Search

Bu araştırma, genellikle okul ortamında gerçekleştirilen yazar-öğrenci buluşmaları etkinliğini temel almakta, ilgili etkinliğin çocukların okuma motivasyonunu artırmadaki yeri konusunda yazarların ve öğrencilerin görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla yazar-öğrenci buluşmalarını deneyimlemiş olan çocuk edebiyatı yazarları ve ortaokul öğrencilerinin konu hakkında görüşleri alınmıştır. Araştırmada olgubilim/fenomenoloji deseni kullanılmış, görüşmelerin verileri içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışma grubu, Muğla ili kentsel alanda (il merkezi) öğrenim gören, çalışmaya gönüllü olarak dâhil olan ve yazar-öğrenci buluşmalarına katılan 10 ortaokul öğrencisi ve 12 çocuk edebiyatı yazarından oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre; her iki gruptaki katılımcıların yazar-öğrenci buluşması etkinliğini önemsedikleri, bu etkinliklerin öğrencilerin okuma isteğini ve alışkanlığını olumlu etkilediğini düşündükleri belirlenmiştir. Katılımcılara göre bu etkinliklerin öğrencilerin gelişimindeki en önemli katkısı; çocukları okumaya teşvik etmesi, okuma alışkanlıklarını ve okuma becerilerini geliştirmesidir. Öğrencilerin geneli bu etkinlikleri verimli bulmakta, yazarlar ise kısmen verimli olduğunu ifade etmektedir. Öğrenciler etkinliğin verimli geçmesi için yüz yüze yapılması, yeterli süre ayrılması, tanınmış yazarların davet edilmesi vb. önerilerde bulunmuşlardır. Yazarlar da öğrencilerin söyleşi öncesi kitabı okuması, mekânın fiziksel şartlarının ve sürenin uygun olması vb. öneriler sunmuşlardır.

Bu çalışma, ortaokul öğrencilerinin ekrandan okuma öz yeterliliklerine yönelik bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Çalışma öncesi alan yazın taranmış ve 44 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Madde havuzu uzman görüşüne sunulmuş, maddelerin kapsam geçerlilik oranları hesaplanarak 33 maddelik bir taslak form elde edilmiştir. Bu form, küçük grup ile ön uygulama çalışmasına tabi tutulmuş ve maddeler korunarak birinci büyük grup uygulamasına geçilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi amacıyla gerçekleştirilen birinci büyük grup uygulaması 338 ortaokul öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, istatistik programında analiz edilmiş ve 3 boyuttan oluşan toplam 17 maddelik bir ölçek elde edilmiştir. Bu ölçek, doğrulayıcı faktör analizi amacıyla 514 ortaokul öğrencisinden oluşan ikinci büyük gruba uygulanmıştır. Elde edilen verilerde ölçeğin 3 boyutlu 17 maddelik yapısının doğrulandığı görülmüştür. Yapının veriye uyumunun tüm indeksler bazında iyi olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak elde edilen veriler bu çalışma ile geliştirilen ölçeğin geçerli ve güvenilir ölçmeler yapmak amacıyla kullanılabileceğini göstermektedir.

Bu araştırmada, ergenlik dönemindeki ortaokul öğrencilerinin kitap okumaya yönelik ilgi ve tercihlerini belirlemek ve incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılında 7 ve 8. sınıf düzeyinde öğrenim görmekte olan 1003 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın yöntemi tarama modelidir. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan anket kullanılmıştır. Araştırma verileri SPSS programı ve betimsel istatistik yöntemlerinden frekans ve yüzde hesaplamaları ile analiz edilmiştir. Araştırmada kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha yüksek düzeyde ve düzenli olarak kitap okudukları, öğrencilerin kitap okumanın sağlayacağı faydalara ilişkin farkındalığa sahip oldukları belirlenmiştir. “Roman, öykü ve biyografi” en çok okunan türler, “macera, fantastik ve bilim kurgu” en çok okunan konular olarak tespit edilmiştir. Öğrencilerin kitap kahramanlarının “zorluklarla mücadele eden güçlü, cesur, zeki, azimli, yardımsever, iyi kalpli, maceracı, eğlenceli” olma özelliklerinden daha çok etkilendikleri, en çok okunan on yazarın isimleri ve eserleri üzerinden yazar ve kitap tercihleri saptanmıştır.

Çalışmada deyimlerin öğretiminde dijital öykü kullanımının başarıya etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Karma yöntemin kullanıldığı araştırmanın nicel boyutunu tek gruplu öntest-sontest deneysel desen, nitel boyutunu ise olgubilim çalışması oluşturmaktadır. Çalışma grubu, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Nevşehir ilindeki bir ortaokulun 7. sınıfında öğrenim gören 22 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen deyimlere ilişkin başarı testi ve yapılandırılmış bireysel görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma sürecinde 7. sınıf Türkçe ders kitabında uygulama dönemine denk gelen metinlerde tespit edilen 26 deyim araştırmacıların hazırladığı öykülerde işlenmiş, son olarak hazırlanan öyküler dijital öykü biçimine getirilmiştir. Öntest ve sontest olarak deyimlere ilişkin başarı testi uygulanmıştır. Bu süreç içerisinde yapılandırılmış bireysel görüşme formu aracılığıyla çalışmaya ilişkin nitel veriler toplanmıştır. Uygulama bitiminden 3 hafta sonra ise kalıcılık testi uygulanmıştır. Elde edilen nicel verilerin analizi sonucunda dijital öykülerin deyim öğretimindeki başarıyı artırdığı ve öğrenmede kalıcılık sağladığı ve nitel verilerin analizi sonucunda ise dijital öykülerle deyim öğretiminin öğrenciler tarafından eğlenceli, kolaylaştırıcı ve öğretici birer etkinlik olarak görüldüğü tespit edilmiştir.

