Search

In opdracht van het ministerie van Economische Zaken geeft dit rapport een overzicht van de bedrijfsresultaten van particuliere bosbedrijven in 2013. Een en ander wordt geplaatst tegen de achtergrond van de ontwikkelingen in voorgaande jaren. Het reguliere rapport is dit jaar aangevuld met een katern over de economische betekenis van het Nederlandse bos- en houtcomplex.

In opdracht van het ministerie van Economische Zaken geeft dit rapport een overzicht van de bedrijfsresultaten van particuliere bosbedrijven in 2013. Een en ander wordt geplaatst tegen de achtergrond van de ontwikkelingen in voorgaande jaren. Het reguliere rapport is dit jaar aangevuld met een katern over de economische betekenis van het Nederlandse bos- en houtcomplex.

Om tot een beter begrip te komen van de factoren die de rol van niet-houtige bosproducten en diensten in de samenleving en hun plaats in het bosbeleid beïnvloeden is een vergelijkend onderzoek uitgevoerd tussen Nederland en Noorwegen. Vier producten en diensten zijn meer in detail bekeken: jacht, recreatiehuisjes, bessen en paddestoelen, en drinkwater. Een en ander wordt bestudeerd in het licht van de verschillen in bosgerelateerde karakteristieken tussen Nederland en Noorwegen (institutioneel raamwerk; economische karakteristieken; demografie en boskwaliteit/kwantiteit; houdingen, waarden en gebruiken)

In het Europese project Niche Markets is onderzocht wat de mogelijkheden voor boseigenaren zijn om maatschappelijke functies van het bos (recreatie, natuur, milieu) te vermarkten. Een beschrijving van de kenmerken van 'bosproducten', markten en marktinstrumenten, product-markt-combinaties, het institutionele kader, de rol van de bosbeheerder en van beleid en bestuur, en van beleidsmatige en praktische beperkingen voor vermarkting

Een overzicht van de diversiteit in bosbedrijven in Nederland (bezitsvorm, specialisering, doelstellingen, met name financieel), voorkomende bosbedrijfsstijlen, het macro-economische rendement van het Nederlandse bos (schattingen), en theoretisch mogelijke financieringsvormen voor het bosbeheer in relatie tot het maatschappelijk rendement

Meting van liggend en staand rondhout. Een evaluatie van de bestaande richtlijnen, en welke bewuste of onbewuste fouten er in de praktijk worden gemaakt bij het bepalen van het houtvolume. De gebruikte gegevens zijn afkomstig van de houtmeetcursussen georganiseerd door Praktijkschool Arnhem (nu IPC)

Aan de hand van vier thema's wordt een aantal concrete actiepunten besproken om te komen tot een verbetering van de economische situatie in de Nederlandse bos- en houtsector en een verhoging van het houtgebruik in Nederland. Het gaat bij de thema's om voorlichting en promotie (duurzaamheid!), continuiteit van houtoogst en houtaanbod, vergroting afzetmogelijkheden (ketenaanpak), en ontwikkeling kennisinfrastructuur

Kosten per ha van omvorming van douglas naar eik/groveden en eik/groveden/Japanse lariks voor de Veluwe en kantekeningen bij het bosbeheerbeleid ten aanzien van verloofing

Onderzoek naar de waardering van recreanten voor het bos, het bosbeheer en bosbeleid

Met behulp van de DEA methode is in dit rapport voor ieder individueel bosbedrijf een efficiëntiescore berekend. Daarnaast kunnen ook de verschillende soorten efficiëntie beoordeeld worden, zodat een bedrijf inzicht krijgt in de oorzaken van de efficiëntie. Tot slot zijn de berekende scores gekoppeld aan een beperkt aantal kenmerken van de bedrijven (grootte, zelf vellen, stedelijkheid voor enkele bedrijven en regio).

