Search

Tips en trucs voor netwerkbegeleiders om hun netwerken beter en sneller naar resultaten te helpen

Dit rapport is geschreven door Instituut Clingendael en LEI Wageningen UR voor het Ministerie van Economische Zaken (meer specifiek voor de Directie Agro- en Natuurkennis (DANK)). Het hoofddoel van dit onderzoek is meer inzicht te verkrijgen in hoe DANK, door tactisch te opereren in de Brusselse beleidsarena in het bijzonder waar het de EU-kennisagenda betreft, in Nederland gevestigde kennisinstellingen kennis kan laten genereren die het Nederlandse landbouw- en natuurbeleid zoveel mogelijk ten goede komt.

Dit rapport is geschreven door Instituut Clingendael en LEI Wageningen UR voor het Ministerie van Economische Zaken (meer specifiek voor de Directie Agro- en Natuurkennis (DANK)). Het hoofddoel van dit onderzoek is meer inzicht te verkrijgen in hoe DANK, door tactisch te opereren in de Brusselse beleidsarena in het bijzonder waar het de EU-kennisagenda betreft, in Nederland gevestigde kennisinstellingen kennis kan laten genereren die het Nederlandse landbouw- en natuurbeleid zoveel mogelijk ten goede komt.

Wat is nodig om te doen wat je doet? Geld, mensen, maar vooral kennis. Welke kennis is belangrijk, hoe sla je kennis op, wat deel je ervan met anderen? Vragen en antwoorden in de serie Kennis. In deze veertiende en laatste aflevering Marijke Dijkshoorn/Dekker, onderzoekster bij LEI Wageningen UR, over kennisverwerving in deze tijd.

Wat is nodig om te doen wat je doet? Geld, mensen, maar vooral kennis. Welke kennis is belangrijk, hoe sla je kennis op, wat deel je er van met andere? Vragen en antwoorden in de serie Kennis. In deze dertiende aflevering Barry Looman, projectmanager Kennis bij PPO.

Wat is nodig om te doen wat je doet? Geld, mensen, maar vooral kennis. Welke kennis is belangrijk, hoe sla je kennis op, wat deel je er van met andere? Vragen en antwoorden in de serie Kennis. In deze dertiende aflevering Barry Looman, projectmanager Kennis bij PPO.

Wat is nodig om te doen wat je doet? Geld, mensen, maar vooral kennis. Welke kennis is belangrijk, hoe sla je kennis op, wat deel je ervan met anderen? Vragen en antwoorden in de serie Kennis. In deze veertiende en laatste aflevering Marijke Dijkshoorn/Dekker, onderzoekster bij LEI Wageningen UR, over kennisverwerving in deze tijd.

Over het nut van netwerken en de eerste stappen tot netwerken. Een lijstje met nuttige internetadressen over netwerken is bijgevoegd

Themavoordracht waarin twee manieren van kennismobiliteit worden besproken: de doorstromingsrelatie, waarbij kennis wordt gezien als product en doorstroomt van onderzoeksinstituten naar onderwijs en de netwerkrelatie, waarbij kennis wordt gezien als proces tussen onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven

In deze rapportage staan de resultaten beschreven van de respectievelijke kennisactiviteit Geleerde lessen van kennisstrategieën. Wageningen UR is gevraagd om kennisstrategieën elders (groen en niet-groen, regionaal en niet-regionaal) in kaart te brengen en hierbij lessen te destilleren.

Binnen het “Innovatie netwerk Nieuwe Energie Systemen in Gelderland” hebben 22 glastuinders gedurende twee jaar kennis gemaakt met nieuwe duurzame technologieën voor energiegebruik en -opwekking. Zij hebben een aantal innovatieve Nederlandse tuinbouwbedrijven bezocht en presentaties bijgewoond van experts. De onderwerpen werden ingebracht door de telers zelf, en gezamenlijk hebben zij hun eigen innovatie-ambities kunnen verduidelijken. Het netwerk heeft in tien bijeenkomsten acht innovatiekansen uitgewerkt tot een voorstel voor onderzoek of een pilot. Tijdens een kennisdag zijn de resultaten openbaar gemaakt. Telers en toeleverende bedrijven vinden vooral de toepassingen van energiezuinige ontvochtiging, diffuus licht, warmtepompen en het creatief oogsten van laagwaardige warmte interessant. De telers onderschrijven het succes van het netwerk en zouden graag door willen gaan. Niet alleen hebben zij inzicht verworven in 12 nieuwe energiesystemen, er is ook meer elan. Een zevental telers heeft concrete stappen genomen en is met de innovaties aan de slag gegaan. Daarboven heeft het netwerk geleid tot nieuwe ideeën. Hun advies is om het netwerk uit te breiden met meer telers, nieuwe thema’s, en aansluiting te zoeken met andere regionale of landelijke netwerken. De business cases moeten concreet uitgewerkt en geïmplementeerd worden, en de provincie zou meer ondersteuning moeten bieden aan kleinschalige innovaties. Under the "Innovation Network New Energy Systems", 22 Dutch horticulturists from the province of Gelderland got acquainted with innovative technologies for sustainable energy use and generation. They visited a number of innovative Dutch greenhouses and attended presentations by experts. The growers themselves determined the agenda of the meetings, and as such were able to clarify their innovation ambitions. In ten meetings, the network discussed eight innovation opportunities and elaborated a proposal for research or a pilot. The results were disseminated at a symposium for a wider audience of growers, entrepreneurs, scientists and governmental organisations. Growers and companies mainly favour applications of energy efficient dehumidification, diffuse light, heat pumps and creative harvesting of low-grade heat. Growers endorse the success of the network and would like to continue. Not only have they gained insight into twelve new energy innovations, there is more momentum. Seven growers have taken steps to take up innovative ideas. Moreover, the network has led to new ideas. Their advice is to expand the network with more growers, new themes, and link up with other regional or national networks. Business cases must be concretised and implemented, and authorities should give support to small-scale innovations.

