Search

SamenvattingHet doel van deze studie was om de rol van PSMA-PET/CT vast te stellen bij patiënten met biochemische persistentie (BCP) van prostaatkanker na robotgeassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie (RALP). Geïncludeerd werden 150 patiënten met BCP na RALP, bij wie een PSMA-PET/CT-scan werd gemaakt. Een multivariabele logistische regressieanalyse werd uitgevoerd ter identificatie van voorspellers voor de detectie van metastasen buiten de prostaatloge (≥miN1) op PSMA-PET/CT. Bij 89/150 patiënten waren er aanwijzingen voor prostaatkanker buiten de prostaatloge (≥miN1). Een hogere PSA-waarde na RALP (p = 0,004) en een positieve pathologische lymfeklierstatus (p = 0,006) waren voorspellers voor PSMA-avide laesies buiten de prostaatloge. Het bleek dat bij een groot deel van de patiënten op de PSMA-PET/CT-scan met BCP na een RALP vanwege gelokaliseerd prostaatkanker, metastasen buiten de prostaatloge werden gezien. Hogere PSA-waarden en een positieve pathologische lymfeklierstatus waren significant geassocieerd met metastasen buiten de prostaatloge. De conclusie luidt dat bij patiënten met BCP een PSMA-PET/CT-scan is geïndiceerd om tot salvagebehandelbeslissingen te komen.

Oncologische nacontroles en nazorg vinden gewoonlijk in de tweede lijn plaats. Door hun persoonsgerichte werkwijze zouden huisartsen in sommige opzichten een verbetering in de kwaliteit van nazorg kunnen geven. Uit ons onderzoek bleken eerste- en tweedelijnszorg vergelijkbare effecten te hebben op klinische uitkomsten (zoals overleving en aantal vastgestelde recidieven) en door de patient gerapporteerde uitkomsten na kanker (bijvoorbeeld kwaliteit van leven en symptomen). We zagen wel kleine verschillen in gedocumenteerde en zelfgerapporteerde follow-up, maar die waren niet relevant. Eerstelijnszorg is daarom in een aantal gevallen een alternatief voor tweedelijnszorg.

De ziektegeschiedenis van een 64-jarige man met psychotische symptomen in het kader van ontregelde diabetes mellitus type 2 (DM2) met delier kenmerken wordt besproken. Omdat aanvankelijk de psychotische symptomen op de voorgrond stonden, werd de patiënt op de psychiatrische afdeling opgenomen. Na verdere ontregeling van de glykemie werd hij verplaatst naar de afdeling diabetologie. Vanwege de psychose, het weigeren van een behandeling en agressief gedrag naar de liaisonpsychiater toe waren beschermende maatregelen nodig. De correlatie tussen ontregelde diabetes mellitus (DM), psychotische symptomen en een delier komt aan bod, evenals de ethische implicaties van het aanvragen van een beschermende maatregel bij een kortdurende geestesstoornis met een risico voor de eigen of andermans integriteit. Vanuit de verkregen inzichten pleit men bij een dergelijke casus met een complexe somatische en psychiatrische pathologie voor een multidisciplinaire benadering wat betreft zowel de diagnostiek, de behandeling als het opnametraject. Psychotic symptoms in dysregulated insulin-dependent diabetes mellitus: could coercive hospitalisation have been avoided? This case report describes the medical history of a 64-year-old man brought to the emergency department in a combined psychotic and delirious state due to dysregulated diabetes mellitus (DM). Because of the prominent psychotic symptoms, he was hospitalised in the psychiatric ward. Compliance was compromised as the patient, being under satanic influence, had delusional thoughts of the psychiatric staff. His blood sugar dysregulated further and the patient needed to be transferred to the diabetology department, where he showed good compliance. His blood sugar was regulated and the patient could leave the diabetology department, although the psychotic symptoms persisted. Retransfer to the psychiatric ward was suggested. Because of aggressive acting-out, coercive hospitalisation was proposed. He was transferred to another hospital for a second psychiatric expertise, where he agreed with the proposed antipsychotic treatment and a psychiatric hospitalisation. Consequentially, a coercive hospitalisation was no longer indicated. One day later, he was discharged and the psychotic symptoms resolved shortly after. The correlation between psychosis and dysregulated DM is discussed and the demand for coercive measures re-examined. If the symptoms had been considered as part of an integrated health problem, allowing the patient to continue his stay on the diabetology department, the demand for coercive measures could have been avoided.

SamenvattingWe presenteren hier een model dat de kans op het detecteren van een prostaatkankerrecidief buiten de prostaatfossa op de prostaatspecifiek membraanantigeen (PSMA) positronemissietomografie/computertomografie (PET/CT)-scan voorspelt bij patiënten met een biochemisch recidief (BCR) na radicale prostatectomie (RP). 419 patiënten met een BCR prostaatspecifiek antigeen (PSA) 68Ga-PSMA PET/CT-scan ondergingen, werden geïncludeerd. Met multivariabele logistische regressieanalyse werden voorspellers voor de detectie van prostaatkankerrecidief buiten de prostaatfossa geïdentificeerd. Bij een mediane PSA-waarde van 0,40 ng/ml (interkwartielafstand 0,30–0,70) werd met PSMA PET/CT bij 174 (42%) patiënten een prostaatkankerrecidief buiten de prostaatfossa gedetecteerd. Significante voorspellers voor het detecteren van prostaatkankerrecidief buiten de prostaatfossa waren de PSA-waarde ten tijde van de PSMA PET/CT-scan en de Gleason-score, het lymfeklierstadium en het snijrandstadium van het RP-preparaat. De PSA-waarde ten tijde van de PSMA PET/CT en de Gleason-score, het lymfeklierstadium en het snijrandstadium van het RP-preparaat waren belangrijke voorspellers voor het vinden van prostaatkankerrecidief buiten de prostaatfossa met de PSMA PET/CT. Het dashboard (https://psma.prostatecancer-riskcalculator.com/) kan gebruikt worden om het klinisch meest relevante moment voor het verrichten van een PSMA PET/CT-scan te bepalen.

