Search

Online shoppen neemt, mede als gevolg van de coronapandemie, een grote vlucht. Het is een trend die voedingsmiddelenproducenten kansen biedt om kosten te verlagen, levertijden te verkorten en extra toegevoegde waarde te creëren. Deze ontwikkeling brengt echter ook uitdagingen met zich mee. Hoe waarborg je de voedselveiligheid en kwaliteit van verse waar die aan huis wordt geleverd? Wie is er verantwoordelijk als het misgaat? In dit artikel bespreken we de uitdagingen en hoe een producent slim hierop kan inspelen.

The new Dutch government has the ambition to implement several health-related food taxes. We provide an evidence-based agenda for improving population health with these policy ambitions. First, we argue that a sugary drinks tax should be at least 10, preferably 20%, comparable to the UK sugar industry levy. The new government omits alcohol, whereas Minimum Unit Pricing provides a proportionate measure for decreasing alcohol abuse. A broader tax on unhealthy foods, such as a tax on foods high in added sugar, and a zero rate on value-added taxes for fruits and vegetables, are effective in improving overall diet. However, these policies will encounter more legal and technical hurdles, although there are proofs of success in other countries. The listed policy ambitions will have a higher chance of success if implementation issues are seriously considered, and if public health goals are coupled to goals of public finance and environmental sustainability.

