Search

Hoe kun je burgers actief betrekken bij oplossingen voor een gezond, leefbaar en duurzaam stedelijk gebied? Er spelen tal van uitdagingen. Hoe kun je in een tijd van grondstofschaarste omgaan met afval? Hoe kun je eraan bijdragen dat een groeiende bevolking toegang heeft en houdt tot voldoende gezond voedsel? Hoe bescherm je een stad tegen extreme weersomstandigheden zoals wateroverlast en droogte? In deze brochure reiken we je via inspirerende praktijkvoorbeelden mogelijkheden aan om burgers te informeren over, faciliteren bij en motiveren naar ander gedrag.

Hoe kun je burgers actief betrekken bij oplossingen voor een gezond, leefbaar en duurzaam stedelijk gebied? Er spelen tal van uitdagingen. Hoe kun je in een tijd van grondstofschaarste omgaan met afval? Hoe kun je eraan bijdragen dat een groeiende bevolking toegang heeft en houdt tot voldoende gezond voedsel? Hoe bescherm je een stad tegen extreme weersomstandigheden zoals wateroverlast en droogte? In deze brochure reiken we je via inspirerende praktijkvoorbeelden mogelijkheden aan om burgers te informeren over, faciliteren bij en motiveren naar ander gedrag.

Niemand weet hoeveel milieubelasting de aarde precies kan hebben, maar een ecologische crisis van ongekende proporties ligt voortdurend op de loer, stellen Stijn van Gils en Louise Vet. Ze pleiten voor radicale veranderingen in de maatschappij. Zo’n ‘geëcologiseerde samenleving’ is volgens hen niet alleen goed voor de aarde, het geeft ook nieuw economisch perspectief. Ralf Bodelier vindt echter dat de ecologen Vet en Van Gils te weinig rekening houden met miljarden armen.

Het kon niet uitblijven. De groei van de voedselproductie stagneert en na Peak Oil dreigt nu Peak Food. Onzin, vindt Niek Koning, die zogenaamde peak is een van de toppen in een langjarige golfbeweging op de landbouwmarkten. Toch zijn er genoeg redenen om je zorgen te maken over de wereldvoedselvoorziening en is het hoog tijd voor een aanpak die verder gaat dan gemakzuchtig marktdenken of biologische alternatiefjes.

De wereld verstedelijkt in een snel tempo. Tussen nu en 2050 zal de stedelijke bevolking met ongeveer 200 duizend personen per dag toenemen. En al die mensen zullen van eten moeten worden voorzien. Een immense opgave. Er is nu al sprake is van de enorme impact van voedselvoorziening op ons leven en onze planeet, hoe moet dat dan in de komende decennia? Voor welke uitdagingen staan we? En, is het produceren van voedsel in de stad – stadslandbouw – een antwoord op de uitdagingen waar we in dit tijdperk van verstedelijking voor staan?

Recente studies van onder meer IPCC1 en de Wereldbank2 voorspellen rampzalige gevolgen voor de wereldvoedselvoorziening als gevolg van klimaatverandering. Afgezien van lokaal optredende effecten, zoals permanent ondergelopen akkers of temperaturen die te hoog zijn voor bloei en zaadzetting, is het effect van klimaatverandering op de productie van gewassen vooral relatief, meent Maja Slingerland. Veel belangrijker is het om de yield gap, het gat tussen feitelijke en potentiële opbrengst per hectare, te dichten.

Vooral in ontwikkelingslanden gaat na de oogst veel voedsel verloren. Met eenvoudige technieken is daar al veel aan te doen, maar vooral als nauw wordt samengewerkt met lokale producenten. Wageningen ontwikkelt een servicedesk die boeren en bedrijven daarin advies geeft.

Voedselzekerheid – of liever voedselonzekerheid – is een van de grootste mondiale problemen waarvoor de wereldbevolking zich in de nabije toekomst gesteld ziet. Waarin wordt de oplossing gezocht en welke dilemma’s dienen zich aan? Een introductie in de voedselproblematiek.

Honger bestrijden met intensieve landbouw? De commotie was groot toen Aalt Dijkhuizen, bestuursvoorzitter van Wageningen University & Research centre, hier in september 2012 voor pleitte. Vier Wageningse wetenschappers leggen uit waarom ze die oplossing veel te kort door de bocht vinden. Een rondetafelgesprek over lokale landbouw, kunstmest, voedingsgewoonten en biobrandstoffen. 'We moeten het probleem niet versimpelen.'