Bu çalışmanın amacı, ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin verilen metinlerden hareketle hazırladıkları soruları Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nin bilişsel süreç basamaklarına göre incelemektir. Çalışmada, temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılı ikinci döneminde Aksaray, Antalya, İstanbul, İzmir ve Kütahya illerinde bulunan devlet ortaokulları arasından rastgele belirlenen okullarda öğrenim görmekte olan 400 sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışman verilerini toplama sürecinde doküman incelemesinden faydalanılmıştır. Öğrencilerden verilen metinlerden hareketle bir ders saati içerisinde 6 adet soru hazırlamaları istenmiş ve bu sorular, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nin bilişsel süreç boyutlarına göre değerlendirme yapmaları için 3 alan uzmanının görüşüne sunulmuştur. Çalışma kapsamında öğrencilerden ve alan uzmanlarından elde edilen verileri tanımlanabilmek amacıyla betimleyici analiz tekniklerinden faydalanılmış ve verilerin daha iyi anlaşılması amacıyla da frekans analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin hazırladıkları soruların büyük oranda alt düzey bilişsel basamakta yer aldığı; öğrencilerin üst düzey bilişsel basamakta soru hazırlamakta problem yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin yaşadığı okuma güçlüklerinin derinlemesine incelenmesi amaçlanmıştır. On iki hafta süren bir çalışma yapılmıştır. Çalışma Aksaray ili Merkez ilçesinde bulunan bir ortaokulda okuma güçlüğü çeken dört ortaokul öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden gözlem yöntemi tercih edilmiştir. Öğrencilerin Türkçe dersindeki okuma süreçleri on hafta boyunca gözlemlenmiştir. Okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma düzeyleri, okuma sırasında sergilemiş olduğu davranışlar, okuma hataları, okumalarına sınıf arkadaşlarının tepkisi belirlenerek süreç sonunda okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma düzeylerinde bir değişiklik olup olmadığı incelenmiştir. Gözlemler doğrultusunda okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma düzeylerinin endişe düzeyinde olduğu, okuma sırasında bazı istendik ve istenmedik davranışlarda bulundukları, okuma hatalarından atlama, ekleme, tekrar etme, yanlış sözcük okuma, harf hatası, heceleme, noktalama işaretlerine dikkat etmeme, parmakla takip gibi okuma hatalarını yaptıkları, sınıf arkadaşlarının okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okumaları sırasında çeşitli davranışlar sergiledikleri ve Türkçe dersi işleniş sürecinde yer alan okuma etkinliklerinin okuma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma becerilerini iyileştirme sürecinde yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Bu çalışmanın amacı Hızlı, Seri, Görsel Sunum (RSVP) temelli uygulamaların ortaokul öğrencilerinin okuma ve anlama düzeylerine etkisini incelemektir. Araştırmanın temel problemi; “Hızlı, Seri, Görsel Sunum (RSVP) temelli uygulamaların ortaokul öğrencilerinin okuma hızı ve anlama düzeylerine etkisi var mıdır?” olarak belirlenmiştir. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden ön test son test eşitlenmemiş kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma örneklemini Kütahya merkezdeki bir devlet ortaokulunun 7. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Deney grubu ile gerçekleştirilen uygulama sonu yapılan son testte öğrencilerin dakikada okudukları kelime sayısında ve okuduğunu anlama düzeylerinde istatiksel olarak anlamlı bir artış görülmektedir. Deney grubu öğrencileri ön testte dakikada ortalama 116.84 kelime okurken swiftread ile gerçekleştirilen uygulamada 315.52 kelime okumuşlardır. Anlama testinde deney grubu öğrencileri ön testte 9.27 puan alırken son testte bu değer 11.21 olarak ölçülmüştür. Elde edilen veriler öğrencilerin uygulama sonrası hem daha hızlı okuduğunu hem de okuma hızı ile birlikte metni anlama seviyelerinin de arttığını ortaya koymaktadır.

Araştırmanın amacı, birden fazla değerlendirme yöntemine bağlı olan ‘’çoklu değerlendirme’’ yaklaşımının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin yazma becerisi ve yazma kaygısına etkisi araştırmaktır. Araştırmada yakınsayan paralel desenli karma yöntem kullanılmıştır. Araştırma sürecinde ölçümler, ön test - son test kontrol gruplu seçkisiz desen kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada hem nicel hem de nitel ölçme araçlarından yararlanılmıştır. Elde edilen nicel ve nitel veriler; birbirinden ayrı olarak çözümlenmiş, birleştirilerek genel bir yorum olarak sunulmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Kütahya il merkezinde sadece kızların erkeklerin öğrenim gördüğü birer imam hatip ortaokulunda 7. sınıf seviyesinde öğrenim gören, iki kız iki erkek sınıfı olmak üzere toplam 94 öğrenci oluşturmaktadır. Bu öğrencilerden iki farklı okulun farklı cinsiyetteki sınıflarında öğrenim gören toplam 49 öğrenci (25 kız, 24 erkek) deney gruplarını, yine ayı şekilde iki farklı okulun farklı cinsiyetteki sınıflarında öğrenim gören toplamda 45 öğrenci (21 kız, 24 erkek) kontrol gruplarını oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutu için de deney gruplarından gönüllü olarak 20 kişi (10 kız, 10 erkek) seçilmiştir. Elde edilen nicel verilerin çözümlenmesi neticesinde çoklu değerlendirme yaklaşımının öğrencilerin yazma becerisine ve yazma kaygısına olumlu yönde etki ettiği görülmüştür. Cinsiyete dayalı yapılan test sonuçlarında ise herhangi bir fark bulunmamıştır. Tüm çalışma genel olarak ele alındığında çoklu değerlendirme yaklaşımının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin yazma becerilerine olumlu bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Çoklu değerlendirme yaklaşımı ile öğrencilerin yazma kaygılarında ise belirgin bir düşüş olduğu anlaşılmıştır. Araştırmanın nitel verileri de bu sonuçları desteklemektedir.

Metin anlama becerisi; okuyucunun okuma öncesi, okuma sırası ve okuma sonrasında bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin kullanımını gerektirir. Bu araştırmada Öğrenme Güçlüğü (ÖG) olan ve Ortalama Başarı (OB) gösteren ortaokul öğrencilerinin metin anlama strateji bilgilerinin üstbilişsel görüşme aracılığıyla belirlenmesi ve kullandıkları stratejiler bakımından farklılıklarının ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışmaya 5, 6, 7 ve 8. sınıflara devam eden 30 ÖG olan ve 30 OB gösteren öğrenci katılmıştır. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla üstbilişsel görüşme yapılmıştır. Araştırma sonuçları; ÖG olan öğrencilerin OB gösteren öğrencilere göre yetersiz ve etkisiz metin anlama strateji bilgisine sahip olduklarını göstermektedir. OB gösteren öğrencilerin ise okuma öncesi ve okuma sonrası bilişsel strateji bilgisinin bir kısmına sahip oldukları buna karşın okuma sırasında kullanılan bilişsel ve üstbilişsel stratejiler konusunda sınırlılıkları olduğu bulunmuştur.

Araştırmada, okul kütüphaneleri ve sınıf kitaplıklarının ortaokul öğrencilerinin okuma eğilimlerini karşılama açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeline göre yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu, Giresun ilindeki bir ortaokulda farklı sınıf seviyelerinde (5, 6, 7 ve 8) eğitim gören öğrenciler arasından tesadüfi olarak seçilmiştir. Araştırmanın materyalleri de aynı ortaokulun kütüphanesinde ve sınıf kitaplıklarında bulunan kitaplardan oluşmaktadır. Öğrencilerin okuma eğilimleri, Okuma Eğilimi Anketi aracılığıyla toplanmıştır. Kütüphane ve kitaplıklardaki kitapların tür, konu ve yazar bilgileri araştırmacılar tarafından Kitap Sınıflama Formu’na işlenmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin okuma eğilimini destekleyen kitapların okul kütüphanesi ve sınıf kitaplıklarında yeterince yer bulmadığı tespit edilmiştir. Buna karşın öğrencilerin tercih etmedikleri kitapların kütüphanede ve kitaplıklarda daha fazla bulunduğu belirlenmiştir. Ulaşılan sonuçlar okul kütüphanesindeki ve sınıf kitaplıklarındaki kitapların tür, konu ve yazar açısından öğrencilerin okuma eğilimlerini yeterince karşılayamadığını ortaya koymuştur.