Het onderzoek beschreven in dit rapport is een samenwerking tussen Flevo Campus en WFBR. Flevo Campus wil dat de consumentenkeuze voor frisdranken een meer bewuste en gezondere keuze wordt, niet alleen gedreven door nutriënteninformatie en prijs, maar ook gedreven door smaakbeleving en fun. Dit onderzoek belicht een aantal verschillende aspecten van frisdrankconsumptie door consumenten, gebaseerdop een:1. inventarisatie van smaakprofielen in gebruik bij andere dranken, 2. literatuurstudie over de perceptie van verschillende soorten frisdrank, 3. historisch onderzoek 'frisdrank als cultureel symbool', 4. consumentenstudie onder 30 consumenten in Almere naar de groepering van verschillende soortenfrisdrank, 5. online consumentenstudie naar de groepering van verschillende soorten frisdrank onder 164 consumenten. De smaakprofielen in gebruik bij andere (fris)dranken lijken voornamelijk in het leven geroepen als marketinginstrument. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat een persoonlijk smaakprofiel in gebruik is om consumenten te helpen een andere (bv. gezondere) keuze te maken, door b.v. een transitie naar suikervrije of laag-suikerdranken gemakkelijker te maken. Vervolgens is er gekeken of er (wetenschappelijke, of vak-) literatuur bestond naar de manier waarop consumenten de veelheid van frisdranken waarnemen. Er bleek dat hier zo goed als niets over gepubliceerd is. De meeste artikelen over frisdrank gingen over gezondheidseffecten. Een historisch onderzoek naar de oorsprong van de frisdrank als consumentenproduct is uitgevoerd doorJosephine Koopman (UvA.) Het blijkt dat frisdrank, in vergelijking met bier en wijn, een relatief jong productis, en -vooral de laatste eeuw- altijd sterk met marketing omgeven is. Een antwoord naar de manier waarop consumenten aankijken tegen de veelheid van frisdranken (het 'frisdrankenschap') is dus in de literatuur niet gevonden. Daarom is in dit onderzoek in twee stappen een sorteertaak ontworpen die eerst door 30 consumenten in Almere (met 24 echte frisdrankflessen/-blikjes), en later door 164 consumenten online (met 18 foto's van frisdranken) is uitgevoerd. De consumenten mochten geheel naar eigen inzicht de frisdranken in groepen indelen. Deze groepenindeling is over de verschillende consumenten geaggregeerd en met behulp van een MDS-analyse is er een configuratie berekend die laat zien of, en hoe, er een groepering van frisdranken is te maken die gemiddeld recht doet aan de individuele groeperingen. Zo'n 'groepsgemiddelde' configuratie kan gezien worden als een model voor de mentale representatie van frisdranken door consumenten. De resultaten van de Almeerse en de online studie kwamen in grote lijnen overeen. Als eerste lijkt er een onderscheid te worden gemaakt tussen 'waters' (al of niet meteen smaakje) en andere, meer traditionele, gezoete, frisdranken. Ook lijkt er een verschil te bestaan tussen dranken met prik, en dranken zonder prik. Ook, maar alleen bij de Almeerse studie, lijkt er een onderscheid tussen bekende merken en nieuwe/onbekende merken naar voren te komen.De groepenindeling is door de consumenten gemaakt op grond van hun ideeën over de dranken. Ze hebben geen dranken geproefd, al zullen ze van sommige frisdranken waarschijnlijk wel de smaak kennen. Voor sommige consumenten bleek, uit de commentaren gegeven bij de Almeerse studie, dat ze zich op ideeën over de gezondheid van de drank baseren, en dat hangt vaak samen met hun idee over het suikergehalte van de frisdrank. Bij onbekende dranken zal men zich hebben moeten richten op het uiterlijk, de naam, de kleur van de drank en het label. Bij de online studie zijn er te weinig commentaren gegeven om iets uit af te leiden. Uit de relatief lage response bij de online taak (16% bruikbare gegevens) leiden we af dat deze sorteertaak voor veel consumenten lastig bleek. Mogelijk kwam dit doordat men de taak op een smartphon eprobeerde te doen, terwijl de instructie hiertegen had gewaarschuwd.De uiteindelijke groepering die men maakt is een mix van verschillende bronnen. Verschillende consumenten zullen niet alle bronnen op dezelfde manier gebruiken. Hierdoor zullen niet alle consumenten dezelfdeoverweging om een groep te maken hebben gevolgd. Ook is het mogelijk dat de consumenten een geheel eigenzinnige indeling hebben gemaakt. Dit verklaart mogelijk de uitkomst die een beperkte algemene indeling van frisdranken laat zien. De bevindingen uit dit rapport geven niet direct handvatten om de keuze van frisdrank door consumenten te sturen. Om consumenten meer bewust maken over de mogelijkheden hun frisdrankkeuze aan te passen -bv.in een meer gezonde of duurzame richting- is begrip nodig van hoe consumenten tegen het frisdrankaanbod aankijken. Het onderscheid tussen 'waters' en frisdranken lijkt hierin belangrijk te kunnen zijn. Ook blijkt dat consumenten enerzijds op nogal individuele wijze het frisdrankenaanbod interpreteren, maar anderzijds wel overeenstemmen in deze interpretatie. Welke interpretatie dit exact is, en hoe deze wordt gevormd is niet duidelijk uit dit onderzoek naar voren gekomen. Studie van de overwegingen achter de groeperingen zal nodig zijn om een duidelijker beeld van de waarneming van frisdranken door consumenten te krijgen.

An experiment was conducted in a supermarket with the aim of testing purchasing behaviour when consumers have different information: to what extent is the consumer’s choice when buying fruits and vegetables influenced by different types of information about the true price of products? In the experimental conditions, the extra information played into the redistribution of the extra funds or the social status that buying true price products can give the buyer. The study shows no effects of the intervention on purchasing behaviour. However, there are indications that we cannot or should not interpret these findings as strongly as they might appear at first glance and some factors do play a role in purchase intention.