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geïntegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Landgoed de Koop is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten verschillende beheersingrepen is.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geïntegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Landgoed Nederpeel is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten verschillende beheersingrepen is.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geïntegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Landgoed Nederpeel is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten verschillende beheersingrepen is.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Vollenhoven is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed 't Hoge Laer is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Meindersveen is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Vollenhoven is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Meindersveen is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed 't Hoge Laer is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Leeuwenburgh is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Menthenberg is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Leeuwenburgh is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

Met het landelijke netwerk voorbeeldbedrijven voor geontegreerd bosbeheer stimuleert de overheid particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Landgoed Menthenberg is een van die voorbeeldbedrijven. Op de voorbeeldbedrijven binnen het landelijke netwerk worden voorbeeldobjecten aangelegd waarop wordt geëxperimenteerd met de beheersvorm geontegreerd bosbeheer. Het beheer op het landgoed is enkele jaren gemonitord. Daarnaast is aan de hand van een aantal voorbeeldobjecten gedemonstreerd hoe met specifieke beheersvragen om kan worden gegaan en wat de effecten van verschillende beheersingrepen zijn.

In het project 'Bedrijfsdiagnose bosbedrijven' heeft Alterra onderzoek gedaan naar een methode voor bosbedrijfsanalyses. Dat heeft geleid tot de ontwikkeling van een prototype computerprogramma waarmee o.a. de financiële resultaten kunnen worden berekend en bedrijfsprocessen (bijv. het proces 'houtverkoop') kunnen worden beoordeeld. In 'innovatiegroepen' van bosbedrijven zal het programma worden getest. Het rapport: 'Bedrijfsdiagnose bosbedrijven. Een methode voor bedrijfsonderzoek'/Alterra

In het project 'Bedrijfsdiagnose bosbedrijven' heeft Alterra onderzoek gedaan naar een methode voor bosbedrijfsanalyses. Dat heeft geleid tot de ontwikkeling van een prototype computerprogramma waarmee o.a. de financiële resultaten kunnen worden berekend en bedrijfsprocessen (bijv. het proces 'houtverkoop') kunnen worden beoordeeld. In 'innovatiegroepen' van bosbedrijven zal het programma worden getest. Het rapport: 'Bedrijfsdiagnose bosbedrijven. Een methode voor bedrijfsonderzoek'/Alterra

In dit rapport wordt een methode van bedrijfsonderzoek beschreven waarmee het bedrijfsmatig handelen van bosbedrijven kan worden vastgesteld. Op basis van de methode is een computerprogramma (een prototype) gemaakt dat in de praktijk is getoetst. Met de methode en de software moeten boseigenaren gestimuleerd en ondersteund worden tot een meer bedrijfsmatige manier van werken.

In dit rapport wordt een methode van bedrijfsonderzoek beschreven waarmee het bedrijfsmatig handelen van bosbedrijven kan worden vastgesteld. Op basis van de methode is een computerprogramma (een prototype) gemaakt dat in de praktijk is getoetst. Met de methode en de software moeten boseigenaren gestimuleerd en ondersteund worden tot een meer bedrijfsmatige manier van werken.

Bossen vervullen ecologische en sociale functies (waterzuivering, recreatie, etc.) maar hebben ook economisch nut. Het onderzoeken en blootleggen van de verwevenheid tussen enerzijds bossen en anderzijds economische actoren en belangen in de omgeving van bossen, en het laten zien welke financiële stromen gegenereerd worden door bossen, is een van de thema's in de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur. Ook internationaal zijn afspraken gemaakt om gegevens te verzamelen over de economische waardevan bossen. Verschillende methoden om de economische waarde van bossen te benaderen worden besproken. Gekozen is voor de input-outputanalyse. Deze benadering maakt inzichtelijk hoeveel geld er vloeit tussen verschillende groepen in de regio (producenten,intermediaire en finale gebruikers van goederen en diensten). Zo kan duidelijk gemaakt worden hoeveel economische bedrijvigheid in een gebied gerelateerd is aan de aanwezigheid van bossen.

