Search

Tularemi Kulak Burun ve Boğaz (KBB) kliniklerinde nadir olarak görülen bir zoonozdur ve çeşitli formları mevcutdur; ülseroglandüler, orofarengeal, pnömotik ve septik form. Tularemi, etkeni Francisella tularensis olan zoonotik bir hastalıktır. Francisella tularensis gram-negatif, hareketsiz bir kokobasildir. Hastalığın bulaş yolları; kirli sular, kemirgenler, tavşan, kene, sivrisinek, kaplumbağa, koyun, inek, kuşlar ve geyik gibi hayvanlardır. Bu çalışmamızda baş boyun cildine fistülize olmuş ve aldığı çeşitli antibiyoterapilere rağmen düzelmeyen ve kontamine su tüketimi hikayesi olan bir tularemi olgusu sunulmuştur., Tularaemia is a zoonosis encountered rarely in otorhinolaryngology clinic and has several forms; ulcer glandular, oropharyngeal, pneumatic and septic tularaemia. Tularaemia is a zoonosis causd by Francisella tularensis. F. Tularensis is an immobile, gram-negative coccobacillus. The disease might be transmitted through contaminated water, rodents, lagomorphs, acaridaes, gnats, and tortoises, sheep, cows, birds and reindeers. In this study, a tularaemia case which has been fistulised to head and neck skin, which has not recovered despite various antibiotherapies, and which has a contaminated water consumption history has been presented.

Neurofibromatosis type 1 (NF1) has been a well-documented and described disease process since 1882, when it was first described by Friedrich von Recklinghausen (1). NF1 is a multisystem hamartomatous disorder with protean expression of cutaneous, neurologic, skeletal, visceral, and ocular manifestations (2). Children and adolescents with NF1 have a high incidence of CNS anomalies (3). Lisch nodules are a component of NF1 and, when present, are included in the clinical diagnostic criteria for NF1 but as an isolated finding are not considered diagnostic.

Mukoseller, paranazal sinüslerin yavaş büyüyen ve lokal olarak agresif lezyonlarıdır. Lezyonun ilerleyici olarak büyümesi sinüsün ön ve arka duvarında destrüksiyona neden olur ve orbita gibi çevre anatomik yapılara doğru yayılır. Fronto-etmoidal mukoseller son evrelerde olan orbital yayılımla genellikle hastalarda baş ağrısı, retroorbital ağrı, çift görme ve görme bozukluğu yaparlar, bu yüzden sessiz bir klinik gidişe sahiptir. Mukoselin erken tanısıyla ciddi oküler komplikasyonlardan kaçınılabilir. Mukosellerin tedavisi fonksiyonel endoskopik cerrahi veya daha birçok radikal cerrahi yöntemleri içerir. Bu çalışmada, orbitaya doğru yayılım yapan enfekte mukoselle birlikte tek taraflı proptozis, diplopi ve görme kaybı mevcut olan 27 yaşında bir erkek hastayı sunduk., Mucoceles are slow-growing and locally aggressive lesions of the paranasal sinuses. A progressively enlarging lesion results in destruction of the anterior and posterior wall of the sinus and extends to the surrounding anatomic structures such as orbita. Fronto-ethmoidal mucoceles have a silent clinical course so the patients usually present with headache, retroorbital pain, diplopia and visual disturbance with the orbital extension at the end stages. Early diagnosis of the mucocele may avoid serious ocular complications. Management of mucoceles includes functional endoscopic surgery or more radical surgical methods. In this study, we described a 27- year-old man who presented with unilateral proptosis, diplopia and vision loss, with an infected mucocele that extended to the orbit.

