Search

Dit rapport beschrijft het onderzoek dat in 1996 werd verricht naar het voorkomen van ochratoxine A in diverse typen mengvoeders en granen bestemd voor dierlijke consumptie. De betreffende partijen waren bestemd voor de Nederlandse markt. De monsters waren over het gehele land genomen en bestonden uit diverse typen mengvoeders voor slachtkuikens of mestvarkens en granen (binnenlandse en importgranen). Het hoogste gehalte aan ochratoxine A werd in een monster binnenlandse gerst gevonden (33 mug/kg). Vergeleken met het vorig onderzoek in de jaren 1992-1995, zijn de verschillen in besmetting gering en is er geen reden tot zorg. Daarom is het monitoring programma voor ochratoxine A in mengvoeders en granen niet voortgezet in 1997. Met het oog op voorgestelde regelgeving voor ochratoxine A binnen de EU is het wellicht toch verstandig om de besmetting van mengvoeders en granen met ochratoxine A in de komende jaren te blijven volgen, zij het op een minder frequente basis, b.v. eens in de 3 a 4 jaar.

Gedurende een periode van 3 jaar (eind 1990 tot eind 1993) is onderzoek verricht naar het voorkomen van aflatoxine B1 in diverse typen veevoeders. De monsters waren over het gehele land genomen en afkomstig van partijen bestemd voor melkvee (283 monsters), mestrunderen (37 monsters), slachtkuikens (32 monsters) en mestvarkens (36 monsters). In ca. 50% van alle monsters was aflatoxine B1 aantoonbaar in gehalten boven 1 mug/kg. Het gemiddelde gehalte aan aflatoxine B1 schommelde rond de 1-2 mug/kg. De mediane waarden lagen rond de 1 mug/kg en de 90e percentiel waarden schommelden rond de 2-3 mug/kg. Uitzondering hierop vormde de groep voeders voor mestrunderen, waarvoor de gemiddelde waarde voor het aflatoxine B1 gehalte op 2,5 mug/kg uitkwam, de mediane waarde op 1,9 mug/kg en de 90e percentiel waarde op 6,3 mug/kg. Overschrijdingen van de in de EU-richtlijn vastgelegde toleranties deden zich vrijwel nergens voor. Kennelijk slaagt de Nederlandse veevoeder industrie er in het aflatoxine B1 probleem goed te beheersen.

In 1994 is door 123 vrijwilligers elk een duplicaat verzameld van hun voeding inclusief drank en drinkwater. De deelnemers aan deze studie zijn via een quota-steekproef geselecteerd door het voedings-enquetebureau AGB Fresh Foods in een gebied met een straal van circa 50 km rond Bilthoven en vormen een afspiegeling van de Nederlandse bevolking van 18-74 jaar. De studie is uitgevoerd in twee onderzoeksessies van telkens een week beginnend op maandag en eindigend op de daaropvolgende zondag. De eerste onderzoeksessie vond plaats in maart 1994, de tweede in september daaropvolgend. In maart namen 31 mannen en 31 vrouwen deel, in september waren dat 29 mannen en 32 vrouwen. De gemiddelde leeftijd van alle deelnemers was 44 jaar, het gemiddelde lichaamswicht 75 kg. De samenstelling van de quota-steekproef sluit zeer goed aan bij die van de 24-uurs duplicaat voeding studie uitgevoerd in 1984/1985 waaraan 110 vrijwilligers deelnamen. Het gemiddelde gewicht van de verzamelde monsters duplicaat 24-uurs voeding was 2603 gram, bereik 1491 tot 4449 gram. Door de vrouwen (N=63) werd gemiddeld 2452 gram totaal dieet verzameld met een bereik van 1491 tot 4160 gram. Deze getallen waren voor mannen (N=60) res-pectievelijk 2761 gram en 1639 tot 4449 gram. Een invloed van het seizoen op de gemiddeld verzamelde hoeveelheid voeding werd niet geconstateerd. Na het homogeniseren is elk verzamelmonster gesplitst in meerdere deelporties en is per verzamelmonster een portie van ca. 1 kg gevriesdroogd. Ten opzichte van het duplicaat 24-uurs voeding onderzoek 1984/1985 werd nu gemiddeld 16,5% meer voeding verzameld. De deelnemers aan de 1994 studie waren echter gemiddeld 5 kg zwaarder dan die in 1984/1985.

In het voor- en najaar van 1994 hebben 123 respondenten deelgenomen aan een duplicaat voedingenonderzoek. Elke respondent verzamelde een duplicaat van zijn voeding, inclusief drank en drinkwater, in een aaneengesloten periode van 24 uur. Voor het bepalen van de sterolen is een gaschromatografische methode ontwikkeld en gevalideerd. De sterolen in het cyclohexaanextract werden bepaald met behulp van GCGC met FID detectie. Gevriesdroogde deelmonsters zijn onderzocht op het gehalte aan cholesterol, coprosterol, brassicasterol, campesterol, stigmasterol en beta-sitosterol. De gemiddelde inname aan cholesterol bedroeg 202 mg/persoon/dag, aan brassicasterol 1 mg/persoon/dag, aan campesterol 27 mg/persoon/dag, aan stigmasterol 15 mg/persoon/dag en aan beta-sitosterol 102 mg/persoon/dag. Coprosterol is in geen enkel monster aangetoond. De gemiddelde inname aan plantsterolen bedroeg 146 mg/persoon/dag en de gemiddelde totale inname aan sterolen was 348 mg/persoon/dag. Van 32 respondenten was de cholesterolinname hoger dan de huidige aanbeveling van de Voedingsraad van maximaal 33 mg/MJ. De gemiddelde inname aan cholesterol bleef met 25 mg/MJ echter onder deze aanbeveling. De nu bepaalde totale inname aan sterolen kwam goed overeen met de in het 24-uurs duplicaatvoedingenonderzoek van 1984/1985 gevonden inname. Wordt de inname aan sterolen uitgedrukt per energie-eenheid, dan komen de resultaten van de studie goed overeen met die van onderzoeken gebaseerd op Voedselconsumptiepeiling (VCP) en het Market Basket onderzoek.