Bu araştırmada ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin sözlü anlatım öz yeterlik algı düzeyini belirlemek ve söz konusu algıya cinsiyet, kardeş sayısı, baba ve anne eğitim düzeyi, evde bulunan kitap sayısı, günlük okunan ortalama kitap sayfa sayısı, bir önceki yıla ait Türkçe dersi başarı puanı, günlük genel ağ kullanma sıklığı ve günlük televizyon izleme sıklığı değişkenlerinin etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Nicel araştırma yaklaşımlarından biri olan tarama yönteminin kullanıldığı çalışma, 2019-2020 eğitim öğretim yılı güz döneminde ortaokulda öğrenim gören 593 sekizinci sınıf öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın veri toplama araçları ortaokul sözlü anlatım öz yeterlik algı ölçeği ve kişisel bilgi formundan oluşmaktadır. Araştırmada ulaşılan bulgular; öğrencilerin sözlü anlatım öz yeterlik algılarının orta düzeyde olduğunu; söz konusu algılarının kardeş sayısı ve genel ağ kullanma sıklığı değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediğini ancak diğer değişkenlere göre anlamlı farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır.

Bu çalışmanın amacı, 2019 Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nı (TDÖP) ve 5-8. sınıf düzeylerinde okutulan bir Türkçe ders kitabını (TDK) reklam okuryazarlığı bağlamında incelemektir. Bu amaç doğrultusunda TDÖP’te yer alan ortaokul düzeyindeki sınıfların ders kazanım ve kazanım açıklamaları ile TDK’deki okuma, dinleme/izleme metinleri ve etkinlikleri reklam okuryazarlığı açısından incelenmiştir. Nitel yaklaşımla tasarlanan bu çalışmada veriler, doküman analizi yoluyla toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla incelenmiştir. TDÖP’te reklam okuryazarlığı ile ilgili kazanımların olduğu bununla birlikte bu kazanımların dil becerilerine dengeli biçimde yansıtılmadığı belirlenmiştir. TDK’de reklam okuryazarlığı ile ilgi kurulabilecek dinleme/okuma metnine rastlanmamış olmakla birlikte reklam okuryazarlığı ile ilgili etkinlikler söz konusudur. Ancak bu etkinliklerin de reklamların temel amacını yansıtmadığı söylenebilir. Hâlbuki farklı okuryazarlıkları öne çıkaran TDÖP gösterimleri doğrultusunda ortaokul TDK’de reklamların doğasını yansıtan metinlere ve etkinliklerine yer verilerek öğrencilerin reklamlarda kullanılan ikna stratejilerine karşı zihinsel ve duygusal açıdan daha hazırlıklı kılınabileceği açıktır.

Bu araştırmanın temel amacı ana dili Türkçe olan ve olmayan ortaokul öğrencilerinin dinleme/izleme stratejilerini kullanma durumlarını tarama modelinde betimsel bir bakış açısıyla ortaya koymaktır. Bu amaçla araştırmanın örnekleminde ana dili Türkçe olan ve olmayan 210 ortaokul öğrencisi yer almaktadır. Araştırma sürecinde veri toplama aracı olarak Doğan ve Erdem (2017) tarafından geliştirilen Ortaokul Öğrencilerinin Dinleme/İzleme Stratejileri Kullanım Sıklığı Ölçeği (DİSKSÖ) kullanılmıştır. Veri toplama süreci sonunda elde edilen veriler ölçeğin boyutları olan eleştirel dinleme/izleme, ayırt edici dinleme/izleme ve anlamlı dinleme/izleme boyutları açısından ve ölçeğin tamamı açısından değerlendirilmiştir. Dinleme/izleme stratejilerini kullanım sıklığı ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı, dinleme/izleme stratejileri açısından ana dili Türkçe olan öğrencilerin ana dili Türkçe olmayan öğrencilere göre dinleme/izleme stratejilerini daha sık kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. DİSKSÖ’nün tamamı açısından ise 5. Sınıf öğrencilerinin 6, 7 ve 8. Sınıf öğrencilerinden; 6 ve 7. Sınıf öğrencilerinin de 8. Sınıf öğrencilerinden daha düşük sıklıkta dinleme/izleme stratejilerini kullandıkları ifade edilebilir.

İnsanlar, duygu ve düşüncelerini sesler aracılığıyla söze dönüştürerek başkalarına anlatırlar. Bu araştırmada iletişimin vazgeçilmez unsuru olan konuşma üzerinde durulmuştur. Araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinde (5, 6, 7 ve 8. sınıflar) gözlemlenen konuşma kusurlarının Türkçe öğretmenlerinin görüşleri ile belirlenmesidir. Bunun için çalışmada araştırmacı tarafından geliştirilen, 7 alt boyutta 44 madde içeren bir anketten yararlanılmıştır. Malatya il merkezinde görev yapmakta olan 50 öğretmenden görüş alınmış ve veriler SPSS 22.0 programı ile analiz edilerek öğrencilerde en sık görülen konuşma kusurları tespit edilmiştir. Buna göre; gelecek zaman 1. tekil kişi çekimini “ -eceğim, -acağım” yerine “-ecem, -acam” şeklinde kullanmak ortaokul öğrencilerinde en fazla görülen konuşma kusurudur. Bu durum hızla ve en az çabayla konuşma isteğinden kaynaklanmaktadır. Ayrıca kısıtlı bir kelime haznesiyle konuşmak, tekrara düşerek konuşmak, konuşurken gereksiz sesler çıkarmak öğrencilerde sık görülen diğer konuşma yanlışlarıdır. Öğrenci konuşmalarında sık gözlemlenen bu üç durum birbiriyle bağlantılı olup kelime dağarcığının kısıtlı olmasından kaynaklanmaktadır. Bireyin sözcük evrenini genişletmek bu üç konuşma kusurunun da giderilmesinde etkili olacaktır.

Bu çalışmanın amacı, 6. Sınıf düzeyinde edat ve bağlaç konusuyla ilgili dil bilgisi başarı testi geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak Bloom’un yenilenen taksonomisi dikkate alınarak konuya ait kazanımlar belirlenmiş ve bu kazanımları karşılayan 167 adet, edat ve bağlaç konusuyla ilgili soru hazırlanmıştır. Hazırlanan sorular için uzman görüşü alınarak görüşler doğrultusunda 54 adet soru seçilmiştir. Testin kapsam geçerliliğini belirleyebilmek için belirtke tablosu oluşturulmuştur. Maddeler analiz edilmeden önce 6.sınıf düzeyinde 25 öğrenciye test uygulanarak onların maddeler üzerindeki yorumları alınmıştır. Ön pilottan sonra son şekli verilen taslak test, 2021-2022 eğitim öğretim yılında 200 öğrenciye uygulanarak testin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. 54 maddelik taslak testin güvenirlik analizi 0,661 olarak hesaplanmıştır. Total Varyans Tablosu incelediğinde veri setini daha iyi şekilde temsil edebilecek 22 sorunun mevcut olduğu saptanmış ve bu sorular nihai teste alınmıştır. Nihai testin Cronbach’s Alpha Katsayısı 0,710 olarak hesaplanmıştır. Cronbach Alfa katsayısının (α) 0.60-0,90 arasında olması testten alınan puanların oldukça güvenilir olduğunu gösterir.