Abstract. Atrophic rhinitis or ozena is a chronic nasal disease characterized by progressive atrophy of the nasal mucosa and underlying bone, accompanied by the formation of foul smelling, thick, dry crusts in the greatly enlarged nasal cavities. Although the incidence of ozena is greatly diminished, it is still encountered rarely. The etiology of ozena still remains enigmatic but hereditary, infectious, developmental, endocrine and nutritional factors have been implicated. We describe two patients with endoscopical, clinical evidence and computed tomography findings of atrophic rhinitis along with a review of the current literature. Key words: Atrophic rhinitis, ozena, computed tomography, klebsiella ozaenae

Böbreğin en sık görülen tümörü olan renal hücreli karsinom, baş boyuna metastaz yapan infraklaviküler tümörler içinde üçüncü sıklıkta yer alır. Bu tümör, baş boyun bölgesinde en sık olarak tiroide metastaz yaparken alt dudak metastazı oldukça nadirdir.Bu çalışmada alt dudağa metastaz yapan berrak hücreli renal hücreli karsinomlu 72 yaşındaki bir olgu sunulacak, ayırıcı tanı ve tedavi tartışılacaktır. Sonuç olarak renal hücreli karsinom baş boyun bölgesindeki berrak hücre içeren tümörlerin ayırıcı tanısında akılda tutulmalıdır., Renal Cell Carcinoma, the most common malignant tumor of the kidney, is the third most common infraclavicular neoplasm which metastase to head and neck. While the tyroid gland is the most common site for Renal Cell Carcinoma metastasis in this region, metastasis to the lower lip is extremely rare. in this study a case of lower Up metastasis from clear cell renal cell carcinoma in a 72 year old woman will be presented, and the differential diagnosis and treatment modalities will be discussed. As a result renal cell carcinoma must always be kept in mind in the differential diagnosis of any clear cell neoplasm of the head and neck region.

Amaç: Çalışmada, kronik adenotonsiller hipertrofitedavisinde tek taraflı tonsillektominin etkili olup olmadığı araştırıldı.Hastalar ve Yöntem: Kronik adenotonsiller hipertrofili 197 hasta 96 kız, 101 erkek prospektif olarakçalışmaya alındı. Hastalar, iki taraflı veya tek taraflı tonsillektomi ve/veya adenoidektomi uygulanmak üzere rastgele seçimle ikigruba ayrıldı. Her iki ameliyatın klinik sonuçları ameliyattan en az bir yıl sonra değerlendirildi.Bulgular: Gruplar arasında, ameliyat öncesindesemptomlar, tonsil büyüklüğü ve adenoid hipertrofivarlığı yönünden anlamlı farklılık saptanmadı. İzlemsüresi sonunda, horlama, ağız solunumu ve üst solunum yolları tıkanıklığının düzelmesi bakımındaniki grup arasında anlamlı farklılık görülmedi. İkitaraflı tonsillektomi grubunda horlamada tamdüzelme görülen hasta sayısı anlamlı derecedefazlaydı p, Objectives: This study sought to determine whether unilateral tonsillectomy was effective in the treatment of chronic adenotonsillar hypertrophy.Patients and Methods: A total of 197 patients 96 giriş, 101 boys with chronic adenotonsillar hypertrophy were prospectively included. The patients were ran- domly assigned to eitherbilateral tonsillectomy n=113; mean age 10.1 years; range 4 to 18 years or unilater­ al tonsillectomy n=84; mean age 4.5 years; range 3 to 8 years performed with or without adenoidectomy. AH the patients were followed-up for at least a year.Results: The two groups did not differ significantly with respect to preoperative symptoms, the size of tonsils, and the presence of adenoid hypertrophy. At the end of the follow-up, no significant differences were found with respect to relief of snoring, mouth breathing, and upper airways obstruction between the two groups. A greater number of patients achieved complete improvement in snoring in the bilateral tonsillectomy group p

