Search

De laatste versie van de Checklist Energiebesparende Maatregelen is inmiddels vijf jaar oud. Door PPO Bloembollen en DLV Plant is deze nu geactualiseerd. De bedoeling van de checklist is dat bloembollenbedrijven zelf een zogenoemde shortlist kunnen maken van voor hen interessante mogelijkheden. Samen met adviseurs of installateurs kan dan uitgewerkt worden welke maatregelen op het bedrijf het meest lucratief zijn.

Deze publicatie voorziet in een checklijstlijst voor bedrijfsopvolging en –overdracht ten aanzien van de Nederlandse kottersector. Aandacht wordt geschonken aan: algemene vragen, waardebepaling, financiering en fiscale aspecten. Toegevoegd zijn relevante literatuur en websites.

De laatste versie van de Checklist Energiebesparende Maatregelen is inmiddels vijf jaar oud. Door PPO Bloembollen en DLV Plant is deze nu geactualiseerd. De bedoeling van de checklist is dat bloembollenbedrijven zelf een zogenoemde shortlist kunnen maken van voor hen interessante mogelijkheden. Samen met adviseurs of installateurs kan dan uitgewerkt worden welke maatregelen op het bedrijf het meest lucratief zijn.

Deze brochure is een product van het praktijknetwerk Goed Bodembeheer op Veen Boert Beter. Veehouders in het veenweidegebied hadden het gevoel, dat er ten opzichte van zand en klei te weinig aandacht is voor onderzoek naar de bodemkwaliteit op veen. De aanleiding van dit netwerk was om de kennis over bodemkwaliteit in het algemeen en specifiek over veenbodems te ontsluiten. Veehouders wilden in het netwerk meer grip krijgen op het effect van bodemkwaliteit en –beheer op grasproductie. Gewerkt is aan een soort checklist om bodemkwaliteit te beoordelen en maatregelen te formuleren vanuit 6 elementen: organische stof, bodemchemie, bodemleven, bodemstructuur, waterhuishouding en beworteling.

Deze publicatie voorziet in een checklijstlijst voor bedrijfsopvolging en –overdracht ten aanzien van de Nederlandse kottersector. Aandacht wordt geschonken aan: algemene vragen, waardebepaling, financiering en fiscale aspecten. Toegevoegd zijn relevante literatuur en websites.

Deze brochure is een product van het praktijknetwerk Goed Bodembeheer op Veen Boert Beter. Veehouders in het veenweidegebied hadden het gevoel, dat er ten opzichte van zand en klei te weinig aandacht is voor onderzoek naar de bodemkwaliteit op veen. De aanleiding van dit netwerk was om de kennis over bodemkwaliteit in het algemeen en specifiek over veenbodems te ontsluiten. Veehouders wilden in het netwerk meer grip krijgen op het effect van bodemkwaliteit en –beheer op grasproductie. Gewerkt is aan een soort checklist om bodemkwaliteit te beoordelen en maatregelen te formuleren vanuit 6 elementen: organische stof, bodemchemie, bodemleven, bodemstructuur, waterhuishouding en beworteling.

Eind september 2008 heeft het vierde internationale congres van het International Network on the Prevention of Accidents & Trauma at Work (WOS) plaatsgevonden op Kreta. Tijdens het 3-dagen durende congres zijn 10 key notes gepresenteerd en 173 presentaties gehouden, in 30 deelsessies. Hoofdthema van het congres was "Prevention of occupational accidents in a changing work environment". Diverse onderwerpen zijn aan bod gekomen, zoals nieuwe risico's, ontwikkelingen op het gebied van veiligheidscultuur, veiligheidsmanagement en risicoperceptie. In deze bijdrage wordt een impressie gegeven van het congres.

Eind september 2008 heeft het vierde internationale congres van het International Network on the Prevention of Accidents & Trauma at Work (WOS) plaatsgevonden op Kreta. Tijdens het 3-dagen durende congres zijn 10 key notes gepresenteerd en 173 presentaties gehouden, in 30 deelsessies. Hoofdthema van het congres was "Prevention of occupational accidents in a changing work environment". Diverse onderwerpen zijn aan bod gekomen, zoals nieuwe risico's, ontwikkelingen op het gebied van veiligheidscultuur, veiligheidsmanagement en risicoperceptie. In deze bijdrage wordt een impressie gegeven van het congres.