In 1995 werd onderzoek verricht naar het voorkomen van ochratoxine A in granen bestemd voor menselijke consumptie en in diverse typen mengvoeders en granen bestemd voor dierlijke consumptie. De betreffende partijen waren bestemd voor de Nederlandse markt. De monsters voor menselijke consumptie waren binnenlandse granen en importgranen afkomstig van een grote leverancier voor bakkerijgrondstoffen. In een van de 31 monsters werd ochratoxine A aangetroffen. Dit monster had een gehalte van 8,7 mug/kg. De monsters voor diervoeding waren over het gehele land genomen en bestonden uit diverse typen mengvoeders voor slachtkuikens of mestvarkens en granen (binnenlandse en importgranen). In 5 van de 20 monsters veevoer voor slachtkuikens (25%) en in 7 van de 49 monsters mengvoer voor mestvarkens (14%) was ochratoxine A aantoonbaar (>1,0 mug/kg). De maximum gehalten bedroegen 3,9 resp. 4,1 mug/kg. De monsters voeder-granen bestonden uit diverse binnenlandse granen en importgranen. In 4 van de 20 onderzochte monsters voeder-granen (20%) en in 2 van de 6 monsters importgranen (33%) was ochratoxine A aantoonbaar (>1,0 mug/kg). Het hoogste gehalte werd aangetroffen in een monster binnenlandse tarwe (65 mug/kg). De resultaten geven geen reden tot zorg. Met het oog op voorgestelde regelgeving voor ochratoxine A in granen binnen de EU is het wellicht toch verstandig de besmetting van mengvoeders en granen met ochratoxine A de komende jaren te blijven volgen.

Gedurende het in 1995 uitgevoerde bewakingsonderzoek 'bijzondere slachtplaatsen' werden 199 monsters urine onderzocht op de aanwezigheid van residuen van anabole steroiden en beta-agonisten, 93 monsters runderoog op beta-agonisten, 50 monsters niervet op gestagenen en 63 monsters nier op tranquillizers. In een monster urine werd clenbuterol aangetroffen en in een monster nier de tranquillizer xylazine. In geen van de overige monsters konden residuen van een van de gezochte verbindingen worden aangetoond. Gevonden werd dat in 2 van de 604 onderzochte monsters (afkomstig van 405 dieren) residuen aan beta-agonisten of tranquillizers werden aangetroffen.

Onderzoek van 46 kant-en-klaar maaltijden, waarvan 32 van het type vakantiemaaltijd en 14 van het koelverse type, op gehalte aan ijzer, selenium, natrium en kalium. De vakantie maaltijden bevatten gemiddeld 33,9 mg/kg ijzer, 122 mug/kg selenium, 10,9 g/kg natrium en 8,8 g/kg kalium. Voor de koelverse maaltijden zijn deze gehalten 8,3 mg/kg ijzer, 46 mug/kg selenium, 4,0 g/kg natrium en 1,7 g/kg kalium. Per type maaltijd is er gemiddeld nauwelijks verschil in hoeveelheid ijzer en kalium per portie. Koelverse maaltijden bevatten daarentegen per portie gemiddeld 60 % meer selenium en natrium dan porties vakantie maaltijd. Bij consumptie van een gemiddeld "warme maaltijd vervangend" produkt wordt per portie meer dan 60% ingenomen van de volgens voedingsdeskundigen verantwoorde hoeveelheid keukenzout per dag. De molaire natrium/kalium-verhouding van de kant-en-klaar maaltijden is gemiddeld 3,6 en varieert van 0,4-12,7. Zowel een hoge keukenzoutinname als een natrium/kalium-verhouding groter dan 1 worden beschouwd als potentieel risicoverhogende factoren voor het optreden van hypertensie. Een gemiddelde portie van de bestudeerde kant-en-klaar maaltijd bevat te veel keukenzout en te weinig van de hier bepaalde voedingsstoffen. Dit weinig positieve oordeel sluit aan bij dat van consumentenorganisaties die recent dit soort produkt eveneens onderzochten. De verantwoordelijke gezondheidsinstanties wordt dringend aanbevolen afspraken te maken met de fabrikanten van deze produkten over een minimum kwantiteit en voedingskundige kwaliteit per portie kant-en-klaar maaltijd.