Amaç: Kolesteatom cerrahisinde kullanılacak tekniğinseçimini etkileyen faktörler araştırıldı.Hastalar ve Yöntemler: Kolesteatomlu kronik otitis media tanısıyla ameliyat edilen 186 hasta çalışmaya alındı.Bu hastaların 143’üne açık grup A , 43’üne grup B isekapalı teknik cerrahi uygulandı. İki grup medikal faktörler yaş, cinsiyet, işitme kaybı, mastoid havalanma, kolesteatomun ulaştığı yer, komplikasyon ve paramedikal faktörler eğitim seviyesi, hastanın ameliyat sonrası kontroledilebilirliği, sosyal güvencesi ve ameliyatın yapıldığımevsim açısından karşılaştırıldı.Bulgular: İki grup arasında medikal faktörlerden işitmekaybı derecesi, kolesteatomun yeri ve komplikasyonaçısından; paramedikal faktörlerden ise sadece eğitimdüzeyi açısından anlamlı farklılık bulundu p, Objectives: We investigated factors that affect the technique to be used in cholesteatoma surgery.Patients and Methods: The study included 186 patients who unden/vent surgery for suppurative chronic otitis media with cholesteatoma. Öpen technique group A was used in 143 patients, and closed technique group B was used in 43 patients. The two groups were compared with respect to medical age, sex, hearing loss, mastoid pneumatization, site of cholesteatoma, complications and paramedical education level, postoperative patient compliance, health Insurance, the season at the time of operation factors.Results: Medical factors that differed significantly betvveen the two groups included the degree of hearing loss, site of cholesteatoma, and presence of complica­ tions. The only significant difference was in education level among the paramedical factors. A great majority of patients with a hearing loss above 60 dB were in group A.Cholesteatoma was localized in the middle ear and attic in 10 patients, and in the antrum and/or mastoid cells in 133 patients in group A, compared to 37 and six patients in group B, respectively. AH the patients n=34 who had chronic otitis media complications associated with cholesteatoma were in group A.Conclusion: Our findings suggest that selection of the technique for cholesteatoma surgery depends on more than one factor.

Amaç: Kronik rinosinüzit (KRS) ve Nazal Polipozis(NP) nedeni ile Endoskopik Sinüs Cerrahisi (ESC)uygulanan erişkin hastalarda preoperatif bulguların ve postoperartif sonuçların elde edilmesi, postoperatif dönemin cerrahi sonuçları, yara iyileşmesi ve hayat kalitesi üzerine etkilerinin değerlendirilmesidir.Gereç ve Yöntem: KRS ve NP tanısı ile ESC uygulanan 70 erişkin hasta çalışmaya dâhil edildi. Her bir hasta Preoperatif semptom skorlaması, Bilgisayarlı Tomografi(BT) skorlaması ve Endoskopik Skorlama yapıldı. Hastalar 24. haftaya kadar Vizuel Analog Skala endoskopik skor ve hayat kalitesi skorları ile takip edilmişlerdir. Çalışmaya dâhil edilen hastalar cerrahi sonrası erken dönem postoperatif takip açısından grup A sık debridman ve grup B bir kez debridman olmak üzere randomize olarak iki gruba ayrıldı. Sık debridman grubu 1. 2.ve 4. Haftalarda lokal anestezi altında debridman yapılırken, seyrek debridman grubu yalnızca 1. Haftada lokal anestezi altında debridman uygulanmıştır. Elde edilen veriler istatistik olarak değerlendirilmiştir.Bulgular: 42(%60) erkek 28(%40) bayan hasta NP(%48,6) ve KRS (%51,4) tanısı ile opere edildi. Hastaların yas ortalaması 37±14,3(18-64) idi. Postoperatif 4. ve 24 haftada elde edilen objektif endoskopik skorlaşalar ve 24. Haftada elde edilen sübjektif hayat kalitesi skorları açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu. (p>0.05) Postoperatif erken dönem VAS değerleri karşılaştırıldığında grup A da kötü koku alma hissini azalttığı fakat yüz ağrısını, kontrollerin verdiği rahatsızlığı ve isten alıkonmayı artırdığı görülmüştür. (p0.05) Sonuç: Fonksiyonel