Met het project 'Stimulering Geïntegreerd bosbeheer Gelderland' stimuleert de provincie Gelderland particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Onderdeel van dit project is het opzetten van een netwerk van voorbeeldbedrijven waarop de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer wordt toegepast. Deze rapportage betreft de resultaten van 5 jaar monitoring op de voorbeeldbedrijven. Er is gemonitord op bedrijfsniveau en op opstandsniveau (voorbeeldobjecten). De monitoring op bedrijfsniveau geeft inzicht in de verandering van het beheer en de invloed daarvan op het bedrijfsresultaat kort na invoering van geïntegreerd bosbeheer. De voorbeeldobjecten demonstreren de toepassing van verschillende beheersmaatregelen, de effecten ervan en de kosten die ermee gemoeid zijn.

Met het project 'Stimulering Geïntegreerd bosbeheer Gelderland' stimuleert de provincie Gelderland particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Onderdeel van dit project is het opzetten van een netwerk van voorbeeldbedrijven waarop de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer wordt toegepast. Deze rapportage betreft de resultaten van 5 jaar monitoring op de voorbeeldbedrijven. Er is gemonitord op bedrijfsniveau en op opstandsniveau (voorbeeldobjecten). De monitoring op bedrijfsniveau geeft inzicht in de verandering van het beheer en de invloed daarvan op het bedrijfsresultaat kort na invoering van geïntegreerd bosbeheer. De voorbeeldobjecten demonstreren de toepassing van verschillende beheersmaatregelen, de effecten ervan en de kosten die ermee gemoeid zijn.

In dit rapport wordt een methode van bedrijfsonderzoek beschreven waarmee het bedrijfsmatig handelen van bosbedrijven kan worden geanalyseerd. Dit rapport moet de basis zijn voor een computerprogramma dat bosbedrijven en hun adviseurs kunnen gebruiken. Achterliggend doel is bosbedrijven een hulpmiddel te bieden waarmee ze gestimuleerd worden tot een meer bedrijfsmatige manier van werken.

Met het project 'Stimulering Geïntegreerd bosbeheer Gelderland' stimuleert de provincie Gelderland particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Onderdeel van dit project is het opzetten van een netwerk van voorbeeldbedrijven waarop de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer wordt toegepast. Deze rapportage betreft de resultaten van 5 jaar monitoring op de voorbeeldbedrijven. Er is gemonitord op bedrijfsniveau en op opstandsniveau (voorbeeldobjecten). De monitoring op bedrijfsniveau geeft inzicht in de verandering van het beheer en de invloed daarvan op het bedrijfsresultaat kort na invoering van geïntegreerd bosbeheer. De voorbeeldobjecten demonstreren de toepassing van verschillende beheersmaatregelen, de effecten ervan en de kosten die ermee gemoeid zijn.

Bossen vervullen ecologische en sociale functies (waterzuivering, recreatie, etc.) maar hebben ook economisch nut. Het onderzoeken en blootleggen van de verwevenheid tussen enerzijds bossen en anderzijds economische actoren en belangen in de omgeving van bossen, en het laten zien welke financiële stromen gegenereerd worden door bossen, is een van de thema's in de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur. Ook internationaal zijn afspraken gemaakt om gegevens te verzamelen over de economische waardevan bossen. Verschillende methoden om de economische waarde van bossen te benaderen worden besproken. Gekozen is voor de input-outputanalyse. Deze benadering maakt inzichtelijk hoeveel geld er vloeit tussen verschillende groepen in de regio (producenten,intermediaire en finale gebruikers van goederen en diensten). Zo kan duidelijk gemaakt worden hoeveel economische bedrijvigheid in een gebied gerelateerd is aan de aanwezigheid van bossen.