Ten behoeve van bewakingsonderzoek naar het voorkomen van residuen van het diergeneesmiddel ivermectine werd een analysemethode op basis van vloeistofchromatografie operationeel gemaakt. Op het niveau van de laagste thans geldende Maximale Residu Limiet (MRL) van 15 mug/kg voor lever bleek de herhaalbaarheid van de methode, uitgedrukt als relatieve standaarddeviatie, 10% (9 vrijheidsgraden (vhg)) terwijl de binnen laboratorium reproduceerbaarheid, eveneens uigedrukt als relatieve standaarddeviatie, 6% (vhg 2) bedroeg.Met de methode werden 107 monsters lever, afkomstig van kalveren, volwassen runderen, paarden, schapen, varkens (o.a. zeugen), geiten en een bok onderzocht. In vier monsters werd ivermectine aangetoond. In drie gevallen was het gehalte echter minder dan 15 mug/kg (rund (1), schaap (1) en zeug (1)). In een monster, afkomstig van een schaap, werd 54 mug/kg aangetroffen.De MRL voor monsters lever afkomstig van schapen, varkens en paarden bedraagt 15 mug/kg, voor runderen 40 mug/kg. Het aantal positieve, dat wil zeggen de MRL overschrijdende, monsters bedroeg derhalve slechts 1 (ca. 1%). Hoewel dit percentage niet verontrustend is, is herhaling van dit onderzoek over 3 jaar gewenst. De aard van de analysemethode maakt dat de hiervoor benodigde analytische capaciteit slechts beperkt is.

Gedurende het in 1994 uitgevoerde bewakingsonderzoek 'bijzondere slachtplaatsen' werden 196 monsters lever en 147 monsters urine onderzocht op de aanwezigheid van residuen van beta-agonisten, 197 monsters niervet werden onderzocht op de aanwezigheid van gestagenen en 141 monsters nier onderzocht op de aanwezigheid van tranquillizers. In geen van de onderzochte monsters urine en lever werden beta-agonisten aangetoond.Van de onderzochte monsters niervet werd in een geval het gestageen medroxyprogesteron(acetaat) aangetroffen, in alle overige onderzochte monsters niervet werden geen gestagenen aangetoond. Van de onderzochte monsters nier zijn in acht gevallen residuen van tranquillizers of carazolol aangetroffen. Acepromazine was de meest voorko-mende tranquillizer, azaperol/a-zaperon en xylazine werden eenmaal aangetroffen. In een geval werd de beta-blokker carazolol aangetroffen. Op basis van de resultaten is geadviseerd om in 1995 het onderzoek op beta-agonisten voort te zetten maar een andere matrix, namelijk retina te onderzoeken. Dit vanwege het feit dat de halfwaardetijd van beta-agonisten in retina langer is dan voor urine en lever. Het onderzoek op gestagenen en tranquillizers dient te worden voortgezet. Tevens werd aanbevolen om de aandacht in 1995 meer te richten op de anabole steroiden m.n. boldenon, methylboldenon, methyltestosteron en chloortestosteronacetaat.

Gedurende een periode van 2 jaren (juni 1992 - juni 1994) werd er onderzoek verricht naar het voorkomen van ochratoxine A in diverse typen veevoeders. De monsters waren over het gehele land genomen en afkomstig van partijen bestemd voor slachtkuikens (53 monsters) en mestvarkens (129 monsters). In 11% van de onderzochte monsters pluimveevoer en in slechts 2% van de monsters varkensvoer bleek ochratoxine A bepaalbaar in gehalten boven 1,5 mug/kg. De resultaten zijn bemoedigend, zeker als men ze vergelijkt met waarden uit de literatuur van recent onderzoek verricht in andere landen binnen de Europese Unie. Bovendien liggen de gevonden waarden ver beneden de toleranties die gehanteerd worden in landen die regelgeving op dit terrein kennen.

Gedurende het in 1996 uitgevoerde bewakings- onderzoek 'bijzondere slachtplaatsen' werden 75 monsters urine onderzocht op de aanwezigheid van residuen van anabole steroiden en beta-agonisten. Er werden eveneens 34 monsters runderoog (retina) en 40 monsters lever op residuen van beta-agonisten onderzocht. Verder werden 50 monsters niervet op residuen van gestagenen en 11 monsters nier op residuen van tranquillizers onderzocht. In een monster urine werd clenbuterol aangetroffen en de aanwezigheid hiervan kon in het bijbehorende monster lever worden bevestigd. In geen van de overige monsters konden residuen van een van de gezochte verbindingen worden aangetoond. De 245 onderzochten monsters (afkomstig van 75+34+11=120 dieren) residuen van een der gezochte verbindingen kon worden aangetoond. Een steekproef van vijftig monsters niervet werd onderzocht op de aanwezigheid van gestagenen.

