Search

Waterplanten vormen een essentieel onderdeel van laaglandbeken. Naast hun ecologische functie hebben ze een significante impact op de geomorfologie, waterkwaliteit en waterkwantiteit van laaglandbeken. In Nederland heeft historisch gezien de nadruk altijd gelegen op het verwijderen van waterplanten uit waterlopen om de primaire functie, het watervoerend vermogen, te handhaven. De hoge kosten van het maaibeheer in Nederland in combinatie met de aandacht voor de positieve ecologische effecten van waterplanten vanuit de Kaderichtlijn Water, de mogelijkheden om water vast te houden met behulp van waterplanten om zo verdroging van natuurgebieden en de toenemende droogteschade in de landbouw tegen te gaan, hebben geleid tot het idee om te kijken in hoeverre het mogelijk is om de werking van de stuwen in watergangen te vervangen door waterplanten.

Waterplanten vormen een essentieel onderdeel van laaglandbeken. Naast hun ecologische functie hebben ze een significante impact op de geomorfologie, waterkwaliteit en waterkwantiteit van laaglandbeken. In Nederland heeft historisch gezien de nadruk altijd gelegen op het verwijderen van waterplanten uit waterlopen om de primaire functie, het watervoerend vermogen, te handhaven. De hoge kosten van het maaibeheer in Nederland in combinatie met de aandacht voor de positieve ecologische effecten van waterplanten vanuit de Kaderichtlijn Water, de mogelijkheden om water vast te houden met behulp van waterplanten om zo verdroging van natuurgebieden en de toenemende droogteschade in de landbouw tegen te gaan, hebben geleid tot het idee om te kijken in hoeverre het mogelijk is om de werking van de stuwen in watergangen te vervangen door waterplanten.

Binnen diverse kaders (Natura 2000, Kaderrichtlijn Water) wordt gestreefd naar waterberging in natuurgebieden om de inlaat van gebiedsvreemd water van een lagere kwaliteit te beperken. Als een natuurgebied is verbonden met het omliggende stedelijke of poldergebied, wordt zeker bij aanhoudende regenval door de gemalen water met een relatief goede kwaliteit aan de polder of het stedelijke gebied onttrokken, waardoor ook water uit het natuurgebied wordt afgevoerd. Anderzijds wordt in de zomer rivierwater ingelaten om tekorten door bijvoorbeeld verdamping aan te vullen. Als men peilverschillen teweeg kan brengen door het natuurgebied te isoleren, kan regenwater worden vastgehouden en opgeslagen voor tijden van droogte, zodat in die periode minder of geen gebiedsvreemd water hoeft te worden ingelaten. In dit artikel wordt een nieuw ontworpen kantelstuw beschreven die alleen stuwt indien dat nodig is. Daarbuiten is de stuw geopend en daarmee voor vis passeerbaar

Bij de afname van de palingstand spelen migratiebelemmeringen zeker een rol. In de Nederlandse watersystemen zijn veel kunstwerken aanwezig, zoals gemalen, waterkrachtcentrales, stuwen en sluizen. Deze beïnvloeden zowel de intrekmogelijkheden voor de glasaal vanuit zee als ook de uittrekmogelijkheden van schieraal, vanuit het zoete water naar zee. In 2009 is er een overzicht van de belangrijkste migratieknelpunten voor paling in Nederland opgesteld, waarbij geen onderscheid is gemaakt tussen intrekproblemen voor glasaal en uittrekproblemen voor schieraal. Voor de beoordeling van aanvragen voor ontheffing van het gebruik van aalvistuigen voor schieraaloverzet in de gesloten tijd, is er vanuit het Ministerie van EZ behoefte aan een vernieuwde lijst met prioritaire migratieknelpunten voor schieraal. Op basis van de geschatte verliesposten schieraal is een top 58 lijst van knelpunten in Nederland opgesteld. De lijst wordt aangevoerd door beide stuwcomplexen met waterkrachtcentrales in de Maas, bij Lith en Linne. Ook het stuwcomplex met waterkrachtcentrale Amerongen staat in de top 12. Daarnaast bestaat een groot deel van de lijst uit knooppunten met een gemaal, voornamelijk boezemgemalen, die ofwel direct op zee uitkomen of op een rijkswater afwateren.

