan krizler incelendiğinde, enerjinin ülkelerin vazgeçilmez bir ihtiyacı ve dinamiği olduğu gerçeği bir kez daha görülmektedir. Tüketilen enerjinin ülke ekonomisine etkisininin ne olduğuna bakılacak olursa, ilk karşılaşılacak ekonomik değişken GSYİH olacaktır. Bir ülkenin GSYİH’nın ekonomik göstergelerdeki yorumlanması ve değerlendirilmesi son derece etkin sonuçlar vermektedir. Literatürde farklı ülkeler için enerji tüketimi miktarları (sektörlere göre, kullanılan enerji türlerine göre, teminine göre ve benzeri) ile ülke ekonomisinin en önemli göstergelerinden biri olan GSYİH değerleri arasındaki nedensellik ilişkilerini incelemek üzere yapılan bir çok çalışma mevcuttur. Yapılan çalışmalarda farklı ülkeler için kimi zaman enerji tüketiminin GSYİH’nın bir nedeni olduğu, kimi zamansa GSYİH’nın enerji tüketiminin bir nedeni olduğu gösterilmiştir. Bu iki değişken arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin saptandığı çalışmalar da mevcuttur. Öte yandan, değişkenler arasında her zaman bir nedensellik ilişkisi tespit edilemese de, uygun bir regresyon modeli kurularak değişkenler arasındaki açıklayıcılık incelenebilir. Bununla birlikte, kurulan her regresyon modelinde de bir nedensellik ilişkisi aramak doğru değildir. Bu çalışmada öncelikle 1980-2014 yılları arasında 5 farklı gelir düzeyine göre kategorize edilmiş ülkelerin GSYİH değerleri ile enerji tüketimleri arasındaki nedensellik ilişkileri Granger nedensellik testi kullanılarak tespit edilmiştir. Nedensellik testi sonuçlarına bakıldığında, sadece gelişmiş ülkeler için GSYİH’ları ile enerji tüketimleri arasında bir nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Yapılan bu nedensellik testinin sonucuna göre, kurulacak genelleştirilmiş tahmin denklemleri (GEE) için hangi değişkenin bağımlı, hangi değişkenin bağımsız olduğuna karar verilmiştir. Bu bağlamda, çalışmada kullanılan QIC ve QICC bilgi kriterlerinin de en düşük değerleri, değişkenler arasında belirlenen nedensellik ilişkisinin yönü doğrultusunda elde edilmiştir. Aynı nedensellik ilişkisi değerlendirmesi gelir düzeylerine göre kategorize edilmiş ülkelerin gayri safi milli hasılaları (GSMH) ile enerji tüketimleri için de yapılmış olup, belirlenen nedensellik yönü doğrultusunda kurulan GEE modellerinin veriyi çok daha iyi modellediği sonucuna varılmıştır. Çalışmadan elde edilen bu sonuç bize istatistiksel olarak veriyi modelleyebilmek için bağımlı ve bağımsız değişken seçiminde yetersiz bilgiye sahip olduğumuz durumlarda nedensellik testinin yönlendirici bir kılavuz olduğunu göstermektedir.