Search

The article explores the aspects of the interaction between Mongolia and the USSR on the development of their bilateral relations starting from 1925 up until 1928. The author shows how the Soviet troop withdrawal issue created by Moscow influenced the settlement of disputed issues between Mongolia and China, and interfered into the normalization Mongolian-Chinese relations for many years. Soviet envoy to the MPR P.M.Nikiforov was tasked to carry out total sovietazion of all aspects of Mongolian life under the nominal cover of independent Mongolia, and to prevent any process of unification between Outer and Inner Mongolia, to urge Mongolian leaders to recognize Tannu Tuva People’s Republic without any preconditions. A.Amar, Minister for Economy, during his trip to Moscow early 1926 raised the issues of distorted Mongol-Soviet trade, industrial, transport and other bilateral economic relations and asked Moscow to make adjustments and make economic relations equal and mutually beneficial. The character of the atmosphere between Ulaanbaatar and Moscow did play a key role in solving difficult and sensitive bilateral issues and the desire of the Mongolian People’s Republic to build official relations with Moscow as equal and trustful partners was strong. Монгол-Зөвлөлтийн харилцаа (1925-1928) Хураангуй: ОК(б)Н-ын Төв Хорооны Улс төрийн товчоо 1925 оны 7 дугаар сарын 30-ны өдрийн хуралдаанаар П.М.Никифоровыг ЗСБНХУ-аас Монголд суух Бүрэн эрхт төлөөлөгч бөгөөд худалдааны төлөөлөгчөөр томилох шийдийг гаргажээ. ЗХУ-ын Гадаад хэргийн ардын комиссар Г.В.Чичерин түүнийг хүлээн авч уулзаад Монгол дахь Зөвлөлтийн зорилгыг “Бид Бүгд Найрамдах Монгол улсыг Хятадын протекторатын дор биеэ даасан автономит байдалтай байхыг ёс болгон тунхаглаж байгаа хэдий боловч бид Монголыг дотоод улс төр хийгээд эдийн засгийн байгуулалтаар зөвлөлтийн хэлбэрт ойртуулах практик ажлыг тэнд тууштай явуулах ёстой” гэжээ. Түүнчлэн Чичерин Никифоровт Дотоод Монголыг өөртөө нэгтгэх гэсэн Монголын Засгийн газрын хүсэлтийг хүлээж авахгүй, дэмжихгүй байх, Тагна Урианхайг Монголтой нэгэн адил статустай гэж үзэж байгаа тул Урианхайг Монголтой нэгтгэхийн эсрэг ажиллах заавар удирдамжийг өгч байжээ. ЗХУ, БНМАУ-ын эдийн засгийн харилцааг цаашид хөгжүүлэх үүднээс БНМАУ-д нэг сая алтан рублийн зээлийг 5 жилийн хугацаатай олгохоор 1925 оны 1 дүгээр сард шийдвэрлэсэн байна. Монгол улсын Засгийн газраас мөнгөний шинэчлэлт хийх ажлыг зохион байгуулах комиссыг 1925 онд 6 хүнтэй байгуулж, тус комисс нь мөнгөний шинэчлэлт, эргэлт хуримтлалын асуудлыг хариуцаж байв. Монгол улсын банкны анхны шинэ дүрэмд “Монголын хязгаарын дотор мөнгөний гүйлгээг журамтай болгох, үнийг тэгшитгэн бататгах, эд боловсруулах, мал үржүүлэх, худалдаа арилжааны зүйлийг бадруулах” гэжээ. Түлхүүр үгс: БНМАУ, ЗХУ, санхүү мөнгөний шинэчлэл, монгол-зөвлөлтийн худалдаа, УБХ-ын төлөөлөгчдийн айлчлал

The article explores the aspects of the interaction between Mongolia and Japan on the normalization of their bilateral relations starting from 1946 up until 1972. The author divided the process of normalization during that period into three periods: the first period from 1946 to 1960 as initial one, the second period of 1960-1969 during the active engagement, the third one from 1969 to 1972 as the concluding one. The author shows how the war reparation issue created by the Mongolian People’s Republic with the backing of Moscow influenced the