Search

De Universiteit Twente (UT) haalt zes miljoen euro aan subsidies op voor de nog te bouwen fabriek New Origin. Daar worden zogenoemde fotonische chips gemaakt. Microchips van de volgende generatie, aangedreven door licht.

De oppervlaktewateren in het Maasstroomgebied bevatten te veel stikstof en fosfor. Dat vormt een belangrijke belemmering om de waterkwaliteitsdoelen te halen zoals die voor de KRW zijn vastgesteld. In deze studie is met modelberekeningen voor enkele gebieden van het waterschap Aa en Maas verkend wat de benodigde emissiereductie zou moeten zijn voor de RWZI’s in die gebieden, opdat het Waterschap voldoet aan de opgaven die vanuit de KRW aan het waterschap kunnen worden toebedeeld.

Dit handboek bespreekt de belangrijkste aspecten van slachtofferbeleid en geeft een uniek overzicht van relevante wetenschappelijke en praktijkgerichte inzichten op dit gebied. De titel behandelt uiteenlopende onderwerpen die essentieel zijn bij het begrijpen en doorgronden van de positie van slachtoffers. Hierbij komen ook internationale aspecten aan bod.

De Europese aal (Anguilla anguilla) trekt als juveniel (glasaal) van de zee het zoete water op en trekt als volwassen schieraal weer terug naar zee. Bij deze migratie wordt zowel de intrek als de uittrek belemmerd door kunstwerken, zoals gemalen, waterkrachtcentrales, stuwen en sluizen. In 2013 is er een overzicht van de belangrijkste migratieknelpunten voor schieraal in Nederland opgesteld (Winter et al 2013a). Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft Wageningen Marine Research gevraagd om deze lijst te updaten met de nieuwste informatie. Als basis voor deze rapportage is gebruik gemaakt van zogenaamde Nederlandse ‘aalmodel’ (Bierman et al, 2012; van der Hammen et al, 2021). Dit model wordt gebruikt om elke drie jaar de totale schieraal biomassa in Nederland te berekenen en daarmee te voldoen aan de verplichting van de EU doormiddel van de zogenaamde ‘3- jaarlijkse EU-evaluatie’ (van der Hammen et al. 2021). In het aalmodel wordt een schatting gemaakt hoeveel schieraal er vanuit elk gebied start met de migratie naar zee. Daarnaast wordt de beschikbare kennis uit Winter et al (2013a) gebruikt, die op basis van watersysteemkennis en informatie van waterbeheerders een lijst met potentiële knelpunten door kunstwerken hadden opgesteld die een relatief groot achterland voor aal ontsluiten. Per potentieel knelpunt is een inschatting gemaakt van de hoeveelheid schieraal die bij het kunstwerk zou kunnen aankomen, gebruikmakend van de resultaten uit het aalmodel. Vervolgens zijn de inschattingen van de sterftekans tijdens passage van gemalen en waterkrachtcentrales, de uittrek mogelijkheden via alternatieve routes in het complex en de mate van barrièrewerking bij een kunstwerk uit Winter et al (2013a) geëvalueerd. Hiervoor zijn de waterschappen voor elke 3-jaarlijkse EU-evaluatie benaderd met het verzoek om aanpassingen en onderzoek bij de knelpunten door te geven. Ook zijn de gemiddelde schattingen voor de gemalen aangepast op basis van beschikbare literatuur. Door de hoeveelheid schieraal per potentieel knelpunt te combineren met de sterftekans wordt in dit rapport de potentiële sterfte aan schieraal per kunstwerk ingeschat. De schattingen in dit rapport zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van de onderliggende gegevens in het aalmodel en de kennis die er is van het gedrag van schieraal bij complexen met kunstwerken. Net als in 2013 zijn er nog steeds veel ontbrekende gegevens. Wanneer er geen gegeven beschikbaar zijn voor een kunstwerk wordt er uitgegaan van gemiddelde waarden voor andere vergelijkbare type kunstwerken. Met name over het gedrag van schieraal bij kunstwerken die uit een complex van kunstwerken bestaan (bijvoorbeeld een waterkrachtcentrale met stuw, vistrap en scheepsluizen, of een gemaal met scheepsluis) is vaak weinig bekend. Op basis van de geschatte verliesposten schieraal is de lijst van belangrijkste knelpunten in Nederland uit 2013 geüpdatet. Het sluizencomplex in IJmuiden is als grootste knelpunt aangemerkt. Dit complex heeft een geschatte sterfte van 12.5% en een potentieel aan doortrekkende schieraal van bijna 77 ton, waardoor het verlies aan schieraal geschat is op 9.6 ton. Daarnaast zijn een groot aantal gemalen aangemerkt als knelpunt, maar de verliezen van schieraal bij deze en andere knelpunten zijn aanmerkelijk lager in vergelijking met IJmuiden. In de rapportage van Winter et al (2013) stonden de grote Waterkrachtcentrales (WKC’s) in de Maas nog op plaats één en twee. Echter, vanwege de vele maatregelen waaronder turbinebeheer, nachtelijke stillegging en het overzetten van schieralen over het complex (Paling over de Dijk, PODD) is het sterftepercentage bij deze WKC’s omlaag gegaan. Daarnaast tonen additionele onderzoeken in deze rivieren aan dat de hoeveelheid aal die aankomt bij de WKC’s lager is dan geschat door het aalmodel. Hierdoor staan deze nu minder hoog in de lijst. Er zijn ook enkele scheepvaartsluizen-complexen opgenomen in de lijst. De grote spuisluis-complexen zoals Den Oever, Kornwerderzand en Haringvliet veroorzaken voor schieraal waarschijnlijk wel vertraging, maar zijn niet als knelpunt met extra schieraalsterfte aangemerkt.