Zonder tegenmaatregelen zullen in 2050 gebruik en verspilling van zoet water op wereldschaal minstens drie keer groter zijn dan nu. Het watertekort op de planeet beperkt dan de voedselvoorziening en brengt nog meer schade toe aan ecosystemen. Er moet sterk worden ingezet op hergebruik van water, door het sluiten van kringlopen. Hier wordt een start gegeven vanuit de Millieu- en Watertechnologie. Wie reikt de technologen de hand vanuit Landinrichting en Planning, om een geïntegreerde aanpak te helpen ontwikkelen?.

Om in 2050 negen miljard mensen te kunnen voeden moet de voedselproductie met ten minste 50 procent stijgen. Ons huidige voedsleproductiesysteem - gebasserd op intensieve productie, schaalvergroting en technologieontwikkeling - schiet daarvoor tekort, omdat het een te groot beslag legt op ons ecosysteem en de klimaatcrisis verergert. De vraag is dan ook of duurzame landbouwpraktijken voldoende efficiënt, productief en profijtelijk kunnen zijn om in de behoeften van een groeiende wereldbevolking te voorzien

Het kon niet uitblijven. De groei van de voedselproductie stagneert en na Peak Oil dreigt nu Peak Food. Onzin, vindt Niek Koning, die zogenaamde peak is een van de toppen in een langjarige golfbeweging op de landbouwmarkten. Toch zijn er genoeg redenen om je zorgen te maken over de wereldvoedselvoorziening en is het hoog tijd voor een aanpak die verder gaat dan gemakzuchtig marktdenken of biologische alternatiefjes.

In potentie zou stadslandbouw leegstaande kantoorgebouwen een nieuwe bestemming kunnen geven. Op papier zijn er volop kansen: veel leegstand, productieruimte dicht bij stedelijke afzetmarkt, maatschappelijke belangstelling voor lokale producten en beschikbaarheid van geavanceerde teelttechnieken (LED, aquaponics). Uit verschillende hoeken (o.a. Provinciale Staten Utrecht en de gemeenteraad van Nieuwegein) komt de vraag of stadslandbouw leegstaande kantoren en industrieterreinen inderdaad weer een duurzame, productieve en maatschappelijke bestemming kan geven. Hoofdvraag voor de provincie Utrecht is: is stadslandbouw een substantieel alternatief voor leegstaande kantoorgebouwen? Het rapport richt zich op de plantaardige productie (incl. biobased productie), aquacultuur en de kweek van insecten, omdat hiervan de meeste expertise is en omdat deze vormen van stadslandbouw maatschappelijk geaccepteerd zijn. Benutting van daken, (buiten-) wanden of buitenruimten van gebouwen voor landbouw krijgt beperkt aandacht in deze studie.

In potentie zou stadslandbouw leegstaande kantoorgebouwen een nieuwe bestemming kunnen geven. Op papier zijn er volop kansen: veel leegstand, productieruimte dicht bij stedelijke afzetmarkt, maatschappelijke belangstelling voor lokale producten en beschikbaarheid van geavanceerde teelttechnieken (LED, aquaponics). Uit verschillende hoeken (o.a. Provinciale Staten Utrecht en de gemeenteraad van Nieuwegein) komt de vraag of stadslandbouw leegstaande kantoren en industrieterreinen inderdaad weer een duurzame, productieve en maatschappelijke bestemming kan geven. Hoofdvraag voor de provincie Utrecht is: is stadslandbouw een substantieel alternatief voor leegstaande kantoorgebouwen? Het rapport richt zich op de plantaardige productie (incl. biobased productie), aquacultuur en de kweek van insecten, omdat hiervan de meeste expertise is en omdat deze vormen van stadslandbouw maatschappelijk geaccepteerd zijn. Benutting van daken, (buiten-) wanden of buitenruimten van gebouwen voor landbouw krijgt beperkt aandacht in deze studie.

Niemand weet hoeveel milieubelasting de aarde precies kan hebben, maar een ecologische crisis van ongekende proporties ligt voortdurend op de loer, stellen Stijn van Gils en Louise Vet. Ze pleiten voor radicale veranderingen in de maatschappij. Zo’n ‘geëcologiseerde samenleving’ is volgens hen niet alleen goed voor de aarde, het geeft ook nieuw economisch perspectief. Ralf Bodelier vindt echter dat de ecologen Vet en Van Gils te weinig rekening houden met miljarden armen.