De checklist 'Dialoog en Maatwerk in Arbeidsrelaties' is een instrument waarmee arbeidsrelaties in een organisatie op maat gemaakt kunnen worden. Met maatwerk in de arbeidsrelatie wordt hier bedoeld dat afspraken in de arbeidsrelatie tegemoetkomen aan zowel belangen van de organisatie als van de medewerker. Het begrip dialoog duidt aan dat dergelijke afspraken tot stand komen door constructief te onderhandelen vanuit het besef dat met beider belangen rekening wordt gehouden. De checklist bevat een handreiking voor een projectmatige aanpak van onder meer een stappenplan voor het verbeteren en realiseren van maatwerk in de lijn; het coalitiemodel als aanpak voor het veranderproces; het afstemmen van de regelruimte over maatwerkaspecten van de organisatie en de zelfsturingsbehoefte in het werk van medewerkers in wow-jobs; het implementeren van dialoog in de lijn. De checklist kan gebruikt worden naast de publicatie 'Loven en bieden over werk: naar dialoog en maatwerk in de arbeidsrelatie' dat een overzicht geeft van resultaten van 4 jaar onderzoek en tips voor de praktijk. Op het internet is ook de TNO 'Maatwerkmeter vinden', een digitale scan die een diagnose biedt van zowel de kwaliteit van de dialoog tussen medewerkers en leidinggevenden als het type afspraken dat zij maken en de omvang van maatwerk daarin. De Maatwerkmeter is te downloaden van de TNO website (www.tno.nl) en kan ingezet worden op organisatieniveau en in een afdeling of een business unit.

De checklist 'Dialoog en Maatwerk in Arbeidsrelaties' is een instrument waarmee arbeidsrelaties in een organisatie op maat gemaakt kunnen worden. Met maatwerk in de arbeidsrelatie wordt hier bedoeld dat afspraken in de arbeidsrelatie tegemoetkomen aan zowel belangen van de organisatie als van de medewerker. Het begrip dialoog duidt aan dat dergelijke afspraken tot stand komen door constructief te onderhandelen vanuit het besef dat met beider belangen rekening wordt gehouden. De checklist bevat een handreiking voor een projectmatige aanpak van onder meer een stappenplan voor het verbeteren en realiseren van maatwerk in de lijn; het coalitiemodel als aanpak voor het veranderproces; het afstemmen van de regelruimte over maatwerkaspecten van de organisatie en de zelfsturingsbehoefte in het werk van medewerkers in wow-jobs; het implementeren van dialoog in de lijn. De checklist kan gebruikt worden naast de publicatie 'Loven en bieden over werk: naar dialoog en maatwerk in de arbeidsrelatie' dat een overzicht geeft van resultaten van 4 jaar onderzoek en tips voor de praktijk. Op het internet is ook de TNO 'Maatwerkmeter vinden', een digitale scan die een diagnose biedt van zowel de kwaliteit van de dialoog tussen medewerkers en leidinggevenden als het type afspraken dat zij maken en de omvang van maatwerk daarin. De Maatwerkmeter is te downloaden van de TNO website (www.tno.nl) en kan ingezet worden op organisatieniveau en in een afdeling of een business unit.

In dit artikel willen de auteurs nagaan wat de mogelijke effecten zijn van de vergrijzende arbeidsmarkt op de arbeidsveiligheid in Nederland. Op basis daarvan worden conclusies getrokken over effectief leeftijdsbewust personeels beleid. De onderzoekers voerden hiervoor een statische analyse uit op gegevens over arbeidsongevallen in Nederland, demografische en persoonsvariabelen en werkkenmerken uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2005. Uit de resultaten blijkt onder andere dat het totale ongevallenpercentage arbeidsongevallen met verzuim daalt naarmate men ouder wordt. Het percentage arbeidsongevallen met verzuim langer dan 1 maand stijgt iets met leeftijd. Aangezien jongeren het hoogste risico lopen op een arbeidsongeval, zal een toename van het aantal oudere werknemers op de arbeidsmarkt een gunstig effect hebben op het totale aantal arbeidsongevallen in Nederland.

In 2003 is op initiatief van het Ministerie van SZW het programma versterking Arbobeleid Gevaarlijke Stoffen (VASt) van start gegaan. Beoogd werd de versterking van het bewustzijn van de risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen. Het programma VASt heeft de zelfwerkzaamheid van werkgevers en werknemers gestimuleerd en ondersteund met als doel een structurele verbetering van de arbeidsomstandigheden bij het werken met stoffen. In 2007 is het VASt-programma afgerond en geëvalueerd aan de hand van een eindmeting en een ‘opbrengstenanalyse’ (Bartels BV 2008). Dit rapport bevat de resultaten van de eindmeting onder circa 2.250 bedrijven. Met een vragenlijst is de ontwikkeling van de 6 indicatoren over het stoffenbeleid nagegaan. De vragenlijst is ook gebruikt tijdens de nulmeting in 2004 bij 1.700 bedrijven. Uit het onderzoek blijkt o.m. dat er vaker door leidinggevenden toezicht gehouden wordt bij het werken met stoffen en dat er meer afzuiginstallaties gebruikt worden. Dit gaat ten koste van het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. In bedrijven met een stoffenbeleid of VASt-actieve bedrijven stelt zo’n 68% dat sinds de afgelopen drie jaar in het bedrijf veiliger wordt gewerkt, vooral omdat persoonlijke beschermingsmiddelen beter worden gebruikt en werknemers zich beter aan de werkinstructies houden. Het leggen van een eenduidige relatie tussen het VASt-programma en de positieve trends in de ontwikkeling van het stoffenbeleid bij bedrijven is lastig.

