Search

The research focuses on the potential contribution to reducing ammonia emissions from existing organic farms, and the perspective and potential benefits if more farms in the Natura 2000 area switch to organic. Specifically on the larger organic dairy farms, ammonia emissions from the barn were 22% lower than for larger common farms. The average emission from manure administration and grazing on organic BIN farms was 14.6 kg NH3/ha, compared with an average of 31.3 on conventional BIN farms (-53%). Summarizing, there seems to be a prospect of conventional dairy farms in the Natura2000 area switching to organic dairy farming provided that the market is not distorted. The contribution that organic pig and poultry farming can make to reducing ammonia emissions in the Netherlands is very limited. Het onderzoek richt zich op de vraag wat de potentiële bijdrage is aan reductie van de ammoniakemissie van bestaande biologische bedrijven, en het perspectief en de potentiële voordelen als meer bedrijven in de omgeving van Natura 2000 gebieden omschakelen naar biologisch. Specifiek op de grotere biologische melkveebedrijven was de ammoniakemissie uit de stal 22% lager dan bij grotere gangbare bedrijven. De gemiddelde emissie uit mesttoediening en beweiding op de biologische BIN bedrijven was 14,6 kg NH3/ha, tegenover gemiddeld 31,3 op de gangbare BIN bedrijven (-53%). Samenvattend lijkt er perspectief als gangbare melkveebedrijven in de omgeving van Natura2000 gebieden overschakelen naar biologische melkveehouderij mits de markt niet verstoord wordt. De bijdrage die biologische varkens- en pluimveehouderij kunnen leveren aan vermindering van de ammoniakemissie in Nederland is zeer beperkt.

De onderzoeksactiviteiten in het kader van het demonstratieproject voor het belang van regenwormen is uitgevoerd binnen een aantal uiteenlopende toepassingsvelden. Allereerst is er onderzoek gedaan ter ondersteuning van het regenwormvriendelijk graslandbeheer op een biologisch melkveehouderijbedrijf annex kaasmakerij. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om regenwormen te stimuleren en te benutten op een biologische zelfoogstgroentekwekerij. Op een biologische geiten- en kaasboerderij werd verkennend onderzoek verricht naar de gevolgen van graslandherstel voor de lokale regenwormpopulaties na een extreme periode van droogte. Tenslotte is er een theorie- en praktijkles over de biologie en het belang van regenwormen ontwikkeld en gegeven aan scholieren van een middelbare school. De resultaten van deze activiteiten staan beschreven in de hoofdstukken 2 tot en met 5.

De onderzoeksactiviteiten in het kader van het demonstratieproject voor het belang van regenwormen is uitgevoerd binnen een aantal uiteenlopende toepassingsvelden. Allereerst is er onderzoek gedaan ter ondersteuning van het regenwormvriendelijk graslandbeheer op een biologisch melkveehouderijbedrijf annex kaasmakerij. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om regenwormen te stimuleren en te benutten op een biologische zelfoogstgroentekwekerij. Op een biologische geiten- en kaasboerderij werd verkennend onderzoek verricht naar de gevolgen van graslandherstel voor de lokale regenwormpopulaties na een extreme periode van droogte. Tenslotte is er een theorie- en praktijkles over de biologie en het belang van regenwormen ontwikkeld en gegeven aan scholieren van een middelbare school. De resultaten van deze activiteiten staan beschreven in de hoofdstukken 2 tot en met 5.

De Wageningse promovenda Francine Pacilly doet onderzoek naar phytophthorabeheersing. Ze ontwikkelt een computermodel waarmee je kan onderzoeken wat het effect is van bepaalde maatregelen. Afgelopen winter is het model getest met hulp van biologische en gangbare aardappeltelers. In dit artikel meer achtergronden over het model en de ervaringen uit de workshops met de telers.

Een belangrijk uitgangspunt van biologische landbouw is dat de bodem de plant voedt. Maar het omgekeerde is ook waar. Aandacht voor variatie in gewassen en groenbemesters kan de bodem helpen verbeteren. Het is een van de zaken waar WUR-onderzoekers tijdens de BioBeurs op inzoomen in een serie workshops over de bodem.