Öğrencilerin öz düzenleme becerilerine yönelik algılarıyla Türkçe ders başarıları arasındaki ilişkinin incelendiği bu araştırmada öğrencilerin öz düzenlemeye yönelik algılarının Türkçe dersi başarılarıyla nasıl bir ilişkide bulunduğunu tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini Kars ilindeki devlet ortaokullarında öğrenim gören 303 beş ve 290 sekizinci sınıf öğrencisi olmak üzere toplam 593 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada basit-tesadüfi örneklem tekniği kullanılmıştır. Araştırmada Aslan ve Gelişli (2015) tarafından hazırlanan “Algılanan öz düzenleme ölçeği” ile öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerini tespit etmeye yönelik araştırmacıların kendisi tarafından alanyazın taranarak oluşturulan ölçek kullanılmıştır. Türkçe ders başarısını tespit etmek için okul müdürlüklerinden öğrencilerin dönem sonu not ortalamaları resmî evrak şeklinde alınmıştır. Veriler SPSS programı ile analiz edilmiştir. Tanımlayıcı istatistik ve ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre hem beş hem sekizinci sınıf öğrencilerin öz düzenleme becerilerine yönelik algılarıyla Türkçe dersi başarısı arasında anlamlı pozitif yönde bir ilişki ortaya çıkmıştır.

Araştırmada ortaokul öğrencilerinin eleştirel dinleme özyeterliklerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada ortaokul öğrencilerinin eleştirel dinleme özyeterlik düzeyleri tespit edilerek cinsiyet, sınıf düzeyi, Türkçe dersi başarı notu, anne eğitim durumu, baba eğitim durumu, okunan kitap sayısı, günlük ortalama dinleme/izlemeye ayrılan süre değişkenleri ele alınmıştır. Araştırmaya 2021-2022 öğretim yılında Sakarya ili merkezinde yer alan 5 farklı ortaokuldan 554 öğrenci katılmıştır. Araştırmada betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, öğrencilerin eleştirel dinlemeye ilişkin özyeterlikleri orta düzeydedir. Değişkenler açısından incelendiğinde kız öğrencilerin eleştirel dinleme özyeterliklerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sınıf düzeyi açısından 5-7. sınıflar ile 6-7. sınıflar arasında 7. sınıflar lehine anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Annenin eğitim durumu, babanın eğitim durumu, öğrencilerin bir günde dinleme/izlemeye ayırdıkları süre eleştirel dinleme özyeterliklerini etkilememektedir. Ancak okunan kitap sayısı arttıkça eleştirel dinleme özyeterliğinin de arttığı tespit edilmiştir.

Bu araştırmanın amacı; ortaokul öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ile motivasyonlarını çeşitli değişkenler açısından incelemek ve öğrencilerin okuma tutumları ile okuma motivasyonları arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Çalışmada nicel araştırma yaklaşımı benimsenmiş olup ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar döneminde; Erzurum, Samsun, Kahramanmaraş ve Muş illerinde yer alan ortaokullarda 6., 7. ve 8. sınıflarda öğrenim gören toplam 767 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Özbay ve Uyar (2009) tarafından geliştirilen “İlköğretim İkinci Kademe İçin Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği” ile Aydemir ve Öztürk (2013) tarafından geliştirilen “Metinlere Yönelik Okuma Motivasyonu Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen tüm veriler SPSS 25 paket programında parametrik testler kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada; ortaokul öğrencilerinin okuma tutumlarının ve okuma motivasyonlarının cinsiyet, sınıf, aile gelir düzeyi, evde kütüphane / kitaplık bulunup bulunmaması, yılda okunan kitap sayısı ve evde kitap okuyan birinin olup olmaması değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları ile okuma motivasyonları arasında yüksek düzeyde ve pozitif yönde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Bu çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında söz varlığı öğretimine yönelik kullanılan yöntem ve teknikleri incelemektir. Araştırmanın veri setini 2021-2022 eğitim-öğretim yılından itibaren kullanılmak üzere yayımlanan ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Nitel bir araştırma olarak veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Çalışmaya dâhil edilen ders kitapları, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Söz Varlığı Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikleri Değerlendirme Formu” ile incelenmiştir. Verilerin analizinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında söz varlığını öğretmeye yönelik belirlenen bütün yöntem ve tekniklerin toplam kullanılma sayısının 473 olduğu görülmüştür. İncelenen ders kitaplarında birbirinden farklı 16 yöntem ve teknik kullanıldığı; tüm sınıf düzeylerinde okutulan ders kitaplarında bu yöntem ve teknik seçimlerinin birbirine çok yakın olduğu tespit edilmiştir. Türkçe ders kitaplarının bu yönüyle öğretmenlere ve öğrencilere çeşitlilik sunmadığı söylenebilir. Ayrıca bütün sınıf seviyelerinde söz varlığına ait etkinliklerde alıcı söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerin üretici söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerden daha fazla kullanıldığı görülmüştür. Söz varlığı öğretimini içeren etkinliklerde kullanılan yöntem ve tekniklerin nitelikleri ve çeşitliliğini gözden geçiren çalışmaların belirli aralıklarla yapılmasının bu alanda çalışma yapacak araştırmacılara, ders kitabı yazarlarına ve yayınevlerine alandaki gelişmeler hakkında bilgi vermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Bu çalışmanın amacı, karikatür destekli yazma çalışmalarının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin yaratıcı yazma becerisi gelişimine etkisini incelemektir. Bu amaçla öğrencilerin gelişim düzeyleri dikkate alınarak uzman görüşleri doğrultusunda belirlenen karikatürlerle yazma eğitimi uygulamaları yapılmıştır. Uygulamada her bir karikatür için farklı etkinlikler hazırlanmış ve bu etkinliklerle basitten karmaşığa doğru yaratıcı yazma uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, 2017-2018 eğitim-öğretim yılının ikinci yarıyılında Ankara ili Yenimahalle Atatürk Ortaokulu’nda bulunan, iki farklı 7. sınıf şubesinde öğrenim gören toplam 46 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada ön test-son test kontrol gruplu deneysel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma, haftada iki ders saati olmak üzere toplam 7 hafta sürmüştür. Araştırmanın verileri Öztürk (2007) tarafından geliştirilen “Yaratıcı Yazma Ölçeği” ile elde edilmiştir. İstatiksel olarak değerlendirilen veriler, karikatür destekli yazma çalışmalarının öğrencilerin ürettikleri metinlerde fikirlerin orijinalliği, düşüncelerin akıcılığı, düşüncelerin esnekliği, kelime zenginliği, cümle yapısı, organizasyon, dil bilgisi kurallarına uygunluğu ve yazı tarzı düzeyleri açılarından anlamlı bir farklılık olduğunu ortaya koymuştur.