In dit artikel willen de auteurs nagaan wat de mogelijke effecten zijn van de vergrijzende arbeidsmarkt op de arbeidsveiligheid in Nederland. Op basis daarvan worden conclusies getrokken over effectief leeftijdsbewust personeels beleid. De onderzoekers voerden hiervoor een statische analyse uit op gegevens over arbeidsongevallen in Nederland, demografische en persoonsvariabelen en werkkenmerken uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2005. Uit de resultaten blijkt onder andere dat het totale ongevallenpercentage arbeidsongevallen met verzuim daalt naarmate men ouder wordt. Het percentage arbeidsongevallen met verzuim langer dan 1 maand stijgt iets met leeftijd. Aangezien jongeren het hoogste risico lopen op een arbeidsongeval, zal een toename van het aantal oudere werknemers op de arbeidsmarkt een gunstig effect hebben op het totale aantal arbeidsongevallen in Nederland.

In 2003 is op initiatief van het Ministerie van SZW het programma versterking Arbobeleid Gevaarlijke Stoffen (VASt) van start gegaan. Beoogd werd de versterking van het bewustzijn van de risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen. Het programma VASt heeft de zelfwerkzaamheid van werkgevers en werknemers gestimuleerd en ondersteund met als doel een structurele verbetering van de arbeidsomstandigheden bij het werken met stoffen. In 2007 is het VASt-programma afgerond en geëvalueerd aan de hand van een eindmeting en een ‘opbrengstenanalyse’ (Bartels BV 2008). Dit rapport bevat de resultaten van de eindmeting onder circa 2.250 bedrijven. Met een vragenlijst is de ontwikkeling van de 6 indicatoren over het stoffenbeleid nagegaan. De vragenlijst is ook gebruikt tijdens de nulmeting in 2004 bij 1.700 bedrijven. Uit het onderzoek blijkt o.m. dat er vaker door leidinggevenden toezicht gehouden wordt bij het werken met stoffen en dat er meer afzuiginstallaties gebruikt worden. Dit gaat ten koste van het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. In bedrijven met een stoffenbeleid of VASt-actieve bedrijven stelt zo’n 68% dat sinds de afgelopen drie jaar in het bedrijf veiliger wordt gewerkt, vooral omdat persoonlijke beschermingsmiddelen beter worden gebruikt en werknemers zich beter aan de werkinstructies houden. Het leggen van een eenduidige relatie tussen het VASt-programma en de positieve trends in de ontwikkeling van het stoffenbeleid bij bedrijven is lastig.

Korte schets van de bijdrage aan het Europese Fit-to Fly project ( Early Warning Systems sensoren) van TNO Defensie en Veiligheid en hun eigen onderzoek naar fase-verschuiving van de slaap en strategisch gedoseerde slaapperioden. De eisen die een missie aan het personeel stelt, de verstoring van het biologische lichaamsritme en matige slaapfaciliteiten kunnen leiden tot slaapgebrek, op zijn beurt leidend tot ernstige vermoeidheid met nadelige effecten op fitheid, prestaties en alertheid als resultaat. Militaire operaties zijn 24-uurs activiteiten, waarbij vaak 's nachts moet worden gewerkt en overdag geslapen. De biologische lichaamsklok dicteert echter overdag ‘waken' en 's nachts ‘slapen'. De kwaliteit van de slaap wordt bovendien ongunstig beïnvloed door bedrijvigheid en lawaai in de omgeving en factoren als hitte of koude. Het doel van het TNO onderzoek is om de waakzaamheid en het functioneren te waarborgen, niet zozeer om de werkperiode te verlengen. Onder zocht is het nut van zogenoemde ‘power naps' – slaapperioden van minder dan 2 uur is, die men kan inlassen om weer voldoende energie op te doen – al bewezen bij verkeersvliegers. Het effect van zo'n kort slaapje is echter van korte duur en te beschouwen als noodmaatregel. De evaluatie van de voor- en nadelen van de stimulerende middelen modafinil en cafeïne is een ander onderdeel van het onderzoek.

Het huidige beleid van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is erop gericht dat werkgevers en werknemers, uitgaande van doelvoorschriften in de arboregelgeving, zelf invulling geven aan het bereiken van een veilige en gezonde werkomgeving. Deze ruimte voor maatwerk prikkelt de zelfwerkzaamheid en moet leiden tot effectiever arbobeleid op de werkvloer. Met de herziene Arbeidsomstandighedenwet 1998, wil het ministerie dit beleid versterken. Uit de Arbobalans 2005, een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in opdracht van het SZW, blijkt inderdaad dat veel werkgevers zelf het initiatief nemen om algemene maatregelen en/of maatregelen op specifieke arbeidsrisico’s te nemen. Dit heeft er mede toe bijgedragen dat zowel het verzuim als de instroom in de WAO zijn afgenomen. Maar uit de Arbobalans blijkt ook dat de blootstelling aan de meeste arborisico’s stabiliseert en dat meer werknemers dan in het verleden graag aanpassingen zouden zien in hun arbeidsomstandigheden. Vooral bij kleine bedrijven is dit het geval. Vernieuwing van het arbeidsomstandighedenbeleid is nodig om deze minder positieve trends om te buigen. Vergroting van zelfwerkzaamheid is dan het sleutelwoord. Een voorwaarde is dat sectoren en ondernemingen weten wat hun grootste arborisico’s zijn. Het publiceren in deze Arbobalans van trendmatige cijfers die zijn uitgesplitst op brancheniveau, draagt bij aan dat doel.