Ouderen met duizeligheid door een perifere vestibulaire aandoening leven langer dan ouderen met duizeligheid door een cardiovasculaire aandoening. Bijna de helft van de ouderen met duizeligheidsklachten ondervindt na 10 jaar nog steeds of opnieuw ernstige beperkingen door de duizeligheid. Beschouw duizeligheid bij ouderen in de huisartsenpraktijk daarom als een klacht die niet vanzelf verdwijnt en behandel proactief.

Ook ouderen kunnen baat hebben bij e-health-interventies gericht op cardiovasculaire risicofactoren. Wanneer ze daarbij digitaal worden ondersteund door een coach, kan het risicoprofiel voor hart- en vaatziekten verbeteren. Dat blijkt uit het internationale HATICE-onderzoek (Healthy Ageing Through Internet Counselling in the Elderly).

Chronisch slechte slapers hebben baat bij cognitieve gedragstherapie, alleen is die helaas zelden beschikbaar. Een goed alternatief vormt i-Sleep, een internettherapie onder begeleiding van een poh-ggz. Deze behandeling kan tot een sterke afname van de ernst van insomnieklachten leiden. Patiënten, huisartsen en poh’s-ggz blijken bijzonder enthousiast over deze methode.

De opleiding tot huisarts wordt gekenmerkt door 2 langere stages bij verschillende huisartsopleiders, naast een aantal kortdurende externe stages. Daarbij krijgt de aios een toenemende zelfstandigheid toevertrouwd. Dat vertrouwen is cruciaal tijdens de opleiding en groeit normaliter gestaag tijdens de stage. Diverse (f)actoren spelen een rol bij het opbouwen en geven van vertrouwen.

SamenvattingHet ideaal van zelfredzaamheid staat steeds meer ter discussie. Terwijl het bedoeld is om mensen in staat te stellen meer verantwoordelijkheid voor eigen leven en welbevinden te nemen, verwordt het vaak tot een instrument dat professionele hulp terugbrengt tot een drietal vragen: ‘Wat kun je zelf doen?’, ‘Hoe kan je netwerk helpen’ en ‘Wat heb je van mij als professional nodig?’ Wat hierbij gemist wordt, is dat levens van mensen in kwetsbare situaties nogal overweldigend kunnen zijn. Meer greep op het eigen leven krijgen is dan juist de onuitgesproken hulpvraag. Daartoe presenteren wij een breder sociaal-ruimtelijk raamwerk, dat levens van mensen begrijpt vanuit plekken waar ze graag zijn, waren en naartoe willen. Ervaringen van mensen die na hersenletsel hun leven weer willen oppakken, dienen hierbij als voorbeeld.

SamenvattingEen terugkerend urologisch dilemma is of bij mannen een cystolithotripsie gecombineerd moet worden met een transurethrale resectie van de prostaat (TURP), om een blaassteenrecidief te voorkomen en steenlozing te faciliteren. Er zijn aanwijzingen dat ook zonder gelijktijdige TURP het percentage recidieven klein is. In dit retrospectieve multicenteronderzoek is nagegaan wat de waarde is van een TURP in deze context. In totaal werden in vijf centra 127 patiënten geïncludeerd. TURP ten tijde van de cystolithotripsie lijkt een bescheiden beschermend effect te hebben op de middellange termijn (NNT = 7). Van de patiënten die niet gelijktijdig een TURP ondergingen, bleef 81 % op middellange termijn vrij van een recidief. Wat ons betreft geldt gezamenlijke besluitvorming als het nieuwe adagium bij mannen met blaasstenen.

Willen huisartsen goede zorg leveren, dan is reflectie op hun eigen handelen in de praktijk essentieel. Externe feedback zet helaas niet altijd aan tot reflectie en duurzame zorgverbetering. In een groep samen reflecteren op spiegelinformatie kan wel motiveren tot gedragsverandering en uiteindelijk tot het optimaliseren van de zorg. Hoe gezamenlijke reflectie van vandaag kan leiden tot een concrete aanpassing van het handelen van morgen.

Huisartsen zien veel patienten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). We onderzochten de effectiviteit van cognitieve gedragstherapie uitgevoerd door de praktijkondersteuner ggz bij patienten met SOLK die minstens een half jaar klachten hadden met een clustergerandomiseerde gecontroleerde trial in 85 huisartsenpraktijken. De interventie leidde tot minder pijn en beter fysiek functioneren, vooral bij patienten die minder lang klachten en een beperkt aantal bijkomende aandoeningen hadden. Bij mensen met langer bestaande klachten en meerdere somatische aandoeningen was de interventie niet effectief.

Door stijgende zorgkosten staat substitutie van zorg hoog op de politieke agenda. In dit onderzoek verkenden wij middels interviews welke opvattingen zorgverleners hebben over de verplaatsing van laagrisicohuidkankerzorg van het ziekenhuis naar de eerste lijn. Hoewel de betrokken zorgverleners over het algemeen gematigd positief waren over substitutie van huidkankerzorg, blijken substantiele barrieres een succesvolle implementatie op dit moment in de weg te staan. Maatregelen die substitutie kunnen bevorderen zijn dermato-oncologiescholing voor huisartsen en het verbeteren van de samenwerking tussen de lijnen. Huisartsen verwachten daarnaast inspanningen van dermatologen om hun vertrouwen en dat van patienten in huisartsen te verhogen, en compensatie in tijd en geld.