endoskopik sinüs cerrahisi uygun postopratif bakım ile kombine edildiğinde hastaların hayat kalitesinde ve endoskopik bulgular üzerindeki düzelmeleri devam ettirmede etkili olmaktadır. Ayrıca postoperatif dönemde ilk ay yapılan birden çok sık debridmanın Postoperatif 1. Haftada yapılan tek bir debridmana sübjektif hayat kalitesi ve objektif endoskopik sonuçlar üzerine üstünlüğü olmadığı görülmüştür. Objective: The aim of this study is to evaluate preoperative findings and postoperative outcomes and analyze the effects of postoperative course on surgical outcomes, wound healing, quality of life of patients underwent FESS for CRS and NP.Method: 70 adult patients with diagnosis of chronic rhinosinusitis and nasal poliposis undergoing bilateral functional endoscopic sinus surgery were enrolled in this prospective study. Patient characteristics, computed tomography scores, endoscopic scores and symptom scores were recorded preoperatively. Endoscopy scores VAS and quality of life scores were examined after surgery. Patients were randomized to two groups for early postoperative follow up. Group A frequent debridement and Group B single debridement group .For patients assigned to Group A debridement was performed at first, second and fourth week under local anesthesia. For patients assigned to Group B debridement was performed only at first week under local anesthesia.Results: 42(60%) male 28(40%) female patients operated with diagnosis of N.P (48, 6%) and CRS (51,4%).Mean age was 37±14, 3(18-64). There was no statistically significant difference between two groups on week 4 and 24 objective endoscopic scores and week 24 subjective quality of life scores (p>0.05). Patients in Group A on week 4 reported less foul odor but more facial pain, discomfort of visits and negative effect on their work (p0.05). Conclusion: Our data indicate that FESS, combined with appropriate postoperative care, is effective at maintaining a significant improvement in the health status and endoscopic findings of patients. Postoperative multiple frequent debridement within first month is not superior to postoperative single 7th day debridement in terms of subjective health quality and objective endoscopic results. Postoperative single 7th day debridement when combined with saline irrigation seems to be sufficient and reasonable method in terms of patient comfort. 56

Epifora, gözyaşının nazolakrimal sistemdeki tıkanıklığa bağlı olarak burun boşluğuna ulaşamaması nedeniyle gözlerde sulanma ile karakterize bir klinik tablodur. Nazolakrimal kanal tıkanıklığı (NLKT) için uygulanan standart tedavi yöntemi genellikle eksternal DSR'dir. Son yıllarda endonazal patolojilerin tanı ve tedavisinde endoskopik aletlerin yaygın olarak kullanılmaya başlanmasıyla EDSR daha sık ve güvenilir olarak uygulanır olmuştur. EDSR günümüzde primer ya da genellikle açık teknik sonrasında revizyon amacıyla kullanılmaktadır. Bu yöntemde girişim kolaylığı olması, daha az morbidite oluşturması ve eksternal yönteme yakın başarı oranlarına ulaşılabilmesi cerrahlara cazip gelmeye başlamıştır. Bu çalışmanın amacı edinsel NLKT olan hastalarda EDSR sonrası klinik sonuçlarımızı değerlendirmektir.Göz polikliniğine epifora şikayeti ile başvuran ve yapılan oftalmolojik muayene ile çekilen lipiodollü dakriosistografi sonucunda kronik dakriyosistit tanısı ile KBB polikliniğine yönlendirilen ve yapılan EDSR ameliyatı sonrası düzenli kontrol muayenelerine gelen 80 hastanın klinik sonuçları değerlendirildi. Hastaların 70'i kadın 10'u erkekti. Kadın hastaların 12'sine bilateral EDSR yapılmış olup 82 kadın hasta gözü ve 10 erkek hasta gözü olmak üzere toplam 92 hasta gözü çalışmaya alındı. Hastaların 72'sine bikanaliküler silikon tüp, 5'ine keseye insizyon yapılarak T tüp yerleştirilirken, 15 hastanın da sadece lakrimal kesesi nazal pasaja ağızlaştırıldı. Şikayetleri 60 ve 120 aydır devam eden 20 hastadan lakrimal keseden biyopsi, lakrimal kese insizyonu esnasında belirgin püy gelen 10 hastadan da kültür alındı. Hastalar en az 6 ay ve en çok 36 ay takip edildi. Silikon tüp uygulaması yapılan 72 hastanın silikon tüpleri en az 3 ay ve en çok 6 ay olmak üzere ortalama 4.64 ay yerinde bırakıldı. Lakrimal keseye T tüp uygulaması yapılan 5 hastanın T tüpü 6 ay sonra çıkarıldı ve hepsinde tam başarı sağlandı.