Samen met studenten werken aan een betere toekomst voor de regio. Dat is regioleren. Ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties bepalen de agenda en werken samen met onderwijs en onderzoek aan oplossingen. Waar liggen de uitdagingen? Voor de instellingen is het een belangrijke uitdaging om aansluiting te vinden bij de regio. Hoe verander je van een onderwijsinstelling in een regionaal kenniscentrum? Hoe wordt je een volwaardige partner in een kenniswerkplaats? Een tweede belangrijke uitdaging ligt in de koppeling van het leren in de regio aan de lerende regio. In het programma Regionale Transitie is deze taak bij de kenniswerkplaatsen gelegd. De kenniswerkplaats is gebaseerd op een gezamenlijke regionale kennisagenda van overheid, ondernemers, maatschappelijke organisaties, onderwijs en onderzoek.

In het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) wordt sinds een aantal jaren ondersteuning gegeven aan Praktijknetwerken. Dit vormt een onderdeel van het Plattelandsontwikkelingsbeleid, de 2e pijler van het GLB. De regeling Praktijknetwerken is een van de maatregelen met als doel het versterken van het concurrentievermogen van de landbouw- en de bosbouwsector, de as 1 van het Plattelandsontwikkelingsbeleid. De regeling Praktijknetwerken valt met de regelingen 'Demonstratienetwerken' en 'Beroepsopleiding en voorlichting' onder maatregelfiche 111 van het 2e Plattelandsontwikkelingsprogramma van Nederland (POP II). Het POP II loopt van 2007 tot en met 2013. Deze evaluatie heeft LEI Wageningen UR op verzoek van het ministerie van EZ opgesteld. De evaluatie richt zich alleen op de kleine praktijknetwerken. Hierbij betreft het de toepassing van deze regeling in de jaren 2008-2010 in de veehouderij. Hierdoor blijven, in overleg met de opdrachtgever, de grote praktijknetwerken en ook de toepassing van de regeling Praktijknetwerken in de plantaardige sectoren buiten beschouwing. Deze laatste regeling is in 2010 van start gegaan.

Hoewel de rol en impact van internet en de sociale media in de samenleving algemeen worden aangenomen, is het nog niet duidelijk of en hoe het communiceren en delen van informatie via internet en de sociale media bijdragen aan het ontstaan van sociale innovatie. Hoofdvragen van deze verkenning zijn daarom: Bieden de sociale media nieuwe wegen waarlangs groepen mensen komen tot uitwisseling en samenwerking voor maatschappelijke vernieuwing? Op welke wijze ontstaan er via de sociale media sociale interacties, uitwisseling en samenwerking zodat sociale innovatie kan ontstaan? En hoe beïnvloeden deze online uitwisseling en samenwerking de rol en organisatie van de gevestigde orde? Het ontbreekt hierover aan een overzicht van (wetenschappelijke) literatuur, maar ook aan inzicht over wat er in de praktijk op het sociale web plaatsvindt. Vandaar dat we aan de hand van literatuur en praktijkvoorbeelden onderzoeken welke rol communicatie en interactie via de sociale media spelen of kunnen spelen bij vernieuwingen vanuit de maatschappij. Met deze verkenning zetten we hierin een eerste stap.

Hoewel de rol en impact van internet en de sociale media in de samenleving algemeen worden aangenomen, is het nog niet duidelijk of en hoe het communiceren en delen van informatie via internet en de sociale media bijdragen aan het ontstaan van sociale innovatie. Hoofdvragen van deze verkenning zijn daarom: Bieden de sociale media nieuwe wegen waarlangs groepen mensen komen tot uitwisseling en samenwerking voor maatschappelijke vernieuwing? Op welke wijze ontstaan er via de sociale media sociale interacties, uitwisseling en samenwerking zodat sociale innovatie kan ontstaan? En hoe beïnvloeden deze online uitwisseling en samenwerking de rol en organisatie van de gevestigde orde? Het ontbreekt hierover aan een overzicht van (wetenschappelijke) literatuur, maar ook aan inzicht over wat er in de praktijk op het sociale web plaatsvindt. Vandaar dat we aan de hand van literatuur en praktijkvoorbeelden onderzoeken welke rol communicatie en interactie via de sociale media spelen of kunnen spelen bij vernieuwingen vanuit de maatschappij. Met deze verkenning zetten we hierin een eerste stap.

Het DaVinc3i project onderzoekt hoe de Nederlandse sierteeltsector in het virtuele handelsnetwerk zijn leidende concurrentiepositie in wereldwijde sourcing en afzet van bloemen en planten in Europa kan versterken. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) heeft een sleutelrol in de virtualisering van deze netwerken. Dit document geeft een overzicht van de huidige situatie en adresseert vervolgens uitdagingen voor het realiseren van virtuele l ogistieke netwerken in de Nederlandse sierteelt. Stand van Zaken ICT in sierteeltketens De analyse van de stand van zaken is gebaseerd op een inventarisatie die van eind 2011 tot begin 2012 is uitgevoerd en in oktober 2013 is geactualiseerd.

In deze rapportage staan de resultaten beschreven van de respectievelijke kennisactiviteit Geleerde lessen van kennisstrategieën. Wageningen UR is gevraagd om kennisstrategieën elders (groen en niet-groen, regionaal en niet-regionaal) in kaart te brengen en hierbij lessen te destilleren.

Het DaVinc3i project onderzoekt hoe de Nederlandse sierteeltsector in het virtuele handelsnetwerk zijn leidende concurrentiepositie in wereldwijde sourcing en afzet van bloemen en planten in Europa kan versterken. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) heeft een sleutelrol in de virtualisering van deze netwerken. Dit document geeft een overzicht van de huidige situatie en adresseert vervolgens uitdagingen voor het realiseren van virtuele l ogistieke netwerken in de Nederlandse sierteelt. Stand van Zaken ICT in sierteeltketens De analyse van de stand van zaken is gebaseerd op een inventarisatie die van eind 2011 tot begin 2012 is uitgevoerd en in oktober 2013 is geactualiseerd.