Met het project 'Stimulering Geïntegreerd bosbeheer Gelderland' stimuleert de provincie Gelderland particulieren en gemeentelijke boseigenaren om over te schakelen op de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer. Onderdeel van dit project is het opzetten van een netwerk van voorbeeldbedrijven waarop de beheersvorm geïntegreerd bosbeheer wordt toegepast. Deze rapportage betreft de resultaten van 5 jaar monitoring op de voorbeeldbedrijven. Er is gemonitord op bedrijfsniveau en op opstandsniveau (voorbeeldobjecten). De monitoring op bedrijfsniveau geeft inzicht in de verandering van het beheer en de invloed daarvan op het bedrijfsresultaat kort na invoering van geïntegreerd bosbeheer. De voorbeeldobjecten demonstreren de toepassing van verschillende beheersmaatregelen, de effecten ervan en de kosten die ermee gemoeid zijn.

In dit rapport wordt een methode van bedrijfsonderzoek beschreven waarmee het bedrijfsmatig handelen van bosbedrijven kan worden geanalyseerd. Dit rapport moet de basis zijn voor een computerprogramma dat bosbedrijven en hun adviseurs kunnen gebruiken. Achterliggend doel is bosbedrijven een hulpmiddel te bieden waarmee ze gestimuleerd worden tot een meer bedrijfsmatige manier van werken.

Beuk dreigt in bossen op holtpodzolgronden een te dominante rol te krijgen. De vrees bestaat dat dit negatieve gevolgen heeft voor de biodiversiteit in deze bossen. Er is daarom behoefte aan inzicht in de mogelijkheden die er zijn om de rol van beuk te verminderen. Daartoe zijn met behulp van modellen de effecten van een aantal beheersscenario's op de bosontwikkeling (model FORGRA) en het financieel resultaat (model KD-fire) doorgerekend. Bovendien zijn handmatig de gevolgen van de veranderingen in het bos voor de functievervulling bepaald.

Beuk dreigt in bossen op holtpodzolgronden een te dominante rol te krijgen. De vrees bestaat dat dit negatieve gevolgen heeft voor de biodiversiteit in deze bossen. Er is daarom behoefte aan inzicht in de mogelijkheden die er zijn om de rol van beuk te verminderen. Daartoe zijn met behulp van modellen de effecten van een aantal beheersscenario's op de bosontwikkeling (model FORGRA) en het financieel resultaat (model KD-fire) doorgerekend. Bovendien zijn handmatig de gevolgen van de veranderingen in het bos voor de functievervulling bepaald.

Meting van liggend en staand rondhout. Een evaluatie van de bestaande richtlijnen, en welke bewuste of onbewuste fouten er in de praktijk worden gemaakt bij het bepalen van het houtvolume. De gebruikte gegevens zijn afkomstig van de houtmeetcursussen georganiseerd door Praktijkschool Arnhem (nu IPC)

Certificering van bos is de laatste jaren wereldwijd en ook in Nederland toegenomen. In Nederland is 69 000 ha bos gecertificeerd. Vanuit de politiek en de milieubeweging bestaat de wens dat dit areaal verder toeneemt. Particuliere boseigenaren zijn echter terughoudend vanwege de hoge kosten, die niet door financiële baten worden gedekt. Met name bij de kleine bosbedrijven zijn de kosten van certificering per hectare hoog. In deze studie is onderzocht waaruit de kosten voor certificering bestaan en hoe hoog deze zijn. Daarbij is gebruik gemaakt van informatie van de certificeerders (SGS en SKAL), gecertificeerde bosbedrijven, de Unie van Bosgroepen, het Bosschap, het Landbouw-Economisch Instituut en buitenlandse ervaring. Het blijkt dat de kosten bij standaardcertificering dermate hoog zijn, dat deze certificering voor kleine bosbedrijven gezien hun bedrijfseconomische situatie niet haalbaar is. Groepscertificering is in bepaalde opzichten goedkoper, maar veroorzaakt ook extra kosten voor groepsadministratie en coördinatie. Groepscertificering kan wel uitkomst bieden met financiële steun en wanneer de werkwijze voor certificering van kleine bosbedrijven wordt aangepast, en als de eisen waaraan een klein bosbedrijf moet voldoen, duidelijk worden gemaakt.

