Search

SamenvattingDe kosten van de gezondheidszorg stijgen. Bewustwording van daadwerkelijke kosten (in plaats van gemiddelde DBC-prijzen) is van groot belang om kosten te beteugelen. Hiertoe hebben wij voor 72 ureterorenoscopie (URS) procedures de gegevens over proceduretijd, materiaal, aanwezig personeel op OK, opname en follow-up prospectief geregistreerd. De totale kosten van een URS bedroegen gemiddeld € 2.819. De grootste kostenpost bestond uit chirurgische kosten (€ 2.075; 67,0%), gevolgd door opnamekosten (€ 514; 22,8%) en follow-upkosten (€ 230; 10,2%). Bij acht procedures bleek de steen gepasseerd ten tijde van de operatie en bleek de preoperatieve CT-scan ouder dan één maand. De kosten van deze procedures hadden voorkomen kunnen worden door een extra preoperatieve CT-scan te maken. Het verrichten van deze CT-scan zou een besparing kunnen opleveren van gemiddeld € 62 euro per procedure. De werkelijke kosten van een URS in dit cohort waren € 2.819, met als grootste kostenpost chirurgische kosten (€ 2.075). Het waarborgen van recente preoperatieve beeldvorming zou onnodige operaties en kosten kunnen besparen.

Voor het ministerie van VWS(Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ) is een advies gemaakt om de mentale gezondheid van de Nederlandse bevolking door de jaren heen te volgen. Naast de hele bevolking is er aandacht voor specifieke groepen: kinderen, adolescenten, jongvolwassenen, volwassenen, ouderen, studenten, werkenden en mensen in een lage sociaaleconomische positie. Ook gaat deze monitor over oorzaken van mentale gezondheid en de gevolgen ervan. Aanleiding voor de monitor is de landelijke aanpak ‘Mentale gezondheid: van ons allemaal’ van het ministerie van VWS om de mentale gezondheid te verbeteren. VWS wil de informatie die de monitor oplevert gebruiken om te zien hoe mentale gezondheid zich ontwikkelt. Het advies is geschreven door het RIVM, Trimbos-instituut, GGD(Gemeentelijke Gezondheidsdienst) GHOR(Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland, met medewerking van het Nederlands Jeugdinstituut. De onderzoekers stellen 18 ‘indicatoren’ voor waarmee ontwikkelingen in de mentale gezondheid van de algemene bevolking en de specifieke groepen in de tijd zijn te volgen. Indicatoren gaan bijvoorbeeld over psychische klachten, veerkracht en levenstevredenheid. Over de mentale gezondheid van kinderen blijkt weinig of geen informatie beschikbaar. Oorzaken van mentale gezondheid die een plek in de monitor krijgen zijn onder andere bestaanszekerheid, kwaliteit van leven en sociale leefomgeving. Voorbeelden van gevolgen van mentale ongezondheid zijn wachttijden voor specialistische GGZ(geestelijke gezondheidszorg) en ziekteverzuim door psychische klachten. Voor de monitor worden gegevens gebruikt uit bestaande bronnen die over meerdere jaren informatie hebben en de komende tijd nog blijven bestaan. Hierdoor is er al informatie beschikbaar over de jaren vóór de start van de monitor. De monitor wordt zo opgezet dat hiermee ook in de toekomst de mentale gezondheid van de Nederlandse bevolking kan worden gevolgd. Dat is ook nodig omdat verbeteringen in de mentale gezondheid naar verwachting niet binnen een paar jaar te zien zijn.

Ruimtelijke kwaliteit speelt een belangrijke rol bij de sociale acceptatie van waterveiligheidsprojecten, maar is moeilijk te definiëren. Om duidelijkheid te scheppen over de betekenis van ruimtelijke kwaliteit wordt in dit artikel een begrippenkader gepresenteerd. Dit kader is gebaseerd op een literatuurstudie en bestaat uit vier dimensies (gebruikskwaliteit, belevingskwaliteit, toekomstkwaliteit en ecologische kwaliteit) en verschillende aspecten van ruimtelijke kwaliteit. De vier dimensies van het kader geven structuur aan de betekenis van ruimtelijke kwaliteit, maar laten ook ruimte over voor gebiedsspecifieke invulling. Zo kan ruimtelijke kwaliteit functioneren als een ‘bindmiddel’ dat verschillende belanghebbenden verenigt onder een gemeenschappelijk doel.