One way to add value to tropical fruit and increase its availability in the global market is to develop new, less perishable, products from fresh fruit. The purpose of this study is to compare the perception of key quality attributes and preferences of dried mango between consumers with different familiarity and health consciousness. This study surveyed respondents from China, Indonesia, and the Netherlands via an adaptive choice‐based conjoint method (n = 483) to evaluate intrinsic quality attributes that influenced consumer preference for dried mango. Consumers in different countries have different texture, taste, and color preferences for dried mango. The most important attribute for the Dutch and Chinese was “free from extra ingredients”, while for Indonesians, it was the texture. Familiarity with dried mango and health consciousness do not influence consumer preference of intrinsic attributes of dried mango. Different preferences of intrinsic attributes of dried mango between countries are related to cultural differences. This study provides useful insights for food manufacturers into the significance of key intrinsic quality attributes in developing dried mango. Practical Application Intrinsic quality parameters of dried mango are not perceived in the same way by every consumer and this is related to cultural differences. Crispy texture is important only for Indonesian consumers, while “free from extra ingredients” is the most important for Dutch and Chinese consumers. This information is relevant when developing dried mango products for the respective markets.

Cognitieve training is de laatste jaren in opgang als potentiele niet-farmacologische behandeling voor cognitieve stoornissen. Hoewel klinische studies positieve effecten laten zien van cognitieve training op het cognitief functioneren van zowel gezonde participanten als van patienten met een hersenaandoening, is het werkingsmechanisme nog grotendeels onbekend. Beeldvormend onderzoek in de vorm van functionele magnetic resonance imaging (fMRI) wordt steeds vaker ingezet om hersenveranderingen te bestuderen die zijn geinduceerd door cognitieve training. In dit artikel bespreken wij studies bij gezonde ouderen en patienten met een neurodegeneratieve hersenaandoening die voor en na een cognitieve functietraining een fMRI hebben ondergaan en hebben gekeken naar de neurale effecten van de training in vergelijking met een controleconditie. Wij maakten onderscheid tussen multidomein- en singledomeintrainingen: bij multidomeintrainingen is het doel meerdere cognitieve domeinen te verbeteren en bij single-domeintrainingen wordt een specifieke cognitieve functie herhaaldelijk getraind. De kenmerken van de trainingsparadigma’s, de analysetechnieken en de specifieke hersengebieden in de verschillende studies lopen sterk uiteen. Hierdoor is het lastig duidelijke generieke conclusies te trekken. Desalniettemin lijkt cognitieve training invloed te hebben op hersenactiviteit en op de functionele hersenverbindingen, en zijn deze veranderingen na cognitieve training zichtbaar in zowel gezonde als klinische populaties. We bespreken en interpreteren de resultaten en doen voorstellen voor vervolgonderzoek om consistentie tussen studies te verhogen, zodat in de toekomst formele meta-analyses mogelijk worden.

Spiegelneuronen zijn hersencellen die vuren op twee momenten: als je een actie uitvoert en als je waarneemt dat een ander diezelfde actie uitvoert. Lange tijd werden ze beschouwd als een revolutionaire ontdekking die tot nieuwe inzichten zou leiden over empathie, sociale cognitie en mentale stoornissen, zoals autisme. Recent onderzoek suggereert echter dat spiegelneuronen een zeer bescheiden rol hebben in het verklaren van menselijk gedrag. Het lijkt aannemelijk dat ze niet een aangeboren mechanisme vormen voor het begrijpen van elkaar, maar slechts een bijproduct van associatief leren zijn. De geschiedenis van het spiegelneuronen-onderzoek is een goed voorbeeld van een wetenschappelijke hype die op weinig feiten gebaseerd was.

Musculoskeletale injecties horen bij de basisvaardigheden van de huisarts. Toch vindt 1 op de 5 huisartsen zichzelf daarvoor niet bekwaam genoeg. Vooral vrouwen en parttime werkende huisartsen verwijzen voor dit soort injecties nog weleens naar een collega of naar een reumatoloog of orthopeed. Injectietrainingen, als opfriscursus, zouden kunnen helpen.

De huisartsopleiding moet basisartsen leren denken, doen en voelen als ‘echte’ huisartsen. Dat noemen we professionele identiteitsvorming . Maar wat is dat precies? Welke rol spelen opleiders daarin? Hoe kun je als huisarts – tot aan je pensioen – aandacht blijven besteden aan je professionele identiteitsvorming? We beantwoorden deze vragen op basis van de literatuur en ons eigen onderzoek.

Samenvatting Nog steeds heeft een substantieel deel van de patiënten met prostaatcarcinoom reeds metastasen ten tijde van het stellen van de diagnose. Uit recente literatuur blijkt dat bij deze patiënten lokale radiotherapie van de prostaat geadviseerd dient te worden, mits zij een lage metastaselast hebben (volgens de CHAARTED-criteria). In dit artikel wordt de beschikbare literatuur hieromtrent besproken.

Zorgprofessionals zouden het gebruik van medicijnen bij patienten met een beperkte levensverwachting vroegtijdig tegen het licht moeten houden. Niet alleen omdat de symptoomlast naarmate het overlijden nadert over het algemeen toeneemt, maar ook omdat medicijnen overbodig kunnen worden. Toch besluiten zorgprofessionals geregeld om deze overbodige medicijnen tot vlak voor het overlijden te continueren. Hoe kunnen we het medicijngebruik van patienten aan het einde van hun leven optimaliseren?

