Search

Bu hafta üç film üzerine konuşacağız. İkisi bir ölçüde birbirine benzer filmler; birisi biraz daha farklı gibi görünüyor: Before Sunrise (Gün Doğmadan, Richard Linklater, 1995), Vesikalı Yarim (Lütfi Ömer Akad, 1968) ve The Brothers Karamazov (Karamazov Kardeşler, Richard Brooks, 1958). Bu filmleri mutluluk felsefesi penceresinden analiz etmeye çalışacağız. Bazı kavramları filmlerle ilişkilendireceğiz. Aynı zamanda bazı yeni şeyler de söyleyeceğim.

Sinema tarihi boyunca üretilen pek çok film, içinde bulunan toplumsal koşullar ve yönetmenin bireysel yeteneğiyle birlikte dramaturjik süreci oluşturur. Bir film yapımında ise kuşkusuz en yaratıcı birey, yönetmendir. Kendi hikâyesini oluşturan, filmleri arasında tematik nüanslarla bağlantılar kuran, iç dünyasını özgün bir şekilde aktaran ve sinematik öğeleri farklı bir yaratım aracı olarak gören profesyoneller, auteur yönetmenlerdir. Fransa’da 90’lı yıllarla birlikte ortaya çıkan ve Yeni Dalga’nın bir başkalaşım geçirmesi olarak görülen Yeni Fransız Aşırılığı ya da Yeni Aşırılık akımı, günümüzde kendine has bir izleyici kitlesi yakalamıştır. Bu akıma dâhil edilen yönetmenler, tükenmişliği yaşayan karakterlere kameralarını çevirir ve toplumsal yozlaşma en aşırı şekilde teşhir edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, sinemada Yeni Aşırılığın öncülerinden Gaspar Noé’nin pratiğe döktüğü sinema dilinin irdelenmesi ve auteur kavramıyla örtüşen karakteristiğinin betimlenmesidir. Bu kapsamda Noé’nin filmografisine bakılmış ve auteur kavramı bağlamında analiz yapılmıştır. Çalışma sonucunda Yeni Aşırılığın auteur yönetmenlerin çabaları sayesinde ortaya çıktığı ve akımı temsil eden yönetmenlerden Gaspar Noé’nin auteur yönetmen kavramı ile doğrudan bir şekilde ilişkilendirilebileceği ortaya çıkmıştır.

Dünya tarihi üzerinde insanın dünya ile tarihi ilişkisi hakkında birçok bilgi bulunmakta ve bunların en çok yaygın olarak bilineni ise kutsal kitaplarda yer almaktadır. İnsanın dünya tarihinde başlangıcı olarak kabul edilen Âdem ile Havva’nın hikayesidir. Bu hikâye de insanın atası olarak bilinen Âdem ile Havva’nın anlatılan öyküsü şöyledir: Tanrı’nın yarattığı yabanıl hayvanların en kurnazı yılandı. Yılan kadına (Havva), “Tanrı gerçekten bahçedeki ağaçların hiçbirinin meyvesini yemeyin dedi mi?” diye sordu. Kadın, “Bahçedeki ağaçların meyvelerinden yiyebiliriz” diye yanıtladı, “ama Tanrı, bahçedeki ağacın meyvesini yemeyin, ona dokunmayın; yoksa ölürsünüz” dedi. Yılan “Kesinlikle ölmezsiniz” dedi, “Çünkü Tanrı biliyor ki, o ağacın meyvesini yediğinizde gözleriniz açılacak, iyiyle kötüyü bilerek Tanrı gibi olacaksınız.” Kadın ağacın güzel, meyvesinin yemek için uygun ve bilgelik kazanmak için çekici olduğunu gördü. Meyveyi koparıp yedi. Yanındaki kocasına da (Âdem) verdi, o da yedi. O zaman ikisinin de gözleri açıldı ve ikisi de çıplaklıklarını gördüler. İncir yapraklarını birbirine dikerek önlerini örttüler. (Yaratılış 3:1-7)

This article attempts to grasp the relationship between the film Queen Lear and élan vital (vital impetus) drawing on the kinship of life as a creative evolution with art as a free act, which was established by Henri Bergson. According to Bergson, the élan vital, as the creative force of life, which is in a state of constant change and formation, is an invisible bond that passes through all living things. It is a free and creative flow. The qualities of élan vital, opening a door to aesthetic comprehension and helping us to gain a deeper understanding as to the relationship between artistic creation and life, trigger our conceptions about cinema. In this context, the film Queen Lear, which creates an aesthetic experience concerning the change and the transformation proceeded by élan vital, is discussed with the guidance of the intuition method and the cinephilosophical approach. Intuition is a method that offers a holistic insight that captures the unique and inexpressible within the subject; the cinephilosophical approach has also enabled the film to move forward and interact with it. Queen Lear makes the élan vital visible and palpable as the peasant women who do theater; as the director and the film. The film deals with the élan vital against the limits, inertia and habits imposed by social conditions, by focusing on the process, not the end, but the being, flow and change. The film joining the permanent flow between past, present and future, reveals the movement in duration. Making the transference movement of vital impetus between individuals and facts visible, turns the film into a transitional space. Images oscillating between women’s life, acting and the staging process of the play, higlights the production process of the film. At the same time they make the coexistence and relationality of life obvious. Consequently, as a living tissue that stimulates intuition, the film motivates to participate in the creative effort of the director. Bringing the audience closer to the direct vision of the reality, the film makes the audience feel the being and real movement in life.