Een beperkt ringonderzoek werd uitgevoerd voor cadmium in monsters gehomogeniseerde kalvernieren en het gevriesdroogde referentiemateriaal SRM 1577 "Bovine Liver" waarvan het cadmiumgehalte is gecertificeerd. Deelnemers aan dit onderzoek waren het laboratorium van Denkavit Nederland BV te Voorthuizen, de Inspectie Gezondheidsbescherming (IGB) te Amsterdam en het Laboratorium voor Analytisch Residu-onderzoek (ARO) van het RIVM. Aanleiding voor dit onderzoek waren de grote twijfels die waren gerezen bij de Veterinaire Inspectie (VI) en de Veterinaire Hoofdinspectie (VHI) over de kwaliteit van de cadmium metingen in kalvernieren waarbij sprake was van verschillen oplopend tot een factor 10 gemeten door laboratoria voor nieren van hetzelfde slachtdier. De drie deelnemers aan het ringonderzoek voerden duplo-bepalingen uit voor vijf kalvernier homogenisaten en het referentiemateriaal SRM 1577. Uit de gerapporteerde duplo-resultaten blijkt dat er geen significant verschil is tussen de cadmiumgehalten gerapporteerd door de drie laboratoria. Wel is de herhaalbaarheid en de nauwkeurigheid van de meetresultaten van een laboratorium iets minder dan die der andere twee. Op grond van de inmiddels beschikbaar gekomen aanvullende gegevens en correspondentie wordt geconcludeerd dat de uitspraak dat "de meetresultaten voor het cadmiumgehalte van kalvernieren gemeten door laboratoria tot een factor 10 kunnen verschillen" onjuist is en vermoedelijk berust op een misverstand.

In het voor- en najaar van 1994 zijn door 123 respondenten duplicaten verzameld van alle geconsumeerde voeding. Elke respondent verzamelde een duplicaat van zijn voeding, inclusief drank en drinkwater, in een aaneengesloten periode van 24 uur. Gevriesdroogde deelporties van de verzamelde 123 monsters duplicaat 24-uurs voeding zijn onderzocht op nitriet- en nitraatgehalte en hieruit is de nitriet- en nitraatinname per persoon en per dag berekend. Voor het bepalen van nitriet en nitraat is een HPIC/UV-methode ontwikkeld en gevalideerd. Het monster werd verdund met water, onteiwit met Carrez-reagentia, chromatografisch gezuiverd over een SPE C18-kolom en vervolgens gechromatografeerd over een analytische ionenwisselaarkolom en gedetecteerd bij 208 nm. Voor alle deelnemers was de mediaan van de nitrietinname 0,1 mg/persoon/dag en de gemiddelde nitraatinname 80 mg/persoon/dag. Zowel de gemeten nitriet- als nitraatinname is groter dan die gemeten in de 1984/1985 duplicaat 24-uurs voedingstudie. De nitrietbelasting is in het algemeen laag met slechts 7 respondenten met een inname van meer dan 10% van de ADI van 0,13 mg nitriet/kg lichaamsgewicht. Van 23 deelnemers is de nitraatbelasting groter dan 50% van de ADI van 3,67 mg nitraat/kg lichaamsgewicht. In 1 geval wordt de nitriet ADI overschreden en in 5 gevallen die voor nitraat. Een nitraatinname van meer dan 50% van de ADI komt, bij een endogene conversie van gemiddeld 6,5% nitraat naar nitriet, overeen met een potentiele endogene nitrietbelasting van 0,12 mg /kg lichaamsgewicht. Gebleken is dat bladgroente de grootste bijdrage levert aan de nitraatinname. Verrassend is echter dat ook sperziebonen hieraan aanzienlijk kunnen bijdragen.

Dit rapport beschrijft de ontwikkeling en de prestatiekenmerken van de HPIC/UV methode die voor het bepalen van nitriet en nitraat concentraties in bloedplasma is ontwikkeld en gevalideerd. Bij de ontwikkelde methode wordt het monster bloedplasma onteiwit met methanol. Na centrifugeren wordt het supernatant verdund met water en chromatografisch gezuiverd over een SPE C18-kolom. Vervolgens wordt het nitriet- en nitraatgehalte bepaald met behulp van HPIC en UV-detectie bij 208 nm. De terugwinning voor nitriet is gemiddeld 97% (N=25) en voor nitraat gemiddeld 100% (N=25). De bepaalbaarheidsgrens voor nitriet is 0,3 mg/kg bloedplasma en voor nitraat 2 mg/kg bloedplasma.

Ten behoeve van bewakingsonderzoek werd onderzoek verricht naar de aanwezigheid van residuen van deze stoffen met groeibevorderende werking in monsters niervet. Daar het gebruik van genoemde stoffen voor dit doel niet is toegestaan geldt geen Maximale Residue Limiet (MRL). Vanwege het feit dat bestaande analysemethode arbeids- en tijdsintensief is, werd een nieuwe methode op basis van vaste fase extractie, gas chromatografische scheiding en massaspectrometrische detectie ontwikkeld. De binnen- laboratorium reproduceerbaarheid op het concentratie niveau van 2mug/kg (geaddeerd) bedroeg voor medroxyprogesteron-acetaat, megestrol-acetaat en melengestrol-acetaat respectievelijk 19%, 14% en 18%. Voor chloormadinon-acetaat is vanwege het ontbreken van een interne standaard alleen semi-kwantitatief onderzoek verricht. 197 monsters niervet werden met behulp van de ontwikkelde methode geanalyseerd, een monster (0.5%) werd positief bevonden op medroxyprogestron-acetaat. De aanwezigheid werd bevestigd op basis van de vier karakteristieke ionen. De concentratie aan medroxyprogesteron-acetaat bedroeg ca 2mug/kg.