In dit ‘inspiratieboekje’ Verbindend ondernemen ligt de nadruk op conceptueel-theoretische noties en redeneerlijnen die de bedoeling hebben de sociale dimensie van duurzaamheid – de P van people – perspectief en inhoud te geven.

Na de eerste verkenningen met het telen in stroken zijn onderzoeken naar de effecten ervan verder uitgebreid. Inmiddels zijn er meerdere strokenproeven verdeeld over vier locaties – Droevendaal, ERF, De Graanrepubliek en NZ27 – en zijn de verwachte voordelen van dit teeltsysteem bevestigd. Afhankelijk van de inrichting van het bedrijf en aansluitende mechanisatie lijkt strokenteelt klaar voor de praktijk.

Je familie heeft geen agrarisch bedrijf en je wilt toch boer worden. Ekoland schreef al eerder over deze nieuwe intreders (Ekoland 6-2011). Twaalf ondernemers die nog steeds een agrarisch bedrijf hebben, zijn door student Marisa de Later opnieuw geïnterviewd. Hoe gaat het met deze intreders? Hoe heeft hun bedrijf zich ontwikkeld, welk netwerk hebben ze gevormd? Met wie werken ze samen? En hoe zijn ze gefinancierd?

In de landbouw bestaan er twee waarheden: die van de wetenschap en die van de praktijk. Tijdens het symposium Sustainable soil management & healthy food bleken die twee waarheden vooralsnog onverenigbaar. “Niet om te beledigen, maar de praktijk loopt toch een beetje voor op de wetenschap”, vindt melkveehouder Kees van Gaalen.

The analysis of risk factors and prevalence of liver fluke took place in the Netherlands, Denmark, Germany, and Lithuania. This is the report on the findings in the Netherlands. In the Netherlands, the liver fluke surveys are performed on 26 farms; 13 pairs of neighbouring positive and negative cattle farms have been identified based on liver fluke antibodies in bulk milk samples. It was stated that the outcomes of blood antibodies were not in line with bulk milk samples. Using bulk milk samples only to identify liver fluke farms will underestimate the prevalence of liver fluke. Blood sampling on all present on farm groups of animals is necessary for a good estimate of the prevalence of liver fluke. Therefore the risk factor analysis is performed with the remaining 8 pairs of neighbouring positive and negative cattle farms. (Economic) losses from liver fluke may consist of a lower milk yield, less and / or a delayed development of young stock, rejected livers, reduced fertility and resistance. In this research, no differences were found in average milk yield and the number required inseminations between positive and negative companies. However, there are more health problems (such as claw diseases) on the positive farms. Average knowledge about liver fluke (expressed in a score) showed no difference between positive and negative farms. However, at all negative farms, the farmers were aware of the liver fluke prognosis in their area and the risk factors. They also apply more preventative measures than positive farms, such as summer stable feeding, avoiding contaminated plots , increasing resistance of livestock, adapted ditch management and active dewatering. In this study the infected young stock was found to be treated incorrectly. As a result, they contribute to the infection build-up in the following grassland season. In short, clearly identified risk factors for liver fluke are wrong treatment of cattle and sheep including not being allowed to treat lactating animals grazing on parcels at risk. Preventative measures such as summer feeding and drainage provides a lower risk on liver fluke. A remarkable finding is that the salmonellosis prevalence is not higher on positive liver fluke farms. Promising preventative measures have been investigated, of which summer milling of trenches in order to decimate the Galba truncatula population and evasive grazing had both a positive influence on preventing/lowering the risk of liver fluke infection.

Binnen de biologische landbouw was er altijd extra aandacht voor bodemkwaliteit. De bodem voedt de plant tenslotte. Intussen beginnen wat meer te leren over welke processen er zich in de bodem afspelen. En over de rol die planten spelen. Naast gewas- en rassenkeuze kunnen groenbemesters en mengsels van gewassen en groenbemesters een belangrijke rol spelen. Zo kan ook de plant de bodem voeden.