Binnen het “Innovatie netwerk Nieuwe Energie Systemen in Gelderland” hebben 22 glastuinders gedurende twee jaar kennis gemaakt met nieuwe duurzame technologieën voor energiegebruik en -opwekking. Zij hebben een aantal innovatieve Nederlandse tuinbouwbedrijven bezocht en presentaties bijgewoond van experts. De onderwerpen werden ingebracht door de telers zelf, en gezamenlijk hebben zij hun eigen innovatie-ambities kunnen verduidelijken. Het netwerk heeft in tien bijeenkomsten acht innovatiekansen uitgewerkt tot een voorstel voor onderzoek of een pilot. Tijdens een kennisdag zijn de resultaten openbaar gemaakt. Telers en toeleverende bedrijven vinden vooral de toepassingen van energiezuinige ontvochtiging, diffuus licht, warmtepompen en het creatief oogsten van laagwaardige warmte interessant. De telers onderschrijven het succes van het netwerk en zouden graag door willen gaan. Niet alleen hebben zij inzicht verworven in 12 nieuwe energiesystemen, er is ook meer elan. Een zevental telers heeft concrete stappen genomen en is met de innovaties aan de slag gegaan. Daarboven heeft het netwerk geleid tot nieuwe ideeën. Hun advies is om het netwerk uit te breiden met meer telers, nieuwe thema’s, en aansluiting te zoeken met andere regionale of landelijke netwerken. De business cases moeten concreet uitgewerkt en geïmplementeerd worden, en de provincie zou meer ondersteuning moeten bieden aan kleinschalige innovaties. Under the "Innovation Network New Energy Systems", 22 Dutch horticulturists from the province of Gelderland got acquainted with innovative technologies for sustainable energy use and generation. They visited a number of innovative Dutch greenhouses and attended presentations by experts. The growers themselves determined the agenda of the meetings, and as such were able to clarify their innovation ambitions. In ten meetings, the network discussed eight innovation opportunities and elaborated a proposal for research or a pilot. The results were disseminated at a symposium for a wider audience of growers, entrepreneurs, scientists and governmental organisations. Growers and companies mainly favour applications of energy efficient dehumidification, diffuse light, heat pumps and creative harvesting of low-grade heat. Growers endorse the success of the network and would like to continue. Not only have they gained insight into twelve new energy innovations, there is more momentum. Seven growers have taken steps to take up innovative ideas. Moreover, the network has led to new ideas. Their advice is to expand the network with more growers, new themes, and link up with other regional or national networks. Business cases must be concretised and implemented, and authorities should give support to small-scale innovations.

Samen met studenten werken aan een betere toekomst voor de regio. Dat is regioleren. Ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties bepalen de agenda en werken samen met onderwijs en onderzoek aan oplossingen. Waar liggen de uitdagingen? Voor de instellingen is het een belangrijke uitdaging om aansluiting te vinden bij de regio. Hoe verander je van een onderwijsinstelling in een regionaal kenniscentrum? Hoe wordt je een volwaardige partner in een kenniswerkplaats? Een tweede belangrijke uitdaging ligt in de koppeling van het leren in de regio aan de lerende regio. In het programma Regionale Transitie is deze taak bij de kenniswerkplaatsen gelegd. De kenniswerkplaats is gebaseerd op een gezamenlijke regionale kennisagenda van overheid, ondernemers, maatschappelijke organisaties, onderwijs en onderzoek.

Projectbeschrijving. Doelgroep van dit acquisitietraject is het groen en grijs onderwijs. Hier liggen kansen voor samenwerking, kansen voor het delen van kennis en kunde op het gebied van biokunststoffen.

Een internationaal netwerk als Participand in de regio rond Wageningen heeft vele mogelijkheden. Het biedt kansen voor het internationaal georiënteerde bedrijfsleven, Wageningen University & Research centre en voor de vele particuliere initiatieven van burgers. Door goed gebruik te maken van de kennis en contacten die regionaal aanwezig zijn, kunnen alle partijen optimaal profiteren van goed afgestemde projecten en producten op de lokale situatie elders. In veel netwerk initiatieven op het gebied van internationale samenwerking zijn internationale studenten en migranten ondervertegenwoordigd. Hetzelfde geldt voor een deel van de bedrijven en instituten die internationaal werkzaam zijn. Een internationaal netwerk als Participand laat zien dat het anders kan. Het maakt een omslag mogelijk van traditionele ontwikkelingshulp naar duurzame internationale samenwerking. De duurzaamheid van producten en projecten wordt bevorderd door de samenwerking met mensen uit die landen/regio’s waar men producten/projecten heeft of wil initiëren. De aanwezige expertise, capaciteiten en contacten onder nieuwkomers in de regio worden zo benut en erkend. Om een internationaal netwerk soepel te laten draaien is het belangrijk ruimte te bieden voor persoonlijk contact, diversiteit en een ‘broker’ te hebben voor de communicatie en de continuïteit van het netwerk. Hulpmiddelen daarbij zijn intervisie, online matching van vraag en aanbod, een informatieloket en een onderzoeksloket. Het rapport beoogt te bereiken dat verschillende partijen voor wie het netwerk waardevol is zich in enige vorm verbinden aan het netwerk. Belangrijke partijen in deze zijn Wageningen University & Research centre, Gemeente Wageningen, Business Café, de initiatiefnemers COS Gelderland en OIKOS en niet in de laatste plaats de doelgroep, (inter)nationale studenten, migranten, particuliere initiatieven en het bedrijfsleven.

Projectbeschrijving. Doelgroep van dit acquisitietraject is het groen en grijs onderwijs. Hier liggen kansen voor samenwerking, kansen voor het delen van kennis en kunde op het gebied van biokunststoffen.