Gedurende het in 1997 uitgevoerde bewakingsonderzoek "bijzondere slachtplaatsen" werden 61 monsters urine,16 monsters huid, 16 monsters vlees en 13 monsters mest onderzocht op de aanwezigheid van anabole steroiden en 16 monsters vet werden onderzocht op de aanwezigheid van gestagenen. Tevens werden er 83 monsters varkens- en runderoog (retina) en 61 monsters urine op residuen van beta-agonisten onderzocht. Tenslotte werden 20 monsters schildklier op residuen van thyreostatica onderzocht. De monsters waren afkomstig van 119 dieren, van sommige dieren werden meerdere weefsels bemonsterd. In een dier werden residuen van de beta-agonisten clenbuterol en broombuterol aangetroffen. In twee dieren werden residuen van alleen clenbuterol aangetroffen. In een dier werden residuen van het thyreostaticum tapazol aangetroffen en in een dier werden residuen van het anabolicum ethinylestradiol aangetroffen. Van de 119 gecontroleerde dieren in dit bewakingsonderzoek werden in 5 dieren (4%) residuen van een of meerdere groeibevorderende stoffen gevonden.

Dit rapport beschrijft een snelle vloeistofchromatografische methode voor de bepaling van glycyrrhetinezuur in monsters humaan plasma. Na denaturatie van de plasma-eiwitten door toevoegen van ureum, wordt het glycyrrhetinezuur uit plasma geextraheerd met ionpaar vaste-fase extractie. Het glycyrrhetinezuur wordt van de plasma componenten gescheiden met isocratische hoge-druk vloeistofchromatografie (UV-absorptie bij 248 nm). De detectielimiet bedraagt 0,23 mg/l en de bepaalbaarheidsgrens 0,38 mg/l. De extractie-opbrengsten (gemiddelde (n=15) +- S.D.) voor de concentraties van 0,36 ; 0,9 en 1,8 mg/l zijn respectievelijk (78 +- 39)%, (71 +- 17)% en (86 +- 10)%. De methode is toegepast bij de analyse van 577 plasma monsters afkomstig van menselijke vrijwilligers die deelnamen aan een onderzoek ter bepaling van het no-effect level voor glycyrrhizine inname.

Orienterend onderzoek is uitgevoerd naar de bruikbaarheid van vloeistofchromatografie met infraroodspectrometrische detectie voor de bevestigingsanalyse van het cocciodio-staticum Nicarbazine in afmestvoer voor pluimvee. Een methode is ontwikkeld gebaseerd op identificatie van de actieve component van Nicarbazine, het 4,4'-Dinitro-carbanilide (DNC). Het principe van de bepaling is concentratie van het monster op een voorkolom gevolgd door kolomschakeling en 'back-flush' gradient-elutie over een capillaire analytische kolom. IR-detectie vindt plaats na eliminatie van de mobiele fase en depositie van de gescheiden componenten op een IR transparant medium met behulp van een vernevelingsinterface. De identificatiegrens van DNC in monsters wordt geschat op 40 tot 60 ng geinjecteerd, afhankelijk van de matrix. Dit komt overeen met circa 1 mg/kg ( 1 ppm) in het oorspronkelijke materiaal.

Uit de studie in de periode 1990-1994 waarvan de gehalten aan het coccidiostaticum nicarbazine uit materialen als maaginhoud, afmestvoer, strooisel, vlees en lever van vleeskuikens en ander consumptiegevogelte werden gemeten, werd geconcludeerd dat zowel recirculatie van nicarbazine als versleping ('carry over') van nicarbazine tijdens de productie van nicarbazine vrij veevoeder een bijdrage leveren aan het nicarbazinegehalte zoals dat in monsters maaginhoud werd aangetroffen. Op grond van een kobalt-nicarbazine proef die de bijdrage van de versleping kwantificeert kan geconcludeerd worden dat de productie van afmestvoer na startvoer voor de residueproblematiek een knelpunt is. Met name de perslijn draagt hiertoe in grote mate bij. De verslepingspercentages voor nicarbazine en kobalt zijn in deze proef vergelijkbaar. Het verslepingspercentage van kobalt kan gehanteerd worden voor nicarbazine. De concentratie nicarbazine in de eerste en tweede partij afmestvoer na de productie van startvoer met nicarbazine toevoeging is nog aanzienlijk. Het is derhalve noodzakelijk om na een charge startvoer eerst enkele spoelcharges te produceren alvorens afmestvoer geproduceerd wordt.

In de periode 1990-1994 zijn gehalten aan nicarbazine gemeten in materialen als maaginhoud, afmestvoer, strooisel, vlees en lever van vleeskuikens en ander consumptiegevogelte. Uit deze onderzoeken bleek dat maaginhoud, afmestvoer en strooisel veelal aanzienlijke concentraties aan nicarbazine bevatten, hoewel in het laatste jaar van meten (1994) een behoorlijke concentratiedaling van nicarbazine in maaginhoud heeft plaatsgevonden. Voor het afmestvoer was dit resultaat onverwacht omdat dit, gezien de wachttermijn, geacht werd nicarbazinevrij te zijn ten tijde van het afmesten. Verantwoordelijk voor het vinden van nicarbazine in de monsters maaginhoud is waarschijnlijk het nicarbazine, via de mest in het strooisel gekomen, dat vervolgens weer door het vleeskuiken kan worden opgenomen. Ook wordt een bijdrage geleverd door het afmestvoer indien dat niet nicarbazine vrij was. Een correlatie tussen het nicarbazine gehalte in monsters lever en monsters maaginhoud werd aangetoond. De gevonden gehalten in monsters lever waren ca. een factor 50 hoger dan in vlees. De rol van het productieproces van het afmestvoer is hierbij het onderwerp van separaat onderzoek.