Dit rapport beschrijft de praktische aspecten van de implementatie van de Europese richtlijn voor beroepsmatige blootstelling aan bronnen van kunstmatige optische straling (Richtlijn 2006/25/EG). Het rapport is opgesteld om een beeld te krijgen waar kunstmatige bronnen van optische straling in Nederland voorkomen en met welke beheersmaatregelen men kan voldoen aan de richtlijn. Kunstmatige bronnen van optische straling kennen in veel verschillende branches toepassingen. Enkele voorbeelden zijn UV-en laserbehandelingen in de gezondheidszorg, lasprocessen in de metaalnijverheid en diverse droog-, desinfectie- en reinigingsprocessen in verschillende sectoren. Het rapport biedt een ook voor niet-deskundigen hanteerbaar overzicht van werksituaties waar men blootgesteld kan worden aan kunstmatige optische straling, met de eventuele maatregelen die men kan nemen om overschrijding van de EG-normen (en schade aan huid of ogen) te voorkomen. De onderzoekers geven aan dat in het algemeen de nu gebruikte persoonlijke beschermingsmiddelen voldoende zijn en voldoende worden gebruikt om schade bij werknemers (vooral aan de ogen) te voorkomen.

Uit TNO's "Arbeidssituatie survey" bleek dat in 2002 alleen in Nederland al bijna twee miljoen mensen met RSI-klachten rondlopen. In 2004 waren het er vrijwel evenveel. Dit artikel identificeert welke beroepsgroepen vooral getroffen worden, wat er tegen gedaan wordt en vergelijkt de Nederlandse cijfers met andere EU-landen. Vakmedia

Uit TNO's "Arbeidssituatie survey" bleek dat in 2002 alleen in Nederland al bijna twee miljoen mensen met RSI-klachten rondlopen. In 2004 waren het er vrijwel evenveel. Dit artikel identificeert welke beroepsgroepen vooral getroffen worden, wat er tegen gedaan wordt en vergelijkt de Nederlandse cijfers met andere EU-landen. Vakmedia

Het huidige beleid van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is erop gericht dat werkgevers en werknemers, uitgaande van doelvoorschriften in de arboregelgeving, zelf invulling geven aan het bereiken van een veilige en gezonde werkomgeving. Deze ruimte voor maatwerk prikkelt de zelfwerkzaamheid en moet leiden tot effectiever arbobeleid op de werkvloer. Met de herziene Arbeidsomstandighedenwet 1998, wil het ministerie dit beleid versterken. Uit de Arbobalans 2005, een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in opdracht van het SZW, blijkt inderdaad dat veel werkgevers zelf het initiatief nemen om algemene maatregelen en/of maatregelen op specifieke arbeidsrisico’s te nemen. Dit heeft er mede toe bijgedragen dat zowel het verzuim als de instroom in de WAO zijn afgenomen. Maar uit de Arbobalans blijkt ook dat de blootstelling aan de meeste arborisico’s stabiliseert en dat meer werknemers dan in het verleden graag aanpassingen zouden zien in hun arbeidsomstandigheden. Vooral bij kleine bedrijven is dit het geval. Vernieuwing van het arbeidsomstandighedenbeleid is nodig om deze minder positieve trends om te buigen. Vergroting van zelfwerkzaamheid is dan het sleutelwoord. Een voorwaarde is dat sectoren en ondernemingen weten wat hun grootste arborisico’s zijn. Het publiceren in deze Arbobalans van trendmatige cijfers die zijn uitgesplitst op brancheniveau, draagt bij aan dat doel.

Dit rapport beschrijft de praktische aspecten van de implementatie van de Europese richtlijn voor beroepsmatige blootstelling aan bronnen van kunstmatige optische straling (Richtlijn 2006/25/EG). Het rapport is opgesteld om een beeld te krijgen waar kunstmatige bronnen van optische straling in Nederland voorkomen en met welke beheersmaatregelen men kan voldoen aan de richtlijn. Kunstmatige bronnen van optische straling kennen in veel verschillende branches toepassingen. Enkele voorbeelden zijn UV-en laserbehandelingen in de gezondheidszorg, lasprocessen in de metaalnijverheid en diverse droog-, desinfectie- en reinigingsprocessen in verschillende sectoren. Het rapport biedt een ook voor niet-deskundigen hanteerbaar overzicht van werksituaties waar men blootgesteld kan worden aan kunstmatige optische straling, met de eventuele maatregelen die men kan nemen om overschrijding van de EG-normen (en schade aan huid of ogen) te voorkomen. De onderzoekers geven aan dat in het algemeen de nu gebruikte persoonlijke beschermingsmiddelen voldoende zijn en voldoende worden gebruikt om schade bij werknemers (vooral aan de ogen) te voorkomen.