Ondanks de toenemende aandacht voor ruimtelijke kwaliteit bestaat er nog geen standaardprocedure voor het integreren van ruimtelijke kwaliteit in het planproces van waterveiligheidsprojecten. In dit artikel wordt een instrumentenpalet geïntroduceerd, bestaande uit vier instrumententypes en bijbehorende instrumenten voor het versterken van ruimtelijke kwaliteit in waterveiligheidsprojecten. Het palet is ontwikkeld met diverse waterschappen, kennis- en adviesbureaus en kan gebruikt worden als handreiking voor projectteams van waterschappen. Naast een toelichting van de instrumenten worden ook praktijkervaringen gedeeld over het gebruik van deze instrumenten. Zo valt bijvoorbeeld de ‘roep om een ruimtelijke integrator’ in het projectteam op.

Dit artikel geeft inzicht in verschillen en overeenkomsten in de kenmerken, behandeling en bestraffing van meisjes ten opzichte van jongens in de jeugdstrafrechtspleging. Geconstateerd is dat empirische kennis hieromtrent nog zeer beperkt is, zeker in Nederland. Desalniettemin is er enig bewijs voor verschillen in behandeling en bestraffing tussen meisjes en jongens. In dit artikel wordt gereflecteerd op de vraag in hoeverre differentiatie tussen meisjes en jongens in het jeugdstrafrecht vanuit (interventie)criminologisch perspectief gerechtvaardigd is en hoe differentiatie zich verhoudt tot het beginsel van gelijkheid en non-discriminatie, neergelegd in artikel 2 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind.

Diversity and inclusion have a prominent place on the agenda of higher education institutions. As higher education institutions strive for equal opportunities, they increasingly develop diversity policies. In order to have effective policies, knowledge about inequalities in high- er education institutions is crucial. Yet, this knowledge has not previously been brought together into a coherent overview. The aim of this review is therefore to provide a coherent overview of inequalities in higher education by using the concept of inequality practices, so that (1) knowledge gaps for further research can be identified and (2) recommendations can be made for more effective diversity interventions. We identify fourteen inequality practices along the analytical distinction of numbers, in- stitutions, and knowledge (production). Our review shows that the (in)visibility of difference plays a central role in experiencing inequalities. Different social groups experi- ence different inequality practices depending on the (in) visibility of their identity aspects. Yet, precisely because of the (in)visibility of identity aspects they might also ex- perience different consequences of the same inequality practices. This difference in consequences can also be explained by intersectionality. Finally, we provide rec- ommendations to become more inclusive in diversity re- search and practices by (specifically) paying attention to invisible differences (sexuality, gender identity, disability) and intersectionality.

Review of Jan van Helden, Reformed Modernity. Discerning the Work of the Spirit in Humanist Solidarity Culture in Western Europe from a Reformed Perspective (Amsterdam 2022).

Review of Jan van Helden, Reformed Modernity. Discerning the Work of the Spirit in Humanist Solidarity Culture in Western Europe from a Reformed Perspective (Amsterdam 2022).

Discussion of recent developments in the Dutch theological and ecclesial landscape.

A comparison between the views on Genesis & evolutionary science developed by Dutch biologist Jan Lever in his book Creation and Evolution (Grand Rapids 1958) and those of contemporary Anglo-Saxon Evangelicals (esp. Francis Collins, Denis Alexander, William Lane Craig and Joshua Swamidass).

A comparison between the views on Genesis & evolutionary science developed by Dutch biologist Jan Lever in his book Creation and Evolution (Grand Rapids 1958) and those of contemporary Anglo-Saxon Evangelicals (esp. Francis Collins, Denis Alexander, William Lane Craig and Joshua Swamidass).

