Search

Arıcılık kültürünün tarihsel ve coğrafi sürekliliği içinde, kovanların depolanması ve arıların kullanması için kırsal bir yapı tipolojisi gelişmiştir. Arı kovanı olarak bilinen ve arıların bal üretmek için kullandıkları birimlerin depolandığı barınaklar olan arı evleri, kırsal bağlamın yapı yapma dinamikleriyle uyumlu, çevre estetiği içinde bir kimlik öğesi oluşturan ve peyzaj içinde görünürlüğe ve özgün siluete sahip küçük ölçekli yapılardır. Bu yapıların mimarisi, malzeme, yapı mantığı ve mimari tasarım açısından farklılık gösterir; bu anlamda bu yapılar tektonik nitelikleri ile tipolojik bir çerçevede incelenebilir. Bu çalışma, arı evini kırsal bir mimari yapı tipi olarak ele almakta, örneklemekte ve bu yapı türünün konstrüksiyon kurgusunu ve yapısal mantığını “tektonik” ve “sözdizimi” kavramları üzerinden okuyarak tipolojik bilgiyi anlamlandırmaktır. Tartışmayı örneklendirmek için, Konya ili sınırları içindeki kırsal alanlarda yapılan saha araştırmalarında tespit edilen ve belgelenen bir grup arı evi bağlam olarak kullanılmış, belgelenen örnekler yapım tekniklerine göre sınıflandırılarak tipoloji oluşturulmuştur. Karşılaştırma amacıyla tipolojinin altlığını oluşturan Antalya örneklerinden kısaca bahsedilmiştir., Within the historical and geographical continuity of beekeeping culture, a rural building typology has developed for the storage of hives and use of bees. The bee house structures, also known as apiaries and function as shelters used by bees to produce honey are unique and distinctive components of the rural context. The architecture of these structures can be examined in a typological framework through their tectonic qualities as they differ in terms of material, construction logic, and architectural design. This study addresses the bee house as a rural architectural type and interprets the typological reading by examining the structural construct and logic of this building type through the concepts of “tectonic” and “syntax”. To illustrate the discussion, a group of bee houses identified and documented in the field surveys conducted in rural areas within the borders of Konya province in Turkey are introduced and contextualized; typology is prepared by classifying the documented sample according to construction techniques. For comparison, Antalya examples which set the basis of the typology are briefly mentioned.

Hüseyin G. Yurdaydın, 10 Temmuz 1923'te Eskişehir ili Seyitgazi İlçesinin Akin köyünde doğdu. O sırada köyünde ancak üç sınıflı bir ilkokul bulunmakta idi. Burayı 1932'de bitirdi. Bir yıl aradan sonra kendi köyünün yakınında bulunan Kırka nahiyesinde beş sınıflı Bölge Yatılı İlkokulu açılmış bulunduğundan, bu okulun dördüncü sınıfına kaydolarak 1935 yılında burayı bitirdi. Daha sonra, dedesi yerindeki büyük amcasının teşvikiyle Eskişehir'e giderek Eskişehir (Atatürk) Lisesi'nin orta kısmını 1938'de tamamladı. Lise öğrenimini ise, Millî Eğitim Bakanlığı hesabına İstanbul Erkek Muallim Mektebi'nde yatılı olarak 1941'de tamamladı. Bu sırada bir yıl Kars ili merkez Gazi İlkokulu'nda öğretmenlik yapan Yurdaydın, açılan sınavları kazanarak 1942-43 ders yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Tarih-Coğrafya Bölümü'ne girdi, 1944'te buradan mezun oldu ve Millî Eğitim Bakanlığı'nca Malatya Akçadağ Köy Enstitüsü'ne Tarih-Coğrafya öğretmeni olarak tayin edildi. Ancak aynı senenin Ekim ayında Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulunun bir kararından yararlanarak Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih -Coğrafya Fakültesi'nin Tarih Bölümü'nün üçüncü sınıfına kaydoldu. Fakat Hüseyin G. Yurdaydın'ı burada bir sürpriz bekliyordu.