Enteroviruses (EVs) and parechoviruses (PEVs) circulate worldwide and can cause a wide variety of symptoms. The clinical EV/PEV surveillance is primarily aimed at excluding/confirming poliovirus (PV) in fecal samples tested positive for EV, and secondary at monitoring non-polio enteroviruses (NPEVs) and PEVs in all EV- and PEV-positive samples. With the recent increase in severity of NPEVs and PEVs, monitoring of NPEV and PEV circulation has become more important in the clinic and public health setting. The aim of this study is to describe the epidemiological and virological characteristics of NPEV and PEV circulation and to investigate the adequacy of PV exclusion. The surveillance is a collaboration between RIVM and a national network of medical microbiological laboratories that perform EV/PEV diagnostics/typing (n=36). Data on EV/PEV diagnostics and typing from 2015-2021 have been analyzed and show the yearly and monthly/seasonal detection and circulation of PV, NPEVs and PEVs and the different circulating types. The number of samples tested has increased over the years. An average of 28,740 (EV) and 18,718 (PEV) samples was tested per year. The percentage of positive samples fluctuated between 5-9% (EV) and between 1.5-3.5% (PEV). The SARS-CoV-2 pandemic and COVID-19 measures have led to a lower circulation of NPEVs and PEVs was observed, particularly in 2020. Most EV and PEV positive samples were mainly detected in the summer spurring on into autumn/early winter. However, in 2020 and 2021 the detection in the fall/early winter was higher than in the summer. The NPEV types CV-A6, CV-B5, E-6, E-11, E-25, and EV-D68, and PEV types PEV-A1 and PEV-A3 were frequently found in the study period. Based on the data analyzed, the percentage of EV-positive fecal samples that have been typed is about 60-70% and decreases over the years studied. However, the percentage of EV-positive fecal samples in which PV was excluded was lower and is about 50-60%. This is because culture on PV-permissive cells (L20B cells) was performed only in a small part of those EV positive fecal samples where no NPEV type could be identified. Typing of EV and PEV positive samples is essential to monitor the epidemiological and virological features of NPEV and PEV circulation and PV detection. These data, and if possible combined with clinical data, are needed for early detection and outbreak investigation of NPEVs and for the purpose of monitoring potential public health threats.

Deze rapportage is een compilatie van de resultaten van het project Diergeneesmiddelen van de Kennisimpuls Waterkwaliteit. Het rapport bevat alle informatie die is samengevat in de deelproducten van dit project - Handleiding meetstrategie diergeneesmiddelen, het Deltafact Modellering van emissies en verspreiding van diergeneesmiddelen, het Deltafact Huisdiergeneesmiddelen en het Deltafact Antiparasitica - en voorziet deze producten van aanvullende informatie.

TIPIC-syndrome (Transient Perivascular Inflammation of the Carotid Artery) as a cause of a painful lump in the neck is not often described in the literature. This self-limiting perivascular inflammation of the carotid bifurcation is relatively unknown.We describe a 50-year old patient, in whom a CT-scan that was performed because of unilateral pain in the neck and paranasal sinuses revealed the unexpected diagnosis of TIPIC-syndrome.Knowledge of the symptoms at presentation and the following clinical course of TIPIC-syndrome can prevent unnecessary use of additional tests.