Bu araştırmanın amacı, ortaokul altıncı sınıf öğrencilerinin sözcük düzeyinde yazım yanlışlarının incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kapsamında Yozgat ili Merkez ilçedeki bir devlet ortaokulunda altıncı sınıfta öğrenim gören 163 öğrenci ile çalışılmıştır. Öğrencilerin 85’i erkek, 78’i kızdır. Veriler 2018 yılı mayıs ayında toplanmıştır. Ortaokul altıncı sınıf öğrencilerine Türkçe derslerinde bir ders saati boyunca “aile sevgisi” konulu kompozisyon yazdırılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Yapılan araştırma neticesinde, ortaokul altıncı sınıf öğrencilerinin sözcük yazım yanlışları konusunda yedi adet sonuca ulaşılmıştır. Öğrencilerin sözcüğe fazladan harf ekleme, sözcükte harf eksikliği, sözcükteki harfi değiştirme, sözcükte hece eksikliği, sözcükte büyük ve küçük harfin bir arada kullanımı, ayrı yazılması gereken sözcüğü veya eki birleştirme, sözcükteki noktalı harflerin yazımında yanlışlık yaptıkları belirlenmiştir. Ortaokul altıncı sınıf öğrencilerinin konuşmadaki yanlışları yazıya aktardıkları belirlenmiştir. Sözcük yazım hatalarının azaltılmasına yönelik olarak, dikte çalışmalarının artırılması önerilmektedir. Bağlaç ve eklerin yazımındaki sıkıntılara yönelik olarak, yazım ve düzeltme çalışmalarının artırılması önerilmektedir. Öğrencilerin yazma çalışmaları sonrasında Türkçe öğretmeninin yazılı metinler üzerinde düzeltmeleri belirtmesi ve bu düzeltmelerin öğrencilere gösterilmesi gerekmektedir.

İnsanın kendini anlatma yollarından en etkili ve kalıcı olanlardan biri yazıdır. Yazı aracılığıyla duygu ve düşünceler paylaşılır ve kalıcı hale gelir. Yazma becerisi, tıpkı okuma becerisi gibi, bir öğrenme süreci gerektirmektedir. Bu öğrenme sürecinin temel amacı bireyin duygu, düşünce ve fikirlerini yazılı olarak anlatabilmesi; kendini yazı ile ifade edebilmesi; konuşma (sözlü) anlatım becerisinde ifade ettiklerini dilin kurallarına uygun olarak yazılı anlatım becerisine dönüştürebilmesidir. Okullarımızda verilen yazma eğitimi, öğrencilerin kendilerini yazılı olarak ifade etmelerini, kurguladıkları bir olayı ya da istek ve ihtiyaçlarını dilin kullarına uygun, anlaşılır bir şekilde kâğıda aktarmalarını amaçlamaktadır. Bu çalışmada öğrencilerin bir olay kurgulayarak, kurguladıkları bu olayı dilin kuralları ve olayın bütünlüğü çerçevesinde yazabilme, bir başka deyişle hikâye oluşturabilme becerilerini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2015-2016 eğitim öğretim yılı bahar döneminde ortaokul beşinci sınıfa devam eden 47 öğrenciye hikâye yazma çalışması yaptırılmış ve bu çalışmalar araştırmacılar tarafından oluşturulan “Dereceli Puanlama Çizelgesi”ne göre incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma temeline dayanan bir durum çalışmasıdır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda ortaya çıkan bulgular, tablolar halinde, frekans ve yüzde oranları ile birlikte sunularak yorumlanmış ve öğrenci hikâyelerinden doğrudan alıntılara yer verilmiştir. Çalışmaya katılan ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin hikâye yazarken en başarılı oldukları nokta, “dil ve anlatım” özellikleri olurken; en zorlandıkları nokta hikâye unsurlarını içinde barındıran “içerik” bölümü olmuştur.

Günümüzde teknolojinin hızla ilerlemesi ve gelişmesi eğitim ortamlarını etkilemiştir. Uzun yıllar basılı ortamlardan görülerek anlamlandırılan harfler ve semboller dijital ortamlardan okunmaya başlanmış ve dijital okuma türü ortaya çıkmıştır. Okuma ortamlarının farklılaşması, okuduğunu anlama becerilerinin karşılaştırılmasını ve hangi ortamda okuduğunu anlamanın daha başarılı olduğunun tespit edilmesi durumunu gerekli hale getirmiştir. Bu araştırmada amaç altıncı sınıf öğrencilerinin ekrandan ve kâğıttan okuduğunu anlama becerilerinin karşılaştırılmasıdır. Araştırma, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı Kütahya il merkezinde bulunan devlet okullarında 2017-2018 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 397 altıncı sınıf öğrencisi eşit gruplar haline getirilerek uygulanmıştır. Bu araştırmada verilerin analizinde nedensel karşılaştırma araştırması kullanılmıştır. Yapılan uygulama sonucunda öğrenci grupları arasında ekrandan ve kâğıttan okuduğunu anlama başarı seviyeleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Bu çalışma, MEB’in yayımladığı ortaokul Türkçe ders kitaplarında, haber bültenlerinde en sık kullanılan ilk 2.000 söz varlığı unsurunun [temel kelimeler (isimler, isim soylu kelimeler; fiiller, fiil soylu kelimeler; görevli kelimeler, anlamlı-görevli kelimeler), deyimler, ikilemeler, kalıp sözler] yer alma durumunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. MEB Talim ve Terbiye Kurulunun 28.05.2018 - 78, 25.06.2018 - 12254648 tarih ve sayılı kararlarıyla kabul edilen, MEB yayınları arasında yer alan ve ortaokullarda okutulan 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları ile haber bültenlerinde en sık kullanılan ilk 2.000 söz varlığı unsurunun sıralandığı liste bu araştırma kapsamında inceleme, değerlendirme ve karşılaştırmaya tabi tutulmuştur. Bir durum çalışması olan bu araştırmada bütüncül çoklu durum deseninden yararlanılmıştır. Doküman incelemesi, veri toplama aracı olarak kullanılmış; elde edilen verilerin anlamlandırılması sürecinde içerik analizi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda dört sınıf düzeyindeki Türkçe ders kitabında da öğrencilerin, haber bültenlerinde en sık kullanılan ilk 2.000 söz varlığı unsurunun yaklaşık dörtte üçüyle muhatap olduğu, dörtte biriyle de karşılaşmadığı tespit edilmiştir.