Doğu Karadeniz’de yayla kültürünün yoğun biçimde yaşandığı yerlerden birisi olan Arılı Yaylası/Demirkapı, önemli bir kaya resim alanını barındırır. Benzerlerine Erzu- rum, Kars, Ardahan, Erzincan, Hakkâri, Ankara, Ordu ve İzmir’de rastladığımız kaya resimlerinin ortak özelliği, göçer kültürlerin günlük hayatlarına dair veriler sunmasıdır. 2019 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni ile bölgede gerçekleştirdiğimiz yü- zey araştırmalarında Artvin ili, Arhavi ilçesi, Arılı Yaylası’na yakın bir yerde; Namaz- gâh/Demirkapı adı verilen bir mevkideki kaya resimlerinde çalışmalar gerçekleştirdik. Kaya resimleri üzerinde fotoğraf ve çizim çalışmaları yapılmıştır. Kaya resimleri üze- rinde gerçekleştirdiğimiz çalışmalarda, resimlerin göçer kültürler ile ilişkili olduğu ve köklerinin Orta Asya’ya kadar uzandığı anlaşılmıştır. Bu çalışmada; kaya resimlerinin Doğu Anadolu-Kafkasya ve Orta Asya’daki benzerleri ışığında tanıtımları yapılmıştır.

Yirminci yüzyıl Türkiye ve Suriye'si hakkında yazılmış hacimli bir literatür bulunmasına rağmen 1918-1950 dönemi İskenderun Sancağı, Hatay Devleti ve Türkiye'nin Hatay ili konulan= tarihçilerin yoğun ilgisini çektiği pek söylenemez. Bu alanda mevcutlara ilaveten daha nitelikli eserlere ihtiyaç duyulduğu bir gerçektir. Selçuk Üniversitesinde Yardımcı Doçent Levent Duman'ın Ocak 2016'da yayınlanan "Vatan"ın Son Parçası Hatay'daki Uluslaştırma Politikaları adlı kitabında iki dünya savaşı arası yıllarında Fransız manda yönetimindeki İskenderun Sancağı hakkındaki Türk-Fransız uyuşmazlığının gelişimi ve nihai çözümünün irdelenmesiyle sınırlı kalınmayıp ağırlıklı ve daha geniş olarak yörenin tarihçesi, yapısal özellikleri ve iç dinamiklerine yer verilmektedir. Sancak'taki çeşitli topluluklar arasındaki güç dengesi ve gerilimler üzerinde önemle durulmaktadır. Kitap Marmara Üniversitesinde Profesör Günay Göksu Özdoğan'ın danışmanlığında hazırlanan doktora tezinin bazı kısaltmalar ve yeni eklemeler yapılmak suretiyle gözden geçirilmiş şeklidir.

Cengiz Han'ın torunu Batu Han komutasında 1236'da girişilen ve 1242'de sonlandırılan Batı seferinden hemen sonra 1243'te İdil boylarında kurulan Altın Orda Hanlığı'nın tarihi, gerek Türk ve Moğol tarihi gerekse Doğu Avrupa ve Dünya tarihi açısından önemli bir devredir. Doğuda ve batıda İli ve Tuna ırmakları, Kuzeyde ve Güneyde Pskov ve Derbend hudutlarıyla çevrili olan bu Hanlığın jeopolitik durumu, onu zamanın siyasi tarihinin ağırlık merkezine yerleştirmektedir. Nitekim Altın Orda Hanlığı'nın klasik dönemini çalışan araştırmacı bir anda kendisini İlhanlılar, Çağatay ve Ögedey Ulusları, Moğolların Büyük Hanlığı, Memlûk ve Anadolu Selçuklu Sultanlıkları, Gürcü Krallığı, Ermeni Prenslikleri, Rus Knezlikleri, Macaristan, Lehistan ve Litvanya Krallıkları ile Papalık tarihinin içerisinde bulur. Zamanın siyasî tarihinin merkezinde bulunması yanında Altın Orda Hanlığı, dönemin iktisadî bir kutbu olarak da kendisine bir yer edinmiştir. Bununla birlikte bu husus, siyasî tarih derecesinde aydınlatılabilmiş bir konu olamamıştır. Ancak bugün elimizde Altın Orda Hanlığı'nın Doğu ülkeleriyle ticaretine ilişkin oldukça önemli bir inceleme bulunmaktadır. Ekrem Kalan tarafından doktora tezi olarak sunulan ve 2012'de Kazan'da Şehabeddin Mercani Tarih Enstitüsü tarafından neşredilen Ulus Cuçi i Stranı Vostoka: Torgovo Ekonomiçeskie Vzaimootnoşeniya vo Vtoroy Polovine XIII-XIV vv. (Cuçi Ulusu ve Doğu Ülkeleri: XIII. Yüzyılın İkinci yarısı ve XIV. Yüzyılda Ticarî-Ekonomik İlişkiler) başlıklı bu eser, alanında büyük boşluğu dolduran bir tetkiktir.

