Search

Veel vliesgevels uit de jaren vijftig en zestig voldoen bouwtechnisch niet meer aan de hedendaagse eisen. Ze kampen daarnaast met een imagoprobleem. Deze negatieve aspecten leiden in het gunstigste geval tot renovatie, maar vaker tot een teloorgang van markante architectuur door complete vervanging. Gelukkig kent de vroeg moderne architectuur een toenemende herwaardering. Goede renovaties van vroege vliesgevels blijken wel degelijk haalbaar zonder de oorspronkelijke architectuur wezenlijk aan te tasten.

Het Nederlandse paviljoen op de Biennale van Venetie werd door de Italiaanse aannemer die Rietveld's ontwerp in 1953 uitvoerde 'het mooiste van alle andere paviljoens' genoemd. De eenvoud en de helderheid van het paviljoen riepen een treffend tijdsbeeld op van het na-oorlogse Nederland. Maar geteisterd door verzakkingen en houtrot was het gebouw in de vroege jaren negentig nog maar een schim van het oorspronkelijke ontwerp. Door ingrijpende onderhoudsmaatregelen was het ontwerp sterk aangetast. Bouwtechnische problemen stonden zowel de beleving als een verantwoord beheer van het gebouw in de weg. De verloedering van dit 'visitekaartje van Nederland' moet vooral worden toegeschreven aan de manier waarop tot een jaar of tien geleden het beheer van recente architectuur uitsluitend werd gezien als een onderhoudsprobleem. Na een terugrestauratie is het gebouwtje ontdaan van zijn 'verbeteringen'. Het ademt weer de sfeer van Rietveld's oorspronkelijke idee.

De renovatie van één van de wanden van het Burgemeester Holtmanplein op het Rotterdamse Noordereiland vormde de aanzet van een reeks hoog-niveaurenovaties met restauratieve trekjes. Het plan zal dit jaar als enige worden bekroond met de onderscheiding van het Historisch Genootschap Roterodamum, dat zich sterk maakt voor het behoud van historisch Rotterdam. De specifieke detaillering voor de nieuwe houten kozijnen, ontwikkeld door projectarchitect Rinus Roovers van Leo de Jonge Architecten, heeft veel bijgedragen aan het behoud van de architectonische kwaliteit van dit plan. In dit artikel worden de mogelijkheden vergeleken voor renovatie van woningen met houten kozijnen aan de hand van het bekroonde plan. Het artikel vormt de aanzet tot een serie, waarin steeds een kozijn van een ander materiaal centraal zal staan.

Hergebruik van gebouwen uit de vroegere moderne architectuur - het Nieuwe Bouwen - komt steeds meer in de belangstelling. Soms betreft het gebouwen, die na een beperkte renovatie· ingreep een tweede jeugd tegemoet gaan. Steeds vaker echter gaat het om waardevolle voorbeelden van deze vooroorlogse architectuur, die ingrijpend worden gerestaureerd. Niet alleen door de specifieke en soms zelfs experimentele oorspronkelijke materiaaltoepassingen geven deze restauraties nu nog al eens problemen. Ook de onderliggende architectuur·opvatting, dat elk gebouw moet zijn ontworpen als een 'maatpak', specifiek voor een bepaalde functie, roept bij een bestemmingsverandering niet zelden moeilijkheden op. De auteurs van dit artikel hebben onderzoek verricht op dit gebied. Ook hebben zij een afwegingsmodel gemaakt, waarmee op een rationele wijze tot keuzes bij het restaureren kan worden gekomen. Dit model is in de praktijk getoetst bij de restauratie van hotel Gooiland in Hilversum. In Renovatie & Onderhoud verschijnen over het restaureren van het Nieuwe Bouwen in de praktijk drie artikelen.