Bij de afname van de palingstand spelen migratiebelemmeringen zeker een rol. In de Nederlandse watersystemen zijn veel kunstwerken aanwezig, zoals gemalen, waterkrachtcentrales, stuwen en sluizen. Deze beïnvloeden zowel de intrekmogelijkheden voor de glasaal vanuit zee als ook de uittrekmogelijkheden van schieraal, vanuit het zoete water naar zee. In 2009 is er een overzicht van de belangrijkste migratieknelpunten voor paling in Nederland opgesteld, waarbij geen onderscheid is gemaakt tussen intrekproblemen voor glasaal en uittrekproblemen voor schieraal. Voor de beoordeling van aanvragen voor ontheffing van het gebruik van aalvistuigen voor schieraaloverzet in de gesloten tijd, is er vanuit het Ministerie van EZ behoefte aan een vernieuwde lijst met prioritaire migratieknelpunten voor schieraal. Op basis van de geschatte verliesposten schieraal is een top 58 lijst van knelpunten in Nederland opgesteld. De lijst wordt aangevoerd door beide stuwcomplexen met waterkrachtcentrales in de Maas, bij Lith en Linne. Ook het stuwcomplex met waterkrachtcentrale Amerongen staat in de top 12. Daarnaast bestaat een groot deel van de lijst uit knooppunten met een gemaal, voornamelijk boezemgemalen, die ofwel direct op zee uitkomen of op een rijkswater afwateren.

In diverse stroomgebieden in Nederland worden in beken en kleine rivieren vispasseerbare kunstwerken aangelegd ter vervanging van stuwen. Dit om vismigratie mogelijk te maken en de ecologie van het systeem te verbeteren. Vispasseerbare kunstwerken zijn er in vele soorten en maten. Een veel voorkomende vispassage is de zogenaamde vispasseerbare stortsteenbekkenpassage. Vanwege het uiterlijk van dit type passage wordt in de praktijk ook wel gesproken over een vispasseerbare cascade, of kortweg cascade vistrap. Waterschap Rijn en IJssel heeft in samenwerking met Waterschap De Dommel het initiatief genomen om de stortsteen-bekkenpassage (cascade) in een schaalmodel nader te onderzoeken. Het schaalonderzoek is uitgevoerd in het Kraijenhoff van de Leur Laboratory

In diverse stroomgebieden in Nederland worden in beken en kleine rivieren vispasseerbare kunstwerken aangelegd ter vervanging van stuwen. Dit om vismigratie mogelijk te maken en de ecologie van het systeem te verbeteren. Vispasseerbare kunstwerken zijn er in vele soorten en maten. Een veel voorkomende vispassage is de zogenaamde vispasseerbare stortsteenbekkenpassage. Vanwege het uiterlijk van dit type passage wordt in de praktijk ook wel gesproken over een vispasseerbare cascade, of kortweg cascade vistrap. Waterschap Rijn en IJssel heeft in samenwerking met Waterschap De Dommel het initiatief genomen om de stortsteen-bekkenpassage (cascade) in een schaalmodel nader te onderzoeken. Het schaalonderzoek is uitgevoerd in het Kraijenhoff van de Leur Laboratory

In de periode 2001-2004 zijn er drie stuwen in de Nederrijn-Lek voorzien van een vistrap. Het toegepaste type was een bekkenvistrap met V-vormige overlaten en een 'vertical slot' sleuf in het midden tot op de bodem. Deze vistrappen zijn de eerste van dit type die gebouwd zijn. Het ontwerp is zodanig dat deze vistrappen geacht worden alle vissoorten van alle formaten te faciliteren in het passeren van de stuwen. In deze evaluatie is gekeken of de vistrappen voldoen.

In de periode 2001-2004 zijn er drie stuwen in de Nederrijn-Lek voorzien van een vistrap. Het toegepaste type was een bekkenvistrap met V-vormige overlaten en een 'vertical slot' sleuf in het midden tot op de bodem. Deze vistrappen zijn de eerste van dit type die gebouwd zijn. Het ontwerp is zodanig dat deze vistrappen geacht worden alle vissoorten van alle formaten te faciliteren in het passeren van de stuwen. In deze evaluatie is gekeken of de vistrappen voldoen.

Dit hoofdstuk beschrijft twee processen van sociaal leren waarin publieke en private partijen verantwoordelijkheid nemen over het beheer van hun naturlijke omgeving. In het project 'Watermanagement in het Benelux Middengebied' installeerden boeren op de hellende zandgebieden van Noord-Brabant, Limburg en Vlaanderen tweeduizend stuwen om water van boerenland naar het grondwater te infiltreren. Dit geschiedde in nauwe samenwerking met waterschappen (de stuwen bleven in bezit van het waterschap). Het project 'Randenbeheer Brabant' ontwierp een systeem van vergoedingen aan boeren om brede akkerranden te installeren voor de opvang van chemicaliën uit de landbouw en ter vergroting van de biodiversiteit (duizend kilometer in 2008 en doelstelling van 2.300 kilometer in 2013)