Twee series babyvoedingsmiddelen bereid op basis van melkproducten werden onderzocht op het voorkomen van aflatoxine M1. 46 monsters waren verzameld in de maand september 1989 en 34 monsters waren verzameld in de periode februari - maart 1994. Een nieuwe HPLC analysemethode, waarin extracten worden gezuiverd m.b.v. Florisil en immunoaffiniteitspatronen, werd toegepast. De monsters vloeibare babyvoedingsmiddelen werden vooraf gevriesdroogd. In ca. 85% van de monsters uit 1989 en in 53% van de monsters uit 1994 bleek aflatoxine M1 aantoonbaar in gehalten boven 0,02 mug/kg, berekend op basis van droog product (bereik positieve monsters 1989: 0,02 - 0,20 mug/kg ; bereik positieve monsters 1994: 0,02 - 0,08 mug/kg). Krachtens de Warenwet (regeling Zuigelingenvoeding) mag het gehalte aan aflatoxine M1 in zuigelingenvoeding niet hoger zijn dan 0,05 mug/kg berekend op basis van melk. Wordt rekening gehouden met een concentratieverhoging bij drogen van 4 a 8 maal en wordt er van uitgegaan dat melk het hoofdbestanddeel is van zuigelingenvoeding, dan voldoen de onderzochte monsters aan de wettelijke eis. Vergeleken met de situatie in de periode 1977 - 1989 bleken zowel de gemiddelde als de mediane aflatoxine M1 gehalten in 1994 te zijn gedaald.

niet beschikbaar

The data about the possible toxicity of natural toxins indicate that many of these toxins are immunotoxic. This was found in various animal species and in man. The effects on the immune system often involve clinical implications, i.e. reduced resistance towards infections. For many of the natural toxins, however, investigations on the immunotoxic effects are far from complete. The relation of the observed effects on the immune system to other toxic effects is often not clear. On several occasions effects on one or more immunological parameters have been described, whereas the significance for the ultimate functionality remains unclear. This means that the knowledge about the potential immunotoxicity is fragmentary for the majority of the natural toxins. The knowledge on the toxicological profile of many less well investigated natural toxins would be desirable. In particular attention should be given to the immune system as a possible target for toxicity. The mycotoxins Fumonisin B1 and Ochratoxin A should be considered for further immune toxicity studies, in view of the toxicological significance, the gaps in the knowledge and the possibilities to have enough material available for (immune-)toxicity studies.

During the surveillance conducted in the period 1998 - 1999, focusing on special slaughter places, different samples were analysed for the presence of residues of anabolic compounds and sedatives, beta-agonists and thyreostats. The conclusion drawn from this surveillance is that 8% (14 animals) of the 172 animals controlled were found positive for one or more of the illegal growth promoting agents tested for.

In 1995 is op verzoek van de Inspectie Gezondheids Bescherming de N-nitrosamine problematiek in cosmetische producten in kaart gebracht. Voor het bepalen van NDELA in cosmetica is de GC-TEA methode ontwikkeld en gevalideerd. De terugwinning voor NDELA is gemiddeld 99% (N=4) en de bepaalbaarheidsgrens is 5 mug NDELA / kg cosmetica. De GC-TEA methode is gebruikt om in 48 cosmetische producten, waaronder shampoos, cremes, melk , conditioners en schuimen het NDELA gehalte te bepalen. Alle bepalingen werden in tweevoud uitgevoerd en voor elke 10 cosmetica monsters is een terugwinnings- en blanco-experiment uitgevoerd. De resultaten van deze kwaliteitsexperimenten voldeden aan de kwaliteitskenmerken van de ontwikkelde methode.Van de 48 onderzochte monsters cosmetica bevatten vier monsters meetbare hoeveelheden NDELA.

Gedurende het in 1993 uitgevoerde bewakingsonderzoek "bijzondere slachtplaatsen" werden 311 monsters onderzocht op de aanwezigheid van residuen van illegale groeibevor-derende stoffen respectievelijk tranquillizers. In zeven monsters werd een van de gezochte verbindingen aangetoond. In zes gevallen werd de bijbehorende actiegrens overschreden. Uitgedrukt in aantallen onderzochte dieren ontstaat een iets ander beeld doordat de in totaal 156 onderzochte monsters urine en lever op beta-agonisten afkomstig waren van 93 dieren. Van dit aantal dieren waren er 5 positief op clenbuterol. Geconcludeerd kan worden dat in een aanzienlijk percentage (6%) monsters residuen van clenbuterol aanwezig waren. Overige beta-agonisten werden niet aangetroffen. Het gebruik van gestagenen blijkt nog steeds voor te komen, het percentage blijft echter gering. Hoewel het aantal onderzochte monsters gering is lijkt het gebruik van tranquillizers toegenomen te zijn. Op basis van deze resultaten is voor het onderzoek gedurende 1994 geadviseerd het onderzoek op beta-agonisten en gestagenen voort te zetten en dat op tranquillizers uit te breiden. Zo mogelijk dient multi-residu onderzoek op hormonale anabolica uitgevoerd te worden.

