Search

Voor een grootschalig afkoppelproject in de gemeente Wieringermeer is onderzoek verricht naar de verontreiniging in het afstromende regenwater en de ecologische effecten op het watersysteem. Dat gebeurde in het kader van NORIS (NO Rainwater in Sewers). Dit project wordt gesubsidieerd vanuit het Interreg IIIb North Sea-programma van de Europse Unie. Het Nederlandse deel van het project is uitgevoerd door TNO-IMARES en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Het onderzoek toont aan dat locatiespecifiek chemische effecten kunnen optreden (verzoeting en periodieke overschrijding MTR van zink in water), maar dat dit niet direct leidt tot ecologische gevolgen. Landelijk en regionaal bestaan echter grote verschillen in typen ecosystemen en daarmee ook in de lokale veerkracht en gevoeligheid voor uiteenlopende sturende factoren. Daarom wordt gepleit voor een gebiedsgerichte evaluatie bij emissie van regenwater op oppervlaktewater

Het Nationaal Hydrologisch Instrumentarium (NHI), het landsdekkende grond- en oppervlaktewatermodel van Nederland dat wordt ingezet voor zowel landelijke beleidsstudies als operationele toepassingen in droge perioden, is afgelopen jaar aangepast en verbeterd1). Tot eind dit jaar ligt de nadruk daarbij op de landelijke schaal. Daarna moet het NHI uitgroeien naar een systeem dat men ook kan gebruiken voor de onderbouwing van grote besluiten in de regio. In feite moet het NHI het 'condensatiepunt' worden voor de hydrologische kennis in Nederland. Het moet zorg dragen voor een landelijke consistentie bij landelijke en regionale analyses. In het NHI participeren momenteel de waterschappen, de drinkwaterbedrijven en het Rijk. De provincies haken zeer waarschijnlijk binnenkort aan.

Op 26 en 27 augustus 2010 werd het stroomgebied van de Hupselse Beek getroffen door extreme neerslag: 160 mm in 24 uur (herhalingstijd: meer dan 1.000 jaar). Hierdoor steeg de afvoer in 22 uur van vier naar 5.000 liter per seconde. Door deze stortvloed in detail te onderzoeken, is meer inzicht ontstaan in de werking van stroomgebieden tijdens extreme situaties. Deze informatie kan gebruikt worden om modellen en hoogwatervoorspellingen te verbeteren

Alterra onderzocht samen met Wageningen Universiteit de gevolgen van klimaat- en landgebruikverandering op lage afvoeren in de Rijn. Hiervoor maakten ze gebruik van het grond- en oppervlaktewatermodel SIMGRO. Uit het onderzoek komt naar voren dat extreme klimaatscenario’s in 2050 zullen leiden tot aanzienlijk lagere afvoeren in de Rijn en bovendien een toename in de duur. Verder blijkt dat veranderingen in het landgebruik een veel kleiner effect hebben op lage afvoeren dan veranderingen in het klimaat. Hierdoor kunnen lagere afvoeren door klimaatverandering moeilijk opgevangen worden met alleen aanpassingen in het landgebruik

Wageningen UR hield in september 2009 een reünie voor oud-studenten, die in 1984 aan hun studie waren begonnen. In dat jaar was de opkomst hoog. Maar liefst 1.200 studenten verschenen aan de start, waarvan ongeveer driekwart de finish haalde. Deze lichting heeft twee hoogleraren voortgebracht en vele promovendi. Beide hoogleraren (Marc Bierkens, Geografische hydrologie aan de Universiteit van Utrecht, en Remko Uijlenhoet, Hydrologie en Kwantitatief waterbeheer aan Wageningen UR) kozen destijds voor dezelfde studierichting Cultuurtechniek, oriëntatie Hydrologie en waterbeheer. Een goed waterjaar, want na 25 jaar blijken ook de andere hydrologen uit 1984 nog steeds geïnspireerd door water en bekleden gevariëerde functies binnen wetenschap, overheid en bedrijfsleven.