Korte schets van de bijdrage aan het Europese Fit-to Fly project ( Early Warning Systems sensoren) van TNO Defensie en Veiligheid en hun eigen onderzoek naar fase-verschuiving van de slaap en strategisch gedoseerde slaapperioden. De eisen die een missie aan het personeel stelt, de verstoring van het biologische lichaamsritme en matige slaapfaciliteiten kunnen leiden tot slaapgebrek, op zijn beurt leidend tot ernstige vermoeidheid met nadelige effecten op fitheid, prestaties en alertheid als resultaat. Militaire operaties zijn 24-uurs activiteiten, waarbij vaak 's nachts moet worden gewerkt en overdag geslapen. De biologische lichaamsklok dicteert echter overdag ‘waken' en 's nachts ‘slapen'. De kwaliteit van de slaap wordt bovendien ongunstig beïnvloed door bedrijvigheid en lawaai in de omgeving en factoren als hitte of koude. Het doel van het TNO onderzoek is om de waakzaamheid en het functioneren te waarborgen, niet zozeer om de werkperiode te verlengen. Onder zocht is het nut van zogenoemde ‘power naps' – slaapperioden van minder dan 2 uur is, die men kan inlassen om weer voldoende energie op te doen – al bewezen bij verkeersvliegers. Het effect van zo'n kort slaapje is echter van korte duur en te beschouwen als noodmaatregel. De evaluatie van de voor- en nadelen van de stimulerende middelen modafinil en cafeïne is een ander onderdeel van het onderzoek.

De Stoffenmanager is een hulpmiddel voor het Midden- en Kleinbedrijf voor de omgang met gevaarlijke stoffen en preparaten. Het beoordeelt aard, mate, duur en frequentie van de blootstelling en genereert voor de ingevoerde handelingen een risico-overzicht. Versie 1.5 van de Stoffenmananger is te vinden op het Arbo Platform Nederland, aan de verbeterde versie 2.0 wordt gewerkt en het is de bedoeling dat er in de toekomst meer op maat gemaakte brancheversie zullen komen. Op dit moment zijn er circa 1900 geregistreerde gebruikers en wordt de site ongeveer 30 keer per dag bezocht. Of de Stoffenmanager de nieuwe standaard wordt, hangt af van de groei van het gebruik. Vakmedia

In december 2005 komen de nieuwe edities van de Naamlijst van houtige gewassen en de Naamlijst van vaste planten van PPO Bomen uit. Beide lijsten zijn fors uitgebreid

In NVVKinfo van december 2004 is een techniek voor veiligheidsanalyses beschreven. Met deze techniek kan de invloed van een aantal technische en organisatorische aspecten betreffende veiligheid worden vergeleken en gekwantificeerd. De resultaten kunnen worden gebruikt als input voor aanbevelingen over investeringsbeslissingen en voor de ontwikkeling van performance indicatoren op veiligheidsgebied. Op basis van deze indicatoren kan het management een gefundeerde beslissing nemen om het rendement van veiligheidsinvesteringen te vergroten. In deze aflevering wordt de techniek aan de hand van een praktijkvoorbeeld verder toegelicht. De Safety for Business Analysis (SBA; Bedrijfsveiligheidsanalyse) is in 2003 ingevoerd in een chemische productiefaciliteit.

Eén van de speerpunten van het Arboconvenant Ambulancezorg is het aanpakken van de psychische belasting als gevolg van werkdruk, agressie (geweld) en traumatische ervaringen (WAT). Hiervoor is een plan van aanpak opgesteld dat uit verschillende maatregelen bestaat, waaronder de ontwikkeling van het hiervoorliggende werkpakket. Het pakket moet organisaties op instellingniveau handvatten te bieden voor het bestrijden van WAT. Het instrument is toepasbaar voor alle (kantoor)functies in de ambulancesector en is te gebruiken door leidinggevenden en niet-leidinggevende medewerkers zonder dat verdere instructie noodzakelijk is. Ook staffunctionarissen zoals P&O en Arbocoördinatoren /Preventiemedewerkers, OR-leden, leden van BOT-teams (Bedrijfsopvangteams) of een bedrijfsarts kunnen gebruik maken van het werkpakket dat uit 2 delen bestaat. Het eerste deel bevat achtergrondinformatie over psychische belasting en over de randvoorwaarden die het aanpakken van psychische belasting tot een succes kunnen maken. In het tweede deel staan de instrumenten, waarin een aantal checklists en gespreksmodellen is opgenomen voor medewerkers en leidinggevenden Met deze instrumenten kunnen klachten en oorzaken van psychische belasting in kaart worden gebracht en oplossingsrichtingen bepaald.