Worldwide and also in the Netherlands there is an increasing human papillomavirus (HPV)-attributable oropharyngeal cancer incidence. This type of cancer is more common at a younger age than the classical oropharyngeal cancer, which is usually caused by smoking and excessive drinking. Most often, the tumor occurs in the tonsils and at the base of the tongue. This study explored the level of knowledge of dentists about oropharyngeal cancer, its association with the human papillomavirus and their willingness to play a role in prevention. 7.364 digital questionnaires were sent to oral health-care providers and data from 607 dentists was analyzed. 48% of knowledge questions were answered correctly by more than half of the respondents. Significantly more female caregivers were aware of the relationship between HPV and oropharyngeal cancer and the availability of an HPV vaccine. Respondents considered it important that the relationship between HPV and oropharyngeal cancer is discussed with patients and that a protocol is developed that is useful in screening for mouth and throat cancer.Wereldwijd en ook in Nederland is er een toename van de incidentie van humaan papillomavirus geassocieerde orofarynxkanker. Deze kanker komt op jongere leeftijd vaker voor dan de klassieke orofarynxkanker die meestal wordt veroorzaakt door roken en overmatig alcoholgebruik. De tumor komt vooral voor in de tonsillen en de tongbasis. In dit onderzoek is gekeken naar de kennis van tandartsen over orofarynxkanker, de associatie ervan met het humaan papillomavirus en de bereidheid om te adviseren over preventieve maatregelen. Er werden 7.364 digitale vragenlijsten naar mondzorgverleners verstuurd en data van 607 tandartsen werden geanalyseerd. Van de kennisvragen werd 48% door meer dan de helft van de respondenten correct beantwoord. Significant meer vrouwen waren op de hoogte van de associatie tussen het virus en orofarynxkanker en de beschikbaarheid van een vaccin. Respondenten vonden het belangrijk dat de relatie tussen humaan papillomavirus en orofarynxkanker met patiënten wordt besproken en wensten een protocol dat bruikbaar is bij de screening op mondholte- en keelkanker.

In het zesde nummer van Voeding Nu vorig jaar werd beschreven hoe groenterijke snacks door jongeren gewaardeerd werden na introductie in schoolkantines (1). Een belangrijke vraag die hierbij naar boven kwam is: hoe communiceer je met jongeren over groente en groenterijke producten? Ook dit is onderzocht binnen het project Groente als Ingrediënt van Wageningen Food & Biobased Research en HAS Hogeschool Den Bosch (2).

Het kinderdagverblijf lijkt de ideale plaats om het eten van groente en fruit door kinderen te bevorderen. In samenwerking met kinderdagverblijven en diverse bedrijven, testten onderzoekers van Wageningen Food & Biobased Research en het Louis Bolk Instituut daarom diverse methoden om juist daar jonge kinderen te stimuleren meer groente en fruit te eten.

Eiwitten: we kunnen niet zonder. Maar hoe goed zijn nieuwe eiwitten in staat om onze nutritionele behoefte te dekken, en hoe zit het als ze allerlei bewerkingen hebben ondergaan?

Samenvatting In dit onderzoek beschrijven we veranderingen in ervaren voedselzekerheid en eetgewoonten in Nederland sinds het begin van de COVID-19-crisis, hoe deze veranderingen werden ervaren, en welke mogelijkheden werden aangegeven voor een gezonder eetpatroon. Het onderzoek werd uitgevoerd met online vragenlijsten onder volwassenen in Nederland met een relatief lage sociaaleconomische positie (n = 1.033). De resultaten laten veranderingen in ervaren voedselzekerheid zien sinds het begin van de COVID-19-crisis: zowel richting een hogere als een lagere ervaren voedselzekerheid. Ongeveer een vijfde van de deelnemers gaf een veranderd eetpatroon aan sinds het begin van de COVID-19-crisis, terwijl meer dan de helft van de deelnemers met een verminderde voedselzekerheid een veranderd eetpatroon rapporteerde: zij gaven aan minder gezond en minder groente en fruit te eten. Deelnemers met een verminderde voedselzekerheid hadden vaker behoefte aan hulp bij gezonder eten. Een goedkoper voedselaanbod werd gezien als een oplossing, terwijl voedselbankgebruik weinig werd genoemd als mogelijke hulp voor een gezonder eetpatroon. De COVID-19-crisis leidt tot financiële onzekerheid bij veel mensen en ook tot veranderingen in de beschikbaarheid van voedsel – bekende risicofactoren voor een verminderde voedselzekerheid. Daarom benadrukken deze bevindingen de urgentie van maatregelen om voedselzekerheid te verhogen en gepaste hulp en ondersteuning te bieden bij een gezond eetpatroon, vooral voor mensen met een verminderde voedselzekerheid. Digitaal aanvullende content De online versie van dit artikel (10.1007/s12508-021-00311-0) bevat aanvullend materiaal, toegankelijk voor daartoe geautoriseerde gebruikers.