In het Europese project Niche Markets is onderzocht wat de mogelijkheden voor boseigenaren zijn om maatschappelijke functies van het bos (recreatie, natuur, milieu) te vermarkten. Een beschrijving van de kenmerken van 'bosproducten', markten en marktinstrumenten, product-markt-combinaties, het institutionele kader, de rol van de bosbeheerder en van beleid en bestuur, en van beleidsmatige en praktische beperkingen voor vermarkting

Certificering van bos is de laatste jaren wereldwijd en ook in Nederland toegenomen. In Nederland is 69 000 ha bos gecertificeerd. Vanuit de politiek en de milieubeweging bestaat de wens dat dit areaal verder toeneemt. Particuliere boseigenaren zijn echter terughoudend vanwege de hoge kosten, die niet door financiële baten worden gedekt. Met name bij de kleine bosbedrijven zijn de kosten van certificering per hectare hoog. In deze studie is onderzocht waaruit de kosten voor certificering bestaan en hoe hoog deze zijn. Daarbij is gebruik gemaakt van informatie van de certificeerders (SGS en SKAL), gecertificeerde bosbedrijven, de Unie van Bosgroepen, het Bosschap, het Landbouw-Economisch Instituut en buitenlandse ervaring. Het blijkt dat de kosten bij standaardcertificering dermate hoog zijn, dat deze certificering voor kleine bosbedrijven gezien hun bedrijfseconomische situatie niet haalbaar is. Groepscertificering is in bepaalde opzichten goedkoper, maar veroorzaakt ook extra kosten voor groepsadministratie en coördinatie. Groepscertificering kan wel uitkomst bieden met financiële steun en wanneer de werkwijze voor certificering van kleine bosbedrijven wordt aangepast, en als de eisen waaraan een klein bosbedrijf moet voldoen, duidelijk worden gemaakt.

Een overzicht van de diversiteit in bosbedrijven in Nederland (bezitsvorm, specialisering, doelstellingen, met name financieel), voorkomende bosbedrijfsstijlen, het macro-economische rendement van het Nederlandse bos (schattingen), en theoretisch mogelijke financieringsvormen voor het bosbeheer in relatie tot het maatschappelijk rendement

Schets van de huidige praktijk van vermarkting van bosfuncties (recreatie, milieu, natuur, landschap) in Nederland en de positie op dit gebied van boseigenaren t.o.v. overheid en marktpartijen ('kop-hals-romp'-model). Boswet (instandhoudingsplicht) en bestemmingsplannen (beheersbeperkingen) verkleinen de mogelijkheden voor vermarkting en bovendien is vermarkten niet altijd rendabel. Subsidies en fiscale tegemoetkomingen blijven noodzakelijk

Schets van de huidige praktijk van vermarkting van bosfuncties (recreatie, milieu, natuur, landschap) in Nederland en de positie op dit gebied van boseigenaren t.o.v. overheid en marktpartijen ('kop-hals-romp'-model). Boswet (instandhoudingsplicht) en bestemmingsplannen (beheersbeperkingen) verkleinen de mogelijkheden voor vermarkting en bovendien is vermarkten niet altijd rendabel. Subsidies en fiscale tegemoetkomingen blijven noodzakelijk

Een overzicht van de diversiteit in bosbedrijven in Nederland (bezitsvorm, specialisering, doelstellingen, met name financieel), voorkomende bosbedrijfsstijlen, het macro-economische rendement van het Nederlandse bos (schattingen), en theoretisch mogelijke financieringsvormen voor het bosbeheer in relatie tot het maatschappelijk rendement