Een groeiende groep migranten wordt oud in een omgeving waar de dominante taal (T2) verschilt van hun moedertaal (T1). Deze studie bekijkt in hoeverre er een taalbarriere bestaat bij het verkrijgen van informatie over en toegang tot (zorg)voorzieningen, en wanneer een beperkte T2 taalvaardigheid een belemmering vormt voor het welbevinden van een groep oudere Turkse vrouwen in Nederland. Interviews met 39 oudere Turkse vrouwen laten zien dat een beperkte T2 vaardigheid niet automatisch leidt tot een verminderd welbevinden. Wanneer men goed is ingebed in een sociaal netwerk (en zich daarmee verbonden voelen) kan een beperkte T2 vaardigheid worden opgevangen door T1 hulp in de omgeving of het faciliteren van een tolk in T2 situaties. Echter, wanneer zo’n netwerk niet beschikbaar is, kunnen T2 situaties voor angst en stress zorgen, wat zijn weerslag heeft op iemands welbevinden. Ondanks dat er geen een-op-een relatie tussen taal en welbevinden bestaat, speelt taal wel een rol in veel (sociale) processen die het welbevinden beinvloeden. Dit artikel is een ingekorte en vertaalde versie van een eerder gepubliceerd artikel in The International Journal of Bilingual Education and Bilingualism op 8 februari 2018, online beschikbaar. https://doi.org/10.1080/13670050.2018.1435627

SamenvattingProstaatkankerscreening middels PSA bij mannen > 70–74 jaar wordt afgeraden vanwege overdiagnostiek. In deze studie proberen we te achterhalen of er een subgroep te identificeren is – levensverwachting en kwaliteit van leven in ogenschouw genomen – waarbij screening nog wel zinvol zou kunnen zijn. Geïncludeerd werden mannen van 70–74 jaar die waren ingeloot in de interventiearm van de ERSPC Rotterdam en niet waren gediagnosticeerd met prostaatcarcinoom ten tijde van de screening. In dit artikel worden de incidentie en de mortaliteitsdata beschreven. Uiteindelijk werden 3.040 mannen geïncludeerd. Gedurende een periode van 24 jaar ontwikkelden 202 mannen prostaatkanker (7 %), van wie er 52 (26 %) metastasen kregen en 26 % overleed aan de ziekte. De PSA-waarde ten tijde van screening was voorspellend voor prostaatkankersterfte. De conclusie luidde dat mannen > 74 jaar niet per definitie moeten worden uitgesloten van prostaatkankerscreening, gezien de kans op metastasen en sterftecijfers. Beoordeling van vitaliteit en counseling over nadelen van screening vormen, samen met PSA-bepaling en verdere risicostratificatie, de sleutel tot zinvolle screening.

Paraneoplastic dermatomyositis in rectal cancer: importance of rapid diagnosis and therapy, but uncertainty about the best approach A 55-year-old woman, recently diagnosed with peritoneal metastasized rectal adenocarcinoma, developed a rash on her face, hands and torso, shortly after starting chemotherapy, as well as progressive proximal myalgia. Based on the typical symptoms, the increased creatine kinases (CK) levels after a biochemistry test and the characteristic abnormalities after an EMG, the diagnosis of dermatomyositis was made. Dermatomyositis (DM) is a rare autoimmune disease characterized by inflammation of the skin and muscles, which may also be accompanied by systemic manifestations. The etiology of dermatomyositis is still not fully understood. When dermatomyositis develops at older age, however, it is often a paraneoplastic syndrome. DM is a disease that can have a rapid and severe course. Thereby, fast recognition and adequate treatment are extremely important. The symptoms, diagnosis and treatment options are discussed in the article on the basis of the current literature.

Longfibrose is zeldzaam en wordt dikwijls pas laat herkend,wanneer er vaak al substantiële longschade opgetreden is.Het is belangrijk dat huisartsen longfibrose vroegtijdigherkennen, want nieuwe therapeutische mogelijkhedenkunnen achteruitgang van de longfunctie in een eerderstadium remmen. Aan de hand van een casus beschrijvenwij de diagnostiek van longfibrose.

Net als Covid-19 dreigen geestelijke gezondheidsproblemen in deze tijden het maatschappelijk bestel en persoonlijk welzijn van velen – mogelijk meer sluimerend, maar niet minder destructief – te ondermijnen. Heel wat mensen kampen met geestelijke gezondheidsproblemen en de hoge suïcidecijfers, het torenhoog psychofarmacagebruik en de ellenlange wachttijden suggereren dat de kwaliteit van zorg – ondanks de inzet van gedreven professionals – vandaag suboptimaal is. Die onthutsende cijfers maken het uitrollen van een groter plan om geestelijke gezondheidsproblemen te voorkomen, vroegtijdig te onderkennen en snel te behandelen tot een dringende zaak. Dit artikel gaat dieper in op hoe kan worden ingegrepen op het geestelijk welzijn van onze bevolking: welke knelpunten liggen aan de huidige situatie ten grondslag, welke maatschappelijke veranderingen moeten er worden doorgevoerd en wat kunnen gegevens daartoe betekenen?

Huisartsen zien veel patienten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Door hun brede blik en de vaak langdurige behandelrelatie met deze patienten zijn zij bij uitstek geschikt voor de zorg voor deze groep patienten. Het blijkt echter lastig om de in de NHG-Standaard SOLK en de SOLK-zorgstandaard geadviseerde werkwijze in de praktijk te implementeren. E-health-toepassingen gericht op SOLK kunnen daarbij ondersteunen. In deze beschouwing beschrijven we de bevindingen uit een proefschrift over deze toepassingen en plaatsen we deze in de context van bestaande literatuur.

Sinds de Woudschoten-conferentie in 1959 zijn zowel de huisartsgeneeskundige zorg als de samenstelling van de beroepsgroep drastisch veranderd. Bij de herijking op de tweede Woudschotenconferentie in 2019 bleken de destijds geformuleerde kernwaarden en kerntaken weinig aan zeggingskracht hebben ingeboet. Blijkens de enquete die de herijking voorbereidde, zijn huisartsen het nog altijd eens over de kernwaarden, maar verschillen in de opvattingen over kerntaken maken voortgaande herorientatie op de organisatie van de huisartsenzorg noodzakelijk.

