Search

Her yıl büyük bir kısmı kolaylıkla önlenebilecek iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu pek çok insan hayatını kaybetmekte veya engelli hale gelmektedir. İş kazalarına karşı yeterli önlem almamanın sonuçlarını daha net bir şekilde ortaya koyabilmek için kaza maliyetlerinin hesaplanması son derece önemlidir. İş kazalarının maliyetleri literatürde direkt ve indirekt maliyetler olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bu çalışmada, 2013-2023 yılları arasında makine sektöründe yaşanan iş kazalarındaki bu iki grup maliyet ortaya konularak, bu maliyetin yüklediği ekonomik yükün analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada direkt maliyetlerin hesaplanmasında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundan, indirekt maliyetlerin hesaplanmasında ise İngiltere Sağlık ve Güvenlik Müdürlüğünün “Yıllık Kaza Maliyetlerinin Hesaplanması” yaklaşımından yararlanılarak Türkiye’de 2013-2023 yılları arasında makine sektöründe gerçekleşen iş kazalarının maliyetleri karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Çalışmada iş kazası maliyetlerinin, kaza sayılarının, asgari ücretin ve döviz kurlarının artışıyla birlikte her yıl düzenli olarak artış gösterdiği ve 2023 yılında 4.470.466.863,73 TL’ye ulaşarak hesaplamaların yapıldığı 11 yıllık dönemde en yüksek değere ulaştığı görülmüştür.

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) önlemleri için yapılması gereken harcamalar işletmeler tarafından göz ardı edilmemelidir. Bu harcamalar, özellikle çok tehlikeli sınıfta yer alan ve iş kazası olabilirlik oranlarına göre tüm sektörler arasında ilk sırada yer alan madencilik sektörü için çok daha hayati öneme sahiptir. Bu çalışmada, öncelikle 2013-2022 yılları arasındaki, beş farklı ekonomik faaliyetten oluşan madencilik sektörüne ait Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtları incelenmiştir. Doğal taş sektörünün, en fazla çalışan sayısına sahip “diğer madencilik ve taş ocakçılığı” ekonomik faaliyeti içerisinde yer aldığı ve 10 yıllık iş kazası verilerine göre ölüm oranlarında “kömür ve linyit çıkarımından” sonra ikinci sırada yer aldığı tespit edilmiştir. İSG için yapılan harcamaların mali büyüklüğünü ve işletmeye sağladığı faydanın büyüklüğünü analiz etmek amacıyla, bir mermer fabrikasının 2020 yılındaki İSG harcamaları incelenmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda, İSG harcamalarının işletme cirosunun yaklaşık %0,5’ine karşılık geldiği tespit edilmiştir. Ayrıca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği Fayda-Maliyet Analizi Proje Raporu” esas alınarak, işletmedeki İSG harcamaları için fayda-maliyet analizi yapılmış ve faydanın İSG maliyetinin 5,54 katı olduğu belirlenmiştir. Diğer madencilik ve taş ocakçılığı ekonomik faaliyetinde alınan İSG önlemlerinin ülke ekonomisine sağlayacağı faydanın ise 2023 yılı fiyatlarıyla ortalama 13 milyar TL olabileceği hesaplanmıştır. Sonuç olarak, İSG için yapılan harcamaların geleceğe yönelik büyük yatırımlar olacağı sayısal olarak ortaya konulmuştur.

In this study, the definition of work accident was made and then the concept of work accident in construction works was explained. The last five years of work accident statistics published by the Social Security Institution were examined. According to these statistics, the accident rates of the construction sector in all sectors were found by making use of the annual number of occupational accidents and fatal occupational accidents. Approximately one third of the fatal occupational accidents in our country occur in the construction sector. Occupational accident statistics of the construction sector are grouped under three headings according to the Nace economic classification codes. According to the work accident statistics examinations in these three categories, the most work accidents and the most deaths as a result of work accidents occurred in building construction works. In line with this information, occupational accidents and occupational safety costs in building construction works were examined. The data were obtained from surveys and interviews with construction companies, occupational safety companies, and consulting companies. Occupational health and safety costs; The costs of the OHS personnel employed, the cost of environmental safety measures taken to prevent occupational accidents at the construction site, the cost of health expenditures of the employees and the cost of personal protective equipment were examined under four main headings and the total cost per m2 was calculated. Moreover, the cost to the contractor is calculated and compared with the occupational safety costs in the construction sites where work accidents “resulting in death and injury” occur. Although the place of occupational health and safety costs in the total construction costs is quite low, the importance of occupational health and safety in the construction sector is emphasized by evaluating the consequences and costs of avoiding these measures through examples.