De biologische agf-keten heeft de ambitie om bio-aardappelen te produceren en het winkelschap te vullen met goede kwaliteit biologische consumptieaardappelen. Dat vergt de komende jaren de nodige inspanning. Kwekers werken aan verruiming van het assortiment resistente rassen. Telers zorgen voor goed resistentiemanagement. Winkels gaan het aanbod aanpassen en kiezen voor sterke rassen. Jaarlijks worden de aardappelrassen getest op vatbaarheid, productie en kwaliteit. De infectiedruk was afgelopen jaar hoog. Hoe hebben de rassen gepresteerd?

Een belangrijk uitgangspunt van biologische landbouw is dat de bodem de plant voedt. Maar het omgekeerde is ook waar. Aandacht voor variatie in gewassen en groenbemesters kan de bodem helpen verbeteren. Het is een van de zaken waar WUR-onderzoekers tijdens de BioBeurs op inzoomen in een serie workshops over de bodem.

Binnen de biologische landbouw was er altijd extra aandacht voor bodemkwaliteit. De bodem voedt de plant tenslotte. Intussen beginnen wat meer te leren over welke processen er zich in de bodem afspelen. En over de rol die planten spelen. Naast gewas- en rassenkeuze kunnen groenbemesters en mengsels van gewassen en groenbemesters een belangrijke rol spelen. Zo kan ook de plant de bodem voeden.

De Wageningse promovenda Francine Pacilly doet onderzoek naar phytophthorabeheersing. Ze ontwikkelt een computermodel waarmee je kan onderzoeken wat het effect is van bepaalde maatregelen. Afgelopen winter is het model getest met hulp van biologische en gangbare aardappeltelers. In dit artikel meer achtergronden over het model en de ervaringen uit de workshops met de telers.

In deze notitie wordt een overzicht gegeven van maatregelen voor natuurinclusieve landbouw. Dit is een vorm van duurzame landbouw die optimaal gebruik maakt van de natuurlijke processen en deze integreert in de bedrijfsvoering. Natuurinclusieve landbouw begint met een gezonde bodem, produceert voedsel binnen de grenzen van natuur, milieu en leefomgeving en heeft positieve effecten op de biodiversiteit en het klimaat.

Deze uitgave van ‘Stalboekje vleeskalveren’ is bedoeld om kalverhouders te helpen bij het vinden van de juiste toepassing van kruiden en andere natuurproducten. Kruiden en andere natuurproducten kunnen ter ondersteuning van gezonde dieren bij stress en ter ondersteuning van therapeutische maatregelen worden ingezet. Grootste meerwaarde is dat problemen voorkomen worden en dieren weerbaar gemaakt worden. Deze gids geeft een leidraad welke kruiden en natuurproducten op basis van beschikbare kennis een effect kunnen hebben bij verschillende gezondheidsproblemen. De ontwikkelingen op dit gebied gaan snel en daarom zal dit boekje regelmatig herzien en aangevuld moeten worden.