Samenvatting Dit is het eerste Nederlandse onderzoek naar risicofactoren voor een ernstig beloop van COVID-19. Hogere leeftijd en diabetes mellitus type 2 zijn geassocieerd met een hogere kans op ic-opname en overlijden. Deze patiëntengroep zou als eerste in aanmerking moeten komen voor vaccinatie, zodra die beschikbaar is.

SamenvattingSinds de introductie van minimaal-invasieve chirurgie (MIS) in de jaren ‘90 van de vorige eeuw heeft de nierchirurgie een enorme vlucht genomen. Na de eerste laparoscopische nefrectomie in 1990 door Ralph Clayman volgde in 2001 de eerste robotgeassisteerde nefrectomie door Bertrand Guillonneau. Inmiddels wordt in Nederland de nierchirurgie grotendeels minimaal-invasief uitgevoerd.

De Gezondheidsraad doet in haar recente advies over HPV-vaccinatie ter voorkoming van HPV-gerelateerde kanker géén uitspraak over het type vaccin. Een gemiste kans, denken wij. Want het humaan papillomavirus (HPV) kan naast maligniteiten ook anogenitale wratten en larynxpapillomatose veroorzaken; aandoeningen met een grote impact door ziektelast en kosten. Wanneer de Gezondheidsraad expliciet voor brede HPV-vaccins had gekozen, zouden deze niet-oncogene HPV-types ook relatief eenvoudig en efectief aangepakt kunnen worden.

Ouderen die langdurig antihypertensiva gebruiken, voelen zich weinig betrokken bij deze behandeling. Ze vinden het moeilijk om met hun huisarts te praten over behoeften en voorkeuren. Huisartsen zouden het stilzwijgen moeten doorbreken en oudere patienten moeten begeleiden in hun ambivalente gevoelens over langdurig gebruik van antihypertensiva.

Veel kinderen en jongeren met niet-aangeboren hersenletsel (nah) ervaren problemen met cognitief functioneren, zoals een verminderd geheugen of slechtere concentratie. Dit artikel is gebaseerd op bevindingen en inzichten uit het proefschrift ‘executive functions of children and adolescents: novel perspectives on assessment and intervention’. Een belangrijk doel van het promotietraject was beter inzicht te krijgen in hoe we cognitieve functies en bijbehorende problemen bij kinderen en jongeren met nah kunnen verbeteren. Cognitieve problemen bij kinderen en jongeren kunnen mogelijk worden behandeld met cognitieve revalidatie. Interventies voor cognitieve revalidatie kunnen worden gecategoriseerd op basis van hun hoofdcomponenten: 1) strategiegebruik en/of metacognitie, 2) herhaald oefenen, en 3) externe hulpmiddelen. Resultaten van een literatuurstudie naar cognitieve revalidatie laten zien dat door interventies die zijn gebaseerd op metacognitie en/of strategiegebruik vooral adaptief gedrag en sociaal functioneren verbeteren. Interventies op basis van herhaald oefenen verbeterden de prestaties op taken die vergelijkbaar zijn met de geoefende taken. Multi-componenten-interventies die deze twee componenten combineren, leken te leiden tot verbeteringen in zowel cognitief als adaptief gedrag en sociaal functioneren. Externe hulpmiddelen verbeterden het functioneren in het specifieke gebied waarop het hulpmiddel was gericht, bijvoorbeeld het geheugen. De beschikbare gegevens suggereren dat interventies bestaande uit meerdere componenten, zoals een combinatie van metacognitie- en/of strategiegebruik en herhaald oefenen, veelbelovend zijn, omdat deze kunnen leiden tot verbeteringen in zowel het cognitieve als psychosociale functioneren van kinderen en adolescenten met nah.

Huisartsen hebben nog geen formele rol in de nazorgfase voor patienten met een coloncarcinoom, maar blijken al regelmatig kankergerelateerde klachten van deze patienten zelfstandig af te handelen. Het lijkt goed mogelijk de geprotocolleerde nazorg na een behandeling van coloncarcinoom te verleggen naar de huisartsenpraktijk. Daarom is onderzocht voor welke redenen patienten in deze fase de huisarts bezoeken en welke patient- en tumorkarakteristieken hiermee samenhangen.

Er gaan in Europa stemmen op om de verplichte duur van de huisartsopleiding te verlengen. De bedoeling van dit debat is om competentere huisartsen op te leiden en zo de positie van de huisartsgeneeskunde te versterken. Tijd in opleiding staat echter niet gelijk aan een betere kwaliteit van de jonge huisarts. Wij menen dat de kwaliteit van de opleiding leidend moet zijn en niet de duur ervan.