Dit rapport beschrijft de methode-ontwikkeling en de prestatiekenmerken van een HPIC/UV-methode voor de bepaling van nitraat en nitriet in urine, maagsap, speeksel en bloedplasma van humane herkomst. Gedetecteerd wordt bij 208 nm waardoor voldoende selectiviteit voor nitriet en nitraat wordt verkregen t.o.v. chloride-, sulfaat- en fosfaat-ionen. Urine en maagsap worden op identieke wijze voorbewerkt door een deelportie van het monster te verdunnen met water en vervolgens chromatografisch te zuiveren over een SPE-kolomopstelling bestaande uit een C18-kolom die in serie geschakeld is met een IC/Ag+ kolom. De meetoplossing wordt onderzocht met HPIC/UV bij 208 nm. Nitriet blijkt in beide monstersoorten alleen kwalitatief te meten. De terugwinning voor nitraat in urine is gemiddeld 96% (N=25) voor het lage niveau van verrijken en gemiddeld 103% (N=8) voor het hoge verrijkingsniveau. Voor maagsap zijn deze resultaten respectievelijk gemiddeld 98% (N=12) voor het lage en gemiddeld 101% (N=4) voor het hoge niveau van verrijken met nitraat. De monstervoorbewerking van speeksel is eenvoudig. Na certifugeren wordt het monster verdund met water, nogmaals gecentrifugeerd en het supernatant onderzocht op nitriet- en nitraatgehalte. Zowel nitriet als nitraat zijn goed kwantificeerbaar. De terugwinning voor nitriet toevoegingen bedraagt gemiddeld 103% (N=12) voor het lage en gemiddeld 102% (N=4) voor het hoge niveau van verrijken. Voor nitraat is de terugwinning gemiddeld 102% (N=12) voor het lage en gemiddeld 103% (N=4) voor het hoge niveau van verrijken. De monster-voorbewerking van bloedplasma was het moeilijkst. Verschillende manieren zijn onderzocht om dit monstermateriaal te onteiwitten. Hiervoor zijn ultrafiltratie- en precipitatie-technieken getest. Uiteindelijk is het gelukt om met methanol de aanwezige eiwitten neer te slaan en vervolgens, na zuiveren van een deelportie van het supernatant over een C18-IC/Ag+ kolomopstelling, beide analyten kwantitatief te bepalen met HPIC/UV bij 208 nm. De resultaten voor terugwinningsexperimenten zijn goed en bedragen voor nitriet gemiddeld 100% (N=19) en voor nitraat gemiddeld 98% (N=34). De verrijkingen zijn voor bloedplasma alleen op het lage niveau van toevoegen uitgevoerd. De ontwikkelde methode van onderzoek is beschreven in SOP nr. ARO/385.

The literature from 1985 up to 1994 has been studied for folic acid in biological substrates and for the group of compounds similar to folic acid in respect of chemical structure and biological activities ("folates"). Emphasis in the evaluation was on nomenclature, occurrence, physiology, dietary recommendations and in particular on the determination of folates in food. Data on the determination of these compounds in food are collected in Table 1, in Table 2 for body fluids and in Table 3 for other matrices. It was found that determination of folates in food is still predominantly done by microbiology in combination with the test organism Lactobacillus casei. However, from collaborative studies it is evident that there is an urgent need to much further standardize this procedure than achieved sofar, to improve the comparability of laboratory results. In addition, the advice is to discontinue the use of the term "free" folate since this is deceptive and ambiguous. HPLC methods fit best to the present and future needs of the folate determination. However these procedures also require further optimalization towards a method in which, after actraction with optional hog kidney deconjugase, the extracts are cleaned (anion exchange) and enriched (affinity chromatography) and subsequently assayed for folates by HPLC in combination with fluorescence- and UV-detection in series.

Teneinde een "no effect level" van glycyrrhizine vast te stellen, werd een dubbelblind, gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek uitgevoerd bij 39 gezonde vrouwelijke vrijwilligers. Gedurende 8 weken werd glycyrrhizine in een dosis van 0, 1, 2 of 4 mg per kg lichaamsgewicht ingenomen. De doseringen en de keus voor vrouwelijke deelnemers waren gebaseerd op een voorafgaand pilot onderzoek. De volgende parameters werden bestudeerd: gewicht, bloeddruk, electrolyten concentratie in plasma, 24-uurs excretie van electrolyten in urine, plasma renine activiteit, plasma aldosteron concentratie, atriaal natriuretisch peptide concentratie en de concentratie van glycyrrhetinezuur in plasma. De deelnemers hielden een klachtenlogboek en eetdagboekjes bij. Alleen in de hoogste doseringsgroep van 4 mg glycyrrhizine per kg lichaamsgewicht werden effecten waargenomen. Deze betroffen volume expansie enerzijds en veranderingen in plasma electrolyten anderzijds. De volume expansie tijdens glycyrrhizine-inname kwam tot uiting in suppressie van het renine-angiotensine-aldosteron systeem en toename van gewicht. Tevens daalde de atriaal natriuretisch peptide-concentratie na het staken van de glycyrrhizine-inname. De electrolytveranderingen betroffen daling van plasma kalium en stijging van plasma bicarbonaat-concentratie tijdens de glycyrrhizine-inname. Op grond van deze gegevens kan een "no effect level" van 2 mg glycyrrhizine per kg lichaamsgewicht per dag worden afgeleid.