Het renoveren van gevels met stalen ramen en puien is een activiteit, waarmee steeds meer architecten en eigenaren van gebouwen worden geconfronteerd. De gebouwen waarom het gaat stammen veelal uit de periode tussen de twee wereldoorlogen en hebben soms een historisch karakter. In Renovatie & Onderhoud van januari 1991 is in algemene zin ingegaan op dergelijke renovaties op basis van een uitgebreid onderzoek dat is verricht door de Technische Universiteit Eindhoven (TUE). In dit artikel wordt verder ingegaan op de specifieke problemen bij het vervangen van stalen ramen. Van zes fabrikanten/leveranciers werd voor een produktvergelijking medewerking gevraagd. Sinds een eerste onderzoek van de TUE in 1984 naar vervanging van stalen ramen zijn er vele ontwikkelingen waar te nemen. Deze ontwikkelingen nemen nog steeds toe. Gelukkig maar. Architecten zijn veel tijd kwijt met het vinden van goede alternatieven. Dit artikel hoopt die zoektocht te vergemakkelijken. De renovatie van stalen ramen wordt een interessante markt.

Nadat in het februarinummer van Renovatie & Onderhoud is ingegaan op een algemene aanpak voor restauratie en renovatie van twintigste eeuwse architectuur, zijn in het maartnummer diverse produkten voor vervanging van stalen ramen vergeleken. Het vergelijken van deze produkten voor de bouw op basis van alleen theoretisch onderzoek blijft een moeilijke zaak. In dit laatste artikel uit een serie van drie wordt daarom ingegaan op de praktijk van het vervangen. Aan de hand van zes projecten, waarbij de in het vorige artikel meest geschikt gevonden produkten zijn toegepast, zullen de praktijkervaringen van architecten worden besproken. De kaarten in de praktijk bleken daarbij soms anders geschud dan in theorie.

Wessel de Jonge (1957), architect in Rotterdam, is al vele jaren in de weer met de bouwkundige geschiedenis van Zonnestraal. Als onderzoeker van de Technische Universiteit Eindhoven is hij de laatste jaren bovendien meer en meer betrokken geraakt bij de toekomst van dit opmerkelijke complex, dat als een van de meest zuiver voorbeelden van het Nieuwe Bouwen een wereldfaam heeft. Met collega Hubert-Jan Henket heeft hij enkele jaren geleden een uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de restauratiemogelijkheden voor Zonnestraal. Op verzoek van de Rijksdienst Monumentenzorg is hij als adviseur bij de restauratie van Gooiland betrokken geweest, om zo zijn bevindingen in de praktijk te toetsen. Op dit moment onderzoekt hij de haalbaarheid van hergebruik van Zonnestraal door het FNV. Daarom heeft de redactie hem gevraagd in een lezing toe te lichten wat daarbij zoal komt kijken. Misschien niet zo'n gemakkelijk verhaal, maar stevige kost voor elke rechtgeaarde Hilversummer. Dit artikel is een weerslag van de lezing die Wessel de Jonge hield voor AP in mei jongstleden.

Wij beschrijven onze ervaring met in de kliniek opgenomen patiënten, waarbij bepaalde gegevens uit de biografie verkregen pas begrepen kunnen worden in een gesprek met het gezin van oorsprong. Wij beperken ons in dit artikel tot de betekenis van het verlies van een ouder tijdens de puberteit of vroege adolescentie en de mogelijkheid tot rouwen.Aan de hand van twee gevalsbeschrijvingen en relevante literatuur worden beschreven:1. Kenmerken van een gezin, die wijzen op een gestagneerde rouw.2. Het verband tussen verlies in de puberteit en een psychiatrische stoornis op latere leeftijd.3. De hieruit voortvloeiende behandelingsmogelijkheden.De conclusies zijn:a. Een rechtstreeks verband is nooit met zekerheid vast te stellen.b. Bij gestoorde rouw, vooral als het verlies in de puberteit plaatsvond, kan een explorerend gezinsgesprek zinvol zijn en zelfs voorwaarde voor het aangaan van een behandelrelatie.