Bu çalışma İşe Yarar Bir şey (Pelin Esmer, 2017) adlı filmdeki tren yolculuğunu ve kent içindeki gezintiyi başkarakter Leyla’nın dişil bakışını temsilen flaneus kavramı çerçevesinde değerlendirmek üzere hazırlanmıştır. Flaneur kavramı eril kimliğe sahiptir ve Fransız şair, Charles Baudelaire’in şiirlerinden ilhamla Alman edebiyat eleştirmeni Walter Benjamin tarafından kuramsallaştırılmıştır. Kavram, 19.Yüzyıl Avrupa’sının modernleşme ve beraberinde getirdiği kitle kültürünün şehirli, entelektüel, gözlemci bireyini işaret eder. Baudelaire’in şiirlerine fon olan Paris’te gezinen ve gözleyen birey, Benjamin’in kuramsallaştırmasında bu deneyimden düşünce üretmektedir. Dönemin eleştirel okumasını sokaklar aracılığı ile yapabilen birey olarak eril figür uzunca dönem bu ayrıcalığı taşısa da 20. Yüzyıl’ın kültürel ve ekonomik dönüşümleri kent gezgini ayrıcalığını tek cinsiyetten arındırmıştır. Flaneus kavramı dilin ataerkil kalıplarını esneten gücünü temsil eder. Sanatın pek çok alanında flaneus yorumlamaları Benjamin’in kuramsallaştırdığı kentli ve eleştirel bakış gücüne sahip eril figürü aşıp bu bakışı çoğaltmıştır. Sinema sanatı da çok yönlü okumaya elverişli ve bu yönüyle de kendisini her izlemede çoğaltan ve yenileyen bir dinamiğe sahiptir. Bu bakış açısı ile İşe Yarar Bir Şey filmi çözümlemesinde başkarakter Leyla’nın yolculuğu ve gözlemleri modern bir flaneuse okuması olarak değerlendirilecek, tren yolculuğunun, kentlerde ve metropolde kalabalıkların içinde gözlem yapmanın ve insanları izlemenin bir kadın gözünden çağın ruhunu nasıl yansıttığı yakalanmaya çalışılacaktır.

As the daily use of videographic tools increases, searches and trends for new forms of expression emerge. It has even become possible to say that this situation can affect the ways of thinking. At this point, it has become necessary to define an academic status to the video-essay genre, which is shown as a new way of expression and experience, in the context of film studies. Although video-essays, which can be a part of the search for a performative method, remain at an ambiguous point, we can state that videographic approaches have become widespread in the field of film studies. From this point to forth, this study proposes to consider the concept of transimage in order to use video-essays in film studies. Discussing the concept of transimage can be a new path to think on the images of the film with other images.

Sinema bir sanat olarak ortaya çıktığı dönemden itibaren film teorisi alanında daha ziyade yapısalcı ve biçimci kuramlar etkili olmuştur. Bu alandaki kuramsal çalışmaların çoğu, sinemanın güçlü iletişimsel niteliklere sahip olduğunu ve sinemanın bir sanatsal ifade aracı olmanın yanı sıra bir dil yahut dilyetisi (fr. langage) de olduğunu ileri sürmektedirler. Bu kabuller üzerine inşa edilen konvansiyon sinemanın güçlü semiyolojik olanaklara sahip olduğunu ve ancak bu yolla, yani semiyoloji aracılığıyla doğru ve hakiki biçimde anlaşılabileceğini iddia etmektedir. Böylelikle, dilbilim araştırmalarının yöntemsel yaklaşımları, sinemanın hem sanatsal bir disiplin olarak neliğinin soruşturulması sırasında hem de tek tek sinema eserlerinin yorumlanmasında başvurulan baskın kuramsal yaklaşımlar olarak öne çıkmaktadırlar. Bu yaklaşımların hemen hemen hepsi dayanak olarak Saussure’ün dilbilim kuramını kaynak kuram olarak kabul etmektedir. Bu spesifik dilbilimsel yaklaşımı film teorisinin kaidesi olarak belirleyip, sinemanın özgün sanatsal varlığını sadece bu yaklaşımla kurulan analojilerle anlama çabası, sinema-dil ilişkisine yönelik tartışmaların doğasını belirlemiştir. Bu çerçevede, bu makale sinema teorisinin dilbilimle kurduğu bağın tutarlılığını soruşturmayı amaçlıyor.

Sinefilozofi Dergisi, Yönetmen söyleşileri: Hakan Aytekin Belgesel Sinema ve Felsefe Sinefilozofi dergisinin yönetmen söyleşilerinin bugünkü konuğu yönetmen ve yazar Hakan Aytekin. Hakan Bey. Suha Arın ekolünün önde gelen temsilcilerinden birisi.

Mekan ile mekanı kullanımın elle tutulabilir bir bağlantısının artık kalmadığını savunan Tschumi, mekandaki kopmaların sürekli gerçekleştiğini ve bu durumun mimarın kontrolünden çıktığını söylemektedir. Yapının gövdesi ve kullanımı arasındaki bağ, giderek gücünü kaybetmektedir.

Gilles Deleuze’ün Sinema 1: Hareket-İmge kitabının ikinci cildi olan Sinema 2: Zaman-İmge kitabı üzerine bir inceleme.