Dit artikel is een bewerkte versie van de Nederlandse samenvatting van het proefschrift “Happy faces and other rewards. Different perspectives on a bias away from positive and toward negative information as an underlying mechanism of depression” van Charlotte Vrijen [1]; Promotores: Albertine J. Oldehinkel, Catharina A. Hartman en Peter de Jonge. Doorgaans laten mensen sterke reacties zien op positieve informatie, maar sommige mensen reageren hier minder sterk op; zij hebben een zogenaamde lage positieve bias. In dit proefschrift werd het verband tussen lage positieve bias en depressie onderzocht. We onderzochten of een lage positieve bias tijdens de adolescentie een voorspeller was van latere depressie en wat de implicaties van een lage positieve bias waren in het dagelijks leven. Met een interventiestudie onderzochten we of op de persoon toegesneden leefstijladvies en een vrije-val-ervaring voor meer plezier en een positievere bias konden zorgen bij jongvolwassenen die last hadden van verlies van plezier. Een belangrijke uitkomst van ons onderzoek is dat een lage positieve bias gedurende de adolescentie een latere depressie voorspelde en daarmee mogelijk een indicator is van vatbaarheid voor depressie. In het dagelijks leven hielden jongeren met een hoge positieve bias het goede gevoel dat ze van positieve ervaringen kregen langer vast dan jongeren met een lage bias. Dit zou kunnen verklaren waarom jongeren met een lage positieve bias meer kans hebben om depressief te worden. In de interventiestudie werden aanwijzingen gevonden dat op de persoon toegesneden leefstijladvies resulteerde in een toename in plezier, maar niet in een positievere bias., Positieve informatie roept vaak sterke reacties op, maar niet bij iedereen. Wie minder sterk reageert op positieve informatie heeft een zogenaamde lage positieve bias. In dit onderzoek is nagegaan of zo’n lage positieve bias tijdens de adolescentie een voorspeller is van latere depressie en wat de implicaties zijn van een lage positieve bias in het dagelijks leven. Daarnaast is een interventiestudie uitgevoerd onder jongvolwassenen die last hadden van verlies van plezier om na te gaan of een op de persoon toegesneden leefstijladvies en een vrije-val-ervaring zouden leiden tot meer plezier en een positievere bias bij deze jongeren. Een belangrijke uitkomst was dat een lage positieve bias gedurende de adolescentie een latere depressie voorspelt en daarmee mogelijk een indicator is van vatbaarheid voor depressie. In het dagelijks leven hielden jongeren met een hoge positieve bias het goede gevoel dat ze van positieve ervaringen kregen langer vast dan jongeren met een lage bias. Dit zou kunnen verklaren waarom jongeren met een lage positieve bias meer kans hebben om depressief te worden. In de interventiestudie werden aanwijzingen gevonden dat leefstijladvies op maat resulteerde in meer plezier, maar niet in een positievere bias.Dit artikel is gebaseerd op de samenvatting van het proefschrift ‘Happy faces and other rewards. Different perspectives on a bias away from positive and toward negative information as an underlying mechanism of depression’.

Bullying on ‘the Healthy Primary School of the Future’: An explorative study To improve the well-being and health of students, several Dutch schools currently implement health promoting lifestyle interventions. To which degree these interventions influence bullying behavior in the school setting is unknown. This mixed methods study examines the influence of a lifestyle intervention at four primary schools (The Healthy Primary School of the Future; HPSF) on bullying. A longitudinal survey among 6th grade students indicated some decrease in bullying at intervention schools compared to control schools (p = .041). Interviews and focus groups conducted with school staff of the intervention schools reveal a decrease in conflicts between children, which most likely also affects bullying. According to the staff, the structural aspects of HPSF create a safer school environment with less opportunity for conflict behavior. This study demonstrates a possible positive (side) effect of a lifestyle intervention on conflicts and bullying. Further research is needed to confirm these observations.

De kans dat aios uit etnische minderheidsgroepen hun opleiding met succes afronden lijkt kleiner dan voor hun collega’s uit de dominante groep. Dit is niet alleen onwenselijk vanuit het oogpunt van sociaalmaatschappelijke rechtvaardigheid, maar ook omdat het de kwaliteit van de opleiding beinvloedt. Het is hoog tijd voor wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken van deze ongelijkheid.

Vanuit de hypothese dat griepvaccinatie residuele bescherming biedt tegen griepstammen die later kunnen circuleren, evalueerden we na 25 jaar de langetermijneffecten van een eenmalige griepvaccinatie. Daarvoor gebruikten we de gegevens van een gerandomiseerde placebogecontroleerde trial. Deze trial toonde aan dat griepvaccinatie griep kan voorkomen. Verder gebruikten we de follow-upgegevens van onder andere CBS en Gemeentelijke Basis-administratie om de totale sterfte en de sterfte aan cardiovasculaire of respiratoire oorzaken onder de trialdeelnemers na 25 jaar te berekenen. Met behulp van regressieanalyses bepaalden we de invloed van leeftijd en comorbiditeit op de langetermijnsterfte. Van 98% van de deelnemers konden we de vitale status op 1 januari 2017 achterhalen. In de groep als geheel was er geen aantoonbaar verschil in langetermijnsterfte tussen de interventiegroep (vaccinatie) en de controlegroep (placebo). Wel is er een mogelijk klinisch relevant effect op langetermijnsterfte bij jongere ouderen.

Het aantal niet-zinvolle vitaminebepalingen stijgt enorm. Uit interviews met huisartsen en patiënten blijkt dat patiënten vaak andere ideeën hebben over wat zinvolle bepalingen zijn dan hun huisarts. De huisarts staat dan voor de uitdaging om de relatie met de patiënt goed te houden. Patiënten hebben behoefte aan betrouwbare, up-to-date informatie over welke bepalingen zinvol zijn en welke niet, bijvoorbeeld via Thuisarts.nl. Huisartsen hebben baat bij nascholing, bondige praktijkinformatie en feedback over de eigen testaanvragen.

The effect of the degree of nut mastication on bioavailability of their nutrients has been established previously. In contrast, the effect of incorporation of nuts into composite food matrixes on oral processing behaviour and structural breakdown has been studied scarcely. This study aimed to investigate the effect of incorporation of hazelnuts into bread matrixes in comparison with plain hazelnuts on bolus properties and chewing behaviour. Amount of plain hazelnuts was varied to investigate the effect of portion size on bolus properties and chewing behaviour. Bolus particle size distribution was obtained by image analysis of expectorated boli by n = 20 participants. Median bolus particle diameter (d50) and broadness of particle size distribution (b) were quantified by fitting the cumulative area distribution curve with a modified Rosin-Rammler function. Oral processing behaviour (number of chews, chewing time, chewing frequency) was quantified by means of a stopwatch. Mastication of two hazelnuts resulted in smaller d50 than mastication of six hazelnuts or mastication of two hazelnuts in white bread or baguette. Chewing time of two hazelnuts was significantly shorter than chewing time of six hazelnuts or chewing time of two hazelnuts in white bread or baguette, while chewing frequency did not differ between foods. d50 of six hazelnuts did not significantly differ from d50 of two hazelnuts in either bread matrix. Broadness b of the particle size distribution was significantly smaller for six hazelnuts compared to the other foods. We conclude that d50 was affected by bite size or bite volume rather than by incorporation of hazelnuts into bread. We suggest that incorporation of hazelnuts into bread matrixes has a relatively small impact on size of hazelnut bolus particles produced upon mastication.