Een internationaal netwerk als Participand in de regio rond Wageningen heeft vele mogelijkheden. Het biedt kansen voor het internationaal georiënteerde bedrijfsleven, Wageningen University & Research centre en voor de vele particuliere initiatieven van burgers. Door goed gebruik te maken van de kennis en contacten die regionaal aanwezig zijn, kunnen alle partijen optimaal profiteren van goed afgestemde projecten en producten op de lokale situatie elders. In veel netwerk initiatieven op het gebied van internationale samenwerking zijn internationale studenten en migranten ondervertegenwoordigd. Hetzelfde geldt voor een deel van de bedrijven en instituten die internationaal werkzaam zijn. Een internationaal netwerk als Participand laat zien dat het anders kan. Het maakt een omslag mogelijk van traditionele ontwikkelingshulp naar duurzame internationale samenwerking. De duurzaamheid van producten en projecten wordt bevorderd door de samenwerking met mensen uit die landen/regio’s waar men producten/projecten heeft of wil initiëren. De aanwezige expertise, capaciteiten en contacten onder nieuwkomers in de regio worden zo benut en erkend. Om een internationaal netwerk soepel te laten draaien is het belangrijk ruimte te bieden voor persoonlijk contact, diversiteit en een ‘broker’ te hebben voor de communicatie en de continuïteit van het netwerk. Hulpmiddelen daarbij zijn intervisie, online matching van vraag en aanbod, een informatieloket en een onderzoeksloket. Het rapport beoogt te bereiken dat verschillende partijen voor wie het netwerk waardevol is zich in enige vorm verbinden aan het netwerk. Belangrijke partijen in deze zijn Wageningen University & Research centre, Gemeente Wageningen, Business Café, de initiatiefnemers COS Gelderland en OIKOS en niet in de laatste plaats de doelgroep, (inter)nationale studenten, migranten, particuliere initiatieven en het bedrijfsleven.

Verbetering van de milieuprestaties van (zee-)scheepvaart en andere maritieme activiteiten is een centraal thema geworden. Soms is de ontwikkelende regelgeving de drijvende kracht achter het ‘vergroenen’ van de sector, maar steeds vaker nemen de bedrijven zelf het initiatief om hun activiteiten te verduurzamen. Het is daarom van belang dat zowel aan de regelgeving als aan de marktinitiatieven gerichte aandacht aan wordt gegeven. Duurzaamheid wordt in veel innovatieprogramma’s en –projecten als randvoorwaarde gezien, maar vrijwel nooit als doel. Verduurzaming van de maritieme sector betekent in dit licht dat geredeneerd dient te worden vanuit het ecosysteem. Het beschouwen van enkelvoudige (meestal gasvormige) emissies is onvoldoende geworden. Het is van belang de impact te kennen van alle emissies – zowel naar de lucht als naar het water –om van daaruit “vergroeningsopties” te kunnen prioriteren. Benodigde rekenmethoden en (achtergrond-) informatie zijn op dit moment niet of op zeer beperkte schaal beschikbaar. Daar waar wel methode beschikbaar zijn, zijn deze veelal gebaseerd op emissies en niet op impact (bv. CO2-index) en vooral toepasbaar op transportschepen en veel minder op, voor Nederland minstens zo relevant, werkschepen. In het Clean Seas Maritime Technology Network (ook wel Clean Seas thematisch netwerk) is in een serie bijeenkomsten kennis gedeeld tussen bedrijven en kennisinstellingen om een impuls te geven aan de ontwikkeling van een duurzame maritieme sector. Hiervoor zijn bijeenkomsten georganiseerd met als doel om kennisinstellingen, overheden en de industrie (werven, reders en toeleveranciers) bij elkaar te brengen en kennis te delen om zo helder te krijgen wat de huidige stand van de techniek is en tevens vast te stellen wat er nodig is voor een effectieve verduurzaming (vergroening) van de sector. Deze bijeenkomsten waren gericht op: Indices voor het meten van milieuprestaties; Emissies naar de lucht; Onderwatergeluid; Emissies naar het water. In dit rapport wordt verslag gedaan van het Clean Seas Maritime Technology Network, op basis van een korte weergave van de voorstudie (uitgebreide resultaten zijn apart gerapporteerd), een impressie van de bijeenkomsten en een overzicht van initiatieven die zijn ontstaan uit het netwerk.

Junior Waardewerken heeft als doel het verkrijgen van inzicht in de kennisvragen en motivatie van jonge agrarische ondernemers die een multifunctioneel bedrijf hebben of hier over nadenken. Dit rapport gaat in op de vorming, ontwikkeling, uitvoering en de toekomst van het netwerk Junior Waardewerken en vormt daarmee een uitgangspunt voor de discussie over de toekomst van het netwerk.

Junior Waardewerken heeft als doel het verkrijgen van inzicht in de kennisvragen en motivatie van jonge agrarische ondernemers die een multifunctioneel bedrijf hebben of hier over nadenken. Dit rapport gaat in op de vorming, ontwikkeling, uitvoering en de toekomst van het netwerk Junior Waardewerken en vormt daarmee een uitgangspunt voor de discussie over de toekomst van het netwerk.

Verbetering van de milieuprestaties van (zee-)scheepvaart en andere maritieme activiteiten is een centraal thema geworden. Soms is de ontwikkelende regelgeving de drijvende kracht achter het ‘vergroenen’ van de sector, maar steeds vaker nemen de bedrijven zelf het initiatief om hun activiteiten te verduurzamen. Het is daarom van belang dat zowel aan de regelgeving als aan de marktinitiatieven gerichte aandacht aan wordt gegeven. Duurzaamheid wordt in veel innovatieprogramma’s en –projecten als randvoorwaarde gezien, maar vrijwel nooit als doel. Verduurzaming van de maritieme sector betekent in dit licht dat geredeneerd dient te worden vanuit het ecosysteem. Het beschouwen van enkelvoudige (meestal gasvormige) emissies is onvoldoende geworden. Het is van belang de impact te kennen van alle emissies – zowel naar de lucht als naar het water –om van daaruit “vergroeningsopties” te kunnen prioriteren. Benodigde rekenmethoden en (achtergrond-) informatie zijn op dit moment niet of op zeer beperkte schaal beschikbaar. Daar waar wel methode beschikbaar zijn, zijn deze veelal gebaseerd op emissies en niet op impact (bv. CO2-index) en vooral toepasbaar op transportschepen en veel minder op, voor Nederland minstens zo relevant, werkschepen. In het Clean Seas Maritime Technology Network (ook wel Clean Seas thematisch netwerk) is in een serie bijeenkomsten kennis gedeeld tussen bedrijven en kennisinstellingen om een impuls te geven aan de ontwikkeling van een duurzame maritieme sector. Hiervoor zijn bijeenkomsten georganiseerd met als doel om kennisinstellingen, overheden en de industrie (werven, reders en toeleveranciers) bij elkaar te brengen en kennis te delen om zo helder te krijgen wat de huidige stand van de techniek is en tevens vast te stellen wat er nodig is voor een effectieve verduurzaming (vergroening) van de sector. Deze bijeenkomsten waren gericht op: Indices voor het meten van milieuprestaties; Emissies naar de lucht; Onderwatergeluid; Emissies naar het water. In dit rapport wordt verslag gedaan van het Clean Seas Maritime Technology Network, op basis van een korte weergave van de voorstudie (uitgebreide resultaten zijn apart gerapporteerd), een impressie van de bijeenkomsten en een overzicht van initiatieven die zijn ontstaan uit het netwerk.