Recent trials of two classes of glucose-lowering drugs (SGLT2 inhibitors and GLP1RAs) have shown consistent cardiovascular and renal benefits that appear independent of glycaemic control. These results have prompted the Dutch College of General Practitioners (NHG) together with the Dutch Society of Internal Medicine (NIV) to update the treatment algorithm in patients with type 2 diabetes mellitus (T2D) at very high CVD risk. The use of SGLT2 inhibitors or GLP1RAs is now recommended in 3 groups of people with T2D. 1. patients with established CVD; 2. Patients with chronic kidney disease and a moderately to high CVD risk according to KDIGO; 3. patients with heart failure with reduced ejection fraction (HFrEF). Treatment algorithms differ for drug-naïve and drug-treated patients with T2D. In both drug-naïve and drug-treated patients the use of a SGLT2 inhibitor respectively as monotherapy or add-on is recommended as first step. If HbA1c is above the individual target, metformin will be added in drug-naive patients whereas GLP1-RAs could be considered in drug-treated patients. GLP1-RAs should also be considered when SGLT2-inhibitors are contraindicated.

Van 31/10 tot 23/11/2021 verbleef de eerste (Westelijke) Purperkoet voor België in Het Vinne in Zoutleeuw (VB). Deze bijdrage bespreekt de ontdekking, de herkenning, de leeftijdsbepaling en de huidige toename en verspreiding in Europa. Dit betekent het eerste aanvaarde geval (in categorie A) van een Purperkoet voor België.

In Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity (1963) geeft Erving Goffman een inkijk in wie en wat mensen als abnormaal beschouwen in een samenleving en hoe daarmee om wordt gegaan in sociale situaties. Degenen die gestigmatiseerd zijn, worden omschreven als personen die niet volledig geaccepteerd worden en continu bezig zijn hun identiteit bij te schaven om deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Hierbij focust Goffman op drie soorten stigma, namelijk fysieke afwijkingen, deviaties in karakter (zoals mentale stoornissen en werkloosheid) en tribale verschillen (gelinkt aan etniciteit, nationaliteit of religie). Hoewel stigma’s van alle tijden zijn, zijn ze ook aan verandering onderhevig. Welke inzichten van Goffman houden stand in de 21e eeuw, en welke zijn na 100 jaar sociologie in Nederland aan een update toe? Wij bespraken het tijdens een sessie van onze sociologische boekenclub.

Het project “Duurzaam Aalbeheer door Kennis” (DAK) is opgesteld als samenwerkingsverband tussen beroepsvissers en wetenschappers om meer inzicht te verzamelen in de relatie tussen gebiedseigenschappen en populatie-dynamische kenmerken als het binnentrekken en uitzetten van jonge aal, overleving en groei (rode aal), onttrekking (visserij) en uittrek (schieraal) als basis voor een duurzame visserij. In dit rapport worden vier verschillende beheergebieden vergeleken: Markiezaatsmeer en de Süderpolder (klei) en Vinkeveense plassen en de polder van Westzaan (veen), waarbij de resultaten van verschillende deelonderzoeken worden gepresenteerd; bestandsopbouw (lengte, verhouding rode aal en schieraal en sekseverhouding), groeisnelheid (otolieten, tags) en uittrek van schieraal (VEMCO). De resultaten van deze onderzoeken dragen bij om meer inzicht te krijgen in het productiepotentieel (aalbestand en groeipotentie) van aal in verschillende beheergebieden in Nederland. In het voorjaar en de zomer van de jaren 2018-2020 werd door beroepsvissers op aal gevist met fuiken in de vier gebieden. Van de vangsten werden monsters genomen waarbij lengte en stadium (rode of schieraal) werden geregistreerd om een beeld van de populatieopbouw te krijgen. In het Markiezaatsmeer werden doorgaans de kleinste alen gevangen waarbij de gemiddelde lengte van de aal 39 cm betrof, gevolgd door Süderpolder (54 cm) en de Westzaan (63 cm), terwijl in Vinkeveen de gemiddelde lengte van de gevangen alen 74 cm was. Op basis van de lengtes van de schieralen lijken in drie van de vier gebieden deze vangsten maar voor een klein deel uit mannelijke aal te bestaan. Alleen in het Markiezaatsmeer lijkt het merendeel (55% van de schieralen zijn kleiner dan 50 cm) van het bestand te bestaan uit mannelijke aal. Voor leeftijds- en groeibepalingen zijn per beheergebied otolieten van alen genomen. In totaal zijn van 94 alen waarvan het geslacht is bepaald (85 vrouw, 9 man), de otolieten afgelezen en de leeftijd en groeisnelheid bepaald. De individuele groeiverschillen waren groot en varieerden tussen de 2 en 8 cm per jaar; de groeisnelheden namen af met toenemende leeftijd. De gemiddelde groei verschilde tussen de gebieden. In het Markiezaatsmeer en de Süderpolder werden voor de eerste levensjaren de hoogste groeisnelheden (6-7 cm/jaar) bepaald, maar nam de groeisnelheid in de latere jaren sterk af. Voor de Vinkeveense plassen en de Westzaan werd een vrij constante groei bepaald (4-5 cm/jaar) over alle levensjaren. In aanvulling op eerdere groeibepalingen werden 1457 rode alen verdeeld over de vier gebieden voorzien van een Passive Integrated Transponder (PIT-) tag. Van deze alen werden er 179 teruggevangen, variërend van enkele dagen tot twee jaar na taggen. Van deze alen kon de lengtetoename over de tijd (individuele groei) nauwkeuriger worden bepaald. Ook met deze methode waren grote individuele groeiverschillen te zien die in grote lijnen overeen kwamen met de groei bepaald op basis van otolietaflezingen. Bij een lengte van 46-64 cm varieerde de gemiddelde groeisnelheden per gebied tussen de 2,5 en 6,0 cm per jaar. In 2017 en 2018 is door middel van akoestische telemetrie onderzoek gedaan naar de uittrekmogelijkheden van schieraal in de vier gebieden, die allen worden gezien als (redelijk) geïsoleerde watersystemen. Van de 25 uitgezette schieralen aan de boezemzijde van het Markiezaatsmeer is het merendeel gedetecteerd op weg naar zee. Van de 25 uitgezette schieralen in de Süderpolder hebben er maar twee het uittrekpunt naar zee weten te bereiken. In de Vinkeveense plassen wist geen van de 15 schieralen vanuit de polderzijde door het gemaal naar de boezem te komen. Van de uitgezette groep in de boezem wist iets meer dan de helft van de 25 schieralen via IJmuiden de Noordzee te bereiken. Van de polder Westzaan wist eveneens iets meer dan de helft van de schieralen via IJmuiden de Noordzee te bereiken. Gemalen, sluizen en stuwen blijken daarmee aanzienlijke migratie barrières te vormen voor uittrekkende schieralen die vanuit de onderzochte gebieden naar boezemwateren migreren.