De Provincie Groningen wilde verkennen wat nodig is voor een klimaatbestendig Groningen. In het kader van dit onderzoek is verkend of en waar de benodigde adaptatie voor natuur en water en mogelijkheden voor synergie mogelijk zijn, qua waterberging, water vasthouden, waterkwaliteit en functie als waterreservoir. Dit gebeurde o.a. door het in kaart brengen van maatregelen en zoekgebieden voor adaptatie van het watersysteem en voor adaptatie van natte natuur

Provincies en waterschappen bereiden zich voor op een warmer en grilliger klimaat. Met name voor watersystemen met een interactie tussen traag en snel reagerende deelsystemen is een regionaal hydrologisch model noodzakelijk om klimaateff ecten inzichtelijk te maken. In dit artikel wordt dit geïllustreerd voor het beheergebied van Waterschap Vallei & Eem. Voor de KNMI’06-klimaatscenario’s zijn de veranderingen in grondwaterstanden en kwel berekend. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen de traag reagerende systemen van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe en het snel reagerende systeem van de tussenliggende Gelderse Vallei. Vervolgens wordt ingegaan op klimaatscenario’s en nat- en droogteschade voor de landbouw en de doelrealisatie voor natuur

De auteurs van dit artikel vinden dat een platform als de Commissie voor Hydrologisch Onderzoek (CHO) nuttig kan zijn om kennis uit te wisselen. Daarbij moet worden nagedacht hoe deze kennis voor langere tijd kan worden vastgehouden. Een belangrijk deel van de kennis die indertijd via de technische bijeenkomsten van de CHO is uitgewisseld en is vastgelegd in haar verslagen, is momenteel wellicht niet meer paraat. Er wordt een oproep gedaan om de in het H2O-artikel "Omgekeerde hydrologie" (2008) gepresenteerde casus te modelleren. De auteurs stellen voor om over enige tijd de bevindingen onderling te delen in een workshop

De opgedane kennis over het ecologisch functioneren van meren kan relevante aanknopingspunten bieden voor het begrip van het functioneren van sloten. Daarom zijn de twee ecosystemen met elkaar vergeleken. Na een karakterisering van verschillen en parallellen worden belangrijke mechanismen in sloten benoemd en in een schema met terugkoppelingen weergegeven. De vergelijking geeft een beeld van het nut van de kennis over meren voor onderzoek in sloten en hoe de mechanismen die in sloten een rol spelen inzichtelijk gemaakt kunnen worden

Naar aanleiding van de artikelen over numerieke verdroging verscheen onlangs in Stromingen een reactie over het gebruik van de drainage- en voedingsweerstand. In dat artikel geeft Kees Maas expliciet aan het niet eens te zijn met het door ondergetekenden gehanteerde voorbeeld dat een weerstandsbiedende laag in het bodemprofiel bij een freatische winning tot gevolg heeft dat de stijghoogte onder deze laag meer beïnvloed wordt door de winning dan de stijghoogte boven deze laag. Daarnaast zegt Kees Maas het niet eens te zijn met de invloed van een weerstandbiedende laag in het bodemprofiel op de spreidingslengte. In het artikel wordt het gebruik van tijdreeksanalyse voor het controleren van meetreeksen voorgesteld. In de ogen van ondergetekenden maakt de auteur enkele malen gebruik van de omgekeerde wereld

Waterschap De Dommel wil voor het stroomgebied van de Aa of Goorloop en het Dalemstroompje een samenhangende inrichtingsvisie opstellen. De visie moet beeldend en in heldere taal weergeven hoe het waterschap haar doelstellingen in dit beekdal wil realiseren. De doelstellingen zijn gekoppeld aan de functie waternatuur voor de beken en het herstel van drie zogeheten natte natuurparels. Voor het opstellen van de visie is inzicht nodig in het hydrologisch functioneren van het gebied, in de huidige situatie en na realisatie van maatregelen, om daarmee de hydrologische effectiviteit van ingrepen in het landgebruik en de waterhuishoudkundige inrichting en beheer te kunnen aangeven. Daartoe is een modelonderzoek uitgevoerd dat in dit artikel wordt beschreven

Nederland was grotendeels landbouwkundig ingericht voor de komst van de computer en het hierop volgende digitale tijdperk. De inrichting vond plaats op basis van ervaring en later systeemkennis en analytische beschrijvingen van delen van het systeem. Het inrichten van Nederland is ongetwijfeld gepaard gegaan met vallen en opstaan. De komst van de computer heeft ertoe geleid dat hydrologische systeemen in toenemende mate zijn geformaliseerd in hydrologische rekenmodellen. Deze modellen zijn in de loop der tijd aangepast en verbeterd teneinde het hydrologische systeem beter te kunnen beschrijven. Het digitale tijdperk heeft echter ook tot gevolg gehad dat de technieken en methoden om de grondwaterstanden te meten, zijn aangepast. De eisen vanuit de automatisering leidden ertoe dat een relatief eenvoudige meting van de grondwaterstand in sommige gevallen zodanig is aangepast dat de interpretatie van de metingen in een aantal situaties niet meer correct is. Hierdoor is de vraag ontstaan in hoeverre we weten wat we meten. Wellicht is het raadzaam de uitdrukking 'meten is weten' op de volgende wijze aan te scherpen: 'Meten is weten mits we weten wat we meten'

Bij het huidige waterbeheer in de veenweidegebieden zal het maaiveld in de komende honderd jaar op veel plaatsen met meer dan een meter dalen. De maaivelddaling gaat door tot al het veen is verdwenen en de minerale ondergrond aan de oppervlakte ligt. Met het veen verdwijnt dan ook het bijbehorende veenlandschap. De enige mogelijkheid om deze ontwikkeling af te remmen, is door het waterpeil te verhogen. Er zijn verschillende waterpeilstrategieën denkbaar om dat te realiseren, maar die hebben de nodige gevolgen voor inrichting, bodemgebruik en waterinlaat. Een strategiestudie brengt momenteel de gevolgen in kaart en biedt daarmee de waterbeheerder handvatten om mogelijke veranderingen in het peilbeheer te beoordelen

Voor deelstroomgebieden van de rivieren de Dommel en de Aa zijn neerslagafvoerrelaties bepaald. Dit is gedaan met een neerslagafvoermodel dat het toenemen en afnemen van afvoer uit de deelstroomgebieden in de tijd beschrijft. Dit artikel behandelt de modelkeuze, -kalibratie en -validatie en de constructie van een langjarige afvoerreeks voor één van de deelstroomgebieden. De berekende afvoeren worden in een hydrodynamisch model in SOBEK-1D2D gebruikt om stroming in open waterlopen en de daarbij optredende waterstanden en inundaties te analyseren. De bouw van het model is geheel geautomatiseerd vanuit GIS-bestanden

Onderzoek van de Commissie Waterbeheer 21e Eeuw (WB21) heeft o.a. geresulteerd in een wateropgave. In dit onderzoek is een methode ontwikkeld waarmee inzicht kan worden verkregen in de hydrologische variabelen van gebieden in Nederland. De methode kan een basis vormen voor het in beeld krijgen van de effecten van waterhuishoudkundige maatregelen en daarmee aangeven in hoeverre kan worden voldaan aan de wateropgave. In eerste instantie is een landsdekkende ruimtelijke schematisatie uitgevoerd en is de Gt-kaart 1 : 50 000 geactualiseerd. Vervolgens zijn SWAP-modellen voor een groot aantal mogelijke situaties geparametriseerd en gekalibreerd. Middels metamodellen, welke van de modelresultaten zijn afgeleid, kunnen verschillende hydrologische variabelen in kaart worden gebracht. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om kwel, afvoer, berging in zowel grondwater als oppervlaktewater of fluxen. Validatie van enkele variabelen geeft aan dat de gegenereerde kaarten plausibel zijn

Het vasthouden van water in de bovenlopen van de beken in het noordwesten van Drenthe is goed mogelijk en kan de wateroverlast op de Groninger boezem tegengaan. De vertraging van de afvoer is beduidend. Dat blijkt uit berekeningen van Alterra met het hydrologisch model SIMGRO. Hiermee zijn de effecten van diverse maatregelen doorgerekend. Het vasthouden van water gaat bovendien verdroging van natuur tegen

Alterra onderzocht voor de beken in het noordwesten van Drenthe in hoeverre water in de bovenlopen kan worden vastgehouden om de overlast op de Groninger boezem tegen te gaan, en ook een bijdrage te leveren aan verdrogingsbestrijding in natuurgebieden. Hierbij is gebruik gemaakt van het hydrologisch model SIMGRO. In dit artikel wordt de opzet van het model beschreven

Aan de bekende trits vasthouden-bergen-afvoeren van de Commissie WB21, bedoeld als voorkeursstrategie om piekafvoeren te reduceren, zitten meer haken en ogen dan bij de opstelling is bedacht. Kan water vasthouden juist leiden tot hogere piekafvoeren? En waar houdt vasthouden op en begint bergen? Ook is de veronderstelde meekoppeling met verdrogingsbestrijding wellicht lang niet altijd en overal aan de orde

Eind 2002 en begin 2003 werd het Waternoodinstrumentarium onder grote belangstelling gepresenteerd. Toch ontbreekt nog iets dat het daadwerkelijke succes in de weg staat: de toepassing in combinatie met een geschikt hydrologisch model. Juist daarmee is ervaring opgedaan in het project Langbroekerwetering. In dit artikel wordt aan de hand van praktische ervaringen aangetoond dat integratie van de GIS-applicatie AlterrAqua en het model SIMGRO met het Waternoodinstrumentarium uitstekende mogelijkheden biedt

In Nederland wordt steeds meer naar een precisie afstemming tussen waterbeheer en landgebruik gestreefd. Informatie over het watersysteem wordt vooral verkregen via puntmetingen (neerslag, grondwaterstand). Vlakdekkende informatie, verkregen via remote-sensingtechnieken, brengt de ruimtelijke verschillen in hydrologie, het waterbeheer en het landgebruik in beeld, hetgeen de mogelijkheid biedt de achterliggende heterogeniteit te bestuderen. Het SEBAL-model is ontwikkeld om enkele hydrologische processen te kwantificeren met behulp van satellietbeelden van Landsat en NOAA

Voor een weloverwogen integrale afweging bij de keuze van het waterpeil is kwantitatieve informatie nodig over het bodem-watersysteem. Omdat die informatie zich over verschillende bodems, grond- en oppervlaktewater uitstrekt, zijn geïntegreerde rekeninstrumenten nodig. Alterra en het Hoogheemraad van Rijnland ontwikkelden het 'Framework Integraal Waterbeheer MultiSWAP (FIW MultiSWAP ). Dit integreert op een moderne wijze de water- en zouthuishouding van bodems en oppervlaktewater

Uitspoeling vanuit de bodem vormt mogelijk een belangrijke bijdrage aan de totale belasting van het oppervlaktewater met metalen. In een modelstudie is de uitspoeling op landelijke schaal gekwantificeerd middels een combinatie van een hydrologisch en een bodemchemisch model. De berekende totale bijdrage van uitspoeling op landelijke schaal varieert van twaalf procent voor lood en 30 procent voor koper tot bijna 50 procent voor cadmium en zink. Dit geeft aan dat de natuurlijke belasting vanuit de bodem voor de meer mobiele elementen als cadmium en zink significant bijdraagt aan de belasting van het oppervlaktewater. Dit kan ook de verklaring vormen voor het voorkomen van verhoogde metaalgehalten in het oppervlaktewater in niet specifiek belaste gebieden

Heeft de verwachte klimaatverandering invloed op de frequentie en omvang van laagwater in de zomer in de Maas. Modelstudies op grond van klimaatscenario's en analyse van historische data m.b.t. neerslag en waterafvoer tonen aan dat er, met de huidige behoefte aan Maaswater, een grote kans is dat aanzienlijke economische schade ontstaat als gevolg van langdurig lage afvoeren (zelfs zonder klimaatverandering)

De Grondwaterwet maakt het mogelijk de schade te taxeren die moet worden vergoed aan agrarische ondernemers die hun bedrijf uitoefenen binnen de invloedssfeer van grondwaterwinningen. De schadeomvang wordt onder meer bepaald op basis van de resultaten van bodemkundig en hydrologisch patroononderzoek. Onderzoek dat volledige zekerheid geeft over de werkelijke hoogte van de schade is onbetaalbaar, maar onderzoek kan wel bijdragen aan een reductie van onzekerheid en daarmee aan reductie van financiële risico's

In het kader van hoogwatermanagement spelen berging en veerkracht van watersystemen een steeds grotere rol. In dit artikel een afvoerhydrologische analyse op stroomgebied-niveau: de complexe relaties tussen neerslagpieken, berging in verschillende reservoirs (bodem, maaivelddepressies, oppervlaktewater), ontwatering/afwatering, en resulterende afvoerpieken

Met een nieuw ecologisch beoordelingssysteem voor stadswateren, ontwikkeld in opdracht van STOWA, zijn zowel de ecologische toestand als de belevingswaarde van stadswateren op simpele wijze te bepalen. Het systeem bestaat uit drie deeltoetsen: (1) een simpele veldtoets gericht op een snelle ecologische inventarisatie en vaststelling van de belevingswaarde, (2) een uitgebreide ecologische beoordeling op basis van watertypen en karakteristieken, uitmondend in een ecologisch profiel, (3) een vervolgtoets met een diagnose van mogelijke oorzaken van problemen en verbeteringsmaatregelen

Uitleg over de achtergronden en de architectuur van het in ontwikkeling zijnde 'Standaard Raamwerk Water'. Het wordt een gemeenschappelijk raamwerk voor alle modelapplicaties in het integraal waterbeheer

Grondwater als leidraad voor de beheersing van het oppervlaktewaterpeil betekent dat de locatie van het grondwaterstandspeil optimaal moet zijn om droogte- en natschade voor de landbouw te beperken. Met behulp van een computermodel werd voor een voorbeeldpeilvak het effect van peilbeheer op de landbouwkundige opbrengsten gesimuleerd bij verschillende situeringen van het grondwaterstandspunt en vier verschillende beheersvarianten

Als de verdamping van bossen wordt geschat met de tabel van de Studiecommissie Water Natuur Bos Landschap, kan er een relatieve fout in het neerslagoverschot optreden van 100 ten opzichte van een goed gekalibreerd model. Ook als de verdamping wordt berekend met een voor de interceptie aangepaste formulering van de verdamping volgens Makkink, geeft dat een grote onnauwkeurigheid. Aanbevolen wordt om de verdamping van bossen te berekenen met modellen, zoals het weerstandsmodel van Penman-Monteith.

Op landgoed De Wildenborch zijn verdrogingssignalen waargenomen. Onderzoek van het ecohydrologisch systeem toonde aan dat de grondwaterstanden zijn gedaald en dat een belangrijk gedeelte van de diepe kwelflux wordt afgevangen door aangrenzende waterlopen. In de humusprofielen was de calciumbuffer op veel plaatsen nagenoeg op, waardoor de verzuring zal toenemen. Hydrologisch modelonderzoek had tot doel een scenario te formuleren voor een optimaal peilbeheer. Gekozen is voor het opzetten van het peil in drie waterlopen. Tijdens het groeiseizoen wordt een flexibel peilbheer gevoerd. De te verwachten effecten voor de landbouw zijn relatief gering, terwijl er een positief effect is voor de natuur in de winter en het voorjaar.

De verdamping is belangrijk voor het waterkwantiteitsbeheer van natte natuurgebieden. Het is echter nog onvoldoende bekend in welke mate vegetaties in dergelijke gebieden de transpiratie reduceren en in hoeverre dit gecompenseerd wordt door een toename van de evaporatie. Met lysimeters is voor drie korte vegetatietypen de potentiële verdamping en de verdamping onder erg natte omstandigheden bepaald. Het betreft vegetaties waarin dopheide, pijpestrootje en schraalgraslandsoorten domineren. Als referentie is de verdamping van gazongras gemeten. Deze is vergeleken met de referentie-verdamping berekend volgens de methode van Makkink. Vervolgens zijn voor de drie vegetatietypen gewasfactoren vastgesteld.

Achtereenvolgens worden besproken: de gevolgen van eutrofiering voor een aquatische levensgemeenschap, de effecten van de huidige beheersmethoden en een model, dat de belangrijkste interacties van de levensgemeenschap beschrijft

Considerable losses of nutrients and pesticides in conventional agriculture severely affect groundwatercycles. In integrated farming leaching is still a problem. The combination of high nitrogen efficiency and the absence of pesticides makes organic farming systems the most approppriate farming systems in catchment areas for drinking water production

Een derde onderzoek is uitgevoerd naar de eutrofieringstoestand in de (semi-) stagnante zoete oppervlaktewateren in ons land. Van 121 plassen en meren werden min of meer volledige gegevens ontvangen betreffende de fysische, chemische en biologische kenmerken