Dit hoofdstuk beschrijft twee processen van sociaal leren waarin publieke en private partijen verantwoordelijkheid nemen over het beheer van hun naturlijke omgeving. In het project 'Watermanagement in het Benelux Middengebied' installeerden boeren op de hellende zandgebieden van Noord-Brabant, Limburg en Vlaanderen tweeduizend stuwen om water van boerenland naar het grondwater te infiltreren. Dit geschiedde in nauwe samenwerking met waterschappen (de stuwen bleven in bezit van het waterschap). Het project 'Randenbeheer Brabant' ontwierp een systeem van vergoedingen aan boeren om brede akkerranden te installeren voor de opvang van chemicaliën uit de landbouw en ter vergroting van de biodiversiteit (duizend kilometer in 2008 en doelstelling van 2.300 kilometer in 2013)

Directie Visserij van LNV is van plan een visverbod in te stellen bij een stuw en waterkrachtcentrale binnen een afstand van 500 meter. Nagegaan wordt, in welke mate dat effectief is voor het de doelsoort aal; en wat de impact is voor bijvangsten van migrerende soorten zoals zalm en zeeforel. Behalve een literatuurstudie bevat dit onderzoek een paar case studies op de Maas bij Lith en Linne; op de Lek bij Hagestein en de Afsluitdijk bij Kornwerderzand

Binnen diverse kaders (Natura 2000, Kaderrichtlijn Water) wordt gestreefd naar waterberging in natuurgebieden om de inlaat van gebiedsvreemd water van een lagere kwaliteit te beperken. Als een natuurgebied is verbonden met het omliggende stedelijke of poldergebied, wordt zeker bij aanhoudende regenval door de gemalen water met een relatief goede kwaliteit aan de polder of het stedelijke gebied onttrokken, waardoor ook water uit het natuurgebied wordt afgevoerd. Anderzijds wordt in de zomer rivierwater ingelaten om tekorten door bijvoorbeeld verdamping aan te vullen. Als men peilverschillen teweeg kan brengen door het natuurgebied te isoleren, kan regenwater worden vastgehouden en opgeslagen voor tijden van droogte, zodat in die periode minder of geen gebiedsvreemd water hoeft te worden ingelaten. In dit artikel wordt een nieuw ontworpen kantelstuw beschreven die alleen stuwt indien dat nodig is. Daarbuiten is de stuw geopend en daarmee voor vis passeerbaar

Waterschappen streven ernaar om het peilbeheer zo optimaal mogelijk te maken. In plaats van overtollig regenwater af te voeren in tijden van te veel water en water in te laten ten tijde van water tekort, streeft men naar het bergen en vasthouden van gebiedseigen en regenwater. Uit ecologisch oogpunt is het gewenst om de inlaat van ‘gebiedsvreemd water’ zo veel mogelijk te voorkomen. Veelal worden stuwen als kunstwerk geplaatst om water ‘vast te kunnen houden’ om de toevoer van water te beperken. Stuwen hebben als nadeel dat deze niet passeerbaar zijn voor vissen met als gevolg dat achterliggende gebieden niet bereikbaar zijn. Om dit te voorkomen is een nieuw soort kunstwerk ontwikkeld, de zogenaamde vispasseerbare kantelstuw, ook wel V-stuw genaamd. Deze stuw bestond alleen nog maar als concept. Het rapport legt verslag van een studie resulterend in een principe ontwerp van een vispasseerbare stuw

Directie Visserij van LNV is van plan een visverbod in te stellen bij een stuw en waterkrachtcentrale binnen een afstand van 500 meter. Nagegaan wordt, in welke mate dat effectief is voor het de doelsoort aal; en wat de impact is voor bijvangsten van migrerende soorten zoals zalm en zeeforel. Behalve een literatuurstudie bevat dit onderzoek een paar case studies op de Maas bij Lith en Linne; op de Lek bij Hagestein en de Afsluitdijk bij Kornwerderzand

Waterschappen streven ernaar om het peilbeheer zo optimaal mogelijk te maken. In plaats van overtollig regenwater af te voeren in tijden van te veel water en water in te laten ten tijde van water tekort, streeft men naar het bergen en vasthouden van gebiedseigen en regenwater. Uit ecologisch oogpunt is het gewenst om de inlaat van ‘gebiedsvreemd water’ zo veel mogelijk te voorkomen. Veelal worden stuwen als kunstwerk geplaatst om water ‘vast te kunnen houden’ om de toevoer van water te beperken. Stuwen hebben als nadeel dat deze niet passeerbaar zijn voor vissen met als gevolg dat achterliggende gebieden niet bereikbaar zijn. Om dit te voorkomen is een nieuw soort kunstwerk ontwikkeld, de zogenaamde vispasseerbare kantelstuw, ook wel V-stuw genaamd. Deze stuw bestond alleen nog maar als concept. Het rapport legt verslag van een studie resulterend in een principe ontwerp van een vispasseerbare stuw