Çalışmaya alınan 92 hasta gözünün 72'sinde (%78.3) tam başarı, 14'ünde (%15.2) kısmi başarı sağlanırken, 6'sında (%6.5) ise EDSR başarısızlıkla sonuçlandı. Genel başarı oranımız %93.5 olarak literatürdeki çalışmalarla uyumlu bulduk. Çalışmamızda görülen en sık komplikasyon ve başarısızlık nedeni nazal sineşi ve ostium etrafındaki granülasyon dokuları oldu.Sonuç olarak; çalışmamızda EDSR'nin hastalar tarafından iyi tolere edilebilen, dışarıdan görülebilir insizyon skarına neden olmadığı için de kozmetik açıdan tercih edilen, travma potansiyelinin az ve başarı oranının yüksek olduğu fonksiyonel bir operasyon olduğu kanısına vardık. Epiphora is a clinic condition characterized by getting watery in eyes due to tears could not arrive at nose cavity. Generally, external dacryocystorhinostomy (DCR) is a standard surgical treatment for nasolacrimal canal obstruction. In the last years, endoscopic DCR has became a reliable and frequently applicable technique with begin widely use of endoscopic equipments in the prognosis and treatment of endonasal pathologies. Currently, endoscopic DCR is used primarily or usually for revision after an open technique. This method becomes to appeal the surgeons because of its easiness of intervention, less morbidity and can arrive at success rate that is similar to external method. Aim of this study, to evaluate our outcomes after endoscopic endonasal dacryocystorhinostomy in cases with acquired nasolacrimal canal obstruction.Clinic outcomes of 80 patients who admitted eye polyclinic with complaint of epiphora and then has been referred to ENT polyclinic with diagnosis of chronic dacriocystitis after ophthalmologic examination and dacriocystography with lipiodol and who follows up orderly control examinations after endoscopic DCR operation, were evaluated. Of 80 patients, 70 were female and 10 were male. Bilateral endoscopic DCR has been performed in 12 of female patients and a total of 92 eyes which consist 82 eyes of female patients and 10 of male patients contained in this study. While in 72 patients bicanalicular silicone tube, in 5 patients T tube by performing incision to cyst, has been placed; in 15 patients, lacrimal cyst has been only anastomoted to nasal passage. Lacrimal cyst biopsy from 20 patients with complaints that continued for 60 and 120 days and cultures from 10 patients in which pus came from during cyst incision, has been taken. Patients have been followed up for at least 6 months and for maximum 36 months. Silicone tubes of 72 patients whom silicone tube application has been performed, has been left in for mean 4.64 months, with a range from 3 months to 6 months. T tubes of 5 patients whom T tube application has been performed to lachrymal cyst were taken out after 6 months and at all of them were provided success completely.Of 92 eyes that contained in this study, while in 72 (%78.3), completely accomplishments, and in 14 (%15.2), partially accomplishments provided; in 6 (%6.5), endoscopic DCR were failured. Our overall accomplishments rates were correlated with other studies in the literature with a %93.5 rate. Most of complications and the cause of failure were synechia and granulation tissues around the ostium.In conclusion; in our study, we concluded that endoscopic endonasal DCR is a functional operation which is well tolerated by patients, preferable because of it does not cause a visible incision scar, has minimal potential of trauma and high rate of accomplishment. 70