Eğitim sistemi akademik açıdan başarılı bireyler yetiştirmeyi hedeflemekle birlikte, önceliğini temel değerleri benimsemiş bireyler yetiştirmeye vermektedir. Türkçe dersleri de ders kitapları aracılığıyla değerleri öğrencilere aktarmakta, dünden getirilenlerle bugüne ve yarınlara ışık tutmaktadır. Bu çalışmanın amacı 2018-2019 eğitim öğretim yılında okutulan Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Erdemler temasında yer alan kök değerleri tespit etmek ve kök değerlerin temadaki metin ve etkinliklerle ilişkisini ortaya koymaktır. Çalışma doküman incelemesi kapsamında yürütülmüş olup ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan Erdemler teması araştırmanın inceleme nesnesi olarak belirlenmiştir. Veriler doküman incelemesi, yarı yapılandırılmış görüşme (18 kız, 24 erkek öğrenci), alan taraması kullanılarak toplanmış; verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz ve içerik analizi esas alınmıştır. Araştırmayla kök değerlerin dengeli bir dağılımının olmadığı, yardımseverlik ve sevgi değerine sıkça yer verilirken öz denetim ve vatanseverlik değerinin temada yer almadığı sonucuna ulaşılmıştır. Erdemler temasının öğrencilere nasıl bir kişilik kazandırmaya yöneldiği ve kök değerlerin öğrenciler üzerinde nasıl bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir.

Araştırma, ortaokul öğrencilerinin yazma çalışmalarındaki yazım ve noktalama hatalarını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yazım ve noktalama kuralları öğretimi, bir dilin yazı dili olarak geliştirilmesi, yazılı anlatımın açık ve anlaşılır olması için gereklidir. Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (2019) her sınıf düzeyinde yazım ve noktalama kurallarına yönelik kazanımlara yer verilmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunda, 127 öğrenci yer almıştır. Araştırmanın verileri, doküman (yazı) incelemesi yöntemi ile toplanmıştır. Veriler, içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Öğrencilerin yazıları, MAXQDA 12 nitel veri analizi programına aktarılmış ve kodlamalar program üzerinden yapılmıştır. Ortaokul öğrencileri, yazım konusunda en fazla sözcük yazımı (harf hatası, eksikliği vb.), büyük harflerin yazımı, bağlaç olan da, de’nin yazımı ve birleşik-ayrı sözcük yazımı; noktalama konusunda ise nokta eksikliği, virgül eksikliği ve virgülün yanlış kullanımı ile ilgili hatalar yapmışlardır.

Ortaokul Türkçe dersi sınav sorularının Türkçe Öğretim Programı’na (MEB, 2018) uygunluk düzeyini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen bu araştırmada Türkçe derslerinde tercih edilen sınav türleri incelenmiş, sınav sorularının hangi öğrenme alanlarına yönelik olduğu ve Program’daki kazanımları karşılama durumu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla ilgili kurumlardan gerekli izinler alınarak Burdur ili Bucak ilçesindeki 20 ortaokulun Türkçe derslerinde uygulanan sınav kâğıtlarının birer örneği toplanmıştır. Erişilen sınav kâğıdı sayısı toplam 285’tir. Toplam 4853 soru incelenmiştir. Araştırma tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; ortaokul Türkçe derslerinde en fazla test türü sınavlar tercih edilmekte, bunu sırasıyla karma ve yazılı sınavlar takip etmektedir. Ayrıca tüm sınav sorularının %8’inin herhangi bir kazanımı karşılamadığı ve sınav sorularında Program’da yer alan beceri alanlarına yönelik soru dağılımının aynı oranda olmadığı da araştırmanın diğer bulgularıdır.

Bu araştırma ile sekizinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın bir başka amacı ise, öğrencilerin; cinsiyet, aile yapısı, kardeş sayısı, anne ve baba eğitim düzeyi, okuma alışkanlığı, spor / sanat eğitimi alma (veya bu tür etkinliklere katılma), Türkçe dersi başarıları gibi özellikleri ile eleştirel düşünme düzeyleri arasında bir ilişki olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Nicel araştırma yaklaşımlarından biri olan betimleyici ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı çalışma, 2020-2021 eğitim öğretim yılı ilk yarı yılında Muğla’da öğrenim gören 237 sekizinci sınıf öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri, Görücü (2014) tarafından geliştirilen Eleştirel Düşünme Ölçeği ile toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada ulaşılan bulgular; sekizinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünmelerinin orta düzeyde olduğu, öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerinin anne eğitim düzeyi, okuma alışkanlığı, spor / sanat eğitimi alma (veya bu tür etkinliklere katılma) ve Türkçe dersi başarılarına göre anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır.

Bu araştırma, ortaokul öğrencilerinin yazma özyeterlik algı düzeyleri ile yazma başarımları arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 5, 6, 7 ve 8. sınıfa devam eden 160 ortaokul öğrencisi oluşturmuştur. Çalışma verilerinin elde edilmesinde “yazma özyeterlik ölçeği” ve öğrencilerin yazılı metinlerinden yararlanılmıştır. Yazılı metinler “kompozisyon değerlendirme ölçeği” ile değerlendirilmiştir. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde non-parametrik analiz araçlarından Kruskal-Wallis, Mann Whitney U testleri ve Spearman Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen temel bulgu, yazma başarımı ile yazma özyeterlik algı düzeyi arasında zayıf düzeyde, olumlu ve anlamlı bir ilişkinin olduğudur. Araştırmadan elde edilen diğer bulgular ise yazma özyeterlik algı düzeyinin “cinsiyet” değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermediği; yazma özyeterlik algı düzeyinin “sınıf” değişkeni açısından anlamlı bir farklılık gösterdiği; sınıflar düzeyinde yazma başarımı ile yazma özyeterliği arasındaki en yüksek ilişkinin 8. sınıfta olduğu yönündedir.

Bu çalışmada ortaokul Okuma Becerileri dersine yönelik öğretmenlerin gerçekleştirdiği sınıf içi uygulamaların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca dersin öğrencilerin okuma alışkanlıkları üzerindeki etkisine ilişkin öğretmen görüşleri alınmıştır. Nitel araştırma modeline göre hazırlanmış bu çalışmada durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırma Kayseri ili merkez ilçelerinde görev yapan, amaçlı olarak seçilen ve 2012 yılından itibaren en az bir eğitim öğretim yılı Okuma Becerileri dersi okutmuş 11 Türkçe öğretmeni ile yürütülmüştür. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, öğretmenler dersi etkili bulmaktadır. Farklı metin türlerinin okunup anlamlandırılması ve okunan metinlerin canlandırılması Okuma Becerileri dersinde gerçekleştirilen başlıca sınıf içi uygulamalar olarak tespit edilmiştir