Het domein AgroKetens en Visserij van het ministerie van EL&I ondersteunt verschillende kennisnetwerken die op de een of andere manier bijdragen aan kenniscirculatie en innovatie. Het domein werkt aan een meer strategische aanpak voor kennisverspreiding richting ondernemers. Een weloverwogen inzet van kennisnetwerken maakt hier onderdeel van uit. Het ministerie wil graag leren over het functioneren en de effectiviteit van een aantal geselecteerde kennisnetwerken, namelijk de Melkvee Academie, VarkensNET, Syntens, Bioconnect, en Kennisnetwerk Multifunctionele Landbouw. Het ministerie wil met deze lessen tot een betere inzet van kennisnetwerken komen, zodat die nog beter bijdragen aan de EL&I doelstellingen op het gebied van kenniscirculatie. In deze notitie bespreken we een aantal kenmerken van de Melkvee Academie, VarkensNET, Sbyntens, Bioconnect, en Kennisnetwerk Multifunctionele Landbouw. We bespreken eerst de verschillende innovatie- en kennisdoelen die worden beoogd met netwerken. Dat gebruiken we om de contouren te geven van een categorisatie van netwerken. Dat biedt de context voor onze verdere beschouwing. Vervolgens geven we van elk netwerk een korte introductie, en wat algemene observaties over de overeenkomsten en verschillen. Daarna schetsen we voor elk van die netwerken het doel, de doelmatigheid en effectiviteit, en de relatie met het beleid van EL&I. Vervolgens spiegelen we de netwerken aan de laatste beleidsrichtingen op het gebied van kennis en innovatie.

Van december 2008 april 2009 heeft de Provincie Noord Holland IMARES ingehuurd om de kwartiermaker te leveren voor het verbinden, verdiepen en ondersteunen van de nieuwe en lopende aquacultuur initiatieven alsmede synergie te bewerkstellingen met de aquacultuur ontwikkelingen in de provincies Friesland, Flevoland en Zeeland. Ten aanzien van aquacultuur ontwikkelingen in Nederland er nog steeds te veel versnippering is, zowel met betrekking tot de ondersteuning van start up kweekbedrijven in de verschillende provincies alsmede onderlinge kennis en ervaringstransfer.In de voorjaarsbijeenkomst van Stuurgroep Aquacultuur Noord Holland is door de leden te kennen gegeven, dat de aanbevelingen van de kwartiermaker nog dit jaar een verdiepingslag zouden moeten krijgen en de kwartiermaker hierbij opnieuw een actieve aanjaag rol te geven. De focus ligt dan op de 3 viskweek business cases : tong,snoekbaars, paling en op de aquacultuur samenwerking, de 2 business cases: Noord Holland/ZeelandVIP/LNV/Provincies en een eerste aanzet tot een ontwikkelingsplan voor aquacultuur uitgangsmaterialen i.s.m.Seed Valley/TTI/Agriboard/WUR.

Het GKC Programma Natuur en Landschap richt zich specifiek op samenwerkingsprojecten die zorgen voor een groene en meer duurzame leefomgeving. Daarbij zijn de bijdrage op het gebied van de drie p’s voor duurzaamheid people, planet, profit leidend. People duidt op een bijdrage aan leefbaarheid en welzijn van mensen, planet op een bijdrage aan natuurkwaliteit en biodiversiteit, profit op het economisch rendabel zijn van het project en de economische functie die natuur en landschap kunnen hebben. Natuur en Landschap zijn overal te vinden van platteland en stadsrand tot in de stad. Daarom hebben onze projecten ook deze brede geografische spreiding. In een vijftal voorbeeldprojecten wordt een beeld gegeven van samenwerking waar het groene onderwijs nadrukkelijk de verbintenis zoekt met maatschappelijke partijen.

Waardewerken is een innovatienetwerk van 20 pioniers op het gebied van multifunctionele landbouw.

Van december 2008 april 2009 heeft de Provincie Noord Holland IMARES ingehuurd om de kwartiermaker te leveren voor het verbinden, verdiepen en ondersteunen van de nieuwe en lopende aquacultuur initiatieven alsmede synergie te bewerkstellingen met de aquacultuur ontwikkelingen in de provincies Friesland, Flevoland en Zeeland. Ten aanzien van aquacultuur ontwikkelingen in Nederland er nog steeds te veel versnippering is, zowel met betrekking tot de ondersteuning van start up kweekbedrijven in de verschillende provincies alsmede onderlinge kennis en ervaringstransfer.In de voorjaarsbijeenkomst van Stuurgroep Aquacultuur Noord Holland is door de leden te kennen gegeven, dat de aanbevelingen van de kwartiermaker nog dit jaar een verdiepingslag zouden moeten krijgen en de kwartiermaker hierbij opnieuw een actieve aanjaag rol te geven. De focus ligt dan op de 3 viskweek business cases : tong,snoekbaars, paling en op de aquacultuur samenwerking, de 2 business cases: Noord Holland/ZeelandVIP/LNV/Provincies en een eerste aanzet tot een ontwikkelingsplan voor aquacultuur uitgangsmaterialen i.s.m.Seed Valley/TTI/Agriboard/WUR.