Dyspnoea is an important and common symptom in patients with pulmonary or cardiovascular disease. It is a vital signal that we all can experience, for instance during heavy exercise, but it can also be an expression of a variety of diseases. In this updated educational article, we provide an answer to 10 questions on the causes of dyspnoea and the effectiveness of various diagnostic and therapeutic strategies. We propose a strategy to assess dyspnoea in clinical practice. Key points are determining the severity of the problem, forming a differential diagnosis, thinking about the mechanism of dyspnoea and intervening in a timely manner. We conclude that the assessment and treatment of dyspnoea often requires a multidisciplinary approach.

Dyspnoea is an important and common symptom in patients with pulmonary or cardiovascular disease. It is a vital signal that we all can experience, for instance during heavy exercise, but it can also be an expression of a variety of diseases. In this updated educational article, we provide an answer to 10 questions on the causes of dyspnoea and the effectiveness of various diagnostic and therapeutic strategies. We propose a strategy to assess dyspnoea in clinical practice. Key points are determining the severity of the problem, forming a differential diagnosis, thinking about the mechanism of dyspnoea and intervening in a timely manner. We conclude that the assessment and treatment of dyspnoea often requires a multidisciplinary approach.

In 2007 gaf de Hoge Raad aan dat uit artikel 8 EVRM een positieve verplichting kan voortvloeien voor de juridische erkenning van een neutrale genderidentiteit, mits er een maatschappelijke en juridische trend naar erkenning zou zijn. Nu, vijftien jaar later, lijkt er daadwerkelijk sprake van zo’n trend. Deze bijdrage gaat daarop in en beschrijft hoe een ‘derde geslacht’, een non-binaire genderidentiteit, vorm krijgt in de wisselwerking tussen wetgever en rechtspraak in Nederland

Rechters en officieren van justitie zeggen in meerderheid in ernstige gewelds- en zedenzaken gepleegd door jeugdigen (16-23 jaar) uit de voeten te kunnen met de mogelijkheden die het huidige jeugdsanctierecht biedt. Toch zijn hun ervaringen en opvattingen divers. Een kleine meerderheid van zowel rechters als officieren (57%) zegt behoefte te hebben aan meer zeggenschap over en flexibiliteit in de locatie van de tenuitvoerlegging van de sanctie, vooral bij specifieke typen verdachten. Dit concluderen onderzoekers van de universiteiten van Leiden, Utrecht, Amsterdam en de VU in een onderzoek verricht in opdracht van het WODC. De resultaten laten een divers beeld zien van de ervaringen en opvattingen van rechters en officieren van justitie ten aanzien van het jeugdsanctiestelsel bij de sanctionering van 16- tot 23-jarigen die zich schuldig maken aan een ernstig gewelds- of zedenmisdrijf. Voor 16- en 17-jarigen geeft een meerderheid van de respondenten aan uit de voeten te kunnen met het huidige jeugdsanctiestelsel (72%) en geen behoefte te hebben aan een verhoging van de maximale jeugddetentieduur bij ernstige gewelds- en zedenmisdrijven (61%). Voor 18- tot 23-jarigen geeft 63% van de respondenten aan uit de voeten te kunnen met het huidige jeugdsanctiestelsel. Toch heeft 61% van de respondenten wel behoefte aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur voor deze doelgroep (de jongvolwassenen) bij de sanctionering van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven. Opvallend is dat de behoefte aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur voor beide leeftijdsgroepen beduidend minder wordt gevoeld door participerende rechters dan door officieren van justitie. De magistraten die aangeven geen behoefte te hebben aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur, vinden dit onnodig of zelfs principieel onwenselijk, omdat het niet zou stroken met het pedagogische karakter van het jeugdstrafrecht. Zij vinden dat het jeugdsanctiekader, mede door de langdurige, vrijheidsbenemende PIJ-maatregel (Plaatsing in Inrichting voor Jeugdigen) die in combinatie met de maximale jeugddetentie kan worden opgelegd, reeds een toereikend instrumentarium biedt. In de uitzonderlijke, incidentele gevallen kan bovendien het volwassenensanctierecht worden toegepast ten aanzien van 16- en 17-jarigen, hetgeen voor jongvolwassenen uiteraard ook mogelijk is. De magistraten die aangeven wél behoefte te hebben aan verhoging van de maximumduur van de jeugddetentie ervaren twee jaar jeugddetentie soms als ‘knellend’ in ernstige gewelds- en zedenzaken, vooral in zaken waarin geen PIJ-maatregel wordt geadviseerd door de deskundigen. Een aantal respondenten geeft aan dat de huidige maximale jeugddetentie wat hun betreft niet past bij het forse geweld dat zij in de praktijk, ook bij jeugdigen, soms zien. Volgens de respondenten vormen de strakke juridische kaders (de zogenoemde ‘titels’ voor de tenuitvoerlegging) minder een probleem indien tijdens de tenuitvoerlegging van de sanctie voldoende voorzieningen beschikbaar zijn voor verschillende leeftijdsgroepen. De bevraagde rechters hoeven niet per se zeggenschap hierover, maar ze willen wel voorkomen dat een minderjarige ver buiten de regio gedetineerd wordt, hetgeen de resocialisatie en re-integratie belemmert.