De Nederlandse melkveehouderij staat voor een enorme transitie. Met het beëindigen van de melkquotering is een grote dynamiek ontstaan die de intensivering, specialisatie en groei van de sector verder heeft versterkt. In voorliggende studie wordt duidelijk dat niet alleen vanwege waterkwaliteitsdoelstellingen maar ook voor ammoniak- en klimaat-doelstellingen een ombuiging van deze dynamiek noodzakelijk is. In deze studie is berekend hoe groot de melkveestapel moet zijn om aan deze doelen te voldoen en wat dit voor gevolgen heeft voor economie en externe maatschappelijke kosten. Rekening houdend met redelijke efficiëntieverbeteringen wordt ingeschat dat de Nederlandse melkveestapel van 1,6 miljoen melkkoeien in 2015 terug zal moeten gaan naar ongeveer 1,4 miljoen (vanwege de ammoniak-doelstelling voor 2030). Vanwege klimaat-doelstellingen zou de melkveestapel verder terug moeten (naar ongeveer 1,1 miljoen) maar de onzekerheden, over zowel de verwachte emissie per kg melk als de doelstelling, zijn te groot om hierover stellige uitspraken te doen. Met het dalend aantal dieren zullen de externe maatschappelijke kosten dalen, met circa €300-800 miljoen per jaar. Tegelijkertijd zal het een forse verlaging geven van de Netto Toegevoegde Waarde (jaarlijkse beloning voor arbeid en kapitaal), en daarmee de inkomens op de melkveebedrijven en zuivelverwerking, van €250 miljoen. Naar grove schatting kan de reductie van het aantal dieren middels opkoop tot 2030 jaarlijks maximaal €65 miljoen kosten. Aantrekkelijker lijkt het, indien mogelijk, om een harde sanering te voorkomen en tegelijkertijd het produceren binnen strenge milieugrenzen (via het verkleinen van de veestapel of anderszins) te waarderen door: Het stimuleren van brede duurzame zuivel-concepten, zoals biologische zuivel. Het stimuleren en faciliteren van alternatieve inkomstenbronnen (verbrede landbouw). Directe ondersteuning van bedrijven die binnen de milieugrenzen produceren, gefinancierd. Door bijvoorbeeld een CO2-equivalenten-belasting op (rund-)vlees en melk (waardoor tegelijkertijd het gebruik/consumptie wordt verminderd) en/of via het toestaan van ‘offsets’ in de agrarische sector bij verwerving van broeikasgasemissie-rechten binnen het ETS.

De biologische agf-keten heeft de ambitie om bio-aardappelen te produceren en het winkelschap te vullen met goede kwaliteit biologische consumptieaardappelen. Dat vergt de komende jaren de nodige inspanning. Kwekers werken aan verruiming van het assortiment resistente rassen. Telers zorgen voor goed resistentiemanagement. Winkels gaan het aanbod aanpassen en kiezen voor sterke rassen. Jaarlijks worden de aardappelrassen getest op vatbaarheid, productie en kwaliteit. De infectiedruk was afgelopen jaar hoog. Hoe hebben de rassen gepresteerd?

Het onderhavige rapport is bedoeld als openbare verslaglegging van de eerste twee onderzoeksjaren van het publiek-private samenwerking (PPS) project ‘Efficiënte keten, preventie reststromen’ (2015-2018). De ambitie van dit PPS-project is om derving (verspilling) in de biologische agrifood-keten te voorkomen, en daar waar reststromen ontstaan de kansen voor het vermarkten van deze reststromen te vergroten. Het rapport kan gebruikt worden als referentie voor het vinden van mogelijkheden om derving (verspilling) te voorkomen en daar waar reststromen desondanks ontstaan de kansen voor het vermarkten van deze reststromen te vergroten.

Van consumenten die voor hun voeding vooral biologische producten kopen is bekend dat zij meer milieubewust zijn, zich meer bekommeren om dierwelzijn en een voorkeur hebben voor minder bewerkte en gezonde producten. Er zijn echter tot op heden weinig tot geen kwantitatieve onderzoeksgegevens beschikbaar over producteigenschappen zoals mate van bewerking, toevoegingen, inhoudsstoffen en andere milieu- en gezondheid-gerelateerde parameters op het niveau van de ‘biologische boodschappenmand’ van de eindgebruiker. Dit onderzoek heeft daarom tot doel om een analyse uit te voeren van een biologische en gangbare boodschappenmand aan de hand van geselecteerde producteigenschappen en te onderzoeken in welke mate die eigenschappen het aankoopgedrag van consumenten beïnvloeden. Dit om concrete aanbevelingen aan de biologische sector te kunnen doen over hoe het biologische aanbod verder ontwikkeld kan worden.

Biologisch opgefokte gelten zijn socialer en spenen meer en zwaardere biggen dan gangbaar opgefokte gelten. Biggen die al in de zoogperiode een stukje weide krijgen als uitloop hebben na het spenen sneller diarree, maar doen het tot 25 kg beter dan biggen zonder weidegang. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de allerlaatste proef van 50 jaar onderzoek op het varkensproefbedrijf in Raalte.