Araştırmanın amacı, Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018) temelinde hazırlanmış ortaokul Türkçe ders kitaplarında (MEB Yayınları) yer alan metin türleri ile kalıplaşmış söz varlığı ilişkisini belirlemektir. Türkçe dersi, metinler üzerinden gerçekleştirilen bir derstir. Metinlerdeki kalıplaşmış söz varlığı unsurlarını belirlemek, metin türleriyle kalıplaşmış söz varlığı unsurları arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak, araştırma için önemli görülmektedir. Araştırma, nitel bir araştırma özelliği taşımaktadır ve temel nitel araştırma ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verilerini 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan 95 metin oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanması, doküman incelemesi ile gerçekleştirilmiştir. Metinler türlerine göre sınıflandırılmış ve metinlerdeki kalıplaşmış söz varlığı unsurları belirlenmiştir. Araştırmanın verileri, betimsel analiz tekniğiyle çözümlenmiştir. Metin türleri ile kalıplaşmış söz varlığı unsurları arasındaki ilişki, tablolarla gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma ile şu sonuçlara ulaşılmıştır: Kalıplaşmış söz varlığı unsurlarının en fazla yer aldığı metin türünün öykü olduğu, metin türlerinde en fazla kalıplaşmış söz varlığı unsurlarından deyimlere yer verildiği, en az yer verilen kalıplaşmış söz varlığı unsurunun ise atasözü olduğu belirlenmiştir.

Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin cümle, paragraf ve metin oluşturma düzeyleri üzerinde etkisi olan değişkenler tespit edilmiştir. Bu araştırmanın örneklemini Malatya merkez ilçe ortaokullarında öğrenim gören 5 ve 8. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve araştırmacı tarafından geliştirilen “Yazılı Anlatım Düzeyini Belirlemek İçin Kullanılan Dereceli Puanlama Anahtarı” kullanılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin yazılı anlatımlarında nicel değerlendirme yapılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler araştırmanın alt amaçları doğrultusunda parametrik testler olan tek yönlü ANOVA ve ilişkisiz (bağımsız) örneklemler için t-testi analizleri kullanılarak test edilmiştir. Söz konusu bulgular neticesinde 5 ve 8.sınıf düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin yazılı anlatım düzeyleri üzerinde cinsiyetin, sınıf düzeyinin, evlerinde kitaplık olma durumunun, sosyo- ekonomik durumun, annenin eğitim düzeyinin, babanın eğitim düzeyinin ve eve süreli yayın alma sıklığının anlamlı etkisinin olduğu tespit edilmiştir

Okuma, Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018)’nda en çok kazanım sayısının görüldüğü dil becerisi olması bakımından önemlidir. 2018-2019 eğitim-öğretim yılı ortaokul Türkçe ders kitapları, belirtilen programa göre hazırlanmıştır. Bu araştırmanın amacı, Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018)’na göre Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanan 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarını okuma kazanımları açısından incelemektir. Nitel bir durum çalışması olan araştırmada içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Kitapların hem kendi içinde hem de kitaplar arasında okuma kazanımlarının düzenli bir biçimde kullanılmaması, araştırmanın dikkat çeken sonucudur. Kitap yazarları, kazanımları 1 kere kullandıktan sonra kazanımların dağılımına dikkat etmemektedir. Bu durum, öğrencilerin bazı okuma becerilerini edinmesinde risk oluşturmaktadır. Araştırmanın bulgu ve sonuçlarından hareketle ders kitabı ve program yazarlarına yönelik birtakım önerilere yer verilmiştir.

Edebiyat metinlerini anlama ve yorumlama uğraşında okurun rolü önemlidir. Okur, metnin çözümlenmesi ve anlamın yeniden üretilmesinde etkindir. Bu nedenle yazınsal okuma süreçlerinde okurun bilgi, beceri yönünden yetkin ve donanımlı olması gerekir. Okurun yetileri üzerine inşa edilen bu süreçte estetik alımlayıcı öngörüsü, bilinci, duyarlılığı ile anlama edimini gerçekleştirir. Bu çalışmada ortaokul beşinci sınıfta öğrenim gören öğrencilerin resimli çocuk kitaplarına yönelik yazılı görüşlerini okur-tepki kuramı açısından çözümlemek amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılarak desenlenmiştir. Araştırmanın verileri Tokat il merkezinde bir ortaokulda 2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında, beşinci sınıfta öğrenim gören 70 öğrenci üzerinden alınmıştır. Araştırmanın işlem basamaklarında ilk olarak resimli çocuk kitapları öğrencilere sesli bir şekilde okunmuş ve resimler gösterilmiştir. Kitapların bütün öğrenciler tarafından okunması tamamlandıktan sonra öğrencilere okudukları metinler hakkında sözlü anlatımlar yaptırılmıştır. Bu aşamaların bitiminde son olarak, öğrencilerden formdaki soruları yazılı olarak cevaplamaları istenmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde kategorisel çözümleme yaklaşımı tercih edilmiştir.Bu çözümlemede Ulusoy’un (2016) “Resimli Çocuk Kitapları ve Okur-Tepki Teorisi” adlı makalesinde kullandığı kategorilerden yararlanılmıştır. Yapılan çözümlemede ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin cevaplarında okur odaklı tepkilerin metin odaklı tepkilere oranla daha önde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların resimli çocuk kitaplarına ilişkin tepkilerinin anlaşılması için elde edilen bulgular konu ile ilgili yapılmış benzer çalışmalarla karşılaştırılmıştır.

Çalışmada, ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okur özyeterlik algıları ile okuduklarını anlama becerileri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Veri toplama araçları olarak Ülper, Yaylı ve Karakaya (2013) tarafından geliştirilmiş “Okur Özyeterlik Ölçeği” ve Dedebali ve Saracaloğlu (2010) tarafından geliştirilen “Okuduğunu Anlama Akademik Başarı Testi” kullanılmıştır. Söz konusu ölçek ve test Türkiye’nin batısında bir ilde ortaokul sekizinci sınıfta öğrenim gören 364 öğrenciye uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin okur özyeterlik algı düzeyi düşüklüğünün okuduğunu anlama düzeyini azalttığı tespit edilmiştir. Kızların özyeterlik algıları erkeklerden düşük olarak bulunan araştırmada, kızların okuduğunu anlama seviyelerinin erkeklerden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Anne eğitim durumu ve aile aylık geliri değişkenlerine göre öğrencilerin özyeterlikleri ile okuduklarını anlama seviyeleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Baba eğitim durumu değişkenine göre öğrencilerin okur özyeterliğinde anlamlı bir farklılık bulunmazken okuduğunu anlama üzerinde anlamlı bir farklılık bulunduğu, üniversite mezunu babaların çocuklarının okuduklarını anlama seviyelerinin daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur.