Rechters en officieren van justitie zeggen in meerderheid in ernstige gewelds- en zedenzaken gepleegd door jeugdigen (16-23 jaar) uit de voeten te kunnen met de mogelijkheden die het huidige jeugdsanctierecht biedt. Toch zijn hun ervaringen en opvattingen divers. Een kleine meerderheid van zowel rechters als officieren (57%) zegt behoefte te hebben aan meer zeggenschap over en flexibiliteit in de locatie van de tenuitvoerlegging van de sanctie, vooral bij specifieke typen verdachten. Dit concluderen onderzoekers van de universiteiten van Leiden, Utrecht, Amsterdam en de VU in een onderzoek verricht in opdracht van het WODC.De resultaten laten een divers beeld zien van de ervaringen en opvattingen van rechters en officieren van justitie ten aanzien van het jeugdsanctiestelsel bij de sanctionering van 16- tot 23-jarigen die zich schuldig maken aan een ernstig gewelds- of zedenmisdrijf. Voor 16- en 17-jarigen geeft een meerderheid van de respondenten aan uit de voeten te kunnen met het huidige jeugdsanctiestelsel (72%) en geen behoefte te hebben aan een verhoging van de maximale jeugddetentieduur bij ernstige gewelds- en zedenmisdrijven (61%). Voor 18- tot 23-jarigen geeft 63% van de respondenten aan uit de voeten te kunnen met het huidige jeugdsanctiestelsel. Toch heeft 61% van de respondenten wel behoefte aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur voor deze doelgroep (de jongvolwassenen) bij de sanctionering van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven. Opvallend is dat de behoefte aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur voor beide leeftijdsgroepen beduidend minder wordt gevoeld door participerende rechters dan door officieren van justitie. De magistraten die aangeven geen behoefte te hebben aan verhoging van de maximale jeugddetentieduur, vinden dit onnodig of zelfs principieel onwenselijk, omdat het niet zou stroken met het pedagogische karakter van het jeugdstrafrecht. Zij vinden dat het jeugdsanctiekader, mede door de langdurige, vrijheidsbenemende PIJ-maatregel (Plaatsing in Inrichting voor Jeugdigen) die in combinatie met de maximale jeugddetentie kan worden opgelegd, reeds een toereikend instrumentarium biedt. In de uitzonderlijke, incidentele gevallen kan bovendien het volwassenensanctierecht worden toegepast ten aanzien van 16- en 17-jarigen, hetgeen voor jongvolwassenen uiteraard ook mogelijk is. De magistraten die aangeven wél behoefte te hebben aan verhoging van de maximumduur van de jeugddetentie ervaren twee jaar jeugddetentie soms als ‘knellend’ in ernstige gewelds- en zedenzaken, vooral in zaken waarin geen PIJ-maatregel wordt geadviseerd door de deskundigen. Een aantal respondenten geeft aan dat de huidige maximale jeugddetentie wat hun betreft niet past bij het forse geweld dat zij in de praktijk, ook bij jeugdigen, soms zien.Volgens de respondenten vormen de strakke juridische kaders (de zogenoemde ‘titels’ voor de tenuitvoerlegging) minder een probleem indien tijdens de tenuitvoerlegging van de sanctie voldoende voorzieningen beschikbaar zijn voor verschillende leeftijdsgroepen. De bevraagde rechters hoeven niet per se zeggenschap hierover, maar ze willen wel voorkomen dat een minderjarige ver buiten de regio gedetineerd wordt, hetgeen de resocialisatie en re-integratie belemmert.

