Search

Artikkelen analyserer munnlege og skriftlege språkpraksisar hos ein norsk femtenåring i lys av aktuelle teoriar knytt til kodeveksling, språk­skifte og transspråking. Primærmaterialet er skuletekstar på nynorsk og bokmål, samla inn i samarbeid med Normprosjektet (2012–2016) i perioden informanten var elev frå sjette til tiande trinn. I tillegg er det gjennomført eit sosiolingvistisk forskingsintervju og henta inn private tekstmeldingar. Informanten vekslar mellom dialektnær og standardnær skriving i tekstmeldingane. Ho har tidlegare vore bidialektal, men held seg no til ein dialekt. Ho hadde nynorsk som opplæringsmål på barnetrinnet, men skifta til bokmål ved inngangen til ungdomsskulen. Artikkelen drøftar om dei ulike språkpraksisane kan sjåast som symptom på språkskifte, eller som teikn på transspråkleg skrive­kompetanse. I konklusjonen blir det argumentert for at kjennskap til og veksling mellom ulike skriftspråklege varietetar bør sjåast i eit ressurs­perspektiv, og ikkje som tap av, eller mangel på, språkleg identitet.

Statistikken slår fast at mange sluttar å bruke nynorsk som hovudmål etter grunn­skulen eller i løpet av vidaregåande. Dette gjeld spesielt i område der nynorsken tidlegare har stått sterkt, og no er under særleg press frå bok­­mål. Kvifor vel så mange bort nynorsk? Dette er språkval som blir gjort av mange ulike individ som ein del av ein større samanheng. Den tospråk­­lege situasjonen i Noreg der dei to språka ikkje har same status i praksis, er sentral i forståinga av denne trenden. Tidlegare har det berre vore gjort geografisk avgrensa enkeltstudiar av slike språkbortval ved skular, medan føremålet med denne artikkelen er å sjå systematisk på eit samla data­grunnlag og dermed kunne seie noko generelt om prosessen. Artikkelen bygger på data frå sju enkeltstudiar om språkval i rand­soner. Materialet inkluderer ei undersøking av nynorsk som hovudmål gjort i Hordaland, Telemark og Rogaland, ein studie frå Valdres i Oppland, og fem master­oppgåver med data frå skular i Hordaland, Møre og Romsdal og Agder. Gjennom ein kvantitativ metaanalyse og ein kvalitativ diskurs­­­analyse freistar eg å identifisere årsakene til at så mange byter til bokmål, og tilby ei forklaring på trenden. For å svare på dette er både grunngjev­ingane til informantane kartlagde og kvantifiserte, og utsegner i intervju og spørje­undersøkingar analyserte. Svært mange elevar i desse områda oppgir mangel på kompetanse som ein grunn til at dei byter til bok­mål. I tillegg ser det ut til at stigmatiserande haldningar til nynorsk, og at ny­norsk blir sett på som mindre viktig, er sentrale faktorar bak desse vala.