270 adet güreşçi figürlü gümüş Aspendos stateri'nden oluşan bu define, 2007 yılında, Mersin İli, Mut İlçesi, Dağpazarı Beldesi sınırları içerisinde bulunmuştur. Dağpazarı Beldesi, Dağlık Kilikia'daki Koropissos antik kenti olarak lokalize edilmektedir. Bu önemli define Mersin Müze Müdürlüğü'nde bulunmakta ve 07.10.1-270 envanter numarası ile kayıtlıdır

Bu makalede konu edilen coğrafi alan, batıda Samsun ilinden doğuda Bayburt iline kadar uzanan bölgenin kara kesimini kapsamaktadır. Kabaca Doğu Karadeniz Bölgesi hinterlandı olarak da adlandırılabilecek bu bölgeyi konu olarak seçmemizin nedeni, sınırlı da olsa şimdiye değin yapılan arkeolojik çalışmaları bir araya getirmek ve bunların sonucunda bir yerleşme arkeolojisi değerlendirme çalışması yapmaktır. Konu edindiğimiz bölgenin en önemli akarsuyu olan Kelkit Çayı (Lykos), vadisinin coğrafi elverişliliği nedeniyle aynı zamanda Orta Karadeniz Bölgesi ile Kafkasya ve Batı İran arasında bir ticaret yolu olarak da kullanılmış olmalıdır. Yeşilırmak'ın (Iris) ana kollarından biri olan Kelkit Çayı'nın uzunluğu 320 km.'dir. Gümüşhane ili sınırları içinden doğan Kelkit Çayı, Giresun ilinin güneyinden geçerek Tokat ilinin Reşadiye, Niksar ve Erbaa ilçeleri üzerinden Amasya ilinin Taşova ilçesi yakınlarında Yeşilırmak’la birleşir. Kelkit Çayı Havzası’nın batı bölümünü (bkz. Harita 1) Taşova ile Sivas ilinin Koyulhisar ilçeleri arasındaki bölge oluşturur (Res.1). Bugüne değin arkeolojik açıdan iyi araştırılmış olan bu bölgede pek çok Tunç Çağı yerleşmesi saptanmıştır. Sivas ilinin Suşehri, Giresun ilinin Şebinkarahisar, Şiran ve Kelkit ilçelerinin oluşturduğu Kelkit Çayı havzasının doğu bölümündeki (bkz. Harita 2) araştırmalar henüz çok yetersiz olmasına karşın, Bayburt ilindeki araştırmalar söz konusu bu yöreye az da olsa ışık tutmaktadır., The geographical area under discussion in this article covers the region from Samsun in the west to Bayburt in the east. I have chosen this area that we may call the East Black Sea Region hinterland in order to collect the existing archaeological evidence and thus make an assessment. The Kelkit River (ancient Lykos) is the most important river in this area. Because of its geographical advantages this river basin must have been used as a trade route between the Central Black Sea Region, Caucasia and Western Iran. Kelkit River rises from Gümüşhane Province, passes through the south of Giresun Province as well as the Reşadiye, Niksar and Erbaa districts of Tokat Province until it finally joins the Yeşilırmak River (ancient Iris) near Taşova District in the Amasya Province. The west side of the Kelkit Basin that begins in Koyulhisar has been thoroughly investigated and few settlements have been located there. Although the east side which consists of the Suşehri, Şebinkarahisar, Şiran and Kelkit districts has not undergone any serious resarch yet, we still get information regarding this area from the neighbouring Bayburt province. Following our present knowledge about the subject matter of this article, we come to the conclusion that the first settlements in the area occured in the Late Chalcolithic Age. As a result of the field surveys in Samsun Province, which constitutes the west of region, we can assume that especially the Kızılırmak Valley (ancient Halys) and its neighborhood were densely inhabited both in Early and Middle Bronze Age, with some decrease in number. It has been observed that towards the Yeşilırmak Valley in the east of Samsun Province, settlements appeared to have been quite few, and the existing ones were inhabited only in the Early Bronze Age. The most important change seen in this province in the 2nd Millennium BC is the remarkable decrease in the number of settlements, compared to their amount in the Early Bronze Age. We conclude that some of the densely populated settlements of the Early Bronze Age were not further occupied in the Middle Bronze Age. Besides from the middle of Middle Bronze Age onward, we notice the number of settlements declined to agreat extentand thus, there was a loss in population. This situation, which is related with Gashka people, most probably shows the borders of the regional hegemony of these people. In fact, A. Dinçol and J. Yakar, have pointed out the area covered by the Sinop-Samsun-Ordu provinces, i.e. the north of Amasya-Merzifon line, as the Gashka Land. J. Yakar, has even widened this line more, and expounded it as Kargı - Merzifon - Taşova or Taşköprü ­ Boyabat - Durağan - Vezirköprü, and has emphasized that these lines might have been used as buffer zones by Hittite Kings, against the raids of Gashka people, in his last related book. It has been observed that dense populations inhabited the Amasya and Tokat Provinces during the Early Bronze Age, as was the case in the Samsun Province. Though we do not have sufficient information on the following period of the 2nd Millennium BC, we can conclude that these sites, especially those in the Amasya Province, were - due to their proximity to the Hittites - more densely inhabited during the Middle and Late Bronze Ages. We would like to point out that we do not have enough evidence to assume that the Mesudiye or even the Sivas-Koyulhisar neighborhood was inhabited in the 2nd Millennium BC, nor that the Hittites had occupied the south of the Ordu Province and the Northeast of Sivas Province. It is to be said that rare finds or settlements dating to the Middle or Late Bronze Ages are known in Bayburt, except for Büyüktepe Höyük further to the east. The rarety of settlemens of the 2nd Millennium in Bayburt region, that is, however, not yet fully researched, semmes to be comparable to similar situations in the northern part of Sivas province, just across the Kelkit River in Koyulhisar and Suşehri districts, in the southern part of Giresun Province in the districts Şebinkarahisar and Çamoluk, in the Şiran and Kelkit districts of Gümüşhane province. There is a slight possibility that the reason for this - even though this question is not solved yet - is to be sought with the peoples forming the Trialeti Culture. Having similarity with the samples found in Trialeti graves of the 2nd Millennium BC, the bronze weapons from the cave finds of Ordu and Artvin as well as the metal remains in the graves of the late 2nd Millennium BC in Erzurum-Pulur can be evaluated as an evidence for this assumption.