In this report, it was explored using the ''KringloopToets'' what happens when European countries no longer import animal feed and raw materials from outside Europe. This report combines a) the analysis made by a group of stakeholders (industry, governments and NGOs) in a series of workshops and b) the calculation of response scenarios that resulted from this. The substantive results can be found in the extensive summary elsewhere in the report. The results of this study can help sector, governments and NGOs to have a discussion about how they can achieve the intended cycle goals together, in a way that does not unnecessarily affect the vitality of plant and animal production. The results of this study provide a basis for this conversation. In deze rapportage is met behulp van de KringloopToets verkend, wat er gebeurt wanneer Europese landen geen veevoer en veevoergrondstoffen meer van buiten Europa importeren. Deze rapportage combineert a) de analyse die een groep stakeholders (bedrijfsleven, overheden en ngo’s) heeft gemaakt in een serie workshops, en b) de doorrekening van responsscenario’s die daaruit voortkwamen. De inhoudelijke resultaten kunt u vinden in de uitgebreide samenvatting elders in het rapport. De resultaten van deze studie kunnen sector, overheden en Ngo’s helpen om het gesprek te voeren, hoe zij samen de beoogde kringloopdoelen kunnen realiseren, op een manier die de vitaliteit van de plantaardige en dierlijke productie niet onnodig raakt. De resultaten van deze studie leggen een basis voor dit gesprek.

This report, commissioned by the Province of Noord-Brabant, provides a description of the current food system and a number of (social) developments in Noord-Brabant and points for attention that are relevant to vision formation and policy development about the agri-food sector in Noord-Brabant. Dit rapport, gemaakt in opdracht van de Provincie Noord-Brabant, geeft een beschrijving van het huidige voedselsysteem en een aantal (maatschappelijke) ontwikkelingen in Noord-Brabant en aandachtspunten daaruit volgen die bij visievorming en beleidsontwikkeling over de agrofood sector in Noord-Brabant relevant zijn.

De Noordzee is de afgelopen 200 jaar ingrijpend veranderd en zal de komende decennia nog veel meer veranderen ten gevolge van drie grote transities: energie, voedsel en natuur. Enorme aantallen windturbines, minder visserij, maricultuur op open zee, bouwen met natuur en betere natuurbescherming zullen het toekomstig functioneren van het ecosysteem sterk beïnvloeden. Hoe kunnen we al deze ontwikkelingen optimaal laten samengaan om de zee ook in de toekomst duurzaam te kunnen blijven gebruiken?

Kinderen in de basisschoolleeftijd eten te weinig groente, fruit en volkorenproducten. Melk en yoghurt worden steeds vaker vervangen door alternatieven met veel suiker [1]. Dit zien we ook terug in de lunchtrommels op basisscholen: er zijn grote verschillen in de samenstelling en kwaliteit van broodtrommels tussen kinderen op school en tussen scholen onderling [2, 3, 4]. De invoering van het continurooster op steeds meer basisscholen maakt de introductie van een verzorgde schoollunch mogelijk. Er zijn echter nog veel vragen over een verzorgde schoollunch in Nederland. Een daarvan is: wat is de voorkeur van ouders? En daaraan gekoppeld de vragen: wat kost dat en wat zijn ouders bereid ervoor te betalen? Dit artikel geeft een beeld van de voorkeuren van ouders met betrekking tot een verzorgde schoollunch en de kosten ervan, en van de betalingsbereidheid van ouders.