Wim Dekker geeft een rake analyse van het uitblijven van een serieus gesprek in de gereformeerde gezindte na de verschijning van Oer. Zelf heb ik het contrast ervaren met wat er gebeurde na En de aarde bracht voort. Daarop werd destijds van alle kanten gereageerd, waarbij er ook in reformatorische kring aanvankelijk openheid was om met enige onbevangenheid de theologische vragen onder ogen te zien waarvoor de evolutietheorie ons stelt.

No trial or meta-analysis in patients with stable coronary artery disease, normal left ventricular function and without left main stenosis, has shown that adding revascularization to optimal medical therapy (OMT) decreases hard endpoints: myocardial infarction (MI) and overall mortality. However, Navarese concludes that OMT with elective revascularization reduces "cardiac" mortality, and is associated with a reduction in spontaneous MI. His meta-analysis is biased by a less hard primary endpoint "cardiac mortality" (often poorly defined and/or not independently assessed), exclusion of revascularisation-related MI and inclusion of vintage trials without platelet aggregation inhibitors, statins or PCIs. Overall the description of OMT is incomplete; even after 2000 the LDL cholesterol values are missing in half of the trials. Trials and meta-analyses without a clear focus on OMT and without clear and hard primary endpoints do not provide clear information for the doctor in the consulting room who wants to make the best treatment choice.

No trial or meta-analysis in patients with stable coronary artery disease, normal left ventricular function and without left main stenosis, has shown that adding revascularization to optimal medical therapy (OMT) decreases hard endpoints: myocardial infarction (MI) and overall mortality. However, Navarese concludes that OMT with elective revascularization reduces "cardiac" mortality, and is associated with a reduction in spontaneous MI. His meta-analysis is biased by a less hard primary endpoint "cardiac mortality" (often poorly defined and/or not independently assessed), exclusion of revascularisation-related MI and inclusion of vintage trials without platelet aggregation inhibitors, statins or PCIs. Overall the description of OMT is incomplete; even after 2000 the LDL cholesterol values are missing in half of the trials. Trials and meta-analyses without a clear focus on OMT and without clear and hard primary endpoints do not provide clear information for the doctor in the consulting room who wants to make the best treatment choice.