De Betuwe kent een sterke tuinbouwsector dat opgesplitst kan worden in vier tuinbouwsectoren: glastuinbouw (555 ha, Bommelerwaard en Arnhem-Nijmegen), paddenstoelenteelt (15 ha Maasdriel), fruitteelt (5.200 ha, regio Buren/Geldermalsen) en laanboomteelt (1.300 ha, regio Opheusden). Door meer samenwerking, onderling en binnen de tuinbouwketen, willen de clusters hun gezamenlijke economische positie verder versterken. De ambitie is om de tuinbouw in het Rivierengebied op de (inter)nationale kaart zetten. Doorvoor is in 2006 door de provincie Gelderland en de ondernemers uit de verschillende sectoren gezamenlijk het initiatief genomen om samen te werken onder de noemer Greenport Betuwse Bloem. Samen met kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties zien zij mogelijkheden om de logistieke kansen, de energiestromen, het hoogwaardige landschap en het kennisnetwerk in het gebied veel beter te benutten dan nu gebeurt. Deze samenwerking moet de winstgevendheid van de tuinbouw versterken en tegelijkertijd een bijdrage leveren aan het behoud van het typerende landschap.

Het domein AgroKetens en Visserij van het ministerie van EL&I ondersteunt verschillende kennisnetwerken die op de een of andere manier bijdragen aan kenniscirculatie en innovatie. Het domein werkt aan een meer strategische aanpak voor kennisverspreiding richting ondernemers. Een weloverwogen inzet van kennisnetwerken maakt hier onderdeel van uit. Het ministerie wil graag leren over het functioneren en de effectiviteit van een aantal geselecteerde kennisnetwerken, namelijk de Melkvee Academie, VarkensNET, Syntens, Bioconnect, en Kennisnetwerk Multifunctionele Landbouw. Het ministerie wil met deze lessen tot een betere inzet van kennisnetwerken komen, zodat die nog beter bijdragen aan de EL&I doelstellingen op het gebied van kenniscirculatie. In deze notitie bespreken we een aantal kenmerken van de Melkvee Academie, VarkensNET, Sbyntens, Bioconnect, en Kennisnetwerk Multifunctionele Landbouw. We bespreken eerst de verschillende innovatie- en kennisdoelen die worden beoogd met netwerken. Dat gebruiken we om de contouren te geven van een categorisatie van netwerken. Dat biedt de context voor onze verdere beschouwing. Vervolgens geven we van elk netwerk een korte introductie, en wat algemene observaties over de overeenkomsten en verschillen. Daarna schetsen we voor elk van die netwerken het doel, de doelmatigheid en effectiviteit, en de relatie met het beleid van EL&I. Vervolgens spiegelen we de netwerken aan de laatste beleidsrichtingen op het gebied van kennis en innovatie.

De Betuwse Bloem staat voor de vijf tuinbouwclusters in het Gelderse Rivierengebied. Het gaat om de paddenstoelensector in de regio Maasdriel, het laanboomcentrum in Opheusden, het fruitcluster in de regio Buren/Geldermalsen en de glastuinbouw (bloemen & planten, groenten) in de Bommelerwaard en de regio Arnhem-Nijmegen. In totaal werken er zo'n 30.000 mensen in de Betuwse tuinbouw. De Betuwse Bloem is een initiatief van ondernemers uit die vijf sectoren, dat ondersteund wordt door de provincie Gelderland en de gemeenten in het gebied, maar ook door diverse intermediaire organisaties en kennisinstellingen, zoals de Wageningen Universiteit en Researchcentrum en Radboud Universiteit Nijmegen. Door meer samenwerking willen de clusters hun gezamenlijk economische positie versterken. Innovatie speelt daarbij een sleutelrol! Om die reden is een project gestart met Transforum, dat gericht is op het toepassen van kennis in een aantal praktische businesscases. Om ervaringen uit te wisselen ontvangen betrokkenen een kleine videocamera (zogenaamde Flip) waarmee ze zelf korte filmpjes kunnen maken en op YouTube plaatsen.

During encounters on multifunctional farms, policy makers and multifunctional farmers have learned from each other by discussing existing barriers for multifunctional agriculture. This has led to more understanding for each others approach and a change in actions.

De Betuwse Bloem staat voor de vijf tuinbouwclusters in het Gelderse Rivierengebied. Het gaat om de paddenstoelensector in de regio Maasdriel, het laanboomcentrum in Opheusden, het fruitcluster in de regio Buren/Geldermalsen en de glastuinbouw (bloemen & planten, groenten) in de Bommelerwaard en de regio Arnhem-Nijmegen. In totaal werken er zo'n 30.000 mensen in de Betuwse tuinbouw. De Betuwse Bloem is een initiatief van ondernemers uit die vijf sectoren, dat ondersteund wordt door de provincie Gelderland en de gemeenten in het gebied, maar ook door diverse intermediaire organisaties en kennisinstellingen, zoals de Wageningen Universiteit en Researchcentrum en Radboud Universiteit Nijmegen. Door meer samenwerking willen de clusters hun gezamenlijk economische positie versterken. Innovatie speelt daarbij een sleutelrol! Om die reden is een project gestart met Transforum, dat gericht is op het toepassen van kennis in een aantal praktische businesscases. Om ervaringen uit te wisselen ontvangen betrokkenen een kleine videocamera (zogenaamde Flip) waarmee ze zelf korte filmpjes kunnen maken en op YouTube plaatsen.

During encounters on multifunctional farms, policy makers and multifunctional farmers have learned from each other by discussing existing barriers for multifunctional agriculture. This has led to more understanding for each others approach and a change in actions. In ontmoetingen op multifunctionele bedrijven hebben beleidsmakers en multifunctionele ondernemers van elkaar geleerd door in discussie te gaan over bestaande knelpunten. Dit heeft geleid tot meer begrip voor elkaar en aanpassingen in het handelen.

In het praktijknetwerk Waardewerken werken multifunctionele ondernemers samen met onderzoekers van Wageningen UR aan de uitdaging om de multifunctionele landbouw verder te versterken en te ontwikkelen tot een professionele en krachtige sector. Tijdens de keukentafelgesprekken worden de zorgpunten en eventuele oplossingen over de multifunctionele landbouw aangegeven.