De productie en consumptie van voedsel legt een grote druk op het milieu. Dit komt onder andere door intensief gebruik van landbouwgrond en door de uitstoot van broeikasgassen bij de productie van voedsel. Ons dagelijks eten heeft dus grote invloed op het milieu. Wereldwijd is de voedselproductie en -consumptie verantwoordelijk voor ongeveer 25 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. Daarnaast is deze voor 60 procent verantwoordelijk voor het verlies aan de variatie van gewassen en dieren (biodiversiteit). Het RIVM heeft in dat verband beschreven hoe en in welke mate de productie voor de huidige Nederlandse voedselconsumptie een belasting voor het milieu vormt. Daaruit blijkt dat vlees, zuivel (inclusief kaas) en dranken het meest belastend zijn. Voor de meeste voedingsmiddelen zit dat vooral in de productiefase. Zo is veel land en water nodig om vlees- en zuivel te produceren. Ook zorgen deze producten voor de meeste verzuring/vermesting van de bodem en het oppervlaktewater. Voor de productie van fruit is relatief veel water nodig. Hoewel het primaire productieproces van de meeste voedingsmiddelen de grootste milieudruk veroorzaakt, is ook het gebruik van fossiele energie en grondstoffen voor het verpakken, transporteren, bewaren en bereiden van producten relevant; in welke mate verschilt per product. In dit rapport wordt de milieubelasting van ons voedingspatroon meer in detail beschreven. De milieubelasting kan worden verminderd door (technologische) innovaties die per voedingsmiddel de uitstoot van ongewenste emissies verlagen en/of overmatig gebruik van natuurlijke hulpbronnen verkleinen. Minder voedsel verspillen en niet teveel eten en drinken zorgen ook voor minder milieubelasting. De consument kan daarnaast een bijdrage leveren met zijn keuze voor bepaalde voedingsmiddelen, zoals minder vaak vlees en vaker kraanwater in plaats van frisdrank en alcohol. Dit rapport is een achtergrondstudie voor de rapportage 'Wat ligt er op ons bord? Gezond, veilig en duurzaam eten in Nederland' van het RIVM die op 24 januari 2017 is verschenen. Hierin worden de aspecten van gezond, veilig en ecologisch duurzaam voedsel geïntegreerd weergegeven.

De gezondheid van de Nederlandse bevolking kan aanzienlijk verbeteren als mensen gezonder eten. Als iedereen voldoende groente, fruit, vis, en niet te veel verzadigde vetzuren eet, kan de gemiddelde levensverwachting met ongeveer een half jaar toenemen. Als iedereen een gezond gewicht zou hebben, zou eenzelfde gezondheidswinst te behalen zijn. Nederlanders eten echter niet optimaal en slechts een klein deel van de bevolking eet volgens de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad uit 2015. Zo haalt ongeveer 10 procent van de 19-50 jarigen de richtlijn om 200 gram groente per dag te eten en ongeveer 8 procent de richtlijn van 200 gram fruit. Ook heeft 54 procent van de mannen en 46 procent van de vrouwen overgewicht. Dit percentage was 10 jaar geleden lager. Een gezond voedingspatroon vermindert het risico op overgewicht en chronische ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en sommige soorten kanker. Met verschillende initiatieven worden Nederlanders gestimuleerd om gezonder te eten. De focus daarvan is dat het consumenten gemakkelijker wordt gemaakt om voor gezonde producten te kiezen. Zo heeft de levensmiddelenindustrie diverse programma's uitgevoerd om de samenstelling van hun producten te verbeteren. Ook hebben programma's en richtlijnen ervoor gezorgd dat het aanbod van voedsel in school, sport- en bedrijfskantines is verbeterd, alleen is dat nog niet overal het geval. Een ander voorbeeld is de ruim honderd zogeheten JOGG-gemeenten (Jongeren Op Gezond Gewicht). Hierin werken gemeenten samen met verschillende partners (scholen, winkels, enzovoort) om kinderen te laten opgroeien in een omgeving waarin 'de gezonde keuze' de normaalste zaak van de wereld is. Daarnaast geeft het Voedingscentrum consumenten wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie over gezonde voeding, bijvoorbeeld via de Schijf van Vijf. Ook bieden zij hulpmiddelen voor persoonlijk voedingsadvies, zoals de eetmeter. Dit rapport is een achtergrondstudie voor de rapportage 'Wat ligt er op ons bord? Gezond, veilig en duurzaam eten in Nederland' van het RIVM die op 24 januari 2017 is verschenen. Hierin worden de aspecten van gezond, veilig en ecologisch duurzaam voedsel geïntegreerd weergegeven