Het onderzoeksprogramma Profetas dat staat voor Protein Foods, Environment, Technology and Society, bestudeert de mogelijkheden om de consumptie van dierlijke eiwitten of vleeseiwitten terug te dringen door milieuvriendelijke plantaardige eiwitten

Over veertig jaar is de wereldbevolking gegroeid van 7 naar 9 miljard mensen en eten de mensen in China en India een westers dieet met meer vlees. De vraag naar voedsel zal bijna verdubbelen. Kunnen we al die monden voeden?

De wereld verstedelijkt in een snel tempo. Tussen nu en 2050 zal de stedelijke bevolking met ongeveer 200 duizend personen per dag toenemen. En al die mensen zullen van eten moeten worden voorzien. Een immense opgave. Er is nu al sprake is van de enorme impact van voedselvoorziening op ons leven en onze planeet, hoe moet dat dan in de komende decennia? Voor welke uitdagingen staan we? En, is het produceren van voedsel in de stad – stadslandbouw – een antwoord op de uitdagingen waar we in dit tijdperk van verstedelijking voor staan?

In dit rapport staat de vraag centraal hoe de voedselvoorziening van Arnhem en omgeving momenteel georganiseerd is en hoe het aandeel regionaal voedsel kan worden vergroot. Wat is het huidige gebruik van regionaal voedsel, hoe kunnen we dat veranderen en waarom eigenlijk?

Recente studies van onder meer IPCC1 en de Wereldbank2 voorspellen rampzalige gevolgen voor de wereldvoedselvoorziening als gevolg van klimaatverandering. Afgezien van lokaal optredende effecten, zoals permanent ondergelopen akkers of temperaturen die te hoog zijn voor bloei en zaadzetting, is het effect van klimaatverandering op de productie van gewassen vooral relatief, meent Maja Slingerland. Veel belangrijker is het om de yield gap, het gat tussen feitelijke en potentiële opbrengst per hectare, te dichten.

Vooral in ontwikkelingslanden gaat na de oogst veel voedsel verloren. Met eenvoudige technieken is daar al veel aan te doen, maar vooral als nauw wordt samengewerkt met lokale producenten. Wageningen ontwikkelt een servicedesk die boeren en bedrijven daarin advies geeft.

De Balans van de Leefomgeving geeft parlement, kabinet en samenleving een feitelijk onderbouwd inzicht in de huidige kwaliteit van de fysieke leefomgeving. De Balans is de tweejaarlijkse peilstok van het PBL die aangeeft in hoeverre de door de politiek zelf ten doel gestelde leefomgevingskwaliteit tijdig wordt bereikt. De Balans van de Leefomgeving 2014 heeft als motto meegekregen: de toekomst is nú.

De Balans van de Leefomgeving geeft parlement, kabinet en samenleving een feitelijk onderbouwd inzicht in de huidige kwaliteit van de fysieke leefomgeving. De Balans is de tweejaarlijkse peilstok van het PBL die aangeeft in hoeverre de door de politiek zelf ten doel gestelde leefomgevingskwaliteit tijdig wordt bereikt. De Balans van de Leefomgeving 2014 heeft als motto meegekregen: de toekomst is nú.

In dit rapport staat de vraag centraal hoe de voedselvoorziening van Arnhem en omgeving momenteel georganiseerd is en hoe het aandeel regionaal voedsel kan worden vergroot. Wat is het huidige gebruik van regionaal voedsel, hoe kunnen we dat veranderen en waarom eigenlijk?

De agrifood sector heeft te maken met een sterk concurrerende wereldmarkt. Innovatie is hierbij van levensbelang. Optimaal gebruikmaken van beschikbare kennis is een basisvoorwaarde voor innovatie. Kennis over de eigen business en kennis uit externe bronnen moeten in kaart worden gebracht en worden ontsloten. Binnen het Food Informatics project is onderzocht hoe Semantic Web technologie hiervoor gebruikt kan worden. Een belangrijke conclusie is dat relevante kennismodellen onmisbaar zijn om de aanwezige informatie te ontsluiten. Om het kostenefficiënt bouwen van kennismodellen mogelijk te maken is de ROC-methode ontwikkeld. ROC staat voor Rapid Ontology Construction en is een methode die speciaal ontworpen is om het kennismodelleringsproces efficiënter te maken

In opdracht van het ministerie van EZ is een enquête uitgevoerd onder Nederlandse gemeenten om inzicht te krijgen in hoeveel gemeenten anno 2012 betrokken zijn bij regionale voedselinitiatieven en hoeveel gemeenten een actief voedselbeleid hebben ontwikkeld of dat van plan zijn te gaan doen. Uit de enquête blijkt dat 72% van de gemeenten initiatieven van Duurzaam Regionaal Voedsel ondersteunt, 10% van de gemeenten heeft een beleid of visie voor Duurzaam Regionaal Voedsel. Van de gemeenten die nog geen beleid hebben, zegt 26% dit in de toekomst te willen gaan doen. Kennisvragen die bij gemeenten spelen hebben vooral betrekking op de behoefte aan praktijkvoorbeelden over hoe gemeenten en private partijen gezamenlijk initiatieven van Duurzaam Regionaal Voedsel kunnen ontwikkelen en implementeren.