Bu çalışmanın konusu, şiir öğretimi yapan Türkçe öğretmenlerinin ortaokul öğrencilerinin şiir çözümleme becerilerinin ve şiir tutumlarının geliştirilmesi ile ilgili görüşlerini incelemek ve değerlendirmeler yapmaktır. Konu gereği çalışmanın amacı ise, ortaokul öğrencilerinin şiir çözümleme becerilerinin ve tutumlarının geliştirilmesi ile ilgili Türkçe öğretmenlerinin görüşlerini belirlemek ve alan yazın ışığında incelemektir. Bu çalışmada nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışmanın araştırma grubunu Erzurum il merkezindeki ortaokullarda görev yapan Türkçe öğretmenleri arasından uygun örnekleme tekniğiyle seçilen 16 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Bu çalışmanın verileri dört tane çoktan seçmeli, dört tane ise açık uçlu olmak üzere sekiz sorunun yer aldığı “Yarı Yapılandırılmış Öğretmen Görüşme Formu”yla toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, nitel araştırmalarda kullanılan veri çözümleme tekniklerinden içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Elde edilen veriler, tasnif edilmiş, tablolar hâlinde sunulmuş ve ilgili alan yazınla birlikte tartışılmıştır.

Türkçe dersi öğretim programı son on yılda üçüncü kez yenilenmiştir. Bu çalışmada, yenilenen programın okuma kazanımları ele alınmıştır. Çalışmanın amacı Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki (2017) ortaokul sınıflarında yer alan okuma kazanımlarını değerlendirmektir. Değerlendirme özcü yaklaşımla doküman incelemesi tekniğiyle yapılmıştır. İnceleme sonucunda kazanım yazma sorunları ile birlikte, kazanımların boyutlara (akıcı okuma, söz varlığı, anlama) yerleştirilmesiyle ve sınıflara dağıtılmasıyla ilgili sorunlar belirlenmiştir. Okuma ile dinleme/izleme, konuşma ve yazma kazanımları arasındaki ilişkilerin iyi kurulabildiği görülmektedir. Okuma kazanımlarının 2006 ve 2015 yılında yayımlanan öğretim programlarındakilere göre daha nitelikli olduğu söylenebilir.

Ders kitaplarındaki öykülerde yer alan karakterler, çocukların öykünmelerine, özdeşim kurabilmelerine ve yeni arkadaşlıklar edinmelerine olanak tanıyarak etkin birer öğrenme ortamı oluştururlar. Bu bağlamda, öykü metinlerindeki karakter özellikleri, çocukların kişilik gelişimi için son derece önemlidir. Buna göre Türkçe ders kitaplarındaki karakter özelliklerinin bilimsel bir anlayışla incelenmesi önemli bir gerekliliktir. Bu çalışmada, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları tarafından hazırlanan 5., 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan öykü metinlerindeki karakter özellikleri, Sever (2013) tarafından belirlenen “karakter özellikleri sınıflaması”na göre içerik analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. İnceleme sonucunda Türkçe ders kitaplarında yer alan öykülerdeki karakterlerin açık, kapalı, devingen ve durağan olma durumları belirlenmiş ve karakter özelliklerinin frekans ve yüzde değerleri hesaplanıp tablolaştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Türkçe ders kitabında yer alan öykülerdeki karakterlerin büyük çoğunluğunun “kapalı” ve “durağan” oldukları belirlenmiştir. Öykülerin çoğunda “açık” ve “devingen” özelliğe sahip herhangi bir karaktere yer verilmediği görülmüştür.

Bu çalışmanın amacı ortaokul (6-7-8) öğrencilerinin dinlemeye yönelik tutumlarını ölçmek için “tutum ölçeği” geliştirmektir. Çalışmanın genelinde 613 öğrenci ile çalışılmıştır. Ölçeğin faktörlerinin belirlenmesi ve güvenirlilik için 364 öğrenciden toplanan veri kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi ile ölçeğin 4 faktörlü bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Bu dört faktör, varyansın %48,729’unu açıklamaktadır. Araştırma sonucunda 30 maddeden oluşan bir ölçek ortaya çıkarılmış, Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı 0,824 olarak hesaplanmıştır.

Türkçe Dersi Öğretim Programında; Yapılandırıcı Yaklaşımı merkeze alınmakla birlikte, çoklu zekâ kuramı, beyin temelli öğrenme, tam öğrenme, bireysel farklılıklara duyarlı öğrenci merkezli eğitim, sarmal, tematik ve beceri yaklaşımı gibi çoklu eğitim anlayışından oluşan çağdaş öğrenmeöğretme yaklaşımlarını benimsenmiştir. Bu çerçevede oluşturulan programda, sosyal yöne vurgu yapan ve öğrenciyi tüm alanlarda gelişmeye yönlendiren bir beceri dersi olan Türkçe dersinin temel dayanaklarından biri de çoklu zekâ kuramıdır. Öğrencinin merkeze alındığı bu kuramda faklı zekâ türlerine dayalı süreç temelli bir öğrenme-öğretme anlayışı belirlenmiştir. Bu çağdaş yaklaşımlarla yenilenen Türkçe Dersi Öğretim Programının asıl uygulayıcıları öğretme-öğrenme sürecinin rehberleri konumundaki öğretmenlerdir. Bu kapsamda öğretmenlerin ders içerisinde yapacakları uygulamalarda yol gösterici işlevi olan öğretmen kılavuz kitapları, bu çağdaş anlayışın yerleşmesi ve öğrenme-öğretme sürecinin verimli bir ortama dönüşmesinde önemli bir işleve sahiptir. “MEB yayınlarına ait ortaokul 8. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabında yer alan etkinliklerin çoklu zekâ kuramı ile örtüşme düzeyi nedir?” sorusuna cevap aranan araştırmada; verilerin toplaması ve örneklem seçimi nitel araştırma yöntemiyle tasarlanmıştır. Doküman incelemesi ile toplanan verilerin analizinde içerik analizi ve betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmada, 20122013 eğitim-öğretim yılında okullarda ders kitabı olarak okutulan MEB yayınları ortaokul 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlere ait etkinlikler çoklu zekâ alanları bakımından sınıflandırılarak elde edilen verilerin yüzde ve frekans değerleri verilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, 8. Sınıf Türkçe ders kitabında yer alan etkinlikler ağırlıklı olarak sözel-dil zekâ ve mantıkmatematik zekâ alanlarına yönelik etkinlikler olduğu diğer zekâ alanlarına yönelik etkinliklerin sınırlı olduğu tespit edilmiştir.

Bu araştırmanın amacı ortaokul Türkçe ders kitaplarının 2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan temel beceriler açısından bir değerlendirmesini yapmaktır. Araştırma genel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evreni Hatay ili merkezindeki ortaokullarda okutulmakta olan 5. 6. 7. ve 8. sınıf Türkçe kitaplarıdır. Araştırmada veri toplamak amacıyla 2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki Temel Beceriler ve Alt Beceriler ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçek 2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın “Temel Beceriler” başlığı altındaki becerilerden ve bu becerilere ilişkin literatür taraması yoluyla tespit edilen alt becerilerden oluşmaktadır. Çalışmada verilerin analiz edilmesi amacıyla nitel veri analizi tekniklerinden doküman incelemesine başvurulmuştur. Sonuç olarak Türkçe ders kitaplarının temel beceriler açısından istenen düzeyde olmadıkları tespit edilmiştir.