Waardewerken is een innovatienetwerk van 20 pioniers op het gebied van multifunctionele landbouw.

In het praktijknetwerk Waardewerken werken multifunctionele ondernemers samen met onderzoekers van Wageningen UR aan de uitdaging om de multifunctionele landbouw verder te versterken en te ontwikkelen tot een professionele en krachtige sector. Tijdens de keukentafelgesprekken worden de zorgpunten en eventuele oplossingen over de multifunctionele landbouw aangegeven.

De Betuwe kent een sterke tuinbouwsector dat opgesplitst kan worden in vier tuinbouwsectoren: glastuinbouw (555 ha, Bommelerwaard en Arnhem-Nijmegen), paddenstoelenteelt (15 ha Maasdriel), fruitteelt (5.200 ha, regio Buren/Geldermalsen) en laanboomteelt (1.300 ha, regio Opheusden). Door meer samenwerking, onderling en binnen de tuinbouwketen, willen de clusters hun gezamenlijke economische positie verder versterken. De ambitie is om de tuinbouw in het Rivierengebied op de (inter)nationale kaart zetten. Doorvoor is in 2006 door de provincie Gelderland en de ondernemers uit de verschillende sectoren gezamenlijk het initiatief genomen om samen te werken onder de noemer Greenport Betuwse Bloem. Samen met kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties zien zij mogelijkheden om de logistieke kansen, de energiestromen, het hoogwaardige landschap en het kennisnetwerk in het gebied veel beter te benutten dan nu gebeurt. Deze samenwerking moet de winstgevendheid van de tuinbouw versterken en tegelijkertijd een bijdrage leveren aan het behoud van het typerende landschap.

Het doel van het project 'het ontwikkelen en toetsen van interventietrajecten om het ondernemerschap in de agrarische sector te versterken, met speciale aandacht voor de versterking van netwerkcompetenties' is in vier stappen uitgewerkt. Allereerst is een theoretische verkenning uitgevoerd rond ondernemerschap(scompetenties), strategisch management en het netwerken. Vervolgens zijn diepte-interviews gehouden en is een uitgebreide interventiestudie uitgevoerd. Ten slotte zijn de ervaringen bij de opzet en uitvoering èn de bevindingen bediscussieerd met vertegenwoordigers van adviesorganisaties en kennisinstellingen. The aim of the project 'the development and testing of intervention trajectories aimed at strengthening entrepreneurship in the agricultural sector, with special focus on strengthening networking competences' was developed in four steps. First of all, a theoretical study was conducted into entrepreneurship and entrepreneurial competences, strategic management and networking activities. This was followed by in-depth interviews and a detailed intervention study. Finally, the experiences in setting up and implementing the project as well as the findings were discussed with representatives of advisory organisations and educational institutions.

Het doel van het project 'het ontwikkelen en toetsen van interventietrajecten om het ondernemerschap in de agrarische sector te versterken, met speciale aandacht voor de versterking van netwerkcompetenties' is in vier stappen uitgewerkt. Allereerst is een theoretische verkenning uitgevoerd rond ondernemerschap(scompetenties), strategisch management en het netwerken. Vervolgens zijn diepte-interviews gehouden en is een uitgebreide interventiestudie uitgevoerd. Ten slotte zijn de ervaringen bij de opzet en uitvoering èn de bevindingen bediscussieerd met vertegenwoordigers van adviesorganisaties en kennisinstellingen. The aim of the project 'the development and testing of intervention trajectories aimed at strengthening entrepreneurship in the agricultural sector, with special focus on strengthening networking competences' was developed in four steps. First of all, a theoretical study was conducted into entrepreneurship and entrepreneurial competences, strategic management and networking activities. This was followed by in-depth interviews and a detailed intervention study. Finally, the experiences in setting up and implementing the project as well as the findings were discussed with representatives of advisory organisations and educational institutions.

Duurzame landbouw, vitaal landelijk gebied, biodiversiteit en integraal waterbeheer staan hoog op de politieke agenda. Governance in de groen-blauwe ruimte analyseert de wijze waarop overheden, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties werken aan deze actuele vraagstukken in complexe beleidsnetwerken. Dit boek bespreekt een groot aantal vormen van de wisselwerking tussen de handelingen van overheden en die van andere partijen. Aan de orde komen bijvoorbeeld gebiedsprocessen, maatschappelijke zelfsturing, overheidscontrole op afstand, publiek-private samenwerking en ronde tafels en maatschappelijke dialogen. De verschillende praktijkverhalen geven inzicht in de vele mogelijkheden van governance, maar ook in de weerbarstigheden daarvan. Alle auteurs van het boek zijn verbonden aan Wageningen Universiteit en Research Center en doen zelf onderzoek naar de praktijken van governance in de groene en blauwe ruimte

Duurzame landbouw, vitaal landelijk gebied, biodiversiteit en integraal waterbeheer staan hoog op de politieke agenda. Governance in de groen-blauwe ruimte analyseert de wijze waarop overheden, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties werken aan deze actuele vraagstukken in complexe beleidsnetwerken. Dit boek bespreekt een groot aantal vormen van de wisselwerking tussen de handelingen van overheden en die van andere partijen. Aan de orde komen bijvoorbeeld gebiedsprocessen, maatschappelijke zelfsturing, overheidscontrole op afstand, publiek-private samenwerking en ronde tafels en maatschappelijke dialogen. De verschillende praktijkverhalen geven inzicht in de vele mogelijkheden van governance, maar ook in de weerbarstigheden daarvan. Alle auteurs van het boek zijn verbonden aan Wageningen Universiteit en Research Center en doen zelf onderzoek naar de praktijken van governance in de groene en blauwe ruimte