Binnen diverse kaders (Natura 2000, Kaderrichtlijn Water) wordt gestreefd naar waterberging in natuurgebieden om de inlaat van gebiedsvreemd water van een lagere kwaliteit te beperken. Als een natuurgebied is verbonden met het omliggende stedelijke of poldergebied, wordt zeker bij aanhoudende regenval door de gemalen water met een relatief goede kwaliteit aan de polder of het stedelijke gebied onttrokken, waardoor ook water uit het natuurgebied wordt afgevoerd. Anderzijds wordt in de zomer rivierwater ingelaten om tekorten door bijvoorbeeld verdamping aan te vullen. Als men peilverschillen teweeg kan brengen door het natuurgebied te isoleren, kan regenwater worden vastgehouden en opgeslagen voor tijden van droogte, zodat in die periode minder of geen gebiedsvreemd water hoeft te worden ingelaten. In dit artikel wordt een nieuw ontworpen kantelstuw beschreven die alleen stuwt indien dat nodig is. Daarbuiten is de stuw geopend en daarmee voor vis passeerbaar

De Neder-Rijn/Lek is na het gereedkomen van de vistrappen bij de stuwen van Hagestein en Maurik in 2004 en bij Driel in 2001 nu volledig optrekbaar voor vis. In navolging van het voorjaar van 2005 is er in 2006 de optrek bij Hagestein en Maurik bemonsterd door middel van fuiken geplaatst in het bovenstroomse deel van de vistrap. De gevangen vis werd gedetermineerd, gemeten en daarna bovenstrooms uitgezet om de migratie te hervatten. Daarnaast is er ook een merk-experiment met zeeprik uitgevoerd, omdat er in 2005 werd geconstateerd dat een veel groter aantal zeeprikken bij Hagestein passeerde dan bij Maurik, terwijl deze diadrome riviertrekvis verondersteld werd gemotiveerd te zijn om de heel serie vistrappen in de Neder-Rijn te passeren.

De Neder-Rijn/Lek is na het gereedkomen van de vistrappen bij de stuwen van Hagestein en Maurik in 2004 en bij Driel in 2001 nu volledig optrekbaar voor vis. In navolging van het voorjaar van 2005 is er in 2006 de optrek bij Hagestein en Maurik bemonsterd door middel van fuiken geplaatst in het bovenstroomse deel van de vistrap. De gevangen vis werd gedetermineerd, gemeten en daarna bovenstrooms uitgezet om de migratie te hervatten. Daarnaast is er ook een merk-experiment met zeeprik uitgevoerd, omdat er in 2005 werd geconstateerd dat een veel groter aantal zeeprikken bij Hagestein passeerde dan bij Maurik, terwijl deze diadrome riviertrekvis verondersteld werd gemotiveerd te zijn om de heel serie vistrappen in de Neder-Rijn te passeren.

Reofiele vissoorten zijn karakteristieke soorten voor rivieren die een belangrijke rol spelen in ecologisch herstel van rivieren ten behoeve van de Europese Kaderrichtlijn Water en de Habitatrichtlijn. In dit onderzoek zijn het trekgedrag en de effecten van potentiële barrières zoals stuwen, sluizen en waterkrachtcentrales (WKC’s) op 4 reofiele soorten onderzocht.

Reofiele vissoorten zijn karakteristieke soorten voor rivieren die een belangrijke rol spelen in ecologisch herstel van rivieren ten behoeve van de Europese Kaderrichtlijn Water en de Habitatrichtlijn. In dit onderzoek zijn het trekgedrag en de effecten van potentiële barrières zoals stuwen, sluizen en waterkrachtcentrales (WKC’s) op 4 reofiele soorten onderzocht.