settlement of disputed issues and interfered into the normalization Mongolian-Japanese relations for many years. The normalization of relations with Japan, a rising power in Asia, for Mongolia was the issue of national accomplishment as a sovereign nation, legitimate right in world affairs and international prestige. The character of the cold war atmosphere between Moscow and Tokyo, between Ulaanbaatar and Tokyo did play a key role in solving difficult and sensitive bilateral issues and the desire of the Mongolian People’s Republic to enter official relations with Tokyo was finally realized due to “Nixon shock” and other favorable international circumstances. Монгол ба Японы хооронд 1972 онд дипломат харилцаа тогтоосон нь: 50 жилийн өндөрлөгөөс нягтлан шинжихүй Хураангуй: БНМАУ болон Япон улсын хооронд 1972 оны 2 дугаар сард албан ёсны дипломат харилцаа тогтоосон явдал нь Өрнөдийн гүрнүүдээс зөвхөн Их Британи, Франц зэрэгтэй дипломат харилцаатай байсан Монгол улсын хувьд гадаад харилцаагаа тэлэх томоохон алхам болсон юм. Монгол-Японы хооронд дипломат харилцаа тогтоох үйл явц ийнхүү 1970-аад оны эхэн хүртэл сунжирсан явдал нь маргаантай хэд хэдэн асуудлаас үүдэлтэй байв. Дайны төлбөрийн асуудал, Японы олзны цэргүүдийн асуудал саад тотгор болж байв. Варшав, Москвагаар дамжин эхэлсэн хоёр талын албаны хүмүүсийн тандалтын шинжтэй яриа хэлэлцээ 10 орчим жил үргэлжилж, 1972 оны 2 дугаар сард Москвад хоёр орны Элчин сайд нар тодорхой шийдэлд хүрснээр төгсгөл болсон билээ. Тэр үеийн дэлхийн улс төрийн харилцаа, нэн ялангуяа Ази, Европын хүйтэн дайн, ЗХУ, БНХАУ, Тайвань, Америк зэрэг ээдрээ төвөгтэй харилцаа нөлөөлж байсан бөгөөд Япон Монголын хооронд тухайлбал, Халх голын дайн, дэлхийн II дайны үеийн 80 сая америк долларт хүрэх хэмжээний дайны нөхөн төлбөрийн асуудал, харилцан ойлголцол хангалтгүй зэрэг шалтгаан байсан юм. Нэмж хэлэхэд БНМАУ-ын гадаад бодлого ЗХУ-ын нэгдсэн бодлогод захирагдаж байсан, Япон ч гэсэн АНУ-ын “атомын шүхэрт” дулдуйдаж, АНУ-ын холбоотон Тайваньтай найрамдлын гэрээтэй, Тайваний арлын эрх баригчдад ховсдуулсан байсныг хэлэх нь зүйтэй. Түлхүүр үгс: Монгол, Япон, ЗХУ, “хүйтэн дайн”, хэвийн харилцаа, дайны төлбөр, сайн санааны айлчлал,

The article explores the aspects of the interaction between the USSR and the USA on the issue of “Outer Mongolia” as it was called within the United Nations at the first stage of the Cold War. The author divided the issue of “Outer Mongolia” at the UN during that period into three periods: the first period from 1946 to 1948, the second period from 1950 to1953, i.e. during the Korean war, the final, third one from 1955 to 1961. The author shows how the manipulation of the United Nations by the great powers in their own political interests impeded the settlement of the global issues and postponed admission of the countries such as Mongolian People’s Republic (so called Outer Mongolia) to the UN for many years. The admission to the UN for Mongolia was a matter of national pride as a sovereign nation, and gaining legitimacy in the world affairs and building a reputation in the international arena. The nature of the dialogue between Moscow and Washington played a key role in solving global and regional issues, and aspirations of small countries like the Mongolian People’s Republic had a negligible weight in international affairs. НҮБ-д Монголын асуудлыг хэлэлцсэн нь (1946-1961 он): БНМАУ-ын гишүүнчлэлийн асуудлаарх ЗХУ, АНУ-ын