Eén van de speerpunten van het Arboconvenant Ambulancezorg is het aanpakken van de psychische belasting als gevolg van werkdruk, agressie (geweld) en traumatische ervaringen (WAT). Hiervoor is een plan van aanpak opgesteld dat uit verschillende maatregelen bestaat, waaronder de ontwikkeling van het hiervoorliggende werkpakket. Het pakket moet organisaties op instellingniveau handvatten te bieden voor het bestrijden van WAT. Het instrument is toepasbaar voor alle (kantoor)functies in de ambulancesector en is te gebruiken door leidinggevenden en niet-leidinggevende medewerkers zonder dat verdere instructie noodzakelijk is. Ook staffunctionarissen zoals P&O en Arbocoördinatoren /Preventiemedewerkers, OR-leden, leden van BOT-teams (Bedrijfsopvangteams) of een bedrijfsarts kunnen gebruik maken van het werkpakket dat uit 2 delen bestaat. Het eerste deel bevat achtergrondinformatie over psychische belasting en over de randvoorwaarden die het aanpakken van psychische belasting tot een succes kunnen maken. In het tweede deel staan de instrumenten, waarin een aantal checklists en gespreksmodellen is opgenomen voor medewerkers en leidinggevenden Met deze instrumenten kunnen klachten en oorzaken van psychische belasting in kaart worden gebracht en oplossingsrichtingen bepaald.

In december 2005 komen de nieuwe edities van de Naamlijst van houtige gewassen en de Naamlijst van vaste planten van PPO Bomen uit. Beide lijsten zijn fors uitgebreid

Onderzoek in de bedrijfsgezondheidszorg is een zaak van vele partijen. Om tot succesvol onderzoek te komen zijn onderzoekers in de bedrijfsgezondheidszorg bijeengekomen om succes- en faalfactoren voor onderzoek in kaart te brengen. De bereidheid voor deelname aan onderzoek in de bedrijfsgezondheidszorg is groot, maar er dient voldaan te worden aan een aantal randvoorwaarden. De belangrijkste randvoorwaarden zijn: aansluiten bij onderzoeksvragen uit de praktijk en bij procedures in de praktijk om extra werkdruk te voorkomen, het aantal onderzoekshandelingen voor de bedrijfsarts en ondersteunend personeel te beperken, tegemoet te komen aan wensen van bedrijfsartsen, ondersteunend personeel en werkgevers, en zorg te dragen voor voldoende financiering van extra handelingen en interventies binnen het onderzoek. Naar aanleiding van de bijeenkomst en naar aanleiding van vergelijkbare ervaringen bij onderzoek binnen de huisartsgeneeskunde is een checklist voor werving van bedrijfsartsen voor deelname aan onderzoek opgesteld.

In NVVKinfo van december 2004 is een techniek voor veiligheidsanalyses beschreven. Met deze techniek kan de invloed van een aantal technische en organisatorische aspecten betreffende veiligheid worden vergeleken en gekwantificeerd. De resultaten kunnen worden gebruikt als input voor aanbevelingen over investeringsbeslissingen en voor de ontwikkeling van performance indicatoren op veiligheidsgebied. Op basis van deze indicatoren kan het management een gefundeerde beslissing nemen om het rendement van veiligheidsinvesteringen te vergroten. In deze aflevering wordt de techniek aan de hand van een praktijkvoorbeeld verder toegelicht. De Safety for Business Analysis (SBA; Bedrijfsveiligheidsanalyse) is in 2003 ingevoerd in een chemische productiefaciliteit.

De Stoffenmanager is een hulpmiddel voor het Midden- en Kleinbedrijf voor de omgang met gevaarlijke stoffen en preparaten. Het beoordeelt aard, mate, duur en frequentie van de blootstelling en genereert voor de ingevoerde handelingen een risico-overzicht. Versie 1.5 van de Stoffenmananger is te vinden op het Arbo Platform Nederland, aan de verbeterde versie 2.0 wordt gewerkt en het is de bedoeling dat er in de toekomst meer op maat gemaakte brancheversie zullen komen. Op dit moment zijn er circa 1900 geregistreerde gebruikers en wordt de site ongeveer 30 keer per dag bezocht. Of de Stoffenmanager de nieuwe standaard wordt, hangt af van de groei van het gebruik. Vakmedia

Het doel van de Preventie Leidraad is om structurele oplossingen te vinden voor concrete problemen in het werk, zodat de uitval van medewerkers als gevolg van stressklachten kan worden voorkomen. De Preventie Leidraad bestaat uit een gespreksprotocol voor een gesprek tussen een leidinggevende en een medewerker en richtlijnen voor het vinden van preventieve maatregelen. Met de informatie uit het gesprek leert het bedrijf hoe zij herhaling van uitval bij de medewerker en bij collega's in de toekomst kan voorkomen. Het instrument levert dus oplossingen op en blijft niet stilstaan bij het nalopen van problemen. Daarnaast levert de Preventie Leidraad informatie op die gebruikt kan worden om medewerkers (nog) beter in te zetten. Met de Preventie Leidraad kunnen de kosten van het verzuim (uitval en arbozorg, lagere administratieve en management lasten) worden verminderd en de baten (betere inzet van medewerkers) verhoogd. Als bijlage is de checklist gesprekken toegevoegd.