De gezondheid van de Nederlandse bevolking kan aanzienlijk verbeteren als mensen gezonder eten. Als iedereen voldoende groente, fruit, vis, en niet te veel verzadigde vetzuren eet, kan de gemiddelde levensverwachting met ongeveer een half jaar toenemen. Als iedereen een gezond gewicht zou hebben, zou eenzelfde gezondheidswinst te behalen zijn. Nederlanders eten echter niet optimaal en slechts een klein deel van de bevolking eet volgens de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad uit 2015. Zo haalt ongeveer 10 procent van de 19-50 jarigen de richtlijn om 200 gram groente per dag te eten en ongeveer 8 procent de richtlijn van 200 gram fruit. Ook heeft 54 procent van de mannen en 46 procent van de vrouwen overgewicht. Dit percentage was 10 jaar geleden lager. Een gezond voedingspatroon vermindert het risico op overgewicht en chronische ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en sommige soorten kanker. Met verschillende initiatieven worden Nederlanders gestimuleerd om gezonder te eten. De focus daarvan is dat het consumenten gemakkelijker wordt gemaakt om voor gezonde producten te kiezen. Zo heeft de levensmiddelenindustrie diverse programma's uitgevoerd om de samenstelling van hun producten te verbeteren. Ook hebben programma's en richtlijnen ervoor gezorgd dat het aanbod van voedsel in school, sport- en bedrijfskantines is verbeterd, alleen is dat nog niet overal het geval. Een ander voorbeeld is de ruim honderd zogeheten JOGG-gemeenten (Jongeren Op Gezond Gewicht). Hierin werken gemeenten samen met verschillende partners (scholen, winkels, enzovoort) om kinderen te laten opgroeien in een omgeving waarin 'de gezonde keuze' de normaalste zaak van de wereld is. Daarnaast geeft het Voedingscentrum consumenten wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie over gezonde voeding, bijvoorbeeld via de Schijf van Vijf. Ook bieden zij hulpmiddelen voor persoonlijk voedingsadvies, zoals de eetmeter. Dit rapport is een achtergrondstudie voor de rapportage 'Wat ligt er op ons bord? Gezond, veilig en duurzaam eten in Nederland' van het RIVM die op 24 januari 2017 is verschenen. Hierin worden de aspecten van gezond, veilig en ecologisch duurzaam voedsel geïntegreerd weergegeven

De productie en consumptie van voedsel legt een grote druk op het milieu. Dit komt onder andere door intensief gebruik van landbouwgrond en door de uitstoot van broeikasgassen bij de productie van voedsel. Ons dagelijks eten heeft dus grote invloed op het milieu. Wereldwijd is de voedselproductie en -consumptie verantwoordelijk voor ongeveer 25 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. Daarnaast is deze voor 60 procent verantwoordelijk voor het verlies aan de variatie van gewassen en dieren (biodiversiteit). Het RIVM heeft in dat verband beschreven hoe en in welke mate de productie voor de huidige Nederlandse voedselconsumptie een belasting voor het milieu vormt. Daaruit blijkt dat vlees, zuivel (inclusief kaas) en dranken het meest belastend zijn. Voor de meeste voedingsmiddelen zit dat vooral in de productiefase. Zo is veel land en water nodig om vlees- en zuivel te produceren. Ook zorgen deze producten voor de meeste verzuring/vermesting van de bodem en het oppervlaktewater. Voor de productie van fruit is relatief veel water nodig. Hoewel het primaire productieproces van de meeste voedingsmiddelen de grootste milieudruk veroorzaakt, is ook het gebruik van fossiele energie en grondstoffen voor het verpakken, transporteren, bewaren en bereiden van producten relevant; in welke mate verschilt per product. In dit rapport wordt de milieubelasting van ons voedingspatroon meer in detail beschreven. De milieubelasting kan worden verminderd door (technologische) innovaties die per voedingsmiddel de uitstoot van ongewenste emissies verlagen en/of overmatig gebruik van natuurlijke hulpbronnen verkleinen. Minder voedsel verspillen en niet teveel eten en drinken zorgen ook voor minder milieubelasting. De consument kan daarnaast een bijdrage leveren met zijn keuze voor bepaalde voedingsmiddelen, zoals minder vaak vlees en vaker kraanwater in plaats van frisdrank en alcohol. Dit rapport is een achtergrondstudie voor de rapportage 'Wat ligt er op ons bord? Gezond, veilig en duurzaam eten in Nederland' van het RIVM die op 24 januari 2017 is verschenen. Hierin worden de aspecten van gezond, veilig en ecologisch duurzaam voedsel geïntegreerd weergegeven.