Consumptie van vlees, geimporteerd uit Zuid-Amerika, met name Argentinie en Brazilie, leidt niet tot inname van lichaamsvreemde hormonen. Bovendien zijn er geen aanwijzingen voor inname van verhoogde hoeveelheden lichaamseigen hormonen. Onderzoek naar het illegaal gebruik van groeibevorderende stoffen vindt binnen de Europese Unie plaats in het kader van Nationale residu controleprogramma's, uitgevoerd in het kader van Europese regelgeving. Zulk onderzoek vindt plaats zowel gedurende de boerderijfase als ten tijde van de slacht. Veelal richt dit onderzoek zich op excreta zoals urine of mest, of op orgaanvlees. Bij import van buiten de Europese Unie is als regel uitsluitend het voor consumptie bedoelde spiervlees beschikbaar. Het systematisch onderzoek van dit materiaal heeft tot op heden slechts zeer beperkt plaatsgevonden waardoor gegevens over de blootstelling van de consument nauwelijks beschikbaar zijn. Dit rapport beschrijft de resultaten van onderzoek van ca. 300 monsters rund- en varkensvlees op lichaamseigen en lichaamsvreemde hormonen. Geen van de lichaamsvreemde hormonen waarop onderzoek is verricht werd aangetroffen. In zes monsters varkensvlees werden nortestosteron en boldenon aangetroffen. De aanwezigheid van deze hormonen betekent dat ook vlees van beren (niet gecastreerde mannelijke varkens) wordt geexporteerd. In een monster rundvlees overschreed het gehalte aan 17beta-oestradiol de voorlopige grenswaarde van 0,1 microg/kg.

Voor de bepaling van N-nitrosodimethylamine (NDMA) in bier is een methode onderzocht die is gebaseerd op extractie via vaste stof matrix dispersie aan Celite en GC-TEA meting. De hieruit voortgekomen werkwijze is beschreven in de bijlage en is voorzien van prestatiekenmerken verkregen uit onderzoek van 11 monsters bier die zo veel mogelijk verschilden in matrix. Alle monsters zijn tenminste in duplo onderzocht. Het NDMA-gehalte varieerde van gemiddeld 0,09 tot gemiddeld 0,26 mug/kg. Voor monster 93M0198 werd een gemiddeld NDMA-gehalte gemeten van 0,13 mug/kg (N=6) met een variatiecoefficient van 9,5 %. Voor de overige 10 monsters is de herhaalbaarheid, uitgedrukt als het procentuele verschil van de individuele meetresultaten t.o.v. het gemiddelde meetresultaat per monster, gelijk aan of beter dan 15%. In totaal zijn 15 opbrengstexperimenten uitgevoerd waarbij het niveau van verrijken met NDMA respectievelijk 0,2 ; 0,5 en 1,0 mug/kg bedroeg. De gemiddelde terugwinning bedroeg 100 +/- 6%. De grenzen van detectie en bepaalbaarheid zijn berekend op basis van 4 blanco-bepalingen met als resultaat dat de voorlopige detectiegrens wordt geschat op ca. 0,05 mug/kg en de grens van bepaalbaarheid op ca. 0,1 mug/kg. De NDMA-bepaling in bier via vaste stof matrix dispersie en GC-TEA meting is eenvoudig uit te voeren en is aanzienlijk sneller, maar minder gevoelig, dan de tot nu toe gebruikte combinatie van vacuumdistillatie en GC-TEA meting.

niet beschikbaar

Op verzoek van de HIGB is de N-nitrosamine problematiek in cosmetische produkten in kaart gebracht. Deze spitst zich toe op de verbindingen NDELA [N-nitrosodiethanolamine] en NMPABAO [2-ethylhexyl 4-(N-nitroso-N-methylamino)benzoaat]. Gegevens over NMPABAO-gehalten in cosmetica van de Nederlandse markt ontbreken terwijl de informatie over NDELA-gehalten stamt uit het begin van de tachtiger jaren. N-nitrosaminen vormen een potentiele bedreiging voor de gezondheid van de gebruiker en horen niet in cosmetica thuis. Sinds 1992 is er een wettelijke regeling van kracht in de Europese Unie wat het voorkomen van N-nitrosaminen in cosmetica betreft. Aanbevolen wordt een selectief aantal monsters van de Nederlandse markt te onderzoeken op NDELA en NMPABAO en de hiervoor benodigde analysemethode te ontwikkelen. De beste basis hiervoor is capillaire gaschromatografie in combinatie met chemiluminescentie-detectie met behulp van een Thermal Energy Analyzer (TEA).

Dit rapport beschrijft de resultaten van een in 2000 uitgevoerd bewakingsonderzoek. Zeventig dieren werden onderzocht op de aanwezigheid van anabolica en beta-agonisten. In twee gevallen werd een stof aangetoond. Een geval betrof de groeibevorderende stof stanozolol, een andere betrof het geregistreerde geneesmiddel Isoxsuprine.