Search

Cilj ovog istraživanja je ispitivanje psihofizičkog i socijalnog blagostanja starih osoba nakon nedavnog gubitka supružnika. Istraživanje blagostanja starih ožalošćenih je sprovedeno poređenjem grupe tugujućih (64 ispitanika) i netugujućih starih osoba (104 ispitanika). Starost ispitanika obe grupe kretala se od 65 do 89 godina. Dobijeni rezultati potvrđuju postojanje značajnih razlika u nivou većine ispitivanih indikatora blagostanja. Razlike su uglavnom male do srednje veličine efekta. Stare osobe koje su u protekla dva do tri meseca izgubile supružnike ispoljavaju očekivano niže zadovoljstvo životom i niži doživljaj smisla života, kao i više vrednosti negativnog i niži stepen pozitivnog afekta u poređenju sa ispitanicima u bračnom odnosu. Dodatno, tugujuće osobe izveštavaju o većem doživljaju usamljenosti, uprkos snažnije percipiranoj dostupnosti instrumentalne podrške. Suprotno očekivanjima proisteklim iz nekih ranijih nalaza, razlike između tugujućih i netugujućih ispitanika nisu registrovane u pogledu stepena emocionalnog distresa i percipiranog zdravstvenog statusa. Takođe, ove dve grupe ispitanika se ne razlikuju po nivou rezilijentnosti i percipirane emocionalne podrške, dok se razlike pojavljuju u nivou funkcionalnog statusa. Tugujući ispitanici se pokazuju kao funkcionalno nezavisniji od netugujućih. Polne razlike u grupi tugujućih ispitanika utvrđene su samo u slučaju negativnog afekta, koji je u većoj meri zastupljen kod udovica. Uopšteno, dobijeni rezultati su u većem delu u skladu sa ranijim istraživanjima, ali delimično ukazuju i na izvesne specifičnosti koje moguće proističu iz nekih karakteristika tugovanja i starenja u našoj kulturi.

Najveći broj modela koji se bave efektima negativnih iskustava u detinjstvu, pretpostavlja da rana averzivna iskustva imaju ulogu moderatora koji menja način na koji će osoba reagovati na aktuelne životne stresore. Osnovni cilj ovog istraživanja je provera osnovnih postavki modela senzitizacije na stres i modela inokulacije stresa. Istraživanje je longitudinalnog tipa, sa tri ponovljena merenja, u intervalima od oko 6 meseci. Ispitano je 293 ispitanika (80% ženskog pola), prosečne starosti 20.56 godina. U 1. fazi ispitanici su izveštavali o negativnim iskustvima u porodičnom kontekstu u periodu detinjstva, u 2. fazi su popunjavali listu negativnih životnih događaja u prethodnih šest meseci, a u 3. fazi su dali podatke o aktuelnim simptomima distresa. Rezultati potvrđuju početnu pretpostavku o moderatorskoj ulozi ranih negativnih iskustava u relaciji između aktuelnih stresora i nivoa distresa, i u skladu su sa modelom saturacije stresa koji pripada grupi modela o senzitizaciji na stres. Postoji pozitivna povezanost između broja aktuelnih stresora i nivoa distresa, ali samo kod ispitanika koji su imali nizak i umeren nivo izloženosti ranim averzivnim iskustvima. Ispitanici sa visokim nivoom negativnih ranih iskustava izveštavaju o povišenom nivou distresa nezavisno od broja aktuelnih stresora. Kada se uporede ispitanici sa malim i umerenim nivoom ranog negativnog iskustva u situacijama sa malim brojem aktuelnih stresora, kao adekvatniji model se pokazuje model inokulacije stresa, jer ispitanici sa umerenim nivoom negativnih iskustava, kada se nađu u situaciji malog broja stresora, ispoljavaju najniži distres.