Als resultaat van de samenwerking met de Metropoolregio Amsterdam benoemt Wageningen UR in dit document voor vier kringlopen actuele mogelijkheden en bijbehorende maatregelen om de kringlopen zo goed mogelijk te sluiten. In de vorm van factsheets wordt voor elke maatregel uitgewerkt wat deze oplevert voor de dimensies people, planet, profit en proces en wat de kosten, de risico’s en de randvoorwaarden daarbij zijn. De vier kringlopen zijn fosfaat, water, afval en voedsel.

Onderzoek door LEI Wageningen UR. In deze studie is een denkoefening gedaan of de Nederlandse landbouw in buitengewone crisisomstandigheden voldoende voedsel kan produceren voor 17 mln. Nederlanders. De crisis is voorgesteld als een autarkiesituatie, waarbij geen import en export meer mogelijk is.

Het doel van dit onderzoek is antwoord te geven op de vraag in hoeverre het Nederlandse agroproductiesysteem en met name de primaire agroproductie in staat is de gehele Nederlandse bevolking te voeden in tijden van een ernstige en langdurige (mondiale) crisis, waarbij Nederland geheel is aangewezen op zichzelf.

In opdracht van het ministerie van EZ is een enquête uitgevoerd onder Nederlandse gemeenten om inzicht te krijgen in hoeveel gemeenten anno 2012 betrokken zijn bij regionale voedselinitiatieven en hoeveel gemeenten een actief voedselbeleid hebben ontwikkeld of dat van plan zijn te gaan doen. Uit de enquête blijkt dat 72% van de gemeenten initiatieven van Duurzaam Regionaal Voedsel ondersteunt, 10% van de gemeenten heeft een beleid of visie voor Duurzaam Regionaal Voedsel. Van de gemeenten die nog geen beleid hebben, zegt 26% dit in de toekomst te willen gaan doen. Kennisvragen die bij gemeenten spelen hebben vooral betrekking op de behoefte aan praktijkvoorbeelden over hoe gemeenten en private partijen gezamenlijk initiatieven van Duurzaam Regionaal Voedsel kunnen ontwikkelen en implementeren.

Dit achtergrondrapport bij de studie Leren van het energieke platteland analyseert een breed scala aan succesvolle en minder succesvolle coalities die zijn gestart om de leefomgeving op het platteland te verbeteren, van zorgboerderijen tot lokale energiecoöperaties en landschapsfondsen. Van negen groepen coalities is aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden beschreven hoe ze werken, welke duurzaamheidsprestaties ze leveren, tegen welke hindernissen ze aanlopen en welke verbeterpunten er liggen.

Column van Aalt Dijkhuizen, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen Universiteit & Researchcentrum, over de toenemende vraag naar dierlijke eiwitten en de melkkoe als eiwitbron.

Dit achtergrondrapport bij de studie Leren van het energieke platteland analyseert een breed scala aan succesvolle en minder succesvolle coalities die zijn gestart om de leefomgeving op het platteland te verbeteren, van zorgboerderijen tot lokale energiecoöperaties en landschapsfondsen. Van negen groepen coalities is aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden beschreven hoe ze werken, welke duurzaamheidsprestaties ze leveren, tegen welke hindernissen ze aanlopen en welke verbeterpunten er liggen.

Column van Aalt Dijkhuizen, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen Universiteit & Researchcentrum, over de toenemende vraag naar dierlijke eiwitten en de melkkoe als eiwitbron.

Het doel van dit onderzoek is antwoord te geven op de vraag in hoeverre het Nederlandse agroproductiesysteem en met name de primaire agroproductie in staat is de gehele Nederlandse bevolking te voeden in tijden van een ernstige en langdurige (mondiale) crisis, waarbij Nederland geheel is aangewezen op zichzelf.