In de studie 'Wat ligt er op ons bord? Veilig, gezond en duurzaam eten in Nederland' heeft het RIVM de maatschappelijke uitdagingen voor gezonde, veilige en duurzame voeding - nu en in de toekomst - in kaart gebracht. Daarnaast biedt de studie bouwstenen voor voedselbeleid in Nederland, waarbij naast een integrale benadering van deze vraagstukken ook rekening wordt gehouden met de uiteenlopende waarden van voedsel, zoals gemak, betaalbaarheid en dierenwelzijn. Dit rapport is de methodologische verantwoording hiervan en beschrijft de gebruikte methoden. Als eerste wordt besproken hoe met behulp van kwalitatieve analyses trendscenario's voor de veiligheid, gezondheid en duurzaamheid van het voedingspatroon zijn opgesteld. Vervolgens wordt beschreven hoe de effecten van drie toekomstscenario's zijn geschat. En hoe daaruit kansen en keuzen zijn gedestilleerd die zich voordoen bij integraal voedselbeleid. Tot slot wordt een casestudy besproken waarin met behulp van een zogeheten multicriteria-analyse de effecten van alternatieven voor dierlijke eiwitten zijn gewogen. De resultaten van de casestudy en hoe ze zijn gebruikt in 'Wat ligt er op ons bord?' zijn eveneens beschreven.

In de studie 'Wat ligt er op ons bord? Veilig, gezond en duurzaam eten in Nederland' heeft het RIVM de maatschappelijke uitdagingen voor gezonde, veilige en duurzame voeding - nu en in de toekomst - in kaart gebracht. Daarnaast biedt de studie bouwstenen voor voedselbeleid in Nederland, waarbij naast een integrale benadering van deze vraagstukken ook rekening wordt gehouden met de uiteenlopende waarden van voedsel, zoals gemak, betaalbaarheid en dierenwelzijn. Dit rapport is de methodologische verantwoording hiervan en beschrijft de gebruikte methoden. Als eerste wordt besproken hoe met behulp van kwalitatieve analyses trendscenario's voor de veiligheid, gezondheid en duurzaamheid van het voedingspatroon zijn opgesteld. Vervolgens wordt beschreven hoe de effecten van drie toekomstscenario's zijn geschat. En hoe daaruit kansen en keuzen zijn gedestilleerd die zich voordoen bij integraal voedselbeleid. Tot slot wordt een casestudy besproken waarin met behulp van een zogeheten multicriteria-analyse de effecten van alternatieven voor dierlijke eiwitten zijn gewogen. De resultaten van de casestudy en hoe ze zijn gebruikt in 'Wat ligt er op ons bord?' zijn eveneens beschreven.

In dit nummer kijken we vanuit verschillende perspectieven en contexten naar hoe brood – pars pro toto voor eten in het algemeen – een belangrijk mid­del is om gemeenschap gestalte te geven en welke rol het speelt in theologi­sche praxis en theorie.

In dit nummer kijken we vanuit verschillende perspectieven en contexten naar hoe brood – pars pro toto voor eten in het algemeen – een belangrijk mid­del is om gemeenschap gestalte te geven en welke rol het speelt in theologi­sche praxis en theorie.