Je familie heeft geen agrarisch bedrijf en je wilt toch boer worden. Ekoland schreef al eerder over deze nieuwe intreders (Ekoland 6-2011). Twaalf ondernemers die nog steeds een agrarisch bedrijf hebben, zijn door student Marisa de Later opnieuw geïnterviewd. Hoe gaat het met deze intreders? Hoe heeft hun bedrijf zich ontwikkeld, welk netwerk hebben ze gevormd? Met wie werken ze samen? En hoe zijn ze gefinancierd?

Deze uitgave van ‘Stalboekje vleeskalveren’ is bedoeld om kalverhouders te helpen bij het vinden van de juiste toepassing van kruiden en andere natuurproducten. Kruiden en andere natuurproducten kunnen ter ondersteuning van gezonde dieren bij stress en ter ondersteuning van therapeutische maatregelen worden ingezet. Grootste meerwaarde is dat problemen voorkomen worden en dieren weerbaar gemaakt worden. Deze gids geeft een leidraad welke kruiden en natuurproducten op basis van beschikbare kennis een effect kunnen hebben bij verschillende gezondheidsproblemen. De ontwikkelingen op dit gebied gaan snel en daarom zal dit boekje regelmatig herzien en aangevuld moeten worden.

Biologisch opgefokte gelten zijn socialer en spenen meer en zwaardere biggen dan gangbaar opgefokte gelten. Biggen die al in de zoogperiode een stukje weide krijgen als uitloop hebben na het spenen sneller diarree, maar doen het tot 25 kg beter dan biggen zonder weidegang. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de allerlaatste proef van 50 jaar onderzoek op het varkensproefbedrijf in Raalte.

In deze notitie wordt een overzicht gegeven van maatregelen voor natuurinclusieve landbouw. Dit is een vorm van duurzame landbouw die optimaal gebruik maakt van de natuurlijke processen en deze integreert in de bedrijfsvoering. Natuurinclusieve landbouw begint met een gezonde bodem, produceert voedsel binnen de grenzen van natuur, milieu en leefomgeving en heeft positieve effecten op de biodiversiteit en het klimaat.

In this study, the usefulness of intrinsic phytase of plant ingredients for degrading phytate was investigated. The enzymatic conversion from phytate to soluble inorganic phosphate was determined in vitro with and without addition of microbial phytase. Phytate degradation was measured in mixtures in which ingredients with a high intrinsic phytase activity and ingredients with a high phytate content were combined. In deze studie is de bruikbaarheid van intrinsiek fytase vanuit grondstoffen voor de afbraak van fytinezuur in grondstoffen onderzocht. De enzymatische omzetbaarheid van fytinezuur naar oplosbaar anorganische fosfaat werd in vitro bepaald met en zonder toevoeging microbieel fytase. De afbraak van fytinezuur is gemeten in combinaties van grondstoffen met een hoge intrinsieke fytase activiteit en grondstoffen met een hoog fytinezuurgehalte.

In de landbouw bestaan er twee waarheden: die van de wetenschap en die van de praktijk. Tijdens het symposium Sustainable soil management & healthy food bleken die twee waarheden vooralsnog onverenigbaar. “Niet om te beledigen, maar de praktijk loopt toch een beetje voor op de wetenschap”, vindt melkveehouder Kees van Gaalen.

Als onderdeel van een MSc studie Organic Agriculture aan de WUR heeft Jelmer Zandbergen een onderzoeksproject uitgevoerd op de Fruittuin van West. De Fruittuin van West is een bedrijf van 6 hectare in Amsterdam Nieuw-West, in 2014 opgezet door Wil Sturkenboom. Er worden meer dan 20 soorten fruit geteeld en er lopen kippen in de boomgaard.