De Zeeuwse en Zuid-Hollandse delta vormden van oudsher een open estuarium met vrije toegang voor vissen tot het Rijn-Maas stroomgebied. Door de deltawerken is de toegankelijkheid van het gebied sterk ingeperkt. Dit heeft enorme consequenties gehad voor trekvispopulaties. Recent zijn grootschalige initiatieven gestart voor verbetering van doortrekmogelijkheden, waaronder het Kierbesluit (de ‘Kier’), dat in 2019 in werking is getreden. Rijkswaterstaat heeft de nodige monitoring en onderzoeken ingezet rondom de Kier in een traject van ‘lerend implementeren’. Binnen dit traject spelen veel beheersvragen in relatie tot herstel van vismigratie. Enkele van de hieraan verbonden beheersvragen centreren zich rondom het effect van de visserij op trekvissen, waarbij het ministerie van LNV heeft aangegeven hier in samenwerking met Rijkswaterstaat meer kennis over te willen vergaren. In het huidige onderzoek is getracht om de bijvangst van trekvissen door beroepsvissers zelf te laten registreren middels logboeken waarbij regelmatig een medewerker van WMR (opstapper) mee ging aan boord. Het doel is om voorafgaand én na instelling van de voorgenomen visserijvrije zone nabij de Haringvlietsluizen de bijvangst gedetailleerd in kaart te brengen. De nu voorliggende rapportage betreft de bijvangsten van trekvissen geregistreerd door beroepsvissers aan de buitenzijde van de Haringvlietsluizen in 2021. In totaal waren er 15 vissers actief in het Goereese Gat in 2021. Vier fuikenvissers, één staandwantvisser, één zegenvisser, zes kleine sleepnetvissers, vier grote sleepnetvissers. Drie van de vissers hebben hun inspanning en vangsten geregistreerd (fuikenvisser, staandwantvisser, zegenvisser). In deze drie visserijen zijn in totaal 88 trekvissen, verdeeld over negen soorten, bijgevangen in de periode juni 2021-januari 2022. De meeste trekvissen (55, voornamelijk rivierprikken en salmoniden) werden in hokfuiken gevangen, gevolgd door staandwant (23 finten) en zegen (6 finten, 3 zeeforellen) en in de schietfuiken werd één rivierprik bijgevangen. De hokfuiken vingen ook de grootste diversiteit aan soorten met zes van de negen soorten exclusief in hokfuiken. Bijzondere vangsten waren Siberische steur, regenboogforel en twee bultrugzalmen, allemaal gevangen met hokfuiken. De trekvissen elft, Atlantische steur en Europese steur zijn niet waargenomen. Opstappers zijn met vijf verschillende visserijen mee geweest om de vangsten te controleren. Tijdens deze opstapreizen zijn trekvissen gevangen. Bij drie van de 10 opstapreizen met garnalenvissers (kleine sleepnetvissers) is trekvis gevangen (1 juveniele Noordzeehouting, 2 juveniele Noordzeehoutingen, 4 zeeforellen resp.). Tijdens de opstapreis met de zegen zijn er twee zeeforellen bijgevangen. Tijdens de opstapreis met de fuikenvisser op aal/snoekbaars is één fint bijgevangen. Tijdens de opstapreis met de staandwantvisser is geen trekvis bijgevangen. Tijdens de opstapreis met de fuikenvisser op wolhandkrab is 1 juveniele Noordzeehouting bijgevangen. De meeste trekvissen die geregistreerd zijn in de vangsten, zijn volwassen dieren die mogelijk klaar waren om de rivieren op te trekken richting de paaigronden. Voor fint, zeeforel en mogelijk ook Noordzeehouting geldt dat deze dieren geregeld langs de Nederlandse kust foerageren, inclusief het Goereese Gat en dus niet noodzakelijkerwijs aan het intrekken waren. Deze tussenrapportage geeft een beeld van de bijvangst van trekvissen door beroepsvissers aan de buitenzijde van de Haringvlietsluizen. Dit beeld is niet volledig en representatief vanwege een aantal zaken. 1) Deze resultaten zijn gebaseerd op registraties van iets meer dan een half jaar waardoor er geen compleet beeld is ontstaan van alle seizoenen waarin trekvissen migreren en waardoor ook niet alle visserijen konden worden meegenomen. 2) Er zijn inspannings- en vangstregistraties van maar drie (fuiken, staandwant en zegen) van de zes visserijen. 3) De visserijen vinden op verschillende locaties plaats binnen het Goereese Gat. Aangezien niet alle vissers hun vangsten registreren ontbreekt er nog informatie over het verschil in de bijvangst van trekvis per vangstlocatie. 4) Het jaar 2021 lijkt een uitzonderlijk jaar te zijn met een hoge afvoer gedurende de zomermaanden waardoor er langer door gevist kon worden met fuiken en wellicht heeft deze hoge afvoer ook een grote(re) aantrekkingskracht gehad op trekvissen. Wageningen Marine Research rapport C027/22 | 5 van 24 Het verdient aanbeveling om de inspannings- en vangstregistraties uit te breiden zodat er een completer beeld van de inspanning en de bijvangst ontstaat. Daarnaast kan er meer nadruk worden gelegd op de behandeling van de bijgevangen trekvis, zoals snelle herkenning en terugzetten van trekvis voordat de rest van de vangst wordt verwerkt, wat de overleving van trekvis na vangst kan verbeteren.