Duurzame landbouw, vitaal landelijk gebied, biodiversiteit en integraal waterbeheer staan hoog op de politieke agenda. Governance in de groen-blauwe ruimte analyseert de wijze waarop overheden, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties werken aan deze actuele vraagstukken in complexe beleidsnetwerken. Dit boek bespreekt een groot aantal vormen van de wisselwerking tussen de handelingen van overheden en die van andere partijen. Aan de orde komen bijvoorbeeld gebiedsprocessen, maatschappelijke zelfsturing, overheidscontrole op afstand, publiek-private samenwerking en ronde tafels en maatschappelijke dialogen. De verschillende praktijkverhalen geven inzicht in de vele mogelijkheden van governance, maar ook in de weerbarstigheden daarvan. Alle auteurs van het boek zijn verbonden aan Wageningen Universiteit en Research Center en doen zelf onderzoek naar de praktijken van governance in de groene en blauwe ruimte

Ten gevolge van de invloed van ICT-ontwikkelingen op onderzoek en wetenschappelijke communicatie zien we een fundamentele verandering ten opzichte van het ‘papieren tijdperk’. Toegang tot wetenschappelijke kennis, informatie en data, essentieel voor hoger onderwijs en onderzoek, kan door deze technische ontwikkeling drastisch verbeterd worden. Het is binnen de instellingen de basis voor de kennisoverdracht (onderwijs) en kennisontwikkeling (onderzoek). Maar ook in de relatie met de samenleving (kennisvalorisatie) is toegang tot kennis en informatie van groot belang. Uitgangspunt is dat resultaten van met publieke middelen gefinancierd onderzoek ook publiekelijk toegankelijk dienen te zijn. De afgelopen jaren heeft Open Access een relatief hoge vlucht genomen. Vele instellingen wereldwijd (waaronder alle Nederlandse universiteiten) hebben de zgn. Berlin Declaration ondertekend, daarmee aangevend dat men Open Access van wetenschappelijke informatie actief wil bevorderen. Er is sprake van Open Access wanneer: 1. een publicatie online wordt gepubliceerd en in minimaal een online repository (een vrij toegankelijk digitaal archief) wordt opgenomen; 2. de publicatie voor iedereen met een internetverbinding kosteloos toegankelijk is en blijft; 3. de auteur de gebruiker toestemming geeft om de content te mogen (her)gebruiken voor onderzoek en onderwijs; 4. die toestemming voor (her)gebruik twee voorwaarden heeft: een correcte bronvermelding en geen plagiaat; 5. de auteur deze toestemming vooraf geeft voor het vrije, wereldwijde en onherroepelijke gebruik. Er zijn twee scenario’s m.b.t. Open Access: 1. The Green Road / Repositories: vrijwel alle universiteiten in Europa en de VS en hebben een begin gemaakt met een “institutional repository” waarin publicaties van de instelling voor iedereen toegankelijk kunnen worden ontsloten. Via harvesting kunnen vervolgens disciplinegewijs aanvullende diensten worden geleverd met het in repositories aanwezige materiaal. De universiteit van Nottingham houdt een lijst bij van alle repositories (OpenDoar). Nederland, waar alle universiteiten, dank zij het DARE project inmiddels een redelijk gevuld repository hebben, is koploper. 2. The Golden Road / Open Access Tijdschriften: dit zijn tijdschriften waar niet de lezer betaalt (in de vorm van een abonnementsprijs) maar de kosten op een andere wijze worden gedekt. Een veel voorkomende variant is dat dit geschiedt in de vorm van article processing charges (publicatiekosten, ook wel publication fees genoemd), wat betekent dat de financier/opdrachtgever voor het onderzoek betaalt.

Ten gevolge van de invloed van ICT-ontwikkelingen op onderzoek en wetenschappelijke communicatie zien we een fundamentele verandering ten opzichte van het ‘papieren tijdperk’. Toegang tot wetenschappelijke kennis, informatie en data, essentieel voor hoger onderwijs en onderzoek, kan door deze technische ontwikkeling drastisch verbeterd worden. Het is binnen de instellingen de basis voor de kennisoverdracht (onderwijs) en kennisontwikkeling (onderzoek). Maar ook in de relatie met de samenleving (kennisvalorisatie) is toegang tot kennis en informatie van groot belang. Uitgangspunt is dat resultaten van met publieke middelen gefinancierd onderzoek ook publiekelijk toegankelijk dienen te zijn. De afgelopen jaren heeft Open Access een relatief hoge vlucht genomen. Vele instellingen wereldwijd (waaronder alle Nederlandse universiteiten) hebben de zgn. Berlin Declaration ondertekend, daarmee aangevend dat men Open Access van wetenschappelijke informatie actief wil bevorderen. Er is sprake van Open Access wanneer: 1. een publicatie online wordt gepubliceerd en in minimaal een online repository (een vrij toegankelijk digitaal archief) wordt opgenomen; 2. de publicatie voor iedereen met een internetverbinding kosteloos toegankelijk is en blijft; 3. de auteur de gebruiker toestemming geeft om de content te mogen (her)gebruiken voor onderzoek en onderwijs; 4. die toestemming voor (her)gebruik twee voorwaarden heeft: een correcte bronvermelding en geen plagiaat; 5. de auteur deze toestemming vooraf geeft voor het vrije, wereldwijde en onherroepelijke gebruik. Er zijn twee scenario’s m.b.t. Open Access: 1. The Green Road / Repositories: vrijwel alle universiteiten in Europa en de VS en hebben een begin gemaakt met een “institutional repository” waarin publicaties van de instelling voor iedereen toegankelijk kunnen worden ontsloten. Via harvesting kunnen vervolgens disciplinegewijs aanvullende diensten worden geleverd met het in repositories aanwezige materiaal. De universiteit van Nottingham houdt een lijst bij van alle repositories (OpenDoar). Nederland, waar alle universiteiten, dank zij het DARE project inmiddels een redelijk gevuld repository hebben, is koploper. 2. The Golden Road / Open Access Tijdschriften: dit zijn tijdschriften waar niet de lezer betaalt (in de vorm van een abonnementsprijs) maar de kosten op een andere wijze worden gedekt. Een veel voorkomende variant is dat dit geschiedt in de vorm van article processing charges (publicatiekosten, ook wel publication fees genoemd), wat betekent dat de financier/opdrachtgever voor het onderzoek betaalt.