Toplumda en sık karşılaşılan baş ağrıları migren ve gerilim tipi baş ağrılarıdır. Yansıyan ağrılar nedeniyle burundan kaynaklanan ağrılı uyaranların baş ağrılarında tetikleyici rol oynayabileceği uzun süredir araştırılmaktadır. Bu çalışmanın amacı migren ve gerilim tipi baş ağrısı gibi primer baş ağrısı olan hastalardaki sinonazal patolojileri ve sıklığını belirlemektir. Çalışmada bir nöroloji uzmanı tarafından IHS 2004 yılı kriterlerine göre tanısı konulan 30 migren ve 30 gerilim tipi baş ağrısı olmak üzere toplam 60 primer baş ağrılı hasta prospektif olarak incelendi. Baş ağrısı olmayan ve kendilerine çeşitli nedenlerle paranazal sinüs BT görüntülemesi yapılmış ve bu BT görüntülemelerinde baş ağrısına neden olabilecek sinüzit ve nazal polipozis gibi patolojiler tespit edilmeyen 36 hasta da kontrol grubu olarak alındı. Çalışma grubu ve kontrol grubundaki hastalar; anterior rinoskopik, nazal endoskopik muayene ve paranazal sinüs BT bulguları ile incelenerek sinonazal anatomik yapıların patolojileri, burun içi karşılıklı mukozal temas noktaları, sinonazal anatomik varyasyonların sıklığı araştırıldı.Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında; nazal endoskopik muayenede orta konka hiperemisi ve solukluğu, septum-orta konka ve septum-alt konka arasında karşılıklı mukozal temas noktalarının sıklığı baş ağrısı olan hasta grubunda anlamlı oranda yüksek bulundu. Orta konka-unsinat proses ve unsinat proses-etmoid bulla arası mukozal temas noktaları nazal endoskopide hiç tespit edilemezken, bu bölgelerdeki gizli temas noktaları paranazal sinüs BT yardımıyla ortaya çıkarıldı. Baş ağrısı olan hastalarda paranazal sinüs BT'de septum deviasyonu, tüberculum septi nazi, ostiomeatal ünite kapalılığı sıklığı kontrol grubuna göre anlamlı oranda fazla bulundu. Baş ağrısının en sık lokalizasyonu frontal bölge olmasına rağmen frontal sinüsler ile ilgili hiç bir patolojiye rastlanılmadı. Baş ağrılı hasta grubunda paranazal BT'de %55 ile en sık izlenen anatomik varyasyon Agger nazi olarak bulunurken; anatomik varyasyonlardan Haller hücresi sayısı migrenli hastalarda, Onodi hücresi sayısı da gerilim tipi baş ağrısı olan hastalarda kontrol grubuna göre anlamlı oranda yüksek bulundu. Primer baş ağrılı hastalarda paranazal BT'de unsinat prosesin süperiorda tutunma yeri en fazla orta konka ve en az kafa tabanı olarak bulundu. Olfaktuar fossa derinliğinin ölçülmesi ile en sık Keros tip I tespit edildi. Karşılıklı mukozal temas noktası tespit edilen topikal anestezi testine cevap vermiş biri migren ve biri de gerilim tipi baş ağrısı olan iki hastada teması ortadan kaldırmaya yönelik yapılan nazal cerrahi işlemlerle baş ağrısı şiddet ve sıklığında belirgin azalma sağlandı.Sonuç olarak; özellikle tedaviye dirençli migren ve gerilim tipi baş ağrısı olan hastalar ayırıcı tanıda sinonazal patolojilerin varlığının da olabileceği düşünülerek kapsamlı nazal muayenenin yapılabilmesi için bir Kulak Burun Boğaz hekimi tarafından değerlendirilmelidirler. Paranazal BT, bu gibi primer baş ağrılı hastalarda nazal muayene ile değerlendirilemeyen anatomik yapı ve varyasyonları, nazal endoskopik muayenede tespit edilemeyen gizli kalmış mukozal temas noktalarını göstermesi nedeniyle değerli bir araçtır. Karşılıklı mukozal temas noktası saptanan primer baş ağrılı hastalarda, teması ortadan kaldırmaya yönelik yapılan nazal cerrahi girişimler baş ağrısının şiddet ve sıklığında azalma sağlamaktadır.Anahtar kelimeler: Migren, gerilim tipi baş ağrısı, sinonazal, paranazal BT, nazal endoskopi, anatomik varyasyon, mukozal temas, unsinat proses, Keros sınıflaması, rinolojik baş ağrısı. Migraine and tension headache are the most frequent headaches in the population. Since the reflected pain is a fact, it has been researched for a long time if the nosiseptive stimulants originated from nose trigger headaches. The aim of this study is to determinate the sinonasal pathologies and the frequency in the patients suffered from primary headaches i.e. migraine and tension headache. 