Als resultaat van de samenwerking met de Metropoolregio Amsterdam benoemt Wageningen UR in dit document voor vier kringlopen actuele mogelijkheden en bijbehorende maatregelen om de kringlopen zo goed mogelijk te sluiten. In de vorm van factsheets wordt voor elke maatregel uitgewerkt wat deze oplevert voor de dimensies people, planet, profit en proces en wat de kosten, de risico’s en de randvoorwaarden daarbij zijn. De vier kringlopen zijn fosfaat, water, afval en voedsel.

Aandacht voor het demonstratieproject "Risicoanalyse van genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen als basis voor marktintroductie". Verslag van een workshop

Er van uitgaande dat Nederland zich de luxe zou kunnen permitteren van een biologische landbouw waarschuwt de auteur voor de gevaren indien ontwikkelingslanden ook dit voorbeeld zouden volgen

Bespreking van het boek van Louise O. Fresco: Hamburgers in het paradijs : voedsel in tijden van schaarste en overvloed.

Deze concept note is geschreven op uitnodiging van de Rabobank Foundation en gaat in op de noodzaak en de mogelijkheden om landbouw, landbouwontwikkeling en voedselzekerheid te verbinden met het terugdringen van ondervoeding.

Ter afsluiting van deze special geven we minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking vier duurzame kerstmenu's mee voor een succesvol voedselzekerheidsbeleid. Vijf 'topkoks' – Herman Brouwer (Centre for Development Innovation, Wageningen UR), Hedwig Bruggeman (directeur Agri-ProFocus), Cor van Beuningen (coördinator van het FoodFirst-programma), Bart de Steenhuijsen Piters en Ferko Bodnár (auteurs van de IOB-studie 'Verbeteren van voedselzekerheid') – reflecteerden op de vele meningen en ideeën die in de voorgaande pagina's aan bod zijn gekomen en kozen daaruit de meest voedzame.

De Chinese voedingsmiddelengigant COFCO wil in de buurt van Beijing een nieuwe stad realiseren die wonen en recreatie combineert met duurzame voedselproductie. Wageningen UR geeft voor het bedrijf vorm aan de land- en tuinbouwactiviteiten.

Voedselzekerheid – of liever voedselonzekerheid – is een van de grootste mondiale problemen waarvoor de wereldbevolking zich in de nabije toekomst gesteld ziet. Waarin wordt de oplossing gezocht en welke dilemma’s dienen zich aan? Een introductie in de voedselproblematiek.

Honger bestrijden met intensieve landbouw? De commotie was groot toen Aalt Dijkhuizen, bestuursvoorzitter van Wageningen University & Research centre, hier in september 2012 voor pleitte. Vier Wageningse wetenschappers leggen uit waarom ze die oplossing veel te kort door de bocht vinden. Een rondetafelgesprek over lokale landbouw, kunstmest, voedingsgewoonten en biobrandstoffen. 'We moeten het probleem niet versimpelen.'

De Chinese voedingsmiddelengigant COFCO wil in de buurt van Beijing een nieuwe stad realiseren die wonen en recreatie combineert met duurzame voedselproductie. Wageningen UR geeft voor het bedrijf vorm aan de land- en tuinbouwactiviteiten.

Deze concept note is geschreven op uitnodiging van de Rabobank Foundation en gaat in op de noodzaak en de mogelijkheden om landbouw, landbouwontwikkeling en voedselzekerheid te verbinden met het terugdringen van ondervoeding.

Over veertig jaar is de wereldbevolking gegroeid van 7 naar 9 miljard mensen en eten de mensen in China en India een westers dieet met meer vlees. De vraag naar voedsel zal bijna verdubbelen. Kunnen we al die monden voeden?

Duurzaam voedsel leeft en staat volop in de belangstelling. Het ministerie van EL&I ziet een belangrijke rol weggelegd voor gemeenten om duurzame regionale voedselsystemen te ontwikkelen samen met bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Steeds meer gemeenten experimenteren met een aanpak. Daarbij rijzen er vragen over wat de juiste strategie is om duurzame regionale voedselsystemen te ontwikkelen en hoe de samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen eruit moet komen te zien. Deze studie gaat in op deze uitdaging. Ze beschrijft de ontwikkeling naar duurzame regionale voedselsystemen aan de hand van vier niveaus van ontwikkeling: strategisch, tactisch, operationeel en reflexief. Het rapport analyseert aan de hand van deze niveaus hoe duurzame regionale voedselsystemen zich in de FoodValley regio, Rotterdam en Alphen-Chaam ontwikkelen.