Het doel van de Preventie Leidraad is om structurele oplossingen te vinden voor concrete problemen in het werk, zodat de uitval van medewerkers als gevolg van stressklachten kan worden voorkomen. De Preventie Leidraad bestaat uit een gespreksprotocol voor een gesprek tussen een leidinggevende en een medewerker en richtlijnen voor het vinden van preventieve maatregelen. Met de informatie uit het gesprek leert het bedrijf hoe zij herhaling van uitval bij de medewerker en bij collega's in de toekomst kan voorkomen. Het instrument levert dus oplossingen op en blijft niet stilstaan bij het nalopen van problemen. Daarnaast levert de Preventie Leidraad informatie op die gebruikt kan worden om medewerkers (nog) beter in te zetten. Met de Preventie Leidraad kunnen de kosten van het verzuim (uitval en arbozorg, lagere administratieve en management lasten) worden verminderd en de baten (betere inzet van medewerkers) verhoogd. Als bijlage is de checklist gesprekken toegevoegd.

Massa-ontslag en grote afslankingsoperaties zijn tegenwoordig aan de orde van de dag. Alhoewel er in de Nederlandse praktijk redelijk netjes wordt afgeslankt, valt het nodige te verbeteren. Op basis van literatuuronderzoek en interviews met deskundigen worden daarom handreikingen gegeven aan organisaties om slimmer én rechtvaardiger af te slanken. Slim in die zin dat er een levensvatbare organisatie resteert en rechtvaardig in die zin dat werknemers eerlijke reorganisatieprocessen en –uitkomsten waarnemen. Er is een ‘checklist slim en rechtvaardig afslanken’ ontworpen, waarin wordt aanbevolen om in goede tijden een draaiboek afslanken te maken, om een strategisch lange-termijn perspectief te hanteren, om weloverwogen in specifieke onderdelen te snijden in plaats van met de kaasschaaf, om ontslag als laatste redmiddel te gebruiken, en om brede inzetbaarheid te creëren opdat ontslagprincipes als last-in-first-out overbodig worden. Voorts wordt redelijke uitkomstrechtvaardigheid en hoge procedurele rechtvaardigheid aanbevolen, alsmede zorgvuldige communicatie, werknemers betrekken bij de reorganisatie en zowel vertrekkers als blijvers goed begeleiden.

Risico is een algemeen bekend begrip. In de media verschijnen regelmatig berichten over veiligheid en de risico's die mensen lopen. Deze uitgave geeft nadere uitleg over de begrippen risico en risicoanalyse. Het richt zich vooral op het risico dat mensen lopen wanneer ze in de buurt wonen van bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken. Maar ook wordt de link gelegd met het risico dat mensen lopen tijdens het uitoefenen van hun werk. In het tweede deel wordt nader ingegaan op de uitvoering van een risicoanalyse voor industriële risico's, in het bijzonder de kwantitatieve risicoanalyse (QRA).

In de vleessector zijn ruim 27.000 mensen werkzaam. De sector bestaat relatief gezien voor een groot gedeelte uit kleine bedrijven met veel lage- en ongeschoolde functies. Voor de voedingsindustrie in het algemeen heeft de zorg voor kwaliteit van het product een zeer hoge prioriteit. Daardoor heeft de aandacht voor arbozorg vaak een veel lagere prioriteit. Verzuim door ongevallen op het werk maakt ongeveer 10% uit van het totaal aantal verzuimgevallen in de vleesverwerkende industrie. Veel van de ongevallen worden veroorzaakt door snijden, vallen en stoten. Andere risico's zijn infecties door contact met besmette dieren of dierlijke producten, koudebelasting en lawaaioverlast. Er is een geïntegreerd pakket aan maatregelen afgesproken, gericht op preventie en terugdringing van ziekteverzuim. Werkgevers en werknemers hebben kaders afgesproken voor het contracteren van reïntegratiebedrijven in het kader van de Wet Poortwachter (Opdrachtgeverschap). Er overeenstemming bereikt over een convenant regulering flexibele arbeid vleessector.

TNO Arbeid verstaat onder 'slimmer werken' met een minimum aan inspanning een maximum aan resultaat bereiken, waarbij medewerkers gevrijwaard blijven van gezondheidsrisico's als stress en RSI en waarbij zij zich blijvend kunnen ontwikkelen. Dat is goed voor productiviteit, innovativiteit en gezondheid. In dit boek worden vijf praktijkvoorbeelden beschreven van profit en non-profit organisaties (ziekenhuis, middelbare school, horecabedrijf, assemblagebedrijf, autoindustrie) die 'slim werken'. Achterin het boek is een quick scan opgenomen.