Description of the changing patterns of antibiotic resistance in Helicobacter pylori infection in the Netherlands.Retrospective database study using the Dutch infectious disease surveillance information system-antibiotic resistance (ISIS-AR).In the ISIS-AR database antibiotic resistance data are reported by 46 microbiologic laboratories in the Netherlands. For the present study, data from 16 centres were used with a 10 year period of reporting H. pylori resistance data, from 1 January 2010 till 1 January 2020, for amoxycillin, levofloxacin, claritrhromycin, tetracyclin and metronidazole.In 2019 Antimicrobial resistance rates in the Netherlands were 1% for tetracycline, 5% for amoxycillin, 23%% for levofloxacin, 46% for metronidazole and 47% for clarithromycin. The combined resistance rate for clarithromycin and metronidazole was 29%. Significantly higher resistance rates were found in female patients for amoxycillin (8% vs 1%), clarithromycin (53% vs 38%) and metronidazole (52% vs 38%). From 2010 to 2019, a significant rise in resistance rates was found for amoxycillin (0% - 5%), clarithromycin (7% - 40%), metronidazole (14% - 45%) and for the clarithromycin and metronidazole combination (2% - 29%).There was an important rise in antibiotic resistance rates in H. pylori in the Netherlands. For optimal H. pylori treatment bismuth-based therapies should become available again in the Netherlands. Treatment of H. pylori should be based on the individual antibiotic resistance profile and be in concordance with the principles of antibiotic stewardship. Guidelines for treatment of H. pylori in the Netherlands should be adapted and have a better correlation with International guidelines and best practices.

Substance use disorder (SUD) is common among youths with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Co-morbid ADHD and SUD in youths complicates screening, diagnosis, and treatment of both disorders and is associated with worse treatment prognosis. Limited research in youths with SUD and co-morbid ADHD provides insufficient basis for firm recommendations. To offer clinicians some guidance on this topic, we present the results of an international consensus procedure.To summarize an international consensus on diagnosis and treatment of young people with comorbid ADHD and SUD.In a modified Delphi-study, a multidisciplinary, international group of 55 experts strived to reach consensus on 37 recommendations.Consensus was reached on 36 recommendations. Routine screening of ADHD and/or SUD is important. For the treatment of co-morbid SUD and ADHD in youths, both psychosocial and pharmacological treatment should be considered. Psychosocial treatment should preferably consist of psychoeducation, motivational interviewing (MI), and cognitive behavioral therapy (CBT) focused on SUD or both disorders. Long-acting stimulants are recommended as first choice pharmacotherapy, preferably embedded in psychosocial treatment. Experts did not agree on the precondition that patients need to be abstinent before starting stimulant treatment.Clinicians and youths with co-morbid SUD and ADHD can use this international consensus to choose the best possible treatment.

We saw a 60-year-old male veterinarian with a history of autism spectrum disorder, major depressive disorder, and suicidality. He had been treated with more than 15 psychotropic medications, was admitted to inpatient care several times, and attempted suicide once. His current complaints included a decline in social functioning, repetitive behaviour, sensory hypersensitivity, anxiety, low mood, anhedonia, lack of energy, and chronic suicidality. His last medication consisted of risperidone and valproic acid. Despite intensive treatment, he remained impaired by his complaints and could not return to work. After self-medication with ketamine, he reported that his depressive and suicidal complaints disappeared and that his autism-related complaints diminished. This case - together with previous clinical research - suggests that ketamine is likely to be effective against depression and suicidality, that ketamine is potentially effective against autism-related symptoms, and that increasing awareness of the beneficial effects of ketamine can lead to unsupervised, and therefore risky, use of ketamine as a form of self-medication.

Over eerstgeboorterecht en bigamie

Dit boekje is verslag van het CHANGE! (Conscious Health dAta shariNg in movinG RottErdam!) project dat is uitgevoerd in 2021-22 in het kader van een Open Mind subsidie van het Convergence programma dat ten doel heeft samenwerking tussen TU Delft, Erasmus Universiteit Rotterdam en Erasmus Medisch Centrum te bespoedigen. Het stimuleert allianties van onderzoekers van de verschillende universiteiten om in samenwerking met publieke en private partners innovatieve bijdragen te leveren aan urgente en complexe maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering, duurzaamheid, gezondheidszorg, verstedelijking en digitalisering.Dit (kleine, verkennende) interdisciplinaire project, uitgevoerd binnen het Health & Technology programma, betreft een onderzoek naar hoe een publieke datadonatiepraktijk ten behoeve van gezondheid en welzijn eruit zou kunnen zien. Het is een ultiem Convergence-project, omdat het grensoverschrijdend is voor elk van de participerende instituten en kennisdomeinen en expertise van het team. Binnen CHANGE! zijn onder andere de medische, ethische, sociaal-maatschappelijke, politieke en ruimtelijke (en niet strikt de technische) aspecten van het verzamelen en werken met gezondheidsdata verkend.