Huisartsen interpreteren symptomen al vroeg in het consult als somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Signalen die op SOLK kunnen wijzen zijn de manier waarop de patient de symptomen presenteert, symptomen die niet in een specifiek patroon passen en symptoomattributie door de patient zelf. De snelheid waarmee huisartsen symptomen als SOLK duiden suggereert dat de niet-analytische redeneerwijze een centrale rol speelt in het denkproces.

Sociale interacties, de wijze waarop individuen met elkaar omgaan, zijn belangrijk voor mensen. Wie regelmatig sociale contacten heeft, is over het algemeen vaker gelukkiger dan iemand met weinig sociale interacties. Sociale terugtrekking blijkt zelfs een van de eerste symptomen van een groot scala aan hersenziekten, zoals depressie, autisme, schizofrenie en dementie. Het verminderd omgaan met vrienden, familie en collega’s, alsmede stoppen met deelname aan het arbeidsproces zijn bekende voorbeelden van sociale terugtrekking. Deze veranderingen in sociaal gedrag bij hersenziekten hebben grote gevolgen voor de patiënt zelf, zijn familie en vrienden, zijn verzorgers, voor de productiviteit van die persoon op de arbeidsmarkt en voor de gezondheidszorg in het algemeen. Sociale interacties zijn niet uniek voor mensen. Ook apen, orka’s, knaagdieren, vogels, fruitvliegen en vele andere soorten, kennen complexe vormen van sociaal gedrag die veel weg hebben van het gedrag zoals we dat bij mensen zien. Mijn onderzoek is erop gericht de biologische mechanismen die ten grondslag liggen aan sociale interacties en afwijkingen hierin te ontrafelen teneinde nieuwe inzichten te verkrijgen in de ontstaanswijze en behandeling van hersenziekten. Hierover ging mijn oratie bij de aanvaarding van mijn leerstoel ‘Neurobiologie van gedrag’ aan de Rijksuniversiteit Groningen op 24 oktober 2017, waarvan dit artikel een weergave is. Met de titel, ‘Beter samen’, geef ik u mijn visie op sociale gezondheid vanuit een biologisch oogpunt.

OBJECTIVE: To evaluate the feasibility of a study on the content and effect of comprehensive geriatric care (CGC) at home for frail elderly.METHOD: Case managers invited new CGC patients of one care organization for participation in the study. At two moments, questionnaires were conducted on (social) functioning, quality of life, perceived problems, perceived informal caregiver burden, and self-management. Information on received care was collected from the patients' medical records, In addition, a questionnaire was administered to the referring physician. Feasibility was evaluated descriptively on three domains; inclusion, follow up, and data collection.RESULTS: The intended number of 25 participants was not reached, mostly because clients did not comply with inclusion criteria, and because case managers felt uncomfortable asking patients for participation in the study. Of the 14 participants, 12 were followed until the follow-up measurement. Several questionnaire domains appeared difficult to answer for participants. It also appeared difficult to collect information on received care from the medical records. Questionnaire response among general practitioners was 6 out of 11.CONCLUSION: Due to the vulnerability of the targeted group and logistical challenges, the inclusion of participants for the study was more difficult than originally thought. In combination with the difficulties in data collection, this suggests that a large-scale study on the content and effect of CGC is not feasible. Qualitative research methodologies, preferably combined with quantitative methods, offer better opportunities to understand the value of CGC for frail elderly living at home.

Inleiding: Patiënten met symptomen van een acuut coronair syndroom (ACS) hebben zo snel mogelijk de juiste behandeling nodig om schade aan het hart te voorkomen of te beperken. Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar prehospitale vertraging en de oorzaken daarvan, is er weinig bekend over de motivatie van de patiënt voor het kiezen van een keteningang. Het doel van dit onderzoek is het vinden van factoren die invloed hebben op deze keuze. Methode: We deden een explorerend dwarsdoorsnedeonderzoek, waarbij we met een vragenlijst gegevens verzamelden van 67 ACS-patiënten. Resultaten: Patiënten kregen toegang tot de acute zorgketen via vier verschillende ingangen: de huisarts (43%), de huisartsenpost (28%), de meldkamer ambulancezorg (112) (21%) of de spoedeisende hulp (7%). De overtuiging van patiënten dat hun huisarts het beste weet wat ze nodig hebben maakte dat ze vaker contact zochten met hun eigen huisarts. Dit deden ook de patiënten die alleen waren toen de symptomen ontstonden. Patiënten met een fast onset van de klachten en acute pijn belden vaker 112, net als patiënten die hun klachten als ernstig inschatten. Conclusie: Niet de kennis over alarmsymptomen, maar vooral subjectieve factoren, zoals de interpretatie van de ernst van de klachten, de overtuigingen van de patiënt over wie de juiste zorgverlener is, en de manier (plotseling, pijn) waarop de klachten zich voordoen zijn bepalend voor de keuze van de keteningang bij patiënten met ACS-klachten. Voor het reduceren van prehospitale vertraging kunnen huisartsen een rol spelen door patiënten de juiste voorlichting te geven.

Het pluis/niet-pluisgevoel (PNP) is een waardevol diagnostisch instrument in de huisartsenpraktijk. Het fenomeen wordt sinds 2005 door een groep Maastrichtse en Antwerpse onderzoekers bestudeerd. Huisartsen werden in focusgroepen bevraagd over hun ervaringen en over de betekenis die ze eraan geven. De analyse bood de basis om via een consensusprocedure het PNP-gevoel te definiëren. Met behulp van het model van duale denkprocessen is PNP theoretisch goed te begrijpen. Het bespreken van PNP in leergesprekken tussen huisarts-opleiders en huisartsen-in-opleiding bleek erg zinvol en gaf meer inzicht in het belang van intuïtie tijdens het diagnostisch proces.