Na de eerste verkenningen met het telen in stroken zijn onderzoeken naar de effecten ervan verder uitgebreid. Inmiddels zijn er meerdere strokenproeven verdeeld over vier locaties – Droevendaal, ERF, De Graanrepubliek en NZ27 – en zijn de verwachte voordelen van dit teeltsysteem bevestigd. Afhankelijk van de inrichting van het bedrijf en aansluitende mechanisatie lijkt strokenteelt klaar voor de praktijk.

De Nederlandse melkveehouderij staat voor een enorme transitie. Met het beëindigen van de melkquotering is een grote dynamiek ontstaan die de intensivering, specialisatie en groei van de sector verder heeft versterkt. In voorliggende studie wordt duidelijk dat niet alleen vanwege waterkwaliteitsdoelstellingen maar ook voor ammoniak- en klimaat-doelstellingen een ombuiging van deze dynamiek noodzakelijk is. In deze studie is berekend hoe groot de melkveestapel moet zijn om aan deze doelen te voldoen en wat dit voor gevolgen heeft voor economie en externe maatschappelijke kosten. Rekening houdend met redelijke efficiëntieverbeteringen wordt ingeschat dat de Nederlandse melkveestapel van 1,6 miljoen melkkoeien in 2015 terug zal moeten gaan naar ongeveer 1,4 miljoen (vanwege de ammoniak-doelstelling voor 2030). Vanwege klimaat-doelstellingen zou de melkveestapel verder terug moeten (naar ongeveer 1,1 miljoen) maar de onzekerheden, over zowel de verwachte emissie per kg melk als de doelstelling, zijn te groot om hierover stellige uitspraken te doen. Met het dalend aantal dieren zullen de externe maatschappelijke kosten dalen, met circa €300-800 miljoen per jaar. Tegelijkertijd zal het een forse verlaging geven van de Netto Toegevoegde Waarde (jaarlijkse beloning voor arbeid en kapitaal), en daarmee de inkomens op de melkveebedrijven en zuivelverwerking, van €250 miljoen. Naar grove schatting kan de reductie van het aantal dieren middels opkoop tot 2030 jaarlijks maximaal €65 miljoen kosten. Aantrekkelijker lijkt het, indien mogelijk, om een harde sanering te voorkomen en tegelijkertijd het produceren binnen strenge milieugrenzen (via het verkleinen van de veestapel of anderszins) te waarderen door: Het stimuleren van brede duurzame zuivel-concepten, zoals biologische zuivel. Het stimuleren en faciliteren van alternatieve inkomstenbronnen (verbrede landbouw). Directe ondersteuning van bedrijven die binnen de milieugrenzen produceren, gefinancierd. Door bijvoorbeeld een CO2-equivalenten-belasting op (rund-)vlees en melk (waardoor tegelijkertijd het gebruik/consumptie wordt verminderd) en/of via het toestaan van ‘offsets’ in de agrarische sector bij verwerving van broeikasgasemissie-rechten binnen het ETS.

Als onderdeel van een MSc studie Organic Agriculture aan de WUR heeft Jelmer Zandbergen een onderzoeksproject uitgevoerd op de Fruittuin van West. De Fruittuin van West is een bedrijf van 6 hectare in Amsterdam Nieuw-West, in 2014 opgezet door Wil Sturkenboom. Er worden meer dan 20 soorten fruit geteeld en er lopen kippen in de boomgaard.

Juiste bemesting is essentieel voor goede gewasopbrengsten, opbouw van bodemvruchtbaarheid en het voorkomen van emissies. Onderzoekers Janjo Haan en Harry Verstegen zochten op proefbedrijf Vredepeel naar de beste bemesting voor het biologische bedrijfssysteem. Bijbemesting in de prei en het goed inschatten van de mineralisatie en stikstofbenutting blijkt het lastigst.

Boeren beheren steeds meer natuurgebieden door natuurbeheer te combineren met landbouw, recreatie of zorg. Tot voor kort zette dreigende ammoniakvervuiling elk plan van deze boeren voor bedrijfsontwikkeling op slot. De overheid bedacht een oplossing: een veehouder mag groeien, mits hij milieuwinst behaalt. Voor stikstofdepositie is dat geregeld via de ‘PAS’. Hoe werkt dat?