De zorg voor veiligheid en gezonde arbeidsomstandigheden is primair de verantwoordelijkheid van werkgevers. In de Arbowet is echter bepaald dat bij het totstandkomen van het Arbobeleid nauw moet worden samengewerkt met de werknemers. In grote bedrijven krijgt dat meestal vorm via de ondernemingsraad. Men kan zich afvragen of die samenwerking met de OR wel iets oplevert. Deze kwestie wordt uitvoerig behandeld in het recent verschenen proefschrift van de auteur "Het Arbo-effect van medezeggenschap". In zijn dissertatie is sprake van een positief verband. Opvallend genoeg wordt de zwaarste OR-bevoegdheid op Arbogebied, te weten het instemmingsrecht, in veertig procent van de bedrijven met voeten getreden.

TNO Preventie en Gezondheid heeft voor Defensie een Health Monitoring Instrument (HMI) ontwikkeld, waarbij ernaar gestreefd is een compacte vragenlijst op te stellen die een indicatie geeft van de algemene gezondheid van militair. Dit instrument wordt zes maanden na het einde van uitzending gebruikt en een deel van de vragen is expliciet gericht op deze uitzending. Per cluster van gezondheidsindicatoren zijn normen opgesteld die een algemeen gezondheidsprofiel met bijbehorende risicoscore opleveren. De rapportage kan automatisch verwerkt worden. Bij een score van 4 of hoger verdient het aanbeveling na te gaan of (intensivering van) nazorg ten behoeve van de betrokken militair wenselijk is. Uit het verkennende onderzoek is gebleken dat aanvulling van de Psycho-Sociale vragenlijst met de HMI-lijst leidt tot vergroting vande groep die in aanmerking komt voor individuele nazorg.

Uit de in 2002 bij gemeenten gehouden nulmeting arbeidsrisico's blijkt dat de omvang van het probleem Repetitive Strain Injuries (RSI) groot is. Bijna de helft van de medewerkers zegt gezondheidsklachten te hebben aan nek, schouder, pols, hand of elleboog. Die klachten komen niet alleen voor in kantoorfuncties, maar ook buitendienstmedewerkers maken er melding van. Hier ligt een belangrijke uitdaging voor gemeenten. Dit werkboek wil een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de maatregelen die genomen kunnen worden om RSI te voorkomen. Naast een overzicht van mogelijke maatregelen gebaseerd op de huidige stand van wetenschap en techniek, wordt een stappenplan gepresenteerd hoe een RSI-aanpak opgezet kan worden. Voor de ondernemingsraad is een checklist RSI-beleid opgenomen. Het werkboek RSI maakt deel uit van een reeks van vijf werkboeken over de aanpak van de arbeidsrisico's RSI, werkdruk, fysieke belasting en agressie en geweld, genoemd in het Arboconvenant Gemeenten.

Dit werkboek is bedoeld voor personen binnen gemeentelijke organisaties die een initiërende, beleidsvormende of controlerende taak hebben op het gebied van arbeidsomstandigheden. Het boek beoogt handvatten te geven om de problemen ontstaan door fysieke belasting te herkennen, te weten welke grenzen daarvoor gelden en te helpen bij het kiezen van maatregelen om problemen op dit terrein op te lossen. Na een inleiding wordt in hoofdstuk 2 beschreven hoe de arborisico's op het gebied van fysieke belasting bij gemeenten kunt herkennen. Hoofdstuk 3 gaat over het beoordelen van situaties van lichamelijke belasting aan de hand van wet- en regelgeving en praktijknormen. Hoofdstuk 4 bevat informatie over mogelijke maatregelen. Hoofdstuk 5 beschrijft hoe een stapsgewijze aanpak de meeste kans op een blijvend resultaat biedt bij het implementeren van beleid op dit gebied. Hoofdstuk 6 gaat in op de wijze waarop de OR een positieve bijdrage kan leveren. Omdat leeftijdsbewust personeelsbeleid kan helpen bij het tegengaan van duurbelasting, wordt dit thematisch wat afwijkende onderwerp apart behandeld in hoofdstuk 7. Het werkboek eindigt met literatuur- en internetverwijzingen.

Uit de in 2002 bij gemeenten gehouden nulmeting arbeidsrisico's blijkt dat de omvang van het probleem Repetitive Strain Injuries (RSI) groot is. Bijna de helft van de medewerkers zegt gezondheidsklachten te hebben aan nek, schouder, pols, hand of elleboog. Die klachten komen niet alleen voor in kantoorfuncties, maar ook buitendienstmedewerkers maken er melding van. Hier ligt een belangrijke uitdaging voor gemeenten. Dit werkboek wil een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de maatregelen die genomen kunnen worden om RSI te voorkomen. Naast een overzicht van mogelijke maatregelen gebaseerd op de huidige stand van wetenschap en techniek, wordt een stappenplan gepresenteerd hoe een RSI-aanpak opgezet kan worden. Voor de ondernemingsraad is een checklist RSI-beleid opgenomen. Het werkboek RSI maakt deel uit van een reeks van vijf werkboeken over de aanpak van de arbeidsrisico's RSI, werkdruk, fysieke belasting en agressie en geweld, genoemd in het Arboconvenant Gemeenten.