Search

Teams vormen een belangrijke schakel in het bevorderen van veerkrachtige en wendbare organisaties i.c. resilient organisaties. Wij beschouwen een resilient organisatie of bedrijf als een sociotechnisch systeem dat voldoet aan de definitie van Hollnagel: “the intrinsic ability of a system to adjust its functioning prior to, during, or following changes and disturbances, so that it can sustain required operations even after a major mishap (or in the presence of continuous stress)”. Teams worden in de praktijk blootgesteld aan een scala van eisen vanuit de complexe omgeving waarin zij opereren en beschikken vaak over aanpassingsvermogens en hulpbronnen om potentiële schade te voorkomen, kansen te benutten en om te gaan met negatieve gevolgen. Team resilience kan worden omschreven als het aanpassingsvermogen van een team aan alle vereisten te voldoen door het uitoefenen van vermogens tot het monitoren van, te reageren op, te anticiperen op en het leren van onverwachte gebeurtenissen en verstoringen. Voor ons onderzoek dienden deze vermogens van resilience verder te worden geoperationaliseerd tot meetbare en veranderbare constructen. Het doel van het onderzoek is 1) het identificeren van determinanten van resilient teamgedrag, 2) het ontwikkelen van een conceptueel model van team resilience en 3) uiteindelijk het ontwikkelen van een instrument om team resilience te meten. Gebaseerd op onze literatuurstudie in 2011 en het werk in het ‘Resilience Innovation Lab (RIL)’, hebben we met betrekking tot team-functioneren mogelijke relevante gedragsdeterminanten gevonden. Deze moesten voldoen aan de criteria: 1) relevant voor het realiseren en in stand houden van team resilience, 2) eenvoudig te meten, en 3) de mogelijkheid bieden aan de teamleden tot het verbeteren van team resilience (veranderbaarheid). Team resilience lijkt te worden bepaald door diverse ‘cross-level’ determinanten met eerder het accent op de dynamiek van team processen dan op de team uitkomsten. Vervolgens hebben we op basis van het in de literatuur beschreven IPO-model (Input-Proces-Output) voor team-effectiviteit ons conceptueel model verder ontwikkeld. Dit model illustreert de belangrijkste aanpassingsprocessen van teams die bij kunnen dragen aan team resilience. Vervolgens hebben wij op basis van dit theoretische model een vragenlijst als meetinstrument ontwikkeld die wij in een veldstudie zullen gaan valideren. De ontwikkeling van het meetinstrument is in dit artikel beschreven. Tot slot wordt een toelichting gegeven op de volgende stap in het onderzoek van het valideren van dit instrument in een veldstudie met storingsmonteurs in de Energiesector.

In regelgeving voor veiligheid ligt een spanningsveld besloten. De behoefte van de overheid en management om werkwijzen voor te schrijven, leidt tot procedures en regels die niet altijd passen in de operationele realiteit. Uitvoerende medewerkers komen dan voor een keuze te staan: handelen volgens de regels of zelf de beste oplossing kiezen, ook al gaat dat tegen de regels in. Dit dilemma is nu diepgaand onderzocht bij een dienstverlener in de energiesector.

In opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft TNO onderzoek verricht naar de risico's van arbeid tijdens bouw en gebruik van ondergrondse bouwwerken. De doelen van het onderzoek zijn het in kaart brengen van de risico's, en na te gaan welk wettelijk kader voorhanden is voor ondergrondse arbeid. In dit rapport worden de volgende onderzoeksvragen beantwoord: 1) welke typen ondergrondse bouwwerken kunnen worden onderscheiden; 2) welke werkzaamheden vinden plaats in deze bouwwerken in zowel de bouwfase als de gebruiksfase: 3) welke specifieke arborisico's lopen werknemers die ondergronds werken vergeleken met werknemers die gelijksoortig werk bovengronds uitvoeren; 4) welke maatregelen zijn er om die extra arbeidsrisico's te voorkomen of te beperken; en 5) welke (inter)nationale wet-en regelgeving heeft betrekking op de beheersing van genoemde risico's. De bijlage bevat interviewverslagen. Deze interviews zijn gehouden om te analyseren aan welke risico's arbeiders in ondergrondse bouwwerken zijn blootgesteld.

In geval van ongevallen en calamiteiten kan een goede bedrijfsnoodorganisatie veel menselijk leed, bedrijfsschade en maatschappelijke schade helpen voorkomen. EMERGOS biedt bedrijven en organisaties die te maken hebben met risico's voor zowel eigen werknemers als derden (bijv. omwonenden, bezoekers, gasten en reizigers), een uitgebreide checklist waarmee de bedrijfsnoodorganisatie opgezet, geëvalueerd en verebeterd kan worden. De effectiviteit van de bedrijfsnoodorganisatie wordt echter niet alleen bepaald door de kwaliteit van de eigen bedrijfshulpverlening, maar ook door de samenwerking met externe hulpverleningsdiensten als politie en brandweer. Daarom wordt in EMERGOS ruime aandacht geschonken aan de relatie tussen deze partijen. EMERGOS is door TNO Arbeid, NIBRA en KIWA ontwikkeld als instrument voor de ontwikkeling en beoordeling van bedrijfsnoodorganisaties.

Doel van het project Best practice veiligheidsmanagement is tot een aanpak te komen waarmee TNO bedrijven kan adviseren om afhankelijk van hun ontwikkelingsfase van veiligheidsbeheersing de meest (kosten)effectieve veiligheidsmaatregelen in te voeren. Hiertoe is onderzocht of de bedrijven in verschillende ontwikkelingfasen van veiligheidsmanagement ingedeeld kunnen worden en welke instrumenten en methodieken zij gebruiken om de veiligheid te beheersen. Ook is er onderzocht hoeveel de bedrijven in de sectoren chemie, bouw, transport en apparaten- en machinebouw deze instrumenten vinden bijdragen aan de veiligheid. Een vragenlijst is uitgetest in een pilotgroep van deelnemers aan de opleiding MVK. Het blijkt dat de chemie meer practices gebruikt dan andere branches en deze ook effectiever beoordeelt; in de bouw komen beleidssystemen en veiligheiddeskundigheid veel voor en men vindt deze ook effectief. De bouw wil vooral actie zien ten aanzien van veiligheid; de transportsector is moeilijk te analyseren vanwege de lage respons; in de apparaten- en machinebouw branche komt de preventie van calamiteiten veel voor en wordt ook als meest effectief beoordeeld .