Via de geplande meetschuif wordt water vanuit de Runde (met 7,5 ha retentie) naar de Gietwaterplas (12,5 ha oppervlakte) geleid. Van hieruit kan de glastuinbouw water ontvangen voor beregening van gewassen. Bij de plas is een zgn. waterfabriek aanwezig, die het water reinigt en distribueert. Tussen het waterschap Hunze en Aa's en de Waterfabriek (WMD) zullen de hoeveelheden worden verrekend. Een V-vormige lange overlaat is ontworpen

Via de geplande meetschuif wordt water vanuit de Runde (met 7,5 ha retentie) naar de Gietwaterplas (12,5 ha oppervlakte) geleid. Van hieruit kan de glastuinbouw water ontvangen voor beregening van gewassen. Bij de plas is een zgn. waterfabriek aanwezig, die het water reinigt en distribueert. Tussen het waterschap Hunze en Aa's en de Waterfabriek (WMD) zullen de hoeveelheden worden verrekend. Een V-vormige lange overlaat is ontworpen

Om de verdroging op het landgoed De Wildenborch te bestrijden zijn enkele nieuwe stuwen geplaatst in de waterlopen in de omgeving van het landgoed. Het plaatsen van deze stuwen en het gevoerde stuwbeheer hebben tot doel om de drainerende werking van deze waterlopen te verminderen, waardoor de diepe kwelstroom de wortelzone op het landgoed kan bereiken. Om de effecten van deze ingrepen voor de landbouw en voor de natuur op het landgoed te bepalen zijn metingen verricht naar de grond- en oppervlaktewaterstanden, afvoeren, waterkwaliteit en humusprofiel. Met modelberekeningen zijn de effecten van de ingrepen voor de landbouw op draagkracht, start groeiseizoen en opbrengst geëvalueerd. De effecten voor de natuur zijn bepaald aan de hand van veranderingen in de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater en het humusprofiel.

Om de verdroging op het landgoed De Wildenborch te bestrijden zijn enkele nieuwe stuwen geplaatst in de waterlopen in de omgeving van het landgoed. Het plaatsen van deze stuwen en het gevoerde stuwbeheer hebben tot doel om de drainerende werking van deze waterlopen te verminderen, waardoor de diepe kwelstroom de wortelzone op het landgoed kan bereiken. Om de effecten van deze ingrepen voor de landbouw en voor de natuur op het landgoed te bepalen zijn metingen verricht naar de grond- en oppervlaktewaterstanden, afvoeren, waterkwaliteit en humusprofiel. Met modelberekeningen zijn de effecten van de ingrepen voor de landbouw op draagkracht, start groeiseizoen en opbrengst geëvalueerd. De effecten voor de natuur zijn bepaald aan de hand van veranderingen in de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater en het humusprofiel.

Op 18 november 1999 verleende het Waterschap Rijn en IJssel opdracht aan de Sectie Waterhuishouding, Wageningen Universiteit tot het bepalen van nieuwe afvoerrelaties voor twee debietmeetstations langs de Schipbeek. Het betrof de volgende werkzaamheden: - ijking van de Kloosterstuw met behulp van twee hydraulische modellen; - het uitvoeren van controle-metingen ter plaatse van de vijzeluitgang van het inlaatgemaal Twentekanaal.

Op 18 november 1999 verleende het Waterschap Rijn en IJssel opdracht aan de Sectie Waterhuishouding, Wageningen Universiteit tot het bepalen van nieuwe afvoerrelaties voor twee debietmeetstations langs de Schipbeek. Het betrof de volgende werkzaamheden: - ijking van de Kloosterstuw met behulp van twee hydraulische modellen; - het uitvoeren van controle-metingen ter plaatse van de vijzeluitgang van het inlaatgemaal Twentekanaal.

Alterra heeft een methodiek ontwikkeld om met behulp van bestaande gebiedsdekkende informatie locaties voor grondwaterstandsmetingen te selecteren die representatief zijn voor het grondwaterafhankelijk peilbeheer. Een locatie is representatief voor een gebied als het mogelijk is om het oppervlaktewaterpeil voor dat gebied optimaal te sturen aan de hand van op deze locatie gemeten grondwaterstanden en de verdeling van maaiveldshoogten binnen het gebied. De methodiek bestaat uit twee fasen. Eerst worden de bestaande peilvakken op basis van vergelijkbare hydrologische eigenschappen en landgebruik ingedeeld in clusters. Vervolgens wordt per cluster een representatieve locatie vastgesteld op basis van responsparameters die de reactie van de grondwaterstand op het neerslagoverschot en het oppervlaktewaterpeil bepalen. Naast deze representatieve locaties zijn er per cluster ook zogenaamde alarmlocaties geselecteerd die gebruikt kunnen worden om te waarschuwen of er locaties binnen het cluster zijn die te nat worden.

Afvoer van het Renkums beekdal

Afvoer van het Renkums beekdal

Onderzoek naar de afvoeren door de Nieuwe Ley, ter plaatste van de zandvang te Goirle.

Onderzoek naar de afvoeren door de Nieuwe Ley, ter plaatste van de zandvang te Goirle.