30 migraine and 30 tension headache and total 60 primary headache patients diagnosed according to IHS 2004 headache criterion by a neurologist, studied in this trial, prospectively. 36 patients scanned for other reasons by paranasal sinus computerized tomography (CT) and has no headache or no sinusitis and nasal polyposis which may cause headache in CT scans, included as control group. Study groups and control group analysed with anterior rinoscopic, nasal endoscopic examination and paranasal sinus CT signs and therefore the frequency of sinonasal anatomical variations, intranasal mucosal contact points and the sinonasal anatomical structure pathologies searched.Middle turbinate hyperemia and paleness, the frequency of mucosal contact points between septum and middle turbinate or septum and inferior turbinate in the nasal endoscopic examination were significantly high in the patient group as compared to controls. Although there were no contact points between middle turbinate and uncinate process or uncinate process and ethmoid bulla in nasal endoscopy examination, latent contact points in these regions discovered by paranasal sinus CT scans. With the contribution of paranasal sinus CT, septum deviation, tuberculum septi nasi and the obstruction of ostiomeatal unit were founded significantly high in the patients suffered with headaches compared to control group. Although the most frequent localization of headaches is frontal, there was no pathology concerned with frontal sinuses. While Agger nasi was the most often (%55) anatomical variation in the headache group, the number of Haller cell, an anatomical variation, in the migraine group and the number of Onodi cell determined with paranasal CT, in the tension headache group were significantly high compared with control group. The superior holding area of uncinate process determined with paranasal CT in the primary headache patients was maximal in the superior turbinate and minimal in the skull base. Keros type I was founded most, when the depth of olfactory fossa measured. Headache severity and frequency markedly declined in one migraine and one tension headache patient who has detected opposite mucosal contact points and responded positively to topical anesthesia test, therefore underwent nasal surgical intervention to remove the contact.As a conclusion, especially treatment-resistant migraine and tension headache patients should be evaluated by an ear nose throat physician for a detailed nasal examination with respect to the presence of sinonasal pathologies may take place in the distinctive diagnosis. Paranasal CT is a substantial tool, because it can determinate the latent mucosal contact points not detected with nasal endoscopic examination and the anatomical structures and variations which cannot be evaluated with nasal examination in such patients with primary headache. Nasal surgical interventions which aimed to remove the contact in the primary headache patients with opposite mucosal contact points may decrease the severity and frequency of headaches.Keywords: Migraine, tension headache, sinonasal, paranasal CT, nasal endoscopy, anatomical variation, mucosal contact, uncinate process, Keros classification, rinological headache. 103