Recent trials of two classes of glucose-lowering drugs (SGLT2 inhibitors and GLP1RAs) have shown consistent cardiovascular and renal benefits that appear independent of glycaemic control. These results have prompted the Dutch College of General Practitioners (NHG) together with the Dutch Society of Internal Medicine (NIV) to update the treatment algorithm in patients with type 2 diabetes mellitus (T2D) at very high CVD risk. The use of SGLT2 inhibitors or GLP1RAs is now recommended in 3 groups of people with T2D. 1. patients with established CVD; 2. Patients with chronic kidney disease and a moderately to high CVD risk according to KDIGO; 3. patients with heart failure with reduced ejection fraction (HFrEF). Treatment algorithms differ for drug-naïve and drug-treated patients with T2D. In both drug-naïve and drug-treated patients the use of a SGLT2 inhibitor respectively as monotherapy or add-on is recommended as first step. If HbA1c is above the individual target, metformin will be added in drug-naive patients whereas GLP1-RAs could be considered in drug-treated patients. GLP1-RAs should also be considered when SGLT2-inhibitors are contraindicated.

Dit rapport geeft op basis van een review van nationale en internationale studies een actueel overzicht van de kennis over de effectiviteit van uiteenlopende maatregelen op en rond landbouwpercelen om de emissies van stikstof en fosfor naar het oppervlaktewater en de nitraatuitspoeling naar het grondwater te verminderen. Iedere maatregel wordt behandeld in een handzaam factsheet. Het rapport is opgesteld door het project Nutriënten van de Kennisimpuls Waterkwaliteit.