Wat heb je aan de Bijbel bij ingewikkelde vragen uit deze tijd? Bij onderwerpen als gender, duurzaamheid of religieus geweld? Op internet worden Bijbelteksten voor allerlei meningen gebruikt. Waar vind je dan houvast? In deze Bijbeluitgave is de tekst van de Bijbel, in de vertaling van de NBV21, samengebracht met betrouwbare inzichten, geschreven door 60 wetenschappers met liefde voor de Bijbel. Zo kun je als lezer zelf je mening vormen en vol vertrouwen in gesprek gaan over thema’s die ons allemaal raken.

Klimaatadaptatie in de landbouw kent meerdere vormen en mogelijkheden. In dit rapport is verkend in hoeverre klimaatadaptatie gerealiseerd kan worden door rassenkeuze, teeltmaatregelen en het telen van alternatieve gewassen. Dat is gedaan door experts te raadplegen, rassenproef-data te benutten van WUR Open Teelten en door praktijkkennis en ervaringen te verzamelen. Om een goede analyse te kunnen maken, is eerst gekeken of de kwetsbaarheden van de huidige gewassen al voldoende in beeld zijn. Voor mais was dat nog niet zo, en dat is in dit onderzoek gedaan. Daaruit komt naar voren dat mais last kan gaan krijgen van nattere omstandigheden (zaai, oogst bemoeilijkt) terwijl hogere temperaturen de groei kunnen bevorderen, vooral in het voorjaar. Droogte heeft met name een effect op de gewasproductie en kwaliteit van de mais. Voor de gewassen wintertarwe, zomertarwe en mais is een rassenanalyse gedaan op basis van de rassenproeven. Hieruit is de productie per ras vergeleken en is verkend in hoeverre er verschillen optreden bij neerslagtekorten. Voor wintertarwe is geen verband gevonden. Bij zomertarwe zijn wat verschillen in productie per ras onder droge omstandigheden te zien, maar is het verband niet heel sterk. Bij mais wel: hoe groter het neerslag tekort, hoe lager de productie. De gegevens van de rassenproeven in Overijssel tonen dat de productie met 1 ton per hectare daalt per 50mm extra neerslagtekort. Ook doen bepaalde rassen het relatief beter dan anderen onder droge omstandigheden. Aanpassingen in de aardappelteelt kunnen helpen om het gewas hoogproductief en weerbaar te maken tegen klimaatverandering. Drempels tussen aardappelruggen kan water dat valt laten infiltreren, zodat het later beschikbaar is voor de plant. Hitte kan bestreden worden door te koelen met sprinkler installaties of het aanleggen van bredere ruggen, zodat de warmte langer wegblijft van de knollen. De verkende opties bieden op korte (teeltmaatregelen in aardappelteelt, rassenkeuze mais) of langere termijn (nieuwe gewassen, ras-ontwikkeling) handvatten voor klimaatadaptatie in de open teelten. Deze moeten nog wel in meer detail uitgewerkt worden. Dank aan Derk van Balen, Peter Kromann, Herman Schoorlemmer, Jan Kamp en Erik Reijnierse voor de review en hun inhoudelijke bijdragen aan dit onderzoek.

De huidige waardering van rechtswetenschappelijk onderzoek op de hoofdgebieden van het Nederlandse recht en de financiering van (rechts)wetenschappelijk onderzoek werken in de hand dat misstanden, zoals de kinderopvangtoeslagaffaire, in de rechtswetenschap niet (direct) de aandacht krijgen die zij verdienen. Tijd om daarin verandering te brengen.

Close reading of Marillyn Robinson's essay "Humanism" in light of the question how science and faith can go together instead of excluding each other.

Close reading of Marillyn Robinson's essay "Humanism" in light of the question how science and faith can go together instead of excluding each other.