байр суурийн хувьсал өөрчлөлт Хураангуй: Тус өгүүлэлд “Хүйтэн дайн”-ы нөхцөлд НҮБ дахь Монголын асуудлаар ЗХУ, АНУ зэрэг их гүрнүүдийн байр суурь, тэдний зөрчил, сөргөлдөөн, эвлэрлийн уялдаа холбоог авч үзэх болно. Зохиогч НҮБ-д Монголын элссэн түүхэн үйл явцыг гурван үед буюу 1946-1948 оны эхний үе, 1950-1953 оны Солонгосын дайны үе, 1955-1961 оны НҮБ-д элссэн төгсгөлийн үе хэмээн задлан авч үзэв. “Хүйтэн дайны” үед их гүрнүүд Нэгдсэн Үндэстний байгууллагыг өөрсдийн улс төрийн зорилгод дур зоргоор ашиглаж байсан нь олон улсын маргаантай асуудлыг шийдвэрлэхэд саад болж, БНМАУ зэрэг орнуудыг НҮБ-д элсэх асуудлыг олон жилээр хойш татаж байв. БНМАУ-ын хувьд НҮБ-д элсэх нь туурга тусгаар улсын үндэсний бахархал, хууль ёсны эрхээ хүлээн зөвшөөрүүлэх, олон улсын нэр хүндээ өсгөх ач холбогдолтой байлаа. Тэр нөхцөлд Москва, Вашингтон хоорондын яриа хэлэлцээний шинж чанар нь глобаль болон бүс нутгийн асуудлыг шийдвэрлэхэд гол хүчин зүйл болж ирсэн бөгөөд жижиг орны хүсэл эрмэлзэл олон улсын хэрэгт тэр болгон үр нөлөөтэй байж чадахгүй байв. Түлхүүр үгс: НҮБ, ЗХУ, АНУ, “хүйтэн дайн”, БНМАУ-ын гишүүнчлэл, Гоминьданы Хятадын вето эрх

Afro-Asian countries liberated from colonialism by the end of the WWII became a new factor in international relations. Most of them sought to establish a peaceful co-existence with other countries. Pancha-Shila five principles have been first proclaimed by India and China in 1954. These five principles proclaimed respect for sovereignty and territorial integrity, mutual non-aggression, equal and mutual usefulness, peaceful coexistence. The Bandung Conference of 29 Asian and African countries held in Indonesia in April 1955 was a significant event in international relations. It proclaimed famous 10 Bandung principles which were embraced by the Mongolian People’s Republic enthusiastically. Бандунгийн бага хурал ба БНМАУ Ази, Африкийн орнуудтай харилцах цонх нээсэн нь (1955-1961) Хураангуй: Дэлхийн II дайны дараа колончлолоос чөлөөлөгдөж биеэ даасан улс байгуулсан Ази, Африкийн орнууд олон улсын харилцааны шинэ хүчин зүйл болсон билээ. Тэдгээр улс орнуудын дийлэнх нь бусад улс оронтой энх тайвнаар зэрэгцэн орших үндсэн дээр харилцахыг эрмэлзэж байлаа. Энэ эрмэлзэл нь 1954 онд БНХАУ, БНЭУ-ын хоорондын харилцаанд тунхагласан Панча-Шила хэмээх таван зарчимд тусгалаа олов. Энэхүү таван зарчим нь нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал ба суверенитетийг хүндэтгэх, харилцан үл довтлолцох, эрх тэгш харилцан ашигтай байх, энх тайвнаар зэрэгцэн орших зэрэг болно. 1955 оны 4 дүгээр сард Индонезийн Бандунг хотод хуралдсан Ази, Африкийн 29 орны Бага хурал олон улсын харилцааны түүхэнд онцгой байр суурийг эзэлдэг. Дэлхийн хүн амын талаас илүү нь оршин суудаг Ази, Африк хоёр тивийн Төр засгийн тэргүүн, Гадаад хэргийн сайд нар анх удаа хуран цугларч, дэлхийн улс төрд хоёр тивийн орнуудын гүйцэтгэх үүрэг, шинэ колоничлолын эсрэг, эдийн засаг, соёлын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, хүний эрх ба өөрөө засан тохинох эрхийг хэрэгжүүлэх, улс хоорондын харилцаанд баримтлах Бандунгийн 10 зарчим зэргийг хэлэлцэн тохирч чадсан нь дэлхийн геополитикт тун содон сонин үйл явдал болсон билээ. Панча-Шила ба Бандунгийн 10 зарчмыг дэлхийн олон улс орон, түүн дотор БНМАУ ч талархалтай хүлээн авсан юм. Түлхүүр үгс: Бандунгийн бага хурал, Ази, Африкийн орнууд, энх тайвнаар зэрэгцэн орших 5 зарчим, 10 зарчим, БНМАУ-ын энх тайванч бодлого.