Behoud van spierkracht en lichamelijke functie is essentieel om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen. Uit klinisch onderzoek is bekend dat progressieve krachtoefeningen in combinatie met eiwitsuppletie de afname in spierkracht, spiermassa en fysieke functie bij kwetsbare ouderen kan tegengaan. Er is behoefte aan bewezen effectieve interventies die geschikt zijn voor implementatie in de zorgpraktijk. In het project ProMuscle in de Praktijk van Wageningen University & Research is een effectieve klinische krachttrainingen voedingsinterventie aangepast naar de Nederlandse zorgpraktijk en onderzocht op effectiviteit. Uit de resultaten blijkt dat deelnemers aan het interventieprogramma significant verbeterden op spierkracht, spiermassa en fysieke functie.

An important component of the Wadden Sea Natura 2000 site are the salt marshes. Up-to-date information on the area and quality of the salt marshes is needed in order to meet national and international obligations. The salt marsh area has gradually increased over the past decade and the conservation objective has been met. However, autonomous succession of the vegetation on the barrier islands and an increase in cover of pioneer plants in the low marshes along the mainland coast indicate that the quality of the marsh ecosystem could decrease in the future. This must be closely monitored to advise managers and landowners about interventions that may be necessary. The area of the pioneer zone is relatively stable. The first effects of a salt marsh recovery plan – a decrease in Elytrigia atherica dominated marsh – can be seen along the Groningen coast. The marsh accretion rates on the various Wadden Sea salt marshes are sufficient to keep up with the current sea level rise. Accelerated sea-level rise in future could lead to problems, especially on the barrier islands and on salt marshes furthest away from the sediment source. Kwelders zijn onderdeel van het Natura 2000-gebied Waddenzee. Om aan (inter-)nationale verplichtingen te voldoen is actuele kennis van areaal en kwaliteit vereist. Het kwelderareaal in de Waddenzee is in het afgelopen decennium geleidelijk gegroeid en daarmee wordt aan de instandhoudingsdoelstelling voldaan. Autonome successie op de Waddeneilanden en een toename van lage kwelder met pioniersoorten langs de vastelandskust duiden op een (toekomstige) afname van kwaliteit. Dit moet nauwlettend gemonitord worden om de beheerders en eigenaren te kunnen adviseren over mogelijke (noodzakelijke) ingrepen. Het areaal aan pionierzone in de Waddenzee is relatief stabiel. Langs de Groninger kust worden de eerste effecten van het kwelderherstelplan zichtbaar in de vorm van een afname van door zeekweek gedomineerde midden kwelder. De opslibbing op de verschillende Waddenzeekwelders is voldoende om mee te groeien met de huidige zeespiegelstijging. Een toekomstige versnelling kan tot problemen leiden op de Waddeneilanden en op kwelderdelen verder weg van de sedimentbron.

Past food consumption is traditionally independently studied by two disciplines, namely Archaeology and History. To study the early modern food preparation and consumption by middle class Delft and Antwerp citizens (1500-1850), archaeobotanical material and historical texts are studied as part of the author’s PhD-research. Additionally experimental cooking is carried out. The data from both disciplines will be interpreted using five research steps: food production, food procurement, food preparation, food consumption and the disposal of food. By studying seeds, fruits and pollen, as well as historical texts from these five perspectives, comparisons can be made and possible similarities and differences can be brought to light, interpreted and explained.

De consumptie van voldoende vezels is een belangrijke factor inhet voorkomen van welvaartsaandoeningen, zoals obesitas, diabetesII, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.Per dag wordt geadviseerd 30 tot 40 gram vezels te eten. De huidigeinname is gemiddeld echter slechts 18-23 gram per dag (1,2).Het lijkt daarom een goede zaak de consumptie van bijvoorbeeldvolkorenbrood te stimuleren. Nudging blijkt echter niet steeds degewenste resultaten te hebben.

De Noordzee is de afgelopen 200 jaar ingrijpend veranderd en zal de komende decennia nog veel meer veranderen ten gevolge van drie grote transities: energie, voedsel en natuur. Enorme aantallen windturbines, minder visserij, maricultuur op open zee, bouwen met natuur en betere natuurbescherming zullen het toekomstig functioneren van het ecosysteem sterk beïnvloeden. Hoe kunnen we al deze ontwikkelingen optimaal laten samengaan om de zee ook in de toekomst duurzaam te kunnen blijven gebruiken?