Soa-zelftests zijn te koop bij drogisterij en apotheek en steeds vaker ook via het internet. Men onderscheidt doehet-zelftests, waarbij de patient zelf het resultaat afleest, en zelfafnametests, waarbij de patient zelf materiaal afneemt en dat opstuurt naar een laboratorium. In het algemeen zijn zelfafnametests veel betrouwbaarder. Zelftests zijn anoniem en laagdrempelig, maar er zijn ook risico’s: de juiste testkeuze is niet gegarandeerd, niet alle tests zijn betrouwbaar en nazorg, zoals partnerwaarschuwing, is niet geregeld. In snel tempo komen er online keuzehulpen en e-healthtoepassingen beschikbaar, maar de meerwaarde van zelfdiagnostiek naast huisarts en GGD moet nog onderzocht worden.

Inleiding In westerse landen is 5,4 tot 6,4% van de 60-plussers zonder migratieachtergrond dement, maar er zijn aanwijzingen dat dementie relatief vaker voorkomt bij mensen met een migratieachtergrond. Wij onderzochten de prevalentie van milde cognitieve achteruitgang (MCI) en dementie bij thuiswonende niet-westerse migranten van 55 jaar en ouder in Nederland. Methode Via huisartsenpraktijken in zeven Nederlandse steden benaderden we tussen 2010 en 2013 oudere patienten met een Turkse, Marokkaans-Arabische, Marokkaans-Berberse, Surinaams-Creoolse, Surinaams-Hindoestaanse of Nederlandse achtergrond. Van degenen die toestemden beoordeelden we de cognitie met behulp van de Cross-culturele Dementiescreening (CCD), een test die geschikt is voor laagopgeleiden met verschillende taalachtergronden. Resultaten Van de 7218 benaderde ouderen stemden er 2254 (31,2%) in met deelname. Hun gemiddelde leeftijd was 65 jaar (SD 7,5) en 44,4% was man. De prevalenties van MCI en dementie waren respectievelijk 18,5 en 14,8% bij Turkse, 18,5 en 12,2% bij Marokkaans-Arabische, 14,2 en 11,3% bij Marokkaans-Berberse en 16,8 en 12,6% bij Surinaams-Hindoestaanse deelnemers versus 7,3 en 4,0% bij Surinaams-Creoolse en 3,7 en 3,5% bij autochtone Nederlanders. Dit verschil was statistisch significant. Conclusie MCI en dementie komen bij vier grote niet-westerse migrantengroepen twee- tot viermaal zo vaak voor als in de autochtone bevolking. Dit gegeven is belangrijk voor snelle diagnostiek en verbetering van de zorg aan ouderen met een niet-westerse migratieachtergrond en hun mantelzorgers.

Inleiding Dagbesteding buitenshuis kan bijdragen aan het langer thuis wonen van mensen met dementie. Het onderwerp ligt echter vaak gevoelig. Het bepalen van de dagbesteding is bij uitstek iets om samen over te beslissen. Recent onderzoek laat zien hoe mensen met dementie bij deze beslissing betrokken kunnen worden. Methode Een kwalitatief onderzoek op basis van 244 semigestructureerde interviews met 19 ouderen met dementie, hun mantelzorgers (36) en hun zorgverleners (38). Resultaten De besluitvorming bleek afhankelijk van 1) aanvankelijke verwachtingen over dagbesteding, 2) onderhandeling over het uitproberen ervan en 3) de reacties van de persoon met dementie na het uitproberen. In het besluitvormingsproces bleken drie patronen mogelijk: 1) positief samenwerken, 2) conflicterende perspectieven samenbrengen en 3) geen commitment bereiken. Conclusie Samen beslissen met mensen met dementie vergt een specifieke aanpak. De huisarts kan hierbij naar de beweegredenen van alle betrokkenen luisteren en zoeken naar passende mogelijkheden. Hierbij is het belangrijk beslissingen rond dagbesteding niet alleen te baseren op gesprekken, maar ook op ervaringen. Dit stelt de persoon met dementie in staat invloed uit te oefenen op de besluitvorming.

Burgerparticipatie is een actiepunt op veel gemeentelijke beleidsagenda’s. In het kader van integraal gezondheidsbeleid en de nieuwe Omgevingswet wordt burgerparticipatie steeds belangrijker. Om deze reden is de perceptie van professionals met betrekking tot burgerparticipatie binnen Health Impact Assessment [HIA] onderzocht. Hiertoe zijn individuele interviews met zeven professionals en drie focusgroepgesprekken met twintig professionals gehouden die actief zijn op het gebied van HIA en geworven zijn via het netwerk van het RIVM. De professionals vinden het huidige niveau van burgerparticipatie te laag en willen burgers meer, en in een vroeg stadium, betrekken bij HIA in Nederland. Burgerparticipatie in HIA zorgt voor een groter draagvlak voor (toekomstig) beleid en draagt bij aan kennis ten behoeve van integraal gezondheidsbeleid. De vraag hoe burgerparticipatie in HIA praktisch moet worden uitgevoerd blijft deels onbeantwoord. Twijfels over de kennis en de capaciteiten van burgers spelen hierbij een grote rol.

Wij hebben een pilotonderzoek verricht naar de inzet van zorgvrijwilligers bij cliënten met een ondersteuningsbehoefte op sociaal-emotioneel vlak. Samenwerking met eerstelijnshulpverleners, Sociaal team en gemeente bleek lastig. Daarentegen waren vrijwilligers en cliënten in het algemeen positief over ons initiatief.