Enkele jaren geleden dook in ons land de suzuki-fruitvlieg op. Deze invasieve soort veroorzaakte in 2014 aanzienlijke schade in de teelt van zachtfruit. Doordat op biologische fruitteeltbedrijven vaak veel opeenvolgende gewassen worden geteeld, zijn de risico’s daar extra groot. In het Praktijknetwerk ‘Probleemplagen divers aanpakken’ is aandacht besteed aan de vraag wat de biologische fruitteler kan doen om de aantasting te beperken.

De debatmiddag werd bezocht door ongeveer tachtig personen. Grofweg een derde deel van de aanwezigen was student. Vooral van de CAH Vilentum in Dronten was er een grote groep. Een derde deel was werkzaam in het onderzoek en de overige deelnemers waren afkomstig uit de praktijk, het onderwijs of werkzaam bij de overheid. In drie rondes gingen de aanwezigen in op respectievelijk de huidige situatie, de uitdagingen voor de nabije toekomst (de komende vijf jaar) en de visie voor de lange termijn (vijfentwintig jaar).

Van 2014 tot 2016 heeft het Louis Bolk Instituut onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van een breder assortiment in gewassen voor de teler (op het veld) en voor de consument (op het bord). Aanleiding voor het onderzoek is dat het aantal rassen dat aangepast is aan biologische teeltomstandigheden (rassen die dus zonder gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen kunnen) beperkt is en blijft. Veel veredelingsbedrijven kunnen vanwege de ontwikkelingskosten geen aparte rassen ontwikkelen voor een kleine markt. Meestal worden rassen uit het bestaande (gangbare) assortiment geselecteerd voor biologische vermeerdering. Bovendien zijn biologische telers en handelaren meegegaan in de huidige eisen voor hoge opbrengst en uniforme eindproducten. Het aanbieden van zaadvaste rassen in plaats van bijvoorbeeld hybride rassen is daarmee commercieel niet meteen vanzelfsprekend. Divers en Dichtbij Van 2014 tot 2016 heeft het Louis Bolk Instituut onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van een breder assortiment in gewassen voor de teler (op het veld) en voor de consument (op het bord). Dit onderzoek is samen met Estafette Odin BV en de biologische dynamische telers GAOS in Swifterbant, De Groenen Hof in Esbeek en de Maatschap Dames en Heren Vos in Kraggenburg uitgevoerd. Het doel van dit project Divers en Dichtbij was de diversiteit op het veld en op het bord te vergroten. Daarmee bedoelen we niet alleen meer verschillende rassen, maar vooral andere type rassen of populaties die zelf meer genetische variatie bezitten. Dat kan door te kiezen voor zaadvaste rassen bij groentegewassen en populaties bij granen. Tot nu toe is populatieveredeling alleen toegepast bij granen en nog niet of nauwelijks bij groentegewassen (zie voor definities Box 1 op pagina 7). Dit betekent ook een keuze voor andere manieren van veredelen en selecteren. Aanleiding voor het onderzoek is dat het aantal rassen dat aangepast is aan biologische teeltomstandigheden (rassen die dus zonder gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen kunnen) beperkt is en blijft. Veel veredelingsbedrijven kunnen vanwege de ontwikkelingskosten geen aparte rassen ontwikkelen voor een kleine markt. Meestal worden rassen uit het bestaande (gangbare) assortiment geselecteerd voor biologische vermeerdering. Bovendien zijn biologische telers en handelaren meegegaan in de huidige eisen voor hoge opbrengst en uniforme eindproducten. Het aanbieden van zaadvaste rassen in plaats van bijvoorbeeld hybride rassen is daarmee commercieel niet meteen vanzelfsprekend. En toch heeft ons brede speurwerk in dit project wel degelijk een aantal interessante zaadvaste rassen opgeleverd! Want gelukkig zijn er in Europa en Amerika diverse biologische veredelaars actief in het veredelen van zaadvaste rassen en populaties. De informatie in deze brochure is bedoeld voor telers en andere ketenpartijen om meer te leren over de mogelijkheden van zaadvaste rassen bij groenten en populaties bij tarwe.

In dit boekje worden handvaten gegeven om met natuurlijke middelen de gezondheid en de weerstand van de dieren te bevorderen en zo ziektes te voorkomen. Tevens kunnen middelen worden ingezet om de ernst van de ziekte te reduceren. Doel is tevens om de dierenartsen te informeren over de mogelijkheden van natuurproducten en de wetenschappelijke onderbouwing hiervan inzichtelijk te maken.

In dit boekje worden handvaten gegeven om met natuurlijke middelen de gezondheid en de weerstand van de dieren te bevorderen en zo ziektes te voorkomen. Tevens kunnen middelen worden ingezet om de ernst van de ziekte te reduceren. Doel is tevens om de dierenartsen te informeren over de mogelijkheden van natuurproducten en de wetenschappelijke onderbouwing hiervan inzichtelijk te maken.

Het wordt natter en warmer in Nederland voorspelt het KNMI. Is de biologische boer bezig met deze verandering? Dat valt wel mee. Er wordt gewerkt aan een goede bodemkwaliteit en structuur. Dat draagt bij aan het aanpassingsvermogen aan een veranderend klimaat (‘adaptatie’). Grasklaver als rustgewas helpt de akkerbouwer daarbij, zo blijkt ook uit modelberekeningen.

Deze brochure behandelt de bodemkwaliteit van veengrond. In Hoofdstuk 2 worden de zes elementen van bodemkwaliteit besproken. Hoofdstuk 3 gaat over meten en beoordelen van bodemkwaliteit. In Hoofdstuk 4 worden drie praktijkmaatregelen in het veenweidegebied behandeld. Onderdeel van deze brochure is een checklist voor bodemkwaliteit die elke melkveehouder op veen kan doorlopen.

The socio-economic future of the Dutch province of Flevoland is partly linked to the perspectives of the agrocluster, the combination of agri- and horticultural firms, fishery, food and luxury industry and the firms that supply these sectors. In this report, the importance of this cluster for Flevoland is described, with a focus on the primary sectors, the agri- and horticultural firms. The current situation of these firms is presented, including the developments in the recent decade and the perspectives for the next decade. Attention is also paid to the quality of life in the countryside and the influence of the agro sector on this aspect.

De biologische aardappelteelt heeft het in 2016 weer zwaar te verduren gehad met de hevige uitbraak van Phytophtora infestans. Door aanhoudende regenval in juni en juli waren veel telers genoodzaakt om hun percelen met aangetaste aardappelen al vroeg in het seizoen te branden. Gecombineerd met de late pootdatum hebben velen een (te) lage opbrengst van hun vatbare rassen dit jaar. "DIt bevestigt nog maar weer eens de noodzaak van resistente rassen", zo stellen Edith Lammerts van Bueren, Ronald Hutten en Christel Engelen, van het project Bioimpuls waar de deelnemers hard aan nieuwe resistente rassen werken.

Wageningen is een van de weinige plekken in Europa waar een masterprogramma Organic Agriculture wordt aangeboden. Hoewel het binnen WUR een van de meest praktische opleidingen is, wordt het gros van de kennis binnen de collegezalen overgedragen. In het vak ‘Analyse en Ontwerp van Biologische Bedrijfssystemen’ verdiepen studenten zich in de zomer vier weken lang in de praktijk van de boeren van een biologisch bedrijf.

Deze brochure behandelt de bodemkwaliteit van veengrond. In Hoofdstuk 2 worden de zes elementen van bodemkwaliteit besproken. Hoofdstuk 3 gaat over meten en beoordelen van bodemkwaliteit. In Hoofdstuk 4 worden drie praktijkmaatregelen in het veenweidegebied behandeld. Onderdeel van deze brochure is een checklist voor bodemkwaliteit die elke melkveehouder op veen kan doorlopen.