Söz konusu bu define, İzmir İli, Çeşme İlçesi, Germiyan Köyünde, 2002 yılı Mayıs ayında bulunmuş ve Çeşme Müze Müdürlüğü'nce satın alınmıştır. Define, köy içerisinde bir ev inşaatı temeli kazılırken, tesadüfen ortaya çıkmıştır. İnşaat sahibi birkaç para bulmuş ve bunu Köy Muhtarına söylemiş(1), Muhtar da bu durumu Çeşme Müze Müdürlüğü'ne iletmiştir. Çeşme Müze Müdürlüğü sikkeleri gördüğünde bunun bir define buluntusu olduğuna karar vermiş ve derhal burada bir araştırma başlatmıştır. Sikkelerin çıktığı alan iyice araştırıldıktan sonra, bu alandan çıkan toprakların da bir elek marifetiyle elenmesi sağlanmıştır. Bu işlemler sonucunda ve definenin ilk ortaya çıktığında köy halkınca paylaşılmış olanlar da jandarma marifetiyle toplanınca sikke sayısı 228 adet olmuştur (Resim 1, tüm definenin genel görünüşü)., The hoard was found in May of 2002 at Germiyan village of the county of Çeşme in the province of Izmir. The hoard was found in the village during the construction of the foundations of a house. The hoard bought by the Directorate of the Çeşme Museum contains 228 coins. The coins of the hoard consist of one silver hemidrachm and 227 small bronze coins. The obverse of the silver coin has a young Herakles portrait wearing a lion's head. The reverse has an oak wreath with the letters EPY inside it and underneath the monogram of a magistrate. The reverse of this coin is a new type that was not known before. For this reason it is a unique coin. The 227 bronze coins of the hoard can be examined in two groups as a Herakles group and a Dionysian group. The Herakles group has on the obverse a young Herakles portrait wearing a lion's head in right profile, and on the reverse the shortened form of the name of the city, EPY and the names of the magistrates responsible for minting the coins. The Dionysian group has on the obverse the head of a young Dionysos wearing an ivy wreath in right profile, and on the reverse, the letters EPY, grape cluster and various magistrate names. The Herakles group consists of 200 coins, which have 12 different magistrate names. The average weight of the coins from this group is 3.26 grams. The Dionysian group consists of 27 coins, which have 11 different magistrate names. The average weight of these coins is 3.16 grams. The hoard can be dated to 240-230 BC. It is the largest bronze Erythrai hoard that has ever been found.

1980 yılından bugüne Çanakkale ili, Ayvacık ilçesi, Gülpınar Beldesi sınırları içerisinde yer alan Apollon Smintheus kutsal alanında sürdürülmekte olan kazılarda iki ayrı alandan küçük bir grup oluşturacak sayı da pişmiş toprak heykelcik ele geçmiştir. Eserlerin bir bölümü 1986 yılı kazı sezonunda Apollon Tapınağı'nın güneydoğusunda yer alan bir alanda sürdürülen çalışmalar sırasında ortaya çıkarılmıştır. Gülpınar Beldesi sakinlerinden Hilmi Özak'a ait tarlada yürütülen çalışmalar sırasında geç Roma veya erken Bizans dönemine tarihlendirilebilecek bir yapı kalıntısına rastlanılmıştır.

Burdur Müze Müdürlüğü tarafından 1995 yılında Dudu Özmen'den satın alınmış olan bu define, Burdur İli, Yeşilova İlçesi, Çeltek Köyü'nde (batı Pisidia, Kibyratis ve güney batı Phrygia sınırında, Phrygia'nın Eriza, Pisidia'nın Olbasa ve Palaipolis antik kentlerinin ortasına düşen bir yerde) bulunmuştur. Define 33 adet erken baskılı Side tetradrahmisinden oluşmaktadır. Side'nin M.Ö. 205 - 190 tarihli darpları olan bu definede 12 farklı magistrat (sikke basımından sorumlu yetkili memur) ismine rastladık. Sikkelerin arka yüzünde yeralan bu yetkili memur isim kısaltmaları bize bu sikkelerin 205 ile 190 tarihleri arasındaki 12 yıl süresinde basılmış olduklarını (genellikle sikke basımından sorumlu memurlar bir yıllığına göreve geliyorlardı) göstermektedir.

İstanbul Üniversitesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Samsun ili Bafra ilçesine bağlı İkiztepe köyü sınırları içinde yer alan İkiztepe örenyerinde geliştirilen sistematik arkeolojik kazıların 1985 dönemi çalışmaları sırasında Tepe I'de yer alan "A" açmasının D-2/IV-10 plankaresindeki 2267 numaralı buluntu yerinde (22.12 m) ortaya çıkartılan basit toprak tipindeki bir mezarda (b. 2272) başı batıda olmak üzere doğu-batı yönünde yatırılmış olan bir iskeletin (Sk. 581) sağ eli ve kolu üzerinde tunçtan yapılmış çekiç biçiminde başı olan 2 ağızlı bir hançer (İ/85-206) ele geçirildi.

Bursa ili İznik ilçesinin Saraybahçe mevkiindeki Roma Açıkhava Tiyatrosu'nda 1981 yılından beri sürdürülen kazı çalışmaları, Geç Bizans Devri'ne ait bir toplu gömü alanının varlığını ortaya çıkardı. Gerek iskeletlerin sayıca çokluğu, gerekse bulunuş biçimleri bir savaş sonrası ölenleri akla getirmektedir. Ayrıca, iskeletlerin yetişkin erkeklere